Bijlage 1 bij besluit DRZZ/ , d.d

Transcriptie

1 Bijlage 1 bij besluit DRZZ/ , d.d MOSSELZAADVISSERIJ OOSTERSCHELDE 2009 INHOUDELIJKE OVERWEGINGEN

2 DE AANVRAAG De aanvraag heeft betrekking op de mosselzaadvisserij in het Natura 2000-gebied Oosterschelde. De aanvraag is ingediend door.. Meer specifiek betreft het hier het bevissen van mosselzaad voorkomend op de vrije gronden op de locaties Schaar van Roggenplaat, Roompot, Vuilbaard, het Nunnenplaatje, Zeelandbrug, Kop Vondelingenplaat en Val. In de twee voorgaande jaren werd aan de vergunning verleend voor het opvissen van het mosselbestand gelegen bij het Nunnenplaatje in de Oosterschelde. Het belang van de visserij in de Oosterschelde voor is net als bij de visserij in de Waddenzee van economische aard. In verband met de continuïteit van de mosselkweeksector is het volgens nodig dat het momenteel aanwezige bestand wordt opgevist, zodat de kweekpercelen in de Oosterschelde bezaaid kunnen worden. Daarbij komt dat dit bestand niet tot wasdom zal komen als het blijft liggen. Zeesterren zullen ervoor zorgen dat dit bestand voortijdig verdwijnt. Inventarisatie De bestandopname in juli 2009 is uitgevoerd met de mosselkotter YE57. De bemonstering heeft plaatsgevonden met een standaard mosselkor (1.90 m breed, zonder mes en voorzien van een slikknuppel), waarmee per monsterpunt is gevist over een afstand van m. In totaal zijn er 123 stations bemonsterd. Van de vangst zijn per trek het volume en de samenstelling geregistreerd, waaronder de samenstelling van de mosselen (zaad, halfwas en grote mosselen), het aantal zeesterren, de aanwezigheid van slib en in hoeverre de mosselen getrost zijn. De grootte van de mosselen is steekproefsgewijs bepaald. Daarbij is vastgesteld hoeveel mosselen er passen in een conservenblik van 880 ml (= ca 620 gram mosselen), het zogenaamde bus-stukstal. Vanwege het vroege moment van de inventarisatie en de daarmee samenhangende nog geringe grootte van het aanwezige zaad zijn nog geen bestandsschattingen gemaakt. Volgens adviesbureau MarinX, de opsteller van de passende beoordeling en de inventarisatiesurvey, heeft het in dit stadium van de ontwikkeling van de banken nog weinig zin om een schatting te maken. Wanneer het zaad overleeft kan de biomassa in enkele weken verveelvoudigen en anderzijds kunnen jonge zaadbanken ook weer snel verdwijnen als gevolg van bijvoorbeeld vraat door zeesterren, hetgeen op een aantal plaatsen ook is geconstateerd. Het primaire doel van de survey in juli was om de gebieden met zaad in kaart te brengen. Op 18 augustus 2009 heeft er met mosselvaartuig YE157 een herbemonstering van de aangevraagde gebieden plaatsgevonden. Uitgaande van de verzamelde gegevens uit beide bestandsopnamen is door de aanwezigen tijdens de survey (mosselkwekers en dhr. M van Stralen van onderzoeksbureau MarinX) op basis van expert judgement een bestandsschatting gemaakt van het totale mosselbestand en het gedeelte daarvan dat voorkomt in visbare dichtheden (>0.15 kg/m 2 ). De banken zoals aangetroffen tijdens de survey op 13 juli bleken in de meeste gevallen nog aanwezig, uitgezonderd de bank in het Schaar van Roggenplaat, welke voor het merendeel bleek te zijn verdwenen. Tijdens de survey van 13 juli werden hier al grote hoeveelheden zeesterren aangetroffen. Dit geldt in mindere mate ook voor de noordwestzijde van de zaadbank bij het Nunnenplaatje en de zuidwestzijde van de bank in de Roompot (Bultengat). Hier is op 18 augustus nog wel mosselzaad 2

3 aanwezig, maar zijn de dichtheden zeesterren eveneens hoog en zijn sporen van vraat reeds zichtbaar. De totale omvang van het mosselbestand is geschat op tot mosselton (20 25 miljoen kg) bruto versgewicht. Dit is inclusief de nog aanwezige halfwasmosselen bij het Nunnenplaatje, die veelal gemengd met zaad zijn aangetroffen. Van deze hoeveelheid komt tot mt (15 tot 20 Mkg) voor in visbare dichtheden. WETTELIJK KADER Beschermde natuurmonumenten Artikel 60, lid 1 en lid 2, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat besluiten welke genomen zijn op basis van de Nb-wet 67 (waaronder o.a. het besluit tot aanwijzing van het natuurmonument Oosterschelde-buitendijks ) gelden als besluiten welke genomen zijn op basis van artikel 10 van de Nb-wet 1998 (besluiten ter aanwijzing van beschermde natuurmonumenten). Artikel 10, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV bij besluit een natuurmonument kan aanwijzen als beschermd natuurmonument. Artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat de minister van LNV gebieden aanwijst ter uitvoering van de Vogel- en Habitatrichtlijn. Lid 3 van dit artikel stelt dat de instandhoudingsdoelstelling van deze gebieden mede betrekking kan hebben op doelstellingen ten aanzien van het behoud, het herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied, anders dan vereist ingevolge de Vogel- en Habitatrichtlijn. Artikel 15a, lid 2, van de Nb-wet 1998 stelt dat een besluit houdende aanwijzing van een natuurmonument als beschermd natuurmonument onder de Nb-wet 1998 vervalt met ingang van het tijdstip waarop, doch slechts voor zover, dat beschermd natuurmonument deel uitmaakt van een Natura 2000-gebied. Indien met toepassing van het tweede lid van artikel 15a een besluit houdende de aanwijzing van een natuurmonument als beschermd natuurmonument geheel of gedeeltelijk is vervallen, heeft de instandhoudingsdoelstelling voor het op grond van artikel 10a, eerste lid, aangewezen gebied mede betrekking op de doelstellingen ten aanzien van het behoud, herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied zoals bepaald in het vervallen besluit. Natura 2000-gebied Artikel 19d, lid 1, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat het verboden is zonder vergunning, of in strijd met aan een dergelijke vergunning verbonden voorschriften of beperkingen, projecten of andere handelingen te realiseren c.q. te verrichten die, gelet op de instandhoudingsdoelstelling, de kwaliteit van de natuurlijke habitats en de habitats van soorten in een Natura 2000-gebied kunnen verslechteren of een verstorend effect kunnen hebben op de soorten waarvoor het gebied is aangewezen. Zodanige projecten of andere handelingen zijn in ieder geval projecten of handelingen die de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied kunnen aantasten. Artikel 19e, sub a en sub b, van de Nb-wet 1998 bepaalt dat GS c.q. de minister van LNV bij het verlenen van een vergunning op basis van artikel 19d, lid 1, van de Nbwet 1998 rekening houden met: 3

4 - de gevolgen die een project of andere handeling, waarop de vergunningaanvraag betrekking heeft, gelet op de instandhoudingsdoelstelling kan hebben voor een op grond van artikel 10a, lid 1, van de Nb-wet 1998 aangewezen gebied of het gebied waarvan de aanwijzing als zodanig in overweging is genomen als bedoeld in artikel 12, lid 3, van de Nb-wet 1998 en - met een op grond van artikel 19a of artikel 19b, van de Nb-wet 1998, vastgesteld beheersplan. In casu kan vastgesteld worden dat ten aanzien van de voorgenomen bevissing, op het moment van besluitvorming, geen beletsel voortvloeit uit enig beheersplan o.b.v. de Nb-wet VERGUNNINGPLICHT De Oosterschelde is een gebied welke krachtens de richtlijn inzake het behoud van de Vogelstand (79/409/EEG) door de staatssecretaris van Landbouw is aangewezen als Vogelrichtlijngebied. Het betreffende gebied is voorts bij de Europese Commissie aangemeld als Habitatrichtlijngebied. Op 19 mei 2003 heeft Nederland de Europese Commissie een lijst van 141 Habitatrichtlijngebieden aangeboden. Op 8 december 2004 heeft de Europese Commissie bekend gemaakt dat zij deze lijst heeft vastgesteld. Ik stel vast dat de voorgenomen bevissing in potentie de natuurlijke kenmerken van het Natura 2000-gebied Oosterschelde en de waarden van het voormalig staatsnatuurmonument Oosterschelde-buitendijks zou kunnen aantasten. Daarom ben ik van mening dat de voorgenomen bevissing als vergunningplichtig onder de Nb-wet 1998 moet worden aangemerkt. Ik maak u er, bij deze, op attent dat u ten behoeve van de voorgenomen bevissing tevens dient te beschikken over een vergunning op basis van de Visserijwet. PASSENDE BEOORDELING Uit artikel 19f, lid 1, van de Nb-wet 1998 volgt dat voor nieuwe projecten of andere handelingen die niet direct verband houden met of nodig zijn voor het beheer van een Natura 2000-gebied, maar die afzonderlijk of in combinatie met andere projecten of handelingen significante gevolgen kunnen hebben voor het desbetreffende gebied, de initiatiefnemer een passende beoordeling opstelt. Artikel 19g, lid 1, van de Nb-wet 1998 stelt dat een vergunning slechts verleend kan worden indien het bevoegd gezag zich er uit de passende beoordeling van verzekerd heeft dat de natuurlijke kenmerken van het desbetreffende gebied niet zal worden aangetast. Geen beheer, nieuw project De voorgenomen visserij heeft geen direct verband met en is niet nodig voor het beheer van het Natura 2000-gebied Oosterschelde. De visserijactiviteiten zijn voorts nog niet eerder in exact dezelfde vorm beoordeeld in het kader van de Nb-wet Mogelijk significante gevolgen Het Europese Hof van Justitie heeft in zijn uitspraak van 7 september 2004 aangegeven dat een passende beoordeling slechts dan achterwege kan worden gelaten indien op grond van objectieve gegevens kan worden uitgesloten dat uitvoering van de werkzaamheden afzonderlijk of in combinatie met andere plannen of projecten significante gevolgen kan hebben voor dat gebied. 4

5 Naar mijn mening zijn, naar de aard van de aangevraagde activiteit, op voorhand op basis van objectieve gegevens, dergelijke gevolgen niet uit te sluiten. Derhalve concludeer ik dat een passende beoordeling conform artikel 19f van de Nb-wet 1998 vereist is. Een passende beoordeling houdt in dat op basis van de beste wetenschappelijke kennis ter zake, alle aspecten van een plan of project die op zichzelf of in combinatie met andere plannen of projecten de instandhoudingsdoelstellingen in gevaar kunnen brengen geïnventariseerd moeten worden. U heeft een passende beoordeling genaamd Passende Beoordeling voor de mosselzaadvisserij in de Oosterschelde in 2009 opgesteld door adviesbureau MarinX bij uw aanvraag gevoegd. BELEIDSMATIGE AFWEGING Algemene Handreiking Natuurbeschermingswet 1998 (hierna: de Handreiking) In de Handreiking wordt het volgende gesteld: Als (een deel van) een bestaand beschermd natuurmonument en een Natura gebied samenvallen, gaan de bestaande, voor het natuurmonument geldende doelstellingen over de bescherming van natuurschoon en natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied over naar het nieuwe Natura 2000-gebied. De status van beschermd natuurmonument komt te vervallen voor het gedeelte van het beschermd natuurmonument dat deel uitmaakt van een Natura 2000-gebied. Wanneer dat gebeurt heeft de instandhoudingsdoelstelling voor dat gedeelte van het Natura gebied mede betrekking op de doelstellingen voor het behoud, herstel en de ontwikkeling van het natuurschoon of de natuurwetenschappelijke betekenis van het gebied, zoals bepaald in het vervallen besluit van het beschermde natuurmonument (artikel 15a, lid 3, Nb-wet 1998). In dat verband kan opgemerkt worden dat het Natura 2000-gebied Oosterschelde het gehele voormalige staatsnatuurmonument Oosterschelde-buitendijks omvat. Omwille van inzicht in de wezenlijke kenmerken en waarden waarvoor dit natuurmonument is aangewezen (deze waarden maken immers sinds de inwerkingtreding van de Nb-wet 1998 deel uit van het Natura 2000-gebied Oosterschelde ) worden verwijs ik u naar de hieromtrent vermelde informatie op Beleidsbesluit Schelpdiervisserij Enkele belangrijke uitgangspunten voor de vergunningverlening ingevolge de Nb-wet 1998 voor de voorgenomen visserij zijn neergelegd in het Beleidsbesluit Schelpdiervisserij ( Ruimte voor een zilte oogst ) (hierna: Beleidsbesluit). Specifiek ten aanzien van voedselreservering in relatie tot de najaarsmosselvisserij zegt het Beleidsbesluit: Het nieuwe beleid zet in op een systematiek waarbij de mosselcultuur via haar productieproces een bijdrage levert aan het voedselaanbod voor schelpdieretende vogels. In die bijdrage kan worden voorzien door in het najaar de instabiele bestanden veilig te stellen, een groot deel van de vangsten uit de voorjaarsvisserij gedurende een winter op de percelen te houden en door te investeren in alternatieve bronnen van mosselzaad. Specifiek ten aanzien van de sublitorale mosselzaadvisserij in de Oosterschelde stelt het Beleidsbesluit: 5

6 De mosselzaadvisserij vindt plaats in het najaar en in het voorjaar met als doel het vergaren van grondstof ten behoeve van het verzaaien en kweken op mosselpercelen. De op te vissen grondstof betreft veelal mosselzaad (kleine mosselen uit de meest recente broedval), doch ook de visserij op grotere mosselen (halfwas of consumptiemosselen) is mogelijk. Deze visserij vindt voornamelijk plaats in de Waddenzee. In de Oosterschelde is slechts zeer incidenteel sprake van een mosselzaadval van enige omvang. Af en toe wordt in de Noordzee-kustzone en Westerschelde gevist. [ ] In de Oosterschelde (exclusief de gesloten gebieden, zie kaart 1), Westerschelde, Voordelta (exclusief accentnatuurgebieden) en Noordzeekustzone is de mosselzaadvisserij toegestaan op de vrije gronden (nier verhuurde percelen). Het Beleidsbesluit stelt, kortweg, dat de mosselsector ruimte wordt geboden om de hoeveelheid mosselzaad te vergroten door in het najaar de mosselzaad bestanden te bevissen die anders verloren zouden gaan. Hierbij wordt gedacht aan natuurlijke factoren als storm, stroming en predatie door zeesterren. De bestanden die zich bevinden in het aangevraagde visgebied bestaan vrijwel uitsluitend uit mosselzaad en kunnen worden aangemerkt als instabiele bestanden omdat ze door zeesterrenvraat bedreigd worden. Nota Ruimte (2006) In zijn algemeenheid is het ruimtelijk beleid voor de VHR-, NB-wet- en EHSgebieden gericht op het behoud, herstel en de ontwikkeling van de wezenlijke kenmerken en waarden van een gebied. De wezenlijke kenmerken en waarden zijn de actuele en potentiële waarden, gebaseerd op de natuurdoelen voor het gebied. Het gaat daarbij om: de bij het gebied behorende natuurdoelen en -kwaliteit, geomorfologische en aardkundige waarden en processen, de waterhuishouding, de kwaliteit van bodem, water en lucht, rust, stilte, donkerte en openheid, de landschapsstructuur en de belevingswaarde. De bescherming van de wezenlijke kenmerken en waarden vindt plaats door toepassing van een specifiek afwegingskader, het zogenoemde «nee, tenzij»-regime. Aangezien het afwegingskader van de Nota Ruimte met betrekking tot de onderhavige activiteit, het afwegingskader van de Habitatrichtlijn volgt, is met het doorlopen van het afwegingskader zoals opgenomen in artikel 19f, lid 1, van de Nbwet 1998 materieel aan de vereisten van het afwegingskader van de Nota Ruimte voldaan. Beheers- en inrichtingsplan Nationaal Park Oosterschelde Het Beheers- en inrichtingsplan Nationaal Park Oosterschelde ( Van de parels en het slik ) (hierna: Beheersplan) heeft de hoofddoelstelling van het Beleidsplan Oosterschelde overgenomen: Het behoud en zo mogelijk versterking van de aanwezige natuurlijke waarden met inachtneming van de basisvoorwaarden voor een goed maatschappelijk functioneren van het gebied, waaronder met name de visserij wordt begrepen. Het Beheersplan geeft een nadere invulling aan de eerder in het Beleidsplan Oosterschelde geformuleerde uitgangspunten. Met betrekking tot beroepsvisserij in de Oosterschelde zet het Beheersplan het volgende streefbeeld neer: Benutting van de overcapaciteit tot regeneratie en reproductie van het natuurlijk systeem, waarbij het natuurlijk systeem in al zijn facetten duurzaam in stand blijft. 6

7 ECOLOGIE Reeds in het bovenstaande werd vastgesteld dat een passende beoordeling van de voorgenomen bevissing vereist is. U heeft een dergelijke passende beoordeling, genaamd Passende Beoordeling voor de mosselzaadvisserij in de Oosterschelde in 2009 opgesteld door adviesbureau MarinX. In het onderstaande volgt mijn beoordeling van de bij de aanvraag gevoegde effectenanalyse en conclusies. Kwalificerende waarden Voor een uitgebreid overzicht van de kwalificerende habitattypen en habitatsoorten en wezenlijke kenmerken en waarden van zowel het natuurmonument als het Natura 2000-gebied Oosterschelde verwijs ik naar de hieromtrent weergegeven informatie in het ontwerpbesluit op Aangezien het Natura 2000-gebied Oosterschelde het voormalige natuurmonument Oosterschelde-buitendijks volledig omsluit, ben ik van mening dat voor wat betreft de effect-beoordeling in relatie tot het natuurmonument Oosterschelde-buitendijks integraal verwezen kan worden naar de, ten aanzien van het Natura 2000-gebied Oosterschelde, uitgevoerde Passende Beoordeling en mijn beoordeling hiervan. Selectie Naar de aard van de aangevraagde activiteit zullen eventuele negatieve effecten zich beperken tot het habitattype 1160 (en daaronder geschaard bodemleven en bodemstructuren) en de habitatsoort zeehond. Zoals nader toegelicht in het Profieldocument worden de habitattypen Permanent overstroomde zandbanken (H1110) en Slik- en zandplaten (H1140) als kenmerkende onderdelen van de structuur en functie gerekend tot het habitattype H1160. Omdat de beoogde visserij plaatsvindt in het sublitoraal wordt ook ingegaan op de mogelijke effecten op de relevante kenmerken van habitattype Voor de beoordeling van de effecten op de kwalificerende vogelsoorten zijn vooral de vogelsoorten die in het visgebied zelf kunnen voorkomen en daar duikend zoeken naar voedsel van belang. Van deze soorten is de brilduiker de enige die foerageert op bodemdieren, waaronder schelpdieren. De fuut, kuifduiker, aalscholver en middelste zaagbek zijn vogels die duikend en op zicht op vis jagen. De foerageermogelijkheden voor deze vogels zou kunnen worden beïnvloed wanneer de visserij effect heeft op de aanwezige vispopulaties dan wel via vertroebeling van het water waardoor het doorzicht vermindert. De effectenbeoordeling richt zich daarmee op de volgende vogelsoorten: brilduiker, fuut, kuifduiker, aalscholver en middelste zaagebk. Relevante kenmerken van het voormalig natuurmonument Oosterscheldebuitendijks zijn onder meer de bodemfauna, de voedselketens in het water, vissen en kreeftachtigen, zeehonden en vogels. Gezien de aard van de aangevraagde activiteit beperken de mogelijke effecten zich voornamelijk tot de in het gebied voorkomende vogelsoorten, zeehonden en bodemstructuren. Vanuit het gegeven dat het gros van deze waarden tevens beschermd is onder het Natura 2000-gebied Oosterschelde volsta ik in de onderhavige effectanalyse met een bespreking van de kwalificerende Natura 2000-waarden. Aanvullend beoordeel ik de voorgenomen visserij op enkele natuurmonument-eigen waarden. 7

8 Habitattype 1160 Mosselbanken In het profieldocument wordt de aanwezigheid van soortenrijke (litorale en sublitorale) mosselbanken genoemd als één van de kenmerken van een goede structuur en functie van H1160. De mosselzaadvisserij is een bodemberoerende activiteit, waarbij tijdens het vissen naast mosselen ook een deel van de daaraan geassocieerde fauna aan de banken wordt ontrokken. De mosselzaadvisserij vind enkel plaats in het sublitoraal. Er bestaat daardoor mogelijk een verschil tussen beviste en ongestoorde sublitorale mosselbestanden. De visserij heeft daarmee in potentie een effect op de natuurlijke kenmerken van het habitat. De huidige ongunstige staat van instandhouding van H1160 is terug te voeren op de voortgaande erosie van de platen (de zandhonger) en de daarmee verslechterde omstandigheden voor soorten die daar leven, zoals zeegras, bodemdieren zoals kokkels en vogels die weer van deze bodemdieren leven. Met het verdwijnen van de platen zijn ook de vooruitzichten voor litorale mosselbanken ongunstig. De beschikbare ruimte voor sublitorale mosselbanken zal echter juist toe nemen. Een tweede oorzaak van de ongunstige staat van instandhouding is het zoutere milieu als gevolg waarvan kenmerkende estuariene brakwatersoorten zo goed als zijn verdwenen. De mossel is geen typische brakwatersoort, maar wel een soort die zich in de brakkere milieus in het algemeen beter weet te handhaven. Dit verklaart waarom in de tijd dat de Oosterschelde nog een open verbinding had met de grote rivieren er met grotere regelmaat in het wild op mosselzaad en halfwasmosselen kon worden gevist en ook op droogvallende platen met enige regelmaat mosselzaadval plaatsvond. Met het verplaatsen van mosselzaad naar de kweekpercelen nemen de overlevingskansen van dat zaad toe. De nadelige effecten van het zouter geworden milieu op het ontstaan en de verdere ontwikkeling van wilde mosselbanken, worden daarmee in zekere mate gecompenseerd. Met het uitzaaien van mosselzaad op droogvallende percelen geldt dit ook voor het verdwijnen van wilde mosselbanken in het litoraal. Samengevat lijken de negatieve en positieve effecten van de mosselvisserij in evenwicht. De onderhavige mosselvisserij leidt dan ook per saldo niet tot effecten op mosselbanken. Biodiversiteit Gegeven de korte levensverwachting van de momenteel aanwezige zaadbanken zijn ook de ontwikkelingskansen voor de aan mosselbanken geassocieerde fauna gering. De mosselbestanden op percelen hebben als leefgebied voor deze soorten mogelijk zelfs meer te bieden gezien de langere levensverwachting op de percelen en de duur dat de mosselen op de percelen met rust gelaten worden (de periode tussen uitzaaien en weer opvissen is een half tot 2 jaar.) Wanneer een perceel wordt bevist zijn er voor mobiele soorten als vissen altijd andere met mosselen bezaaide percelen in de buurt te vinden. Wilde mosselbanken die wel overleven blijken in praktijk een geschikt substraat voor broed van Japanse oesters, met als gevolg dat binnen enkele jaren (3 tot 5) deze banken vaak in oesterbanken veranderen. Op zich is de Japanse oester een geschikt habitat voor veel soorten die van nature voorkomen op mosselbanken. Een verdere ontwikkeling van het al bestaande areaal oesterbanken in de Oosterschelde wordt in het algemeen echter als minder gewenst beschouwd. Dit vanwege de draagkracht van de Oosterschelde voor ook andere plankton etende organismen en omdat oesters nauwelijks geschikt zijn als voedsel voor vogels. 8

9 Bevissing van de zaadbanken leidt dan ook niet tot negatieve effecten op dit habitattype vanuit een oogpunt van biodiversiteit. Gewone zeehond Gezien het ruimtelijk kleinschalige en incidentele karakter van de beoogde visserij zijn er op het voedselaanbod voor zeehonden geen nadelige effecten te verwachten. Zeehonden foerageren vooral op de Noordzee en vinden hun prooien in het algemeen op de tast. De kans dat zeehonden worden bijgevangen of verdrinken bij de mosselvisserij kan daarbij worden uitgesloten. Zeehondenpopulaties zijn met name gevoelig voor verstoring in de kraamperiode (werpen en zogen van de jongen), welke plaatsvindt in de periode mei-juli. Voor zover bekend worden er incidenteel alleen op het westelijk deel van de Roggenplaat jongen geboren (0-2 per jaar). De voor verstoring relatief gevoelige kraamlocaties op het westelijk deel van de Roggenplaat liggen daarbij op een afstand van meer dan 1500 m. van de meest nabij gelegen zaadbanken. De visserij zal op zijn vroegst eind augustus plaatsvinden, dus na de voor zeehonden gevoelige kraam- en zoogperiode. In de huidige vergunning wordt een voorschrift opgenomen dat er een afstand van 1500 meter tot zeehonden moet worden bewaard. Zeehonden blijken vooral gevoelig voor verstoring door recreatief gebruik, waarbij op een afstand van 1200 m. de eerste verstoringen optreden. Voor de schelpdiervisserij ligt volgens MarinX de waargenomen verstoringsafstand op 100 to 200 m. en biedt het voorschrift van 1500 m. voldoende zekerheid om verstoring te voorkomen. De mogelijke verstoring van de gewone zeehond als gevolg van de mosselvisserij zal onder deze voorwaarden tot een minimum teruggebracht worden en zeker geen negatieve effecten hebben in het licht van de instandhoudingstdoelstelling. Verstoring van vogels Brilduiker Van de vogelsoorten waarvoor de Oosterschelde zich kwalificeert in het kader van de Vogelrichtlijn is de brilduiker de enige soort die duikend foerageert op bodemdieren. De soort is een wintergast en daarmee vooral aanwezig in de periode novembermaart. Het voedsel van brilduikers is niet in detail bekend, maar het meest aannemelijk is dat deze in de Oosterschelde vooral bestaat uit kleine dierlijke prooien, zoals kleine schelpdieren en kreeftachtigen. De populatie is toegenomen tot midden jaren negentig, daarna weer afgenomen. Recent heeft enig herstel plaatsgevonden. Behoud van de huidige situatie is volgens het aanwijzingsbesluit voldoende gezien de landelijk gunstige staat van instandhouding. Zowel de telgegevens uit de negentiger jaren als de aanvullende tellingen in laten zien dat in het westelijk deel van de Oosterschelde, waar de beoogde visserij plaats vindt, weinig brilduikers voorkomen. Bij de tellingen in werden ook geen verhoogde aantallen waargenomen op plaatsen met mosselzaad. Met het verplaatsen van mosselzaad naar percelen en de toename van het mosselbestand die daarvan het gevolg is kan ook het voedselaanbod voor brilduikers, voor zover deze mosselzaad eten, toenemen. Hetzelfde geldt in geval de brilduikers leven van andere aan mosselvoorkomens geassocieerde prooisoorten. Daarbij kan worden aangetekend dat tijdens de mosselzaadvisserij in het algemeen nog zoveel mosselzaad achterblijft dat, voor zover dat overleeft, zich daaruit alsnog mosselbanken kunnen ontwikkelen en daarmee beschikbaar blijven als foerageergebied. 9

10 Omdat de brilduiker een wintergast is en de beoogde visserij voornamelijk plaatsvindt in het zomerhalfjaar kunnen directe effecten van de visserij, zoals fysieke verstoring van de vogels en/of vertroebeling van het water, op voorhand worden uitgesloten. Fuut, Kuifduiker, Aalscholver en Middelste zaagbek De fuut, kuifduiker, aalscholver en middelste zaagbek zijn duikende vogelsoorten die op het zicht op vis jagen. De bijvangst van vis tijdens de mosselvisserij is minimaal. Dit hangt samen met de aard van het vistuig (mosselkor). Door de lage snelheid waarmee deze over de bodem wordt voortgetrokken kan deze door vissen gemakkelijk worden ontweken. De maaswijdte van de kor is ca. 8 cm, waardoor kleine vissen, maar ook kleine krabben en garnalen die toch in de kor terecht zijn gekomen nog door het net kunnen ontsnappen. Een direct effect van de mosselvisserij op het voedselaanbod voor deze visetende vogels is daarmee onwaarschijnlijk. In de passende beoordeling en hierboven onder het kopje mosselbanken wordt besproken dat de mosselzaadvisserij leidt tot een groter en minder sterk fluctuerend mosselbestand. De beoogde visserij zou daarmee invloed kunnen hebben op het voorkomen van (bodem)vissen die een voorkeur of juist een afkeer hebben voor sublitorale mosselvoorkomens en via deze weg dus ook op het voedselaanbod van visetende vogels. In hoeverre visbestanden door de aanwezigheid van mosselbanken worden beïnvloed is niet goed bekend. Het gaat bij de beoogde visserij echter om zaadbanken die van nature weer snel zullen verdwijnen en ook zonder visserij dus maar kort als habitat voor vis beschikbaar zijn. De mosselpercelen in de Oosterschelde worden van oudsher gebruikt voor de mosselcultuur. Bij gebrek aan zaad uit de Oosterschelde, worden de percelen bezaaid met mosselzaad of halfwasmosselen afkomstig de Waddenzee en uit het buitenland (Duitsland, UK, Ierland). Met het gebruik van zaad uit de Oosterschelde verandert het gebruik van de percelen niet en zijn ook om die reden veranderingen van betekenis in de vispopulaties in de Oosterschelde verwachten. Tijdens de visserij zelf kan fysieke verstoring van vogels optreden en zal het water als gevolg van het vissen vertroebelen. Deze effecten zijn lokaal, van tijdelijke aard en spelen zich voornamelijk af in het zomerhalfjaar. In de voor vogels cruciale winterperiode zijn deze effecten weer verdwenen. Genoemde visetende vogelsoorten zijn daarbij minder gebonden aan mosselvoorkomens dan de brilduiker en zullen daardoor ook gemakkelijker kunnen uitwijken naar plaatsen elders in de Oosterschelde. De huidige leefomstandigheden voor genoemde vogelsoorten in de Oosterschelde wordt in het aanwijzingsbesluit als gunstig omschreven. Deze soorten worden daarbij regelmatig foeragerend boven mosselkweekpercelen waargenomen. Ook dit geeft geen aanleiding om nadelige effecten van de mosselvisserij en kweek in de Oosterschelde op deze vogels te vermoeden. Scholekster De scholekster foerageert op droogvallende platen. Omdat de visserij plaatsvindt in delen van de Oosterschelde die altijd onder water staan zijn nadelige effecten van de visserij op deze vogels via het voedselaanbod en/of verstoring niet et everwachten. Door het uitzaaien van het mosselzaad op droogvallende percelen kan het 10

11 voedselaanbod voor de scholeksters wel verbeteren. Voor de scholeksters in de Oosterschelde geldt een behoudsopgave. De kwaliteit van de Oosterschelde als foerageergebied voor de scholekster staat als gevolg de erosie van de platen echter sterk onder druk. Met het uitzaaien van mosselzaad op droogvallende percelen zal het voedselaanbod nog enigszins verbeteren. Concluderend kan gesteld worden dat er hooguit een positief effect op de scholekster zal optreden als gevolg van de onderhavige mosselvisserij. Conclusie Samenvattend wordt door het opvissen en verplaatsen van mosselzaad naar de kweekpercelen het voedselaanbod voor duikende vogels maar niet nadelig en mogelijk zelfs gunstig beïnvloed. Het laatste wordt ook verwacht voor de scholekster wanneer een deel van het zaad op de droogvallende percelen verder wordt opgekweekt. Het optreden van fysieke verstoring van vogels en vertroebeling van het water tijdens de visserij zijn van onderschikt belang, gegeven het moment waarop deze plaatsvinden en hun tijdelijke en lokale karakter. Dit leidt tot de conclusie dat het optreden van significante negatieve effecten van de beoogde visserij op vogelsoorten waarvoor de Oosterschelde zich kwalificeert, niet zijn te verwachten. Natuurschoon De voorgenomen bevissing heeft naar mijn oordeel, naar de aard van de aangevraagde activiteit, geen invloed op de waarborging van het kenmerkende weidse, open en ongeschonden karakter van het landschap. CUMULATIE Gezien de aard van de beoogde visserij zouden cumulatieve effecten kunnen optreden met andere vormen van sleepnetvisserij en met de overige scheepvaart. De volgende vormen van sleepnetvisserij zijn daarbij mogelijk relevant: mosselcultuur zelf, de oestervisserij en de sleepnetvisserij op garnalen, kreeft en platvis. Mosselcultuur De beoogde visserij is feitelijk onderdeel van de mosselcultuur. In termen van inspanning en tijd maakt de mosselzaadvisserij daarvan maar beperkt onderdeel uit. Zoals hierboven reeds beschreven leidt de gezamenlijke activiteit er niet toe dat de staat van instandhouding van het habitat voor de aangewezen habitat- en vogelsoorten zal verslechteren. In een aantal gevallen kan de instandhouding volgens MarinX zelfs verbeteren. Negatieve cumulatieve effecten zijn daarbij niet te verwachten. Oestervisserij In de oestervisserij wordt gebruik gemaakt van dezelfde technieken en vistuigen (korren) als in de mosselvisserij. Op wilde oesterbestanden wordt op jonge oesters gevist om deze op de percelen uit te zaaien voor verdere opkweek. Daarnaast wordt er in het wild op marktwaardige oesters gevist die direct kunnen worden aangevoerd. De oestervisserij vindt jaarlijks plaats, met een verhoogde activiteit in het najaar en het begin van de winter, wanneer de meeste marktwaardige oesters worden aangevoerd. Beide visserijen zijn ruimtelijk van elkaar gescheiden. De beoogde mosselzaadvisserij richt zich op de aanwezige zaadbanken, welke met name zijn gelegen in het westelijk deel van de Oosterschelde. De visgebieden voor oestervisserij liggen juist meer naar 11

12 het oosten. Een tweede verschil tussen beide visserijen is het incidentele karakter van de mosselzaadvisserij, waarbij betreffende zaadbanken ook zonder bevissing van nature weer snel verdwijnen. De oestervisserij vindt meer structureel plaats, hetgeen ook mogelijk is omdat in de oesterbanken waarin wordt gevist regelmatig broedval plaatsvindt en de bestanden steeds weer met jonge oesters worden aangevuld. Gezien de ruimtelijke scheiding van beide visserijen als ook het verschil van aard van de banken waarop wordt gevist is een stapeling van effecten niet te verwachten. Dit is ook in de passende beoordeling voor de oestervisserij en de Nb-wetvergunning die daarop is verleend geconstateerd. Sleepnetvisserij In de Oosterschelde wordt met de boomkor gevist op garnalen, kreeft en platvis. Deze visserijen worden uitgevoerd door 1 tot 3 schepen, welke echter het merendeel van het jaar actief zijn op de Noordzee. Bij de visserij met bodemnetten worden mosselbanken gemeden. De reden daarvoor is het risico dat de tuigen vastlopen in de mosselen en het daaronder opgehoopte slik. Dit leidt tot visverlet en schade aan de netten. Het vissen op mosselpercelen is sowieso niet toegestaan. Een directe beïnvloeding van beide visserijen vindt daardoor niet plaats en kan in die zin dus geen aanleiding geven tot cumulatieve effecten. Er is wel overlap in soorten die, weliswaar op andere plaatsen, door beide visserijen worden gevangen. In de mosselvisserij wordt nauwelijks vis of garnalen bijgevangen, maar wel krabben en zeesterren. Het zijn dus met name deze die door beide visserijen kunnen worden beïnvloed. Uit onderzoek naar discards in de sleepnetvisserij is bekend dat krabben en zeesterren in het algemeen levend weer overboord worden gezet. Cumulatieve effecten van beide visserijen zijn daarmee op ook deze soorten niet te verwachten. Overige scheepvaart Gezien de aard en het tijdelijke karakter van de visserij en periode waarin deze plaats vindt zijn ook andere cumulatieve effecten met andere vormen van beroepsvaart en recreatievaart, gegeven ook de daarop van toepassing zijnde regels ter voorkoming van bijvoorbeeld de verstoring van zeehonden, onwaarschijnlijk. Conclusie De conclusie is derhalve dat ook het optreden van significante negatieve effecten door cumulatie van effecten van de beoogde visserij met andere menselijke activiteiten in de Oosterschelde niet zijn te verwachten. BESPREKING VAN INSPRAAK Naar aanleiding van deze aanvraag zijn, op grond van artikel 44, lid 3, van de Nbwet 1998 de provincie Zeeland en de gemeenten Noord-Beveland, Schouwen- Duiveland en Tholen in de gelegenheid gesteld over deze aanvraag hun zienswijze kenbaar te maken. Ingevolge artikel 4:8 van de Algemene wet bestuursrecht zijn Rijkswaterstaat Zeeland, Productschap Vis, Nationaal Park Oosterschelde, de Zeeuwse Milieufederatie, Vogelbescherming Nederland, Faunabescherming in de gelegenheid gesteld tot het indienen van een zienswijze betreffende de onderhavige aanvraag. Alle belanghebbenden hebben te kennen gegeven geen bezwaar te hebben en/of geen zienswijze te zullen indienen betreffende deze vergunningaanvraag. 12

13 CONCLUSIE Uit de overwegingen zoals opgenomen in de, als integraal onderdeel van dit besluit te beschouwen, passende beoordeling kan geconcludeerd worden dat er slechts zeer beperkt sprake zal zijn van een aantasting van de natuurlijke kenmerken en waarden van het betrokken gebied. Ik ben daarom van mening dat met de betreffende passende beoordeling en mijn overwegingen daarover de zekerheid is verkregen dat de aangevraagde activiteit geen significante negatieve effecten tot gevolg zal hebben op de natuurlijke kenmerken en waarden van het betrokken beschermde gebied, nu er wetenschappelijk gezien redelijkerwijs geen twijfel bestaat dat er geen blijvende schadelijke gevolgen zijn. Deze conclusie geldt nadrukkelijk onder de door mij specifiek hiertoe geformuleerde vergunningvoorschriften. Derhalve ben ik van mening dat de gevraagde vergunning onder de gestelde voorschriften en beperkingen kan worden verleend. 13