Inhoud. plaatsbepaling en verklaringsmodel met een verstandelijke beperking Literatuur verstandelijke beperking...

Transcriptie

1 XIII Inhoud 1 Het handboek SOS Snelle Opvang bij Seksueel misbruik Doelgroep van het handboek SOS Het belang van het systeem Taak voor de gedragsdeskundige Doel van het handboek SOS De opbouw van het handboek SOS De SOS-hulpboeken Wat als er na afronden van het SOS-programma grote problemen liggen? Zorg voor jezelf als uitvoerder van het handboek SOS Literatuur Seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking: plaatsbepaling en verklaringsmodel Definitie van seksueel misbruik Complexe dynamiek Het fenomeen splitting Seksueel misbruik en de wet Rechtspositie van mensen met een verstandelijke beperking Juridisch vs. klinisch bewijs Seksuele wilsbekwaamheid Seksuele wilsbekwaamheid bepalen Prevalentie van seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Omringd door zorg, toch niet veilig Plegers van seksueel misbruik Verklaringen voor seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking De betekenis van seksueel misbruik bij mensen met een verstandelijke beperking Ouders Gestapelde machteloosheid De bekende pleger Gevolgen van seksueel misbruik bij slachtoffers met een verstandelijke beperking Slachtoffers van seksueel misbruik en seksueel grensoverschrijdend gedrag Seksuele voorlichting bij mensen die seksueel misbruikt zijn Literatuur Wettelijke kaders voor handelen bij seksueel misbruik van mensen met een verstandelijke beperking Meldplicht, meldcode en protocol seksueel misbruik Wet meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling Wet- en regelgeving Wie moet toestemming geven? In welke gevallen is het krijgen van toestemming noodzakelijk? Dossiervorming en inzagerecht

2 XIV Inhoud Informatieplicht Beroepsgeheim en meldrecht Verschoningsrecht Taxatiegesprekken Aangifte of melding bij politie Begeleiding bij de aangifte Praten over seksueel misbruik en politieverhoor Medisch onderzoek Omgaan met de media Literatuur Trauma en verwerking Wat is een trauma? Trauma en de DSM Soorten trauma Trauma: wat gebeurt er in de hersenen? De opbouw van de hersenen Hersenen en stress De invloed van trauma op de hersenstructuur Reacties op trauma Verwerkingsproces Dissociatie Andere bijkomende stoornissen Leeftijdsspecifieke reacties op traumatische gebeurtenissen Reacties bij baby s op traumatische gebeurtenissen Reacties bij peuters en kleuters op traumatische gebeurtenissen Reacties bij schoolkinderen op traumatische gebeurtenissen Reacties bij pubers en adolescenten op traumatische gebeurtenissen Traumaverwerking Psychologisch herkauwen Trauma en traumaverwerking bij mensen met een verstandelijke beperking Traumaverwerking en een disharmonisch ontwikkelingsprofiel Traumaverwerking en hechting Dissociatie en mensen met een verstandelijke beperking Literatuur De eerste opvang van cliënten met een verstandelijke beperking na seksueel misbruik Kernaspecten bij de eerste opvang Het creëren van veiligheid Omgaan met stressreacties van de cliënt De eerste opvang van medecliënten Het SOS-programma voor de cliënt met een verstandelijke beperking Houdingsaspecten Voorbereiding van de gedragsdeskundige Afstemming met de interne protocollen en de politie Tijd en plaats van de bijeenkomsten met de cliënt Alleen of samen?

3 Inhoud XV Voorbereiding van de cliënt Weerstand bij de cliënt Structuur van de sessies Gebruik van het hulpboek Cliëntbijeenkomsten Cliëntbijeenkomst 1 zo snel mogelijk Cliëntbijeenkomst 2 na een week Bijeenkomst 3: de gezamenlijke bijeenkomst na drie weken Cliëntbijeenkomst 4: follow-up na twee maanden Literatuur Hulpboek voor mensen met een lichte of matige verstandelijke beperking Kernaspecten bij de opvang van mensen met een lichte verstandelijke beperking Mensen met een lichte verstandelijke beperking Seksueel misbruik en mensen met een lichte verstandelijke beperking Kernaspecten bij de opvang van mensen met een matige verstandelijke beperking Mensen met een matige verstandelijke beperking Seksueel misbruik en mensen met een matige verstandelijke beperking Het hulpboek voor mensen met een lichte en matige verstandelijke beperking Werkvormen algemene informatie en psycho-educatie Werkvormen veiligheid Werkvormen zorgen Werkvormen pijn Werkvormen angst Werkvormen boosheid Werkvormen ontspanning Werkvormen perspectief Literatuur Hulpboek voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking Mensen met een ernstige verstandelijke beperking Het cognitieve aspect Het sociale aspect Het emotionele aspect Seksueel misbruik en mensen met een ernstige verstandelijke beperking Lichamelijk contact Kernaspecten bij de opvang van mensen met een ernstige verstandelijke beperking Observeren Kalmerende sensorische ervaringen Het hulpboek voor de cliënt met een ernstige verstandelijke beperking Werkvormen Algemene informatie Werkvormen veiligheid Werkvormen zorgen Werkvorm pijn Werkvormen angst

4 XVI Inhoud Werkvormen boosheid Werkvormen ontspanning Werkvorm perspectief Literatuur Opvang van de ouders van slachtoffers van seksueel misbruik met een verstandelijke beperking Kernaspecten bij de opvang van ouders Gezinssysteem en gezinscultuur Vormen van seksueel misbruik Het creëren van veiligheid Reacties van ouders Reacties van het kind Omgaan met stressreacties van het kind De andere gezinsleden De omgeving Het verwerkingsproces van ouders Het SOS-programma voor ouders Houdingsaspecten Voorbereiding van de gedragsdeskundige Tijd en plaats van de bijeenkomsten met de ouders Structuur van de sessies Het gebruik van het hulpboek voor ouders Ouderbijeenkomsten Ouderbijeenkomst 1 zo snel mogelijk Ouderbijeenkomst 2 na een week Ouderbijeenkomst 3: gezamenlijke bijeenkomst na drie weken Ouderbijeenkomst 4: follow-up na twee maanden Literatuur De opvang van betrokken hulpverleners van slachtoffers van seksueel misbruik Kernaspecten bij de opvang van betrokken hulpverleners Een veilige en betrouwbare omgeving voor de cliënt Praten met de cliënt over het seksueel misbruik Het herstel van het gewone leven Omgaan met traumareacties van de cliënt Omgaan met stressreacties van ouders Splitting Overdracht en tegenoverdracht Eigen verwerking hulpverleners Het SOS-programma voor hulpverleners Houdingsaspecten Voorbereiding van de gedragsdeskundige Tijd en plaats van de bijeenkomsten met de hulpverleners Alleen of samen? De structuur van de sessies Het gebruik van het hulpboek voor hulpverleners

5 Inhoud XVII 9.3 De hulpverlenersbijeenkomsten Hulpverlenersbijeenkomst 1 zo snel mogelijk Hulpverlenersbijeenkomst 2 na een week Gezamenlijke bijeenkomst na drie weken Hulpverlenersbijeenkomst 3: follow-up na twee maanden Literatuur Werkvormen voor de begeleiding van ouders, opvoeders en hulpverleners Werkvormen algemene informatie en psycho-educatie Werkvormen veiligheid Werkvormen Zorgen Werkvorm Pijn Werkvorm Angst Werkvorm Boosheid Werkvormen Ontspanning Werkvormen Perspectief Literatuur Bijlagen Over de auteurs