Conversie, PTSS en complex trauma

Transcriptie

1 Conversie, PTSS en complex trauma Dr. Annemiek van Dijke UHD VU Hoofdopleider KP opl Klinisch psycholoog-psychotherapeut/ klinisch neuropsycholoog NtVP 2014

2 Agenda: Disfunctionele regulatie Inleiding & (Complexe) lichamelijke klachten, conversie Stress-gerelateerde stoornissen & de 3 profielen van disfunctionele zelfregulatie Consequenties voor diagnostiek en behandeling bij COLK

3 COLK patienten: Diversiteit aan symptomen & meer complexe symptomen Geschiedenis van (gefaalde)hulpverlening psychosomatische en somatische klachten Moeite met een (therapeutische) relatie difficult-to-treat stigma disfunctionele mentale representaties disfunctionele cognitieve-emotionele informatie verwerking impulse en affect disregulatie Dissociatieve symptomen

4 Diff van lich klachten in trauma context Somatische ziekten Zwakke gezondheid Somatische dissociatie Somatiseren als persoonlijkheidskenmerk Somatoforme stoornissen Gezondheid ondermijnend gedrag

5 Hidden epidemic? ACE studies Felliti & Anda et al., diverse

6 Chronische vroegkinderlijke stress Eenmalige-, chronische-, cumulatieve stress Binnen buiten gezin Ouderlijke gedrag dat een paradoxale, niet op te lossen en problematische situatie creëert voor het sociaal ontwikkelende kind.... In het bijzonder in de leeftijdsfase 0-6 jaar.. Omdat de ouder bedoeld is als bron van vreugde en verbondenheid, veiligheid en troost. Maar ipv de bron is van gevaar, angst en vrees.terwijl het kind ook niet jaar de ouder kan gaan om zich te laten troosten.. Main and Hesse, 1990 Fysiek mishandeling ook vaak slagen tegen t hoofd

7 Agenda: Disfunctionele regulatie Inleiding & (Complexe) lichamelijke klachten, conversie Stress-gerelateerde stoornissen & de 3 profielen van disfunctionele zelfregulatie Consequenties voor diagnostiek en behandeling bij COLK

8 Complexe (traumatische) stress Symptomen worden gekenmerkt door verandering in: De mind / cognitieve processen Perceptie / Predictie Emotie informatie processen Persoonlijkheid/ driften Lichaams- en lichamelijke ervaringen Relaties Integratieve tekorten omvatten ernstige problemen met cognitie (dissociatie), emotie disregulatie, lichamelijke stress, of relationele of spirituele vervreemding.

9 Window of Tolerance and vulnerabilities Hyperarousal Hypoarousal Danger Sympathetic arousal Social engagement: safety, curiosity, attachment, learning Dorsal vagal collapse Life threat Integration 9

10 Window of Tolerance and resilience Hyperarousal Hypoarousal Sympathetic arousal Danger Social engagement: safety, curiosity, attachment, learning Dorsal vagal collapse Life threat Integration (adapted from Ogden et al, 2006; Siegel, 1999; Van der Hart at al., 2000) 10

11 Survival brain dominantie Ontwikkelt in anticipatie van potentiele bedreigende en schadelijke gebeurtenissen Verstrengeld met het lichaam: stress-respons systeem dat streeft naar homeostase en balans tussen (para)sympathetische takken van het autonome zenuw stelsel interacties in reactie op de omgeving disfunctionale homeostase Overschrijft of verminderd de functionaliteit van brein systemen die nodig zijn voor leren/beloning, met stress omgaan, en beslissingen nemen en plannen maken (vb. executief functioneren)

12 Emphasis on Self reliance Emphasis on Helplessness Experience of proximity as Sense of dependence & non-rewarding/punishment internalized fear of being alone attachment De-activatie van attachment systeem history e.g. Mikulincer & Shaver, 2003 Hyper-activatie van attachment systeem SURVIVAL BRAIN= Insecure attachment representatie omvat informatie over zelf, ander and zelf-ander verhouding die geactiveerd wordt -als blootgesteld aan ambigue/ neutrale (interpersoonlijke) situatiesinsecure cognitieve-emotionele-informatie processing and insecure attachment-gebaseerde Zelf Regulatie Strategieen en omvat Inhibitoire zelf regulatie Mixed Excitatoire zelf regulatie A over-regulatie van affect A- under-regulatie van affect en (alexithymia) en inhibitie van emotie intense en overweldigende emotie S - Negatieve Somatoforme.. S - Positieve Somatoforme Dissociatieve symptomen Dissociatieve symptomen C - Negatieve Psychoforme C - Positieve Psychoforme Dissociatieve symptomen Dissociatieve symptomen I Vrees voor nabijheid beide I Vrees voor verlating R - geinhibeerde Mentalisatie/ R pseudo Mentalisatie/ vernauwing executieve functie exec desorientatie overactivatie executief func(verzamelen) B - immobilisatie actie tendens gedesorienteerd B mobilisatie actie tendens PF - dorsal vagal dominantie beide PF sympathisch systeem dominantie interpersoonlijke moeilijkheden & psychologische moeilijkheden die Insecure attachment representaties bevestigen en bekrachtigen Van Dijke, 2008 A= affect; S=soma; C=cognition; I=interaction; R= reflective function; B= behavior; PF= psychophysiological

13 Agenda: Disfunctionele regulatie Inleiding & (Complexe) lichamelijke klachten, conversie Stress-gerelateerde stoornissen & de 3 profielen van disfunctionele zelfregulatie Consequenties voor diagnostiek en behandeling COLK

14 Stress/trauma informed Stress/trauma focused Alle onderdelen gaan uit van een vorm van psychologische danwel somatische stress/ traumatisering Behandeling is gestoeld op stress/traumatheorieën dus fasegerichte therapie: motivatie, stabilisatie, bewerking trauma, maatschappelijke participatie Behandelfocus stress/trauma van impliciet naar expliciet in intensief programma Herinnering aan stress/trauma niet altijd expliciet voorhanden dan theorieën toch behulpzaam op het gebied van zelfregulatie

15 Doorbreek die vicieuze cirkel! over-activatie van survival brain: Inhibitory regulation or Mixed regulation or Excitatory regulation interpersoonlijke problemen & psychologische problemen die onveilige gehechtheidsrepresentaties bevestigen en bekrachtigen Van Dijke, 2008

16 Fasen model Fase 1: motivatie focus (4 weken, psycho-educatie, observaties) Fase 2: stabilisatie en zelfregulatie focus (multi-modale skills-training, vergroting mentale- en lichamelijke veerkracht) Fase 3: verwerking stress focus (verdieping van onderliggende {trauma-gerelateerde} thema s, vasthouden van progressie in de thuissituatie) Fase 4: maatschappelijke participatie focus (oppakken van {andere} werkzaamheden, vrijwilligers werk, herstel/ opbouw van netwerk)

17 Observaties team Observatielijsten met indicatie en monitoring elementen na fase 1 en elke twee maanden sociotherapie PT PMT Beeldend Resultaten somatisch onderzoek en PSFonderzoek Resultaten van het psychodiagnostisch onderzoek

18 Psychodiagnostiek met tests OQ-45 TiQ-p EQ-5d-L ROM & management info SCL-90 CIS EMOV-56 (BVAQ) SIDES-Rev-NL ZIL DES SDQ-20 therapie-georiënteerde diagnostiek VBE RSQ NVM DEX

19 Shared decision-making Patiënten perspectief Levensverhaal en klachten Motivatie obv reflectieverslag van onderdelen Doelen overzicht PT hulpvraag Naast-betrokkenen perspectief Bevorderend ondermijnend Verbetering verslechtering Systeem hulpvraag

20 Griffin, & Bartholomew, 1994 zelf regulatie & attachment gedrag Secure +/+ Comfortable/ pos self Dismissing Close/ pos. other -/+ Pre-occupied -/- Fearful Distant/ neg. other Anxious/ neg self

21 Attachment Adult attachment styles/behavior based upon model of self and model of other dimensions: Secure Dismissive Pre-occupied fearful 47

22 Insecure Attachment Adult attachment styles/behavior based upon model of self and model of other dimensions: Secure Dismissive Pre-occupied fearful

23 Insecure Attachment Adult attachment styles/behavior based upon model of self and model of other dimensions: Secure Dismissive Pre-occupied fearful NER.gif.html

24 Insecure Attachment Adult attachment styles/behavior based upon model of self and model of other dimensions: Secure Dismissive Pre-occupied fearful

25 Disfunctionele affect regulation Under-regulation (exploderen) Over-regulation (imploderen) Combined under- & over-regulation Van Dijke, A., Ford, J., et al., 2010, june JPD

26 Under-regulation of affect Dramatische presentatie Overweldigd worden door emoties Hyper-aroused zijn, rusteloosheid Moeite met herstellen/ reguleren van arousal, vooral boosheid, irritatie, (sexuele) impulsen, etc 52

27 Over-regulatie van affect Verminderde capaciteit tot identificeren van emoties Verminderde capaciteit tot verbaliseren van emoties Moeilijkheden met analyseren van emoties ihb in sociale situaties Geinhibeerde emotionele beleving

28 Profielen emotionele awareness (van Dijke et al, 2013) dr A. van Dijke; Tell me all about it Difficulties with cognitiveemotional elaborations : difficulties affective mentalizing B-MBT, Sensori-motor psychotherapy?

29 zelfregulatie en Dissociatie Cognitieve/affectieve (psychoforme) dissociatie Sensorimotor (somatoforme) dissociatie klinische presentatie in positieve en negatieve kenmerken: Nijenhuis, 2004 Van der Hart, Van Dijke, A., et al, 2000, JTD Van Dijke, A., Van der Hart, O., et al, 2010, JTD 58

30 Verlies van functie Amnesie Abulie Suggestibiliteit, moeite met dingen/zaken goed doordenken Verlies van cognitieve vaardigheden Verlies van sensorische, perceptuele, of motorische functies 59

31 Intrusie symptomen Intrusieve herinneringen die begeleid worden door affectieve, cognitieve en somato-sensorische componenten Intrusies van sensori-motorische aspecten van traumatische herbeleving: pijn, tics, sensorische vervormingen 60

32 Dank voor uw aandacht!! Annemiek van Dijke, PhD. klinisch psycholoog klinisch neuropsycholoog Psychotherapeut