- Examen LBO-MAVO-D. Lager Beroeps Onderwijs. Middelbaar Algemeen Voortgezet Onderwijs. Tijdvak 1 Woensdag 22 mei uur

Transcriptie

1 - Examen LO-MVO-D Lager ereps Onderwijs Middelbaar lgemeen Vrtgezet Onderwijs 19 Tijdvak 1 Wensdag 22 mei uur 91 Dit examen bestaat uit 42 vragen vr zwel de RL- als de CM-kandidaten. De vragen 1 tt en met 35 meten dr alle kandidaten gemaakt wrden. Daarnaast maken RL-kandidaten de vragen RL36 tt en met RL42 en de CM-kandidaten de vragen CM36 tt en met CM42. ls bij een pen vraag een verklaring, uitleg f berekening gevraagd wrdt, wrden aan het antwrd geen punten tegekend als deze verklaring, uitleg f berekening ntbreekt. Geef niet meer antwrden (redenen, vrbeelden e.d.) dan er wrden gevraagd. ls er bijvrbeeld twee redenen wrden gevraagd en je geeft meer dan twee redenen, wrden alleen de eerste twee in de berdeling meegeteld egin

2 ij de beantwrding van alle vragen mag van nderstaande gegevens gebruik wrden gemaakt. geg evens Peridiek systeem, de eerste 20 elementen Grep Peride H 2 He 2 Li 3 4 e N 0 F Ne 3 Na Mg l Si p s Cl r 4 K a fgernde relatieve atmmassa's Element Relatieve {alfabetish) atmmassa l Cl 35,5 CU 63,5 H Mg 24,5 Na s 32 Oplsbaarheid van zuten in water s- 2- l- N0 3- /- g+ - s s g s l3+ s s g g - a2+ rn - g g s u2+ s s g g s K+ g - g g g Mg2+ s s g g s Na+ g - g g g NH g g - Pb2+ s s rn g s zn2 + s s g g s * - is de afkrting vr het aetaatin, het zuurrestin van azijnzuur. g ged plsbaar m matig plsbaar s sleht plsbaar - = bestaat niet f reageert met water s/- - * m m g g rn g g g { g g g g g g g g s g g g Lees verder

3 - 1, Vragen vr alle kandidaten C D E F D s ij welke van de nderstaande twee preven is sprake van een sheiding? Pref 1: Een plssing van keukenzut in water wrdt verhit. Hierbij ntstaan waterdamp en vast keukenzut. Pref 2: Waterdamp wrdt verhit. Hierbij ntstaan waterstf en zuurstf. bij geen van beide preven alleen bij pref 1 alleen bij pref 2 zwel bij pref 1 als bij pref 2 He grt is de lading van een titaanin dat 20 elektrnen, 26 neutrnen en 22 prtnen bevat? Yttrium is een element. ls yttrium reageert met zuurstf ntstaan yttriuminen en zuurstfinen. evat een yttriumin minder elektrnen dan prtnen, evenveel elektrnen als prtnen f meer elektrnen dan prtnen? Een yttriumin bevat minder elektrnen dan prtnen. evenveel elektrnen als prtnen. meer elektrnen dan prtnen. Welke van de nderstaande uitspraken is f zijn juist? 1 nen van de elementen uit grep 1 van het peridiek systeem hebben dezelfde lading. 2 tmen van de elementen uit grep 1 van het peridiek systeem hebben evenveel elektrnen. geen van beide alleen 1 alleen 2 zwel 1 als 2 Welk srt binding, atmbinding f inbinding, kmt vr in hlr en welk srt binding kmt vr in natriumhlride? in hlr in natriumhlride atmbinding atmbinding inbinding inbinding atmbinding inbinding atmbinding inbinding Wat is de frmule van het zuurrestin van het zuur HClO? CCO- Cl0 2 Cl03 - E ,. lees verder

4 7 D E F 8 D 9 D 10 Het symbl van het metaal mangaan is Mn. luminiummangaansulfaat, Mn(S0 4 ) 2, is een zut waarin zwel aluminiuminen, mangaaninen als sulfaatinen vrkmen. He grt is de lading van het mangaanin in dit zut? Het zuurrestin van salpeterzuur is het hlride-in. nitraatin. sulfaatin. waterstfin. Welke van de stffen 2,2-dimethylbutaan en 3-methylpentaan is een ismeer van hexaan? geen van beide stffen alleen 2,2-dimethylbutaan alleen 3-methylpentaan zwel 2,2-dimethylbutaan als 3-methylpentaan Welke reatie kan dr de nderstaande vergelijking wrden weergegeven? 2 H + + Mg. H 2 + Mg2 + De reatie tussen waterstf en magnesium. waterstf en een plssing van magnesiumhlride. een plssing van waterstfhlride en magnesium. een plssing van waterstfhlride en een plssing van magnesiumhlride. 11 Welk getal kmt vr 0 2 te staan als de nderstaande reatievergelijking klppend is gemaakt? D 4 E 5 12 ij welke van de nderstaande verbrandingen kan een mengsel van klstfdixide en water ntstaan? 1 de vlledige verbranding van de stf met frmule C 2 H 6 2 de vlledige verbranding van de stf met frmule C 2 H 6 0 bij geen van beide alleen bij 1 alleen bij 2 zwel bij als bij Lees verder

5 iana det een druppeltje van een plssing van waterstfhlride p een blauw lakmespapiertje. Het lakmespapiertje wrdt rd. Welke deeltjes in de plssing van waterstfhlride verrzaken de kleurverandering van het lakmespapiertje? hlratmen hlride-inen waterstfatmen waterstfinen an een buisje met een heveelheid verdund zwavelzuur wrdt wat zinkpeder tegevegd. Er treedt een reatie p waarbij waterstfgas ntstaat. Na aflp van de reatie ligt er ng zink p de bdem van het buisje. Het zink wrdt verwijderd dr het reatiemengsel te filtreren. Welke van de nderstaande uitspraken ver de vleistf die na het filtreren is vergebleven, is f zijn juist? De vleistf is zuur. 2 De vleistf bevat zinkin en. geen van beide alleen 1 alleen 2 zwel 1 als 2 ij welke van de hiernder weergegeven reaties nemen g+ inen elektrnen p? g + Zn2+ g 2C0 3 Hannie heeft een bekerglas met daarin wat zuiver azijnzuur. Zij meet he ged het azijnzuur de elektrishe strm geleidt. Vervlgens vegt Hannie aan dit azijnzuur een even grte heveelheid water te. Hierna meet zij he ged de verkregen plssing de elektrishe strm geleidt. De plssing van azijnzuur zal de elektrishe strm minder ged geleiden dan zuiver azijnzuur. even ged geleiden als zuiver azijnzuur. beter geleiden dan zuiver azijnzuur. Een nikkeladmiumbatterij bevat nder andere NP + inen. ls een nikkeladmiumbatterij strm levert, neemt elk NP+ in een elektrn p. Welke van de nderstaande vergelijkingen geeft deze pname juist weer? NP+ --> Ni2+ + enp+, Ni enp+ + e- --> Ni 2 + NP+ + e- --> Ni 4 + ij de elektrlyse van een plssing van waterstfhlride ntstaat aan de psitieve elektrde een gas. Wat kan de frmule van dit gas zijn? H > --> bij geen van beide alleen bij 1 alleen bij 2 zwel bij 1 als bij 2 ClCl g + + Zn 2 g + +CO/- H+ 5 Lees verder

6 Waterstfperxide kan wrden ntleed met bruinsteen als katalysatr. Hierbij ntstaan zuurstf en water. Piet heeft vr één van de stffen bij deze reatie een diagram gemaakt. Hierin heeft hij de massa van die stf uitgezet tegen de tijd vanaf het begin van de reatie (figuur 1 ). fi guur 1 massa (g) t -tijd(min) 19 Vr welke van de nderstaande stffen krijg je een diagram zals in figuur 1? bruinsteen waterstfperxide zuurstf n figuur 2 is de strutuurfrmule van een stf weergegeven. figuur 2 r r H-C-C-H r r Deze stf is ntstaan bij een additiereatie waarbij één mlekuul brm reageert met één mlekuul van stf X. 20 Wat is de strutuurfrmule van stf X? r H H-C-C-H r H H H 8 H-C-C-H r r H r H-C-C-H r r D r H C=C r H E H H C=C r r F H r C=C r r Lees verder

7 Henk nderzekt een stf. Hij verbrandt een beetje van deze stf en leidt het gas dat ntstaat dr kalkwater. Dit wrdt trebel. Henk trekt hieruit twee nlusies. 21 Welke van de nderstaande nlusies is f zijn juist? Cnlusie 1 : De stf bevat zeker klstf. Cnlusie 2: De stf bevat zeker zuurstf. geen van beide alleen alleen 2 zwel als 2 n een bekerglas zit een plssing die 10 mg H + inen bevat. Emiel wil alle H + inen laten reageren met 0 H - inen. 22 Vr deze reatie is minder dan 0 mg 0 H- inen ndig. JO mg OH- inen ndig. meer dan 10 mg 0 H - inen ndig. 23 D 24 E F De relatieve mlekuulmassa van MgC1 2 xh 2 0 is 203';5. n deze frmule stelt x het aantal mlekulen kristalwater vr. He grt is x? n een bekerglas bevindt zih 15 gram aliumarbnaat. Hierbij wrdt 10 gram zutzuur gevegd. Er treedt een reatie p waarbij nder andere klstfdixide ntstaat. Na aflp van de reatie is de massa van het reatiemengsel in het bekerglas kleiner dan 25 gram. gelijk aan 25 gram. grter dan 25 gram. De vergelijking van de reatie tussen natrium en zwavel is: 25 n welke massaverhuding reageren natrium en zwavel bij deze reatie? massa natrium : massa zwavel D E F Lees verder

8 advertentie Drdat allerlei prdukten keukenzut bevatten, en we k zelf ng keukenzut in ns eten den, krijgen we ngemerkt veel keukenzut binnen. En dat is sleht vr de gezndheid, want keukenzut heeft een ngunstige invled p de bleddruk. U kunt minder zut gaan gebruiken f keukenzut vervangen dr mineraalzut n SL TY mineraalzut is keukenzut vr de helft vervangen dr andere zuten. Drdat in SL TY het aandeel van keukenzut is verlaagd, heeft Salty een veel minder ngunstige invled p de bleddruk. Na het lezen van deze advertentie besluit je m Salty te gaan gebruiken. Je kpt èen ptje. Op het ptje staat de vlgende infrmatie: NLYSE PER 100 g ngrediënten Natriumhlride Kaliumhlride Magnesiumsulfaat Mineraalzut 49,2 % 42,5 % 8,3 % Gewn keukenzut 100 % 26 Geef de frmule van het deeltje uit het keukenzut dat een ngunstige invled heeft p de bleddruk. Je wilt nderzeken f het zutvaatje p tafel al gevuld is met Salty mineraalzut f ng met gewn keukenzut. n de keukenkastjes kun je de vlgende stffen vinden:. azijn. gedestilleerd water. gtsteenntstpper (natriumhydrxide). keukenzut. sda (natriumarbnaat) 27 eshrijf een pref waarmee je, met behulp van één f meer van de bvengenemde stffen, kunt vaststellen f het zutvaatje keukenzut f Salty mineraalzut bevat. Vermeld de handelingen die je met den, de mgelijke waarnemingen en de nlusies die uit de waarnemingen getrkken kunnen wrden Lees verder

9 n planten wrdt gluse, C 6 H , gemaakt dr een reatie van klstfdixide, C0 2, met water. ij deze reatie ntstaat verder alleen zuurstf. 28 Geef de vergelijking van deze reatie. Dr deze reatie in planten zu de heveelheid klstfdixide in de luht steeds minder wrden, terwijl de heveelheid zuurstf steeds méér zu wrden. Dit is ehter niet het geval. Er meten dus k ng andere pressen plaatsvinden die invled hebben p de heveelheden zuurstf en klstfdixide in de luht. Hiernder wrden, naast de vrming van gluse, ng drie pressen genemd.. pres 1: de vrming van gluse, C 6 H pres 2: de vlledige verbranding van aardgas, CH 4. pres 3: de verdamping van water. pres 4: de vergisting van gluse, C 6 H 12 Ü 6 29 Geef aan he deze pressen de heveelheden zuurstf en klstfdixide in de luht beïnvleden. De dat dr nderstaand shema ver te nemen en in te vullen. Maak bij het invullen een keuze uit: wrdt minder, blijft gelijk, wrdt meer. ls vrbeeld zijn de veranderingen dr de vrming van gluse in planten (pres ) al ingevuld. De heveelheid klstf- dixide in de luht De heveelheid zuurstf in de luht pres 1 wrdt meer wrdt minder pres 2 pres 3 pres 4 De laatste stap in de prduktie van sa! peterzuur is in figuur 3 shematish weergegeven: figuur 3 stikstfdixide : : stikstfmn-xide water-----~ RECTO~ f salpeterzuur Het pres dat zih in de reatr afspeelt, kan wrden weergegeven met een reatievergelijking. 30 Geef deze reatievergelijking. Een stukje aluminium wrdt in een plssing van ldnitraat gedaan. Er treedt een reatie p waarbij ld ntstaat en een plssing van aluminiumnitraat 31 Geef de vergelijking van deze reatie. Een tuinder wil zijn planten bemesten dr een plssing van kunstmest met behulp van een sprei-installatie te verspreiden. Hij heeft een zak met kunstmest waarp staat: NH 4 N0 3 + CaC s deze kunstmest geshikt m via de sprei-installatie verspreid te wrden? Verklaar je antwrd Lees verder

10 ij de reatie van etheen met waterstfhlride ntstaat één reatieprdukt De vergelijking van deze reatie is als vlgt : fiq LlUf 4 H H C=C ' ' + H ' H ' HC H H H-C-C-C H H Prpeen reageert p dezelfde wijze met waterstfhlride. ij deze reatie ntstaan ehter twee reatieprdukten. 33 Geef de strutuurfrmules van deze twee reatieprdukten. Het sulfietgehalte van wijn kan bepaald wrden dr de wijn te laten reageren met jd, 1 2. Sulfietinen, SO/-, zijn de enige deeltjes in wijn die met jd reageren. Sulfietinen reageren met jd vlgens de nderstaande reatievergelijking. De Keuringsdienst nderzekt een fles witte wijn uit de streek Sauternes. Vlgens de warenwet mag deze wijn maximaal 400 mg sulfietinen per liter bevatten. ij het nderzek blijkt dat 1,00 liter van deze wijn preies reageert met 1100 mg jd. 34 evat deze wijn meer sulfiet dan vlgens de warenwet mag? Geef met behulp van een berekening een verklaring vr je antwrd. Wim verhit een blkje kper. Na enige tijd is het blkje bedekt met een laagje kperxide. De vergelijking van de ptredende reatie is: 2 Cu > 2 CuO Vóór het verhitten had het blkje kper een massa van 74,20 gram. Het blkje met het laagje kperxide erp heeft een massa van 75,40 gram. 35 ereken heveel gram kper heeft gereageerd met zuurstf. De RL-kandidaten gaan verder met de vragen RL 36 tt en met RL 42 en de CM-kandidaten gaan verder met de vragen CM 36 tt en met CM Lees verder

11 - Vragen vdtl-kandidáten RL-kandidaten zijn kandidaten pgeleid vlgens het gewne examenprgramma gebaseerd p het Rijksleerplan. Hiernder is een reatievergelijking nvlledig weergegeven. CH3COOC2H 5 + Hp --> CH3COOH stf stf 2 RL 36 Geef de strutuurfrmule van stf. RL 37 Geef de naam van stf 2. RL 38 De frmule van zwaveligzuur is H2S H 2 SO H 2 S0 2 D H2S03 E H2S04 Hiernder staan de frmules van drie stffen vermeld. RL 39 Welke van deze stffen zijn ismeren van elkaar? 1 CH3COOH 2 CH30CH3 3 C 2 HpH geen van deze stffen alleen 1 en 2 alleen 1 en 3 alleen 2 en 3 E zwel 1, 2 als 3 RL 40 RL 41 lil 1111 n twee reageerbuizen bevindt zih een plssing van zwavelzuur. Reageerbuis 1 bevat 3 ml van een plssing van zwavelzuur die 0,002 ml zwavelzuur per ml bevat. Reageerbuis 2 bevat 6 ml van een plssing van zwavelzuur die 0,001 ml zwavelzuur per ml bevat. an beide reageerbuizen wrdt een vermaat magnesium tegevegd. Er treedt een reatie p waarbij waterstfgas ntstaat. n buis 1 ntstaat 150 ml waterstfgas. Onder dezelfde mstandigheden van druk en temperatuur ntstaat in buis 2 minder dan 150 ml waterstfgas. k 150 ml waterstfgas. meer dan 150 ml waterstfgas. Een stf heeft een dampdihtheid ten pzihte van waterstf van 32. Welke van de nderstaande frmules kan de frmule van deze stf zijn? CH 4 02 s lees verder

12 De (relatieve) atmmassa van helium is 4 en de (relatieve) atmmassa van nen is 20. RL 42 11!1 Welke van de nderstaande uitspraken is f zijn juist? 1 1 gram helium bevat evenveel atmen als 1 gram nen. 2 1 dm 3 helium bevat evenveel atmen als 1 dm 3 nen (gemeten bij dezelfde temperatuur en druk). geen van beide alleen 1 alleen 2 zwel 1 als 2 :umrw Einde van dit examen vr de RL-kandidaten. De vragen CM 36 tt en met CM 42 vr de CM-kandidaten staan p pagina 13 en Lees verder

13 - Vragen vr'cm-kandidaten CM-kandidaten zijn kandidaten pgeleid vlgens het experimentele prgramma van de vrmalige Cmmissie Mdemisering Leerplan Sheikunde. Een heveelheid ldhlride wrdt in water van 20 C gebraht. Er ntstaat een trebel mengsel. Het mengsel wrdt enige tijd gererd, maar het blijft trebel. Het mengsel wrdt vervlgens verwarmd. Na enige tijd verwarmen wrdt het mengsel helder. Het heldere mengsel wrdt hierna afgekeld. Nu ntstaat weer de rsprnkelijke trebeling. M 36 Geef aan waardr het mengsel bij verwarmen helder kn wrden. n een kranteartikel ver verzuring van meren staat het vlgende: "Uit reent nderzek blijkt dat het met de verzuring van veel meren erger gesteld is dan men tt nu te aannam. Vral meren die liggen p grnden die weinig kalk, CaC0 3, bevatten, verzuren veel sterker dan andere." M 37 Leg uit dat, dr gelijke heveelheden zure regen, kalkarme meren sterker zullen verzuren dan kalkrijke meren. Henk heeft vier reageerbuizen met daarin de vlgende stffen:. alhl in reageerbuis 1. slalie in reageerbuis 2. suiker in reageerbuis 3. zand in reageerbuis 4 an elke reageerbuis vegt hij water te en shudt. M 38 n welke van de reageerbuizen zal een emulsie ntstaan? alleen in reageerbuis 1 8 alleen in reageerbuis 2 alleen in reageerbuis 3 alleen in reageerbuis 4 E alleen in reageerbuis 1 en 2 F alleen in reageerbuis 3 en 4 M 39 Wat is de mlekuulfrmule van plyprpeen? (den in de frmule is een zeer grt getal) (CzH4)n 8 (C2H6)n (C3H6)n D (C3H8)n n twee vrraadflessen zit zutzuur. De nentratie van het zutzuur in de ene vrraadfles is hger dan de nentratie van het zutzuur in de andere vrraadfles. Om uit te zeken in welke vrraadfles het zutzuur met de hgste nentratie zit, wil men een pref den. M Welke van de nderstaande preven is f zijn daarvr geshikt? Pref 1: an een gelijke heveelheid van het zutzuur uit beide vrraadflessen wrdt een vermaat magnesium tegevegd. De heveelheid waterstfgas die in beide gevallen ntstaat wrdt gemeten. Pref 2: Van het zutzuur in beide vrraadflessen wrdt de ph bepaald. geen van beide 8 alleen 1 alleen 2 zwel 1 als lees verder

14 Ferdinand en Marin krijgen een stf. De stf is kperarbnaat f kperxide. Zij meten bepalen welke stf het is. Ze bedenken dat dit is te bepalen dr aan de stf verdund zwavelzuur te te vegen. Ferdinand zegt: "ls we een gasntwikkeling waarnemen, dan was de stf zeker kperarbnaat" Marin zegt: "ls we na het tevegen een heldere blauwe plssing krijgen, dan was de stf zeker kperarbnaat" M 41 Wie van beiden heeft gelijk? geen van beiden alleen Ferdinand alleen Marin zwel Ferdinand als Marin neke en Peter hebben een plssing die aliuminen en waterstfarbnaatinen bevat. neke en Peter bedenken elk een manier m de heveelheid aliuminen in deze plssing te verminderen. neke zegt: "ls ik de plssing enige tijd kk, neemt het aantal aliuminen in de plssing sterk af." Peter zegt: "ls ik de plssing filtreer, neemt het aantal aliuminen in de plssing sterk af." M 42 Wie van beiden heeft gelijk? geen van beiden alleen neke alleen Peter zwel neke als Peter Einde van dit examen vr de CM-kandidaten