Hedendaagse opvattingen over emoties. Emotie en gewetensvorming in de behandeling. Welke emoties? Emotie en moraliteit. Welke emoties?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Hedendaagse opvattingen over emoties. Emotie en gewetensvorming in de behandeling. Welke emoties? Emotie en moraliteit. Welke emoties?"

Transcriptie

1 Emotie en gewetensvorming in de behandeling Hedy Stegge Vrije Universiteit Amsterdam PI Research Duivendrecht Hedendaagse opvattingen over s Functioneel (belangenbehartigers) Persoonlijk welbevinden Kwaliteit relaties met anderen Emotionele competentie De vaardigheid om s op zodanige wijze aan te wenden dat zowel persoonlijke als sociale belangen optimaal worden gediend. Emotie en moraliteit Emoties motiverende kracht, zetten aan tot * Emoties zetten aan tot (a)moreel understanding and sharing in another s emotional state Cognitief: begrijpen hoe de ander zich voelt Affectief: meevoelen, geraakt worden door het leed van de ander 1

2 Affectieve reactie op het leed van de ander Egocentrisch, focus op het eigen leed, sterke arousal Nadeel voor het zelf Ander wordt hiervoor verantwoordelijk gehouden Functie: eigen belangen veilig stellen Schuld en schaamte Morele overtreding, nadeel voor de ander Persoon acht zichzelf verantwoordelijk Schuld Schaamte Functie: waarden en normen, rem op (anticipatie) 2

3 De rol van cognitie cognitie Schuld Schaamte Emotie is afhankelijk van subjectieve interpretatie van de situatie Maar ook: Sociale informatieverwerking cognitie Emotie stuurt cognitie; emotionele bias Tijdelijke toestand (refractaire periode) Dispositie (affectief-cognitieve structuur) Encoderen relevante informatie Interpretatie Responsgeneratie Responsevaluatie Uitvoeren gekozen respons Bias bij jongens met sproblemen Bias bij jongens met sproblemen Schrijven meer vijandige intenties toe Genereren meer ve reacties Evalueren ve reacties minder negatief Meer boosheid en ook: bias sterker onder emotionele omstandigheden minder empathie minder schuld en schaamte in reactie op morele overtredingen (meer boosheid, meer externaliserende reacties) minder gevoelig voor cues, meer fearless (onderzoek naar psychopathie) 3

4 Affectieve bias Affectief-cognitief schema kernovertuigingen, gekleurde bril regulatie teveel boosheid te weinig empathie, schuld, morele schaamte Competentie-model Balans tussen taken en vaardigheden Vaardigheden: o.a. de basisvisie, kernovertuigingen en cognitieve schema s die iemand heeft over het leven, over zichzelf en anderen (Bartels, 2001); schema s zijn sterk affect-geladen regulatievaardigheden Doel interventie Veranderen disfunctionele s en de bijbehorende cognities Ontstaan Directe route Onbewust subcorticaal low road Interpretatie van de situatie Adequate emotionele reactie stimulus??????? Hoe?? Taxatieroute Bewust Corticaal high road Gedragsrespons strategisch intentioneel bewust cue Schaamte en dreigende afwijzing schaamte Regulatie??????? reactie automatisch onbewust cue 4

5 Aanpak Bewuste, intentionele processen Inzicht, cognitieve herstructurering Automatische reactie afleren Aandacht (o.a. eigen s) Oefenen, rollenspel (Normale) morele ontwikkeling Deels expliciet: disciplineringssituaties inductie, wijzen op consequenties voor de ander Grotendeels ook impliciet kwaliteit van de ouder-kind relatie, gevoel van verbondenheid, positieve interacties Waarschijnlijk niet voldoende. Andere ervaringen, nieuwe input De rol van temperament Gewetensontwikkeling positief beïnvloed door: inductie (fearful children) positieve moeder-kind interactie, responsiviteit moeder (fearless children) (Kochanska, 1997) Conclusie (A)moreel wordt in belangrijke mate gestuurd door s Emotie en cognitie zijn nauw gerelateerd, beide kunnen aangrijpingspunt zijn voor verandering Emotionele processen zijn deels automatisch, impliciet, onbewust Emoties beïnvloeden elkaar, via beïnvloeden andere s indirect invloed uitoefenen op gewetensontwikkeling; competentie-gerichte aanpak biedt mogelijkheden 5

Schaamte Zelfbeeld en Agressie

Schaamte Zelfbeeld en Agressie Schaamte Zelfbeeld en Agressie Hedy Stegge VU Amsterdam PI Research Agressie Het (opzettelijk) toebrengen van fysieke of psychische schade aan een ander, of hiermee dreigen Reactieve of vijandige agressie

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

Theorie en filosofie. 2.1 Theorie

Theorie en filosofie. 2.1 Theorie Theorie en filosofie 2 De belangrijkste uitgangspunten van de RET, het verband tussen gevoel, gedachte en gedrag; de centrale plaats van het denken, de filosofische grondslag, en de empirische onderbouwing.

Nadere informatie

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid

Alcoholgebruik, misbruik & afhankelijkheid ALCOHOLGEBRUIK: BEWUST OVERWOGEN OF ONBEWUST OVERKOMEN? Impliciete en expliciete processen bij alcoholgebruik en implicaties voor interventies Katrijn Houben k.houben@maastrichtuniversity.nl Alcoholgebruik,

Nadere informatie

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

De rol van emoties in duurzame keuzes , Marleen Onwezen

De rol van emoties in duurzame keuzes , Marleen Onwezen De rol van emoties in duurzame keuzes 06-06-2018, Marleen Onwezen Meer bewustzijn MAAR we consumeren teveel Ons dieet is niet duurzaam Hoe kunnen emoties duurzaam gedrag stimuleren? Milieuproblemen 2 Emoties

Nadere informatie

SIVT. Sociale informatieverwerkingstest. HTS Report. Jeroen de Vries ID Datum SIVT voor adolescenten (13-17) 1.

SIVT. Sociale informatieverwerkingstest. HTS Report. Jeroen de Vries ID Datum SIVT voor adolescenten (13-17) 1. SIVT Sociale informatieverwerkingstest HTS Report ID 3348-850 Datum 28.03.2019 SIVT voor adolescenten (13-17) 1. Editie INLEIDING SIVT 2/21 Inleiding De SIVT is een test om de sociale informatieverwerking

Nadere informatie

De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent

De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk. 2013 Universitair Ziekenhuis Gent De Obsessief-Compulsieve stoornis: behandeling in de praktijk Dr. Leyman Lemke Deswarte Annelies 2013 Universitair Ziekenhuis Gent Inhoud workshop Kapstok: Het neurotische lussenmodel (NLM) (R. Schacht

Nadere informatie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie

Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Ontwikkeling van het brein in de adolescentie Dr Lydia Krabbendam Centrum Brein en Leren VUA ac.krabbendam@psy.vu.nl 7 oktober 2010 Thema s Zelfregulatie Sociale cognitie Hoera, een blob! 1. Beelden verkregen

Nadere informatie

ZELFCONTROLE OMSCHRIJVING VAN DE DOELGROEP ZELFCONTROLE. JONGENS en MEISJES. REACTIEF en PROACTIEF

ZELFCONTROLE OMSCHRIJVING VAN DE DOELGROEP ZELFCONTROLE. JONGENS en MEISJES. REACTIEF en PROACTIEF ZELFCONTROLE Een sociaal cognitief interventieprogramma voor kinderen met agressief en oppositioneel gedrag Teun van Manen, De Heel Zaans Medisch Centrum SOCIAAL COGNITIEF INTERVENTIE PROGRAMMA blijkt

Nadere informatie

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz

Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Moral Misfits. The Role of Moral Judgments and Emotions in Derogating Other Groups C. Wirtz Mensen die als afwijkend worden gezien zijn vaak het slachtoffer van vooroordelen, sociale uitsluiting, en discriminatie.

Nadere informatie

De gebrekkige gewetensontwikkeling in diagnose en behandeling

De gebrekkige gewetensontwikkeling in diagnose en behandeling De gebrekkige gewetensontwikkeling in diagnose en behandeling Het begrip gebrekkige gewetensontwikkeling moet in de diagnose beter gespecificeerd worden Er is in de jeugdinrichtingen te weinig aandacht

Nadere informatie

Een aandachtige blik op

Een aandachtige blik op INLEIDING Een aandachtige blik op temperamentt Valerie Van Cauwenberge Prof. Dr. Roeljan Wiersema SWVG Studiedag Leuven, 2 december 21 Temperament = individuele id verschillen tussen kinderen in reactiviteit

Nadere informatie

Baasjes van de perfecte hond. Eva Lambrecht KynoCongres 2016

Baasjes van de perfecte hond. Eva Lambrecht KynoCongres 2016 Baasjes van de perfecte hond Eva Lambrecht KynoCongres 2016 Baasjes van de perfecte hond Aandacht voor de hond die lijdt Terecht en onmisbaar! Aandacht voor de baasjes die lijden Ook terecht en onmisbaar!

Nadere informatie

Fitnesstrainer B Lesdag 2 Gedragsverandering

Fitnesstrainer B Lesdag 2 Gedragsverandering Fitnesstrainer B Lesdag 2 Gedragsverandering Erkend Fit!vak opleidingscentrum www.start2move.nl Lesinhoud Evaluatie vragen hoofdstuk 1 en 3. Hoofdstuk 2 Gedragsverandering. Gedragsverandering -> Actiontype

Nadere informatie

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić

Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Red cheeks, sweaty palms, and coy-smiles: The role of emotional and sociocognitive disturbances in child social anxiety M. Nikolić Rode wangen, zweethanden en coy-smiles: De rol van emotionele en socio-cognitieve

Nadere informatie

FEEL-KJ. Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren. HTS Report. David-Jan Punt ID 256-4 Datum 27.08.2014.

FEEL-KJ. Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren. HTS Report. David-Jan Punt ID 256-4 Datum 27.08.2014. FEEL-KJ Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren HTS Report ID 256-4 Datum 27.08.2014 Zelfrapportage FEEL-KJ Profielformulier 3 / 27 PROFIELFORMULIER Vragenlijst over emotieregulatie bij

Nadere informatie

Het HSP brein in Beeld

Het HSP brein in Beeld HSP Brein in Beeld Diepgaande informatieverwerking Het HSP brein in Beeld Diepgaande informatieverwerking 1. Subtiele details opmerken 2. Grote geheel zien 3. Afstemming op informatie uit het lichaam 4.

Nadere informatie

Sociale Informatieverwerking en behandeling bij Jongeren met een Licht Verstandelijke Beperking Maroesjka van Nieuwenhuijzen ij & Peer van der Helm Congres LVG en Criminaliteit, Zwolle 24 juni 2010 Nieuwenhuijzen.van.m@hsleiden.nl

Nadere informatie

BLOK V IMPLICIET EXPLICIET GEHEUGEN

BLOK V IMPLICIET EXPLICIET GEHEUGEN BLOK V IMPLICIET EXPLICIET GEHEUGEN Verschillen in herinnering hoe het impliciete geheugen ons heden kan beïnvloeden zonder besef dat iets uit het verleden komt Impliciet geheugen: De herinnering waardoor

Nadere informatie

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND

STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND STUDIEDAG SAMENWERKINGSVERBAND ZUID-KENNEMERLAND VANDAAG: WAAR VOEDEN WE VOOR OP? PREVENTIE ONTWIKKELING VAN HET BREIN SOCIAAL EMOTIONEEL LEREN METACOGNITIEVE VAARDIGHEDEN ESSENTIE VAN OVERDRACHT PROBLEEM

Nadere informatie

De sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met TOS: Het belang van emotionele competentie

De sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met TOS: Het belang van emotionele competentie De sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen met TOS: Het belang van emotionele competentie Neeltje van den Bedem Universiteit Leiden & Koninklijke Kentalis Doel EmoTOS onderzoek Doel vandaag Taal =

Nadere informatie

EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA

EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA WAAROM IS EMOTIEREGULATIE BELANGRIJK??? VERSCHILLENDE MANIEREN OM NAAR DIAGNOSE TE KIJKEN Categorische diagnostische

Nadere informatie

Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 4 4-1

Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken. Dagdeel 4 4-1 Individuele Cognitieve Gedragstherapie bij Middelengebruik en Gokken Dagdeel 4 4-1 Wat stond in dagdeel 3 centraal? Terugval en noodmaatregelen Aanvullingen functie-analyse Omgaan met trek 4-2 Programma

Nadere informatie

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen

Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom. Nathalie Vanderbruggen Psychologische problemen bij volwassenen met Klinefeltersyndroom Nathalie Vanderbruggen Psychoneurologisch functioneren in KS ( Verri et al. 2010) Cognitief functioneren: Psychopathologische kwetsbaarheid:

Nadere informatie

De oplossingsgerichte benadering

De oplossingsgerichte benadering Inhoud Inleiding 19 Leeswijzer 21 Deel I De oplossingsgerichte benadering 1 Principes van oplossingsgericht begeleiden 27 Inleiding 27 1.1 De oplossingsgerichte benadering in het onderwijs 28 1.2 De basisprincipes

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting Titel: Cognitieve Kwetsbaarheid voor Depressie: Genetische en Omgevingsinvloeden Het onderwerp van dit proefschrift is cognitieve kwetsbaarheid voor depressie en de wisselwerking

Nadere informatie

Sociale angst. Faalangst. Project Pasta. Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten. Risicofactoren. Interventies. Sociale Angst bij Jongeren

Sociale angst. Faalangst. Project Pasta. Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten. Risicofactoren. Interventies. Sociale Angst bij Jongeren Sociale Angst & Faalangst bij Adolescenten Sociale angst Risicofactoren Interventies Angst voor het oordeel van anderen Voor gek staan Uitgelachen te worden In verlegenheid gebracht te worden In de belangstelling

Nadere informatie

2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD

2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD 2 SYSTEMEN IN 1 HOOFD Dr. Eva Debusscher Psychiater Eenheid Ontwenning dr. Céline Hinnekens Doctor in de psychologie; Psycholoog Eenheid Ontwenning INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE INTRODUCTIE OVERZICHT

Nadere informatie

Directe therapie bij het jonge stotterende kind

Directe therapie bij het jonge stotterende kind Directe therapie bij het jonge stotterende kind Mies Bezemer Stottercentrum Zeeland NVLF congres, 18-11-2011 NVLF congres 2011 1 Stottercentrum Zeeland & maatschap logopedie Goes Middelburg Zierikzee R.Grauwels

Nadere informatie

Inhoud. counseling. Opleidingen, cursussen, workshops

Inhoud. counseling. Opleidingen, cursussen, workshops Inhoud counseling Opleidingen, cursussen, workshops LES 1 LES 2 GESPREKSTHERAPIE Doel van de cursus gesprekstherapie Cliëntgerichte of non-directieve therapie Therapeutische houding De psychologisch gezonde

Nadere informatie

Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits

Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie. Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Storm, het Zelf en de Ander tijdens de Adolescentie Studiedag NVPP, 4 november 2016 Lidewij Gerits Casus (1) Tracy, 13 jaar Ouders gescheiden, woont met moeder en oudere broer. Moeder is een alleenstaande

Nadere informatie

Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar

Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar Bijlage 17: Informatie voor de individuele behandelaar N.b.: stuur deze informatie (inclusief de drie bijlagen) naar de individuele behandelaar vóórdat de training van start gaat Emotieregulatietraining

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle   holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/25886 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Ketelaar, Lizet Title: Beyond hearing : social-emotional outcomes following cochlear

Nadere informatie

Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Studiemiddag SPV oktober 2016

Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Studiemiddag SPV oktober 2016 Mieke Bellinga Mariëlle Witteveen Studiemiddag SPV oktober 2016 Prevalentie Verschillen jongens en meisjes Seksuele ontwikkeling Empathie/emotieregulatie/trauma Comorbiditeit Handleiding Witteveen Wat

Nadere informatie

GGZ aanpak huiselijk geweld

GGZ aanpak huiselijk geweld GGZ aanpak huiselijk geweld Wat is er nodig en wat helpt Jeannette van Borren Mei 2011 Film moeder en zoon van Putten Voorkomen van problemen is beter en goedkoper dan genezen Preventieve GGZ interventies

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Hechtingsrelatie Zelfregulatie en interactie tijdens de nacht Onderdeel van de discussie rond sensitief en responsief ouderschap richt zich

Nadere informatie

MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden. Nicole Muller 8 juni 2012

MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden. Nicole Muller 8 juni 2012 MBT-F in gezinnen waarbij uithuisplaatsing dreigt of heeft plaatsgevonden Nicole Muller 8 juni 2012 Savanna Psychotische moeder Happy family? Dilemma van uithuisplaatsen Kinderen in jeugdtehuizen 'schokkend

Nadere informatie

Workshop emotieregulatie Vlaams congres voor kinder en jeugdpsychiatrie en psychotherapie Donderdag 21 september 2017

Workshop emotieregulatie Vlaams congres voor kinder en jeugdpsychiatrie en psychotherapie Donderdag 21 september 2017 STOP4 7 programma Samen sterker Terug Op Pad Workshop emotieregulatie Vlaams congres voor kinder en jeugdpsychiatrie en psychotherapie Donderdag 21 september 2017 Kort overzicht Wat is het STOP4 7 programma?

Nadere informatie

Emotionele Balans. Een aantal psychologische stromingen onderscheiden tot wel acht basis of kern emoties.

Emotionele Balans. Een aantal psychologische stromingen onderscheiden tot wel acht basis of kern emoties. Emotionele Balans Werken met kern emoties in hulpverlenings en coaching processen Achtergrond informatie 1 Als het hulpverlenings proces zich richt op gevoelens, zijn het vaak niet de eigenlijke gevoelens

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Uit crosscultureel onderzoek is bekend dat de cultuur waarin men opgroeit van jongs af aan invloed heeft op emotie-ervaringen en emotie-uitingen. Veel minder bekend is in welke

Nadere informatie

Zelfsturend leren met een puberbrein

Zelfsturend leren met een puberbrein Zelfsturend leren met een puberbrein Jacqueline Saalmink In het hedendaagse voortgezet onderwijs wordt een groot beroep gedaan op zelfsturend leren. Leerlingen moeten hiervoor beschikken over vaardigheden

Nadere informatie

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes

Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Communicating about Concerns in Oncology K. Brandes Nederlandse samenvatting Uit een recente rapportage van KWF Kankerbestrijding blijkt dat 64% van de (ex-) patiënten met kanker zorgen ervaart over psychosociale

Nadere informatie

Elk bekken heeft een mens

Elk bekken heeft een mens Elk bekken heeft een mens Als bekkenfysiotherapeut heb je nodig Mieneke Spijkerman Bekkenfysiotherapeut Psychosomatisch fysiotherapeut te Valburg Kennis van en rondom het bekken Vaardigheden Competenties

Nadere informatie

De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller

De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie. Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller De Jutters centrum voor kinder- en jeugdpsychiatrie Mentaliseren Bevorderende Therapie voor kinderen Nicole Muller Iedere volwassene is kind geweest. Risicoclassificaties van kinderen die kunnen leiden

Nadere informatie

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van

Nadere informatie

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.

Nadere informatie

SI bij SMs ontwikkeling

SI bij SMs ontwikkeling SI bij SMs ontwikkeling De zintuigen. 1) Ruiken, olfactorisch 2) Zien, visuele systeem 3) Horen, auditieve systeem 4) Proeven, gustatorisch 5) Voelen, tactiele systeem 6) Evenwichtorgaan, vestibulaire

Nadere informatie

Contact met het gekwetste kind

Contact met het gekwetste kind Contact met het gekwetste kind De emoties van het gekwetste kind Ermee werken in het nu, wat er zich NU afspeelt in de kamer, als reactie op iets wat gebeurt, verteld wordt, Ze zijn authentiek, als th.

Nadere informatie

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.

Geven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte. Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van

Nadere informatie

Narratieve Exposure Therapie

Narratieve Exposure Therapie Narratieve Exposure Therapie MANP jubileumcongres Patricia Strijk Even voorstellen Wat doet Stichting Centrum 45: Diagnostiek en behandeling complexe psychotraumaklachten VS-GGZ: Werkzaam op de polikliniek

Nadere informatie

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom?

Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Executieve Functies & Agressieve Gedragsproblemen Wat, bij Wie en Waarom? Prof.dr. Bram Orobio de Castro Ontwikkelingspsychologie, Universiteit Utrecht Wie? - overzicht - Agressie & Disruptieve Gedragsstoornissen

Nadere informatie

Nicolette Martel, Bascule Manon Mostert Uijterwijk, Virenze Mariken Braber, GGZ-Centraal en Het Lindehuis

Nicolette Martel, Bascule Manon Mostert Uijterwijk, Virenze Mariken Braber, GGZ-Centraal en Het Lindehuis é Nicolette Martel, Bascule Manon Mostert Uijterwijk, Virenze Mariken Braber, GGZ-Centraal en Het Lindehuis Theoretische basis Pope (1989): Zelfbeeld is de omschrijving die iemand geeft van zijn eigen

Nadere informatie

Focus op motivatie en communicatie

Focus op motivatie en communicatie Focus op motivatie en communicatie P I V O T A L R E S P O N S E T R E A T M E N T V O O R J O N G E K I N D E R E N M E T E E N A U T I S M E S P E C T R U M S T O O R N I S Autisme Moeite met sociale

Nadere informatie

Morele ontwikkeling en Delinquentie Eveline van Vugt Forensische Orthopedagogiek Universiteit van Amsterdam

Morele ontwikkeling en Delinquentie Eveline van Vugt Forensische Orthopedagogiek Universiteit van Amsterdam Morele ontwikkeling en Delinquentie Eveline van Vugt Forensische Orthopedagogiek Universiteit van Amsterdam Wie ben ik? Orthopedagoog & Criminoloog Praktijk: Gezinsbegeleiding Sinds 2007 verbonden aan

Nadere informatie

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis

Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Toepassing van mindfulness in het ziekenhuis Een pleidooi voor kortdurende interventies met duurzaam effect Willem Fonteijn Medische Psychologie Catharina Ziekenhuis, Eindhoven Een vorm van cognitieve

Nadere informatie

BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM

BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM BANG, BANGER, BOOST DR. DELPHINE VANHAMME KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER DE DAUW, MOREGEM BANG, BANGER, BOOST Voorstelling De Dauw Autismespectrumstoornis en emoties In de praktijk VOORSTELLING DE DAUW Kleinschalig

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting. Samenvatting

Nederlandse Samenvatting. Samenvatting Samenvatting Toenaderen of vermijden. Neurobiologische mechanismen in sociale angst Het doel van dit proefschrift was om meer inzicht te krijgen in de psychobiologische mechanismen die een rol spelen bij

Nadere informatie

In dit webinar leer je:

In dit webinar leer je: In dit webinar leer je: Beter omgaan met de 2 GROOTSTE uitdagingen in je leven. Meer te VERTROUWEN en Beter in LOSLATEN Even voorstellen Marcel Sanders (1965) Master University Certificering (Anthony Robbins

Nadere informatie

Bachelorprojecten Neuropedagogiek/Ontwikkelingsstoornissen

Bachelorprojecten Neuropedagogiek/Ontwikkelingsstoornissen Start September Bachelorprojecten Neuropedagogiek/Ontwikkelingsstoornissen Specialisatie Bachelorproject (nr): BP05 Titel: Effect van oudertraining en leerkrachttraining op executieve functies, sociale

Nadere informatie

PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN

PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN PROGRAMMA van de training DE SOCIALE PSYCHOLOGIE VAN VERANDEREN drs. Ad van der Made, psycholoog, coach, docent De training Sociale Psychologie van Veranderen is bedoeld voor professionals voor wie de

Nadere informatie

Kleine Hans Symposium 2011

Kleine Hans Symposium 2011 Kleine Hans Symposium 2011 Het helen van de wond Diagnostiek en behandeling Van traumatische herinnering naar gewone herinnering Julia Diehle en Karen van Zon Centrum voor traumagerelateerde stoornissen

Nadere informatie

Rapport SQ-Sales. Lydia Beelders 07 juli 2011 V1.1

Rapport SQ-Sales. Lydia Beelders 07 juli 2011 V1.1 Rapport SQ-Sales Lydia Beelders 07 juli 2011 V1.1 Rapportage SQ-test voor commerciële competenties. Gebruikersnaam: proef Naam: Lydia Beelders Geslacht: Vrouw Geboortejaar: 1988 Opleiding: HBO Testdatum:

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Interactionistische perspectieven benadrukken dat de persoon en zijn of haar omgeving voortdurend in interactie zijn en samen een systeem vormen. Dit idee van integratie

Nadere informatie

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD

Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Valerie Van Cauwenberghe en Prof. dr. Roeljan Wiersema Emotieregulatie bij kinderen en jongeren met ADHD Dit onderzoek werd uitgevoerd door: Prof. dr.

Nadere informatie

Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant

Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel 28/04/2015 EMOTIONELE ONWIKKELING. buitenkant versus binnenkant Agressiebeheersing vanuit het emotionele ontwikkelingsprofiel Dr. Iris Van den Brandei.o. SEN vzw Centrum voor Therapie en Welzijn Balans EMOTIONELE ONWIKKELING buitenkant versus binnenkant intrapsychisch

Nadere informatie

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden

Psychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The

Nadere informatie

De morele intuïtie van kinderen

De morele intuïtie van kinderen De morele intuïtie van kinderen Respect en verantwoordelijkheid, vrijheid en geweten Tom Kroon Eerder publiceerde Tom Kroon de theoretische toelichting bij een methode morele vorming en een brochure voor

Nadere informatie

Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief

Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief 25-11-2014 1 Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief VVSL 6 november 2014 Saskia Kunnen Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit Groningen 25-11-2014 2 Programma

Nadere informatie

Geheimen in de supervisie: een verborgen ingrediënt tot groei?

Geheimen in de supervisie: een verborgen ingrediënt tot groei? Geheimen in de supervisie: een verborgen ingrediënt tot groei? Dr. Andreas Wismeijer Ik had al tien jaar nephaar en daar wilde ik vanaf. Bijna niemand wist het. Het voelde alsof ik al jaren met een groot

Nadere informatie

Therapeutische relatie en herstellen breuken. Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen

Therapeutische relatie en herstellen breuken. Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Therapeutische relatie en herstellen breuken Workshop van de training Geïntegreerde Richtlijnbehandeling Persoonlijkheidsstoornissen Inhoud Workshop Deze workshop gaat over de verschillende klinische processen

Nadere informatie

Leef je in! Een sociaal cognitieve vaardigheidstraining voor jongeren met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblemen

Leef je in! Een sociaal cognitieve vaardigheidstraining voor jongeren met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblemen Leef je in! Een sociaal cognitieve vaardigheidstraining voor jongeren met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblemen Judith Arendsen, junior onderzoeker Research & Development Programma Ontwikkeling

Nadere informatie

Externaliserend. school

Externaliserend. school Externaliserend probleemgedrag behandelen op school Gerly de Boo & Juliëtte Liber Universiteit van Amsterdam ZonMw: Jeugd Vroegtijdige signalering & interventies evidence based interventies externaliserend

Nadere informatie

Introductie Nut en noodzaak sport. Praktijkbeelden -zelfregulatie -de-escaleren gedrag

Introductie Nut en noodzaak sport. Praktijkbeelden -zelfregulatie -de-escaleren gedrag 1 Introductie Nut en noodzaak sport Praktijkbeelden -de-escaleren gedrag eren met gedragsproblemen kinderen met gedragsproblemen in de gymles Remo Mombarg & Martin van Hinte Aan de slag met een casus Titel

Nadere informatie

Zelfbeeld. Schildpadden met emotie. Overzicht workshop. Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) Wat is PAD? Internationale inktvlek

Zelfbeeld. Schildpadden met emotie. Overzicht workshop. Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) Wat is PAD? Internationale inktvlek Overzicht workshop Schildpadden met emotie Programma Alternatieve Denkstrategieën (PAD) Achtergronden PAD Opdracht SEL-competenties Opbrengstgericht werken PAD en agressie Opdracht agressie Dr. Kees van

Nadere informatie

SAMENVATTING Introductie

SAMENVATTING Introductie Introductie Affect heeft een belangrijke functie in de organisatie van gedrag. Affect moet en kan in principe gereguleerd worden, als dit voor iemands doelen van belang is. Dysregulatie van effect verwijst

Nadere informatie

De nieuwe eindtermen Loopbaancompetentie. Jan De Smet 6 mei 2019

De nieuwe eindtermen Loopbaancompetentie. Jan De Smet 6 mei 2019 De nieuwe eindtermen Loopbaancompetentie Jan De Smet 6 mei 2019 Programma Achtergrond - modernisering SO Nieuw concept eindtermen De loopbaancompetentie AHOVOKS Kwalificaties & Curriculum Ministerie van

Nadere informatie

Pivotal Response Treatment. SCHOOLJAAR: Anita Bieleman Silke Polman

Pivotal Response Treatment. SCHOOLJAAR: Anita Bieleman Silke Polman Pivotal Response Treatment SCHOOLJAAR: 2011-2012 Anita Bieleman Silke Polman De beperkte motivatie tot interactie bij mensen met autisme is van grote invloed op hun verdere ontwikkeling. Het is het kernprobleem

Nadere informatie

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo

THEMA SOCIAAL-EMOTIONELE ONTWIKKELING Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Bovenbouw vmbo Bovenbouw havo-vwo Kern Subkern 0-4 groep 1-2 groep 3-6 groep 7-8 Onderbouw vo Zelf Gevoelens Verbaal en non-verbaal primaire gevoelens beschrijven en uiten. Kwaliteiten Verbaal en non-verbaal beschrijven dat fijne en nare

Nadere informatie

FEEL-KJ. Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren. HTS Report. Joris van Doorn ID 5107-5881 Datum 04.04.2016.

FEEL-KJ. Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren. HTS Report. Joris van Doorn ID 5107-5881 Datum 04.04.2016. FEEL-KJ Vragenlijst over emotieregulatie bij kinderen en jongeren HTS Report ID 5107-5881 Datum 04.04.2016 Zelfrapportage FEEL-KJ Inleiding 2 / 27 INLEIDING De FEEL-KJ brengt de strategieën in kaart die

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) SAMENVATTING Jaarlijks wordt 8% van alle kinderen in Nederland prematuur geboren. Ernstige prematuriteit heeft consequenties voor zowel het kind als de ouder. Premature

Nadere informatie

Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten

Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten VGCT najaarscongres 2011 Believing is Seeing: Training van positieve sociale interpretaties in adolescenten Elske Salemink, Universiteit van Amsterdam In samenwerking met Reinout Wiers (Universiteit van

Nadere informatie

Slecht nieuws goed communiceren

Slecht nieuws goed communiceren Slecht nieuws goed communiceren M A N U K E I R S E F A C U L T E I T G E N E E S K U N D E, K U L E U V E N Waarheid is een van de meest krachtige medicamenten waarover men beschikt, maar men moet nog

Nadere informatie

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding

Nadere informatie

Complexe rouw. Prof. dr. Jos de Keijser. 8 oktober Zorg Diensten Groep. Symposium Kennis & kunde delen in de postmortale zorg

Complexe rouw. Prof. dr. Jos de Keijser. 8 oktober Zorg Diensten Groep. Symposium Kennis & kunde delen in de postmortale zorg faculteit gedrags- en maatschappijwetenschappen Datum 23-10-2014 Complexe rouw Prof. dr. Jos de Keijser 8 oktober Zorg Diensten Groep Symposium Kennis & kunde delen in de postmortale zorg Normale rouw

Nadere informatie

Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek

Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Agressie & geweld bij LVB: op weg naar een effectieve interventie binnen de kliniek Robert Didden r.didden@pwo.ru.nl Trajectum Agressie en geweld DOELGROEP LVB Op het snijvlak justitie, VG en GGZ: J. (28

Nadere informatie

Werk in uitvoering op de atletiekbaan

Werk in uitvoering op de atletiekbaan Werk in uitvoering op de atletiekbaan Jelle Jolles Centrum Brein & Leren Amsterdam Verantwoording Keynote op Dag van de Atletiek, Papendal, Arnhem, 23 maart 2019 Achtergrond. Deze hand-out is gemaakt voor

Nadere informatie

4 jaar geleden.. onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen.

4 jaar geleden.. onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen. De laatste decennia is wetenschappelijk onderzoek op het gebied van baby s en peuters en de vroege ouder-kind relatie enorm toegenomen. Meer kennis over het belang en over factoren die de ontwikkeling

Nadere informatie

Een innovatief behandelprogramma voor jongeren ( jaar) Aangevuld en verrijkt met evidence en practice based methodieken

Een innovatief behandelprogramma voor jongeren ( jaar) Aangevuld en verrijkt met evidence en practice based methodieken Zomerschoolwerkhuis Het meervoudig risicomodel Van der Ploeg (2007) Omgezet in een behandelprogramma met de vier leefgebieden vrije tijd, school, werk, huis Ter verbetering van de zelfstandigheid, zelfredzaamheid

Nadere informatie

De invloed van een TOS op de sociaal-emotionele ontwikkeling

De invloed van een TOS op de sociaal-emotionele ontwikkeling De invloed van een TOS op de sociaal-emotionele ontwikkeling Neeltje van den Bedem¹ Petra Van Alphen², Julie Dockrell 3, Carolien Rieffe 1,3,4 1 Developmental Psychology, Leiden 2 Royal Kentalis, Netherlands

Nadere informatie

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING?

HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? HOE STIMULEREN WIJ DE SOCIAAL- EMOTIONELE ONTWIKKELING? Siméa congres, 6 april 2017 Lizet Ketelaar & Sigrid Kok 1 VANDAAG Deel 1: Theoretische introductie Onderzoeksuitkomsten Deel 2: Behandelervaringen

Nadere informatie

De overtuigingskracht van emoties bij het rechterlijk oordeel

De overtuigingskracht van emoties bij het rechterlijk oordeel De overtuigingskracht van emoties bij het rechterlijk oordeel Een theoretisch onderzoek PROEFSCHRIFT ter verkrijging van de graad van doctor aan de Universiteit van Tilburg, op gezag van de rector magnificus

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De adolescentie is lang beschouwd als een periode met veelvuldige en extreme stemmingswisselingen, waarin jongeren moeten leren om grip te krijgen op hun emoties. Ondanks het feit

Nadere informatie

Attitudevorming & verandering. dinsdag 6 maart 2012

Attitudevorming & verandering. dinsdag 6 maart 2012 Attitudevorming & verandering H9 Wat vertellen attitudes over consumenten? Wat vertellen attitudes over consumenten? Mensen die van sushi houden zullen het waarschijnlijk eten Wat vertellen attitudes over

Nadere informatie

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda

Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Aantrekkelijke interventies: Gaming voor mentale gezondheid (2) Marlou Poppelaars, promovenda Waarom video games? Nadelen van huidige interventies Effectiviteit Toegankelijkheid Stigmatisering Didactische

Nadere informatie

Een PAD naar minder agressie

Een PAD naar minder agressie Een PAD naar minder agressie Dr. C.W.. van Overveld contact: kees.vanoverveld@hu.nl Sociale Informatieverwerkings Processen opnemen van informatie (horen/zien) betekenis toekenning emoties bedenken van

Nadere informatie

Preventie daar moet je wat mee?! Doel. Leven en leren in een positief, veilig schoolklimaat Columbine High School

Preventie daar moet je wat mee?! Doel. Leven en leren in een positief, veilig schoolklimaat Columbine High School Preventie daar moet je wat mee?! Doel Leven en leren in een positief, veilig schoolklimaat Dr. Kees van Overveld www.keesvanoverveld.nl Columbine High School 20-4-1999 1 Nieuwe competenties Teamtraining

Nadere informatie

Disclosure belangen. Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog

Disclosure belangen. Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog Disclosure belangen Ir. Dyon J.W.M. Scheijen klinisch fysicus - audioloog Geen (potentiële) belangenverstrengeling Geen voor deze bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Alleen financiering

Nadere informatie

Zelfbesef. Zelfmanagement Besef van de ander Relaties hanteren Keuzes maken. Mijn inspiratie en 16 maart 2017 Sociaal-emotioneel leren:

Zelfbesef. Zelfmanagement Besef van de ander Relaties hanteren Keuzes maken. Mijn inspiratie en 16 maart 2017 Sociaal-emotioneel leren: 14 en 16 maart 2017 Sociaal-emotioneel leren: ontwikkeling van fundamentele levensvaardigheden door gerichte, planmatige en systematische acties Mijn inspiratie Zelfbesef 1 Emotie : chemische reactie op

Nadere informatie