Risicomanagement is een keuze Casestudy s naar de blokkades voor het implementeren van expliciet risicomanagement bij middelgrote woningcorporaties
|
|
- Simon Wouters
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Risicomanagement is een keuze Casestudy s naar de blokkades voor het implementeren van expliciet risicomanagement bij middelgrote woningcorporaties Implementatie risicomanagement bij woningcorporaties; de blokkades voorbij Ondernemen is risico s nemen, ook voor corporaties. Het (expliciet) risicobewust handelen lijkt echter in de sector geen gemeengoed. De positie in de (veranderende) markt, de maatschappelijke doelstellingen, de druk vanuit de overheid en de negatieve financiële vooruitzichten maken risicomanagement voor woningcorporaties een bijzonder aandachtspunt. Deze samenvatting is een weergave van de resultaten van het onderzoek van Martijn Clausen, in samenwerking met de begeleiders vanuit de TU Delft (Louis Lousberg en Vincent Gruis) en Twynstra Gudde (Sjoerd Blokpoel, Jacqueline van Ham, Dick Smorenberg), waarin de zoektocht naar blokkades in de implementatie van risicomanagement binnen woningcorporaties centraal stond. Onderdeel van het onderzoek was zowel een literatuur onderzoek als 6 casestudies bij middelgrote corporaties. De samenvatting van het onderzoek wordt besloten met een beschouwing vanuit Twynstra Gudde (ondermeer actief op het snijvlak risicomanagement en de corporatiesector) op het onderzoek en de resultaten. Praktijkervaring in adviesopdrachten en observaties van de sector worden gecombineerd met de onderzoeksresultaten. 1494
2 Voldoende aanleiding, beperkte toepassing risicomanagement Op het oog is er voldoende aanleiding voor woningcorporaties om expliciet risicomanagement toe te passen. De AEDES governance code schrijft risicomanagement voor, toezichtorganen hebben risicoinformatie nodig voor het uitoefenen van hun taak en diverse recente uitglijders in de sector pleiten voor risicomanagement. Dit is voor veel woningcorporaties aanleiding geweest om risicomanagement in hun organisatie in te voeren. Uit onderzoek van de Universiteit Twente (Blom, 2008) blijkt dat van 90 corporaties 88% zegt dat zij risicomanagement ingevoerd hebben in de organisatie. 40% heeft zelfs een formeel geschreven risicomanagement beleid. Diepere analyse van de resultaten, in combinatie met aanvullend onderzoek, toont echter aan dat de daadwerkelijke toepassing van risicomanagement in de praktijk erg beperkt is. Zo toont onderzoek van de Vereniging van Toezichthouders in de Woningcorporaties (VTW) in september 2009 aan dat bij vier op de tien (kleinere) corporaties de raden van commissarissen geen inzicht hebben in de manier waarop hun corporatie risico s beheerst. Een ronde langs bestuurssecretaressen leerde Twynstra Gudde in 2009 onder andere dat bij meer dan de helft van gesproken corporaties risicomanagement niet wordt gekoppeld aan (beleids)doelstellingen, maar enkel aan financiële aspecten. Ook gaf de meerderheid aan veel moeite te hebben met het geven van inzicht in actuele risico s. Onbenutte meerwaarde expliciet risico-management Het Nederlands Normalisatie Instituut publiceerde onlangs een nieuwe NEN-ISO norm, waarin een definitie van de basisprincipes van risicomanagement wordt weergegeven. Tezamen met diverse andere literatuur heeft Clausen daarin gezocht naar de meerwaarde van risicomanagement die onbenut wordt in de sector. In de basis bestaat risicomanagement uit het identificeren, analyseren, beheersen en vervol-gens evalueren van de organisatiebrede risico s waarbij een algemeen systeem of methode toegepast wordt waarmee alle betrokkenen praktisch kunnen werken. Om een cyclisch proces in te richten, is een koppeling met de beleidsdoelstellingen van de afdelingen of organisatie relevant. Op deze manier kunnen risico s worden gekoppeld aan het beslissen/bijsturen op activiteiten in lijnorganisatie en projecten. Samengevat kan gezegd worden dat de meerwaarde voor het expliciet toepassen van risico-management te vinden is in: - het nemen van beter onderbouwde, afgewogen beslissingen - het bijsturen van lopende projecten, processen of beleid op basis van risico s. Hiermee levert risicomanagement een bijdrage aan het daadwerkelijk behalen van doelstellingen, en ondersteunt het continu de verbetering en de uitbouw van de organisatie. Onderzoek waarin op kwantitatieve wijze de meerwaarde van risicomanagement wordt onderbouwd is niet beschikbaar. In de meeste gevallen lijkt er geen direct meetbare relatie tussen de toepassing en de (meetbare) opbrengst van risicomanagement in bijvoorbeeld rendement. Daarnaast is risico-informatie in toenemende mate noodzakelijk voor het afleggen van verantwoording aan (bijv.) toezicht houders, samenwerkingspartners, maatschappij of financierders. Er moet meer inzicht komen in de meerwaarde en de noodzaak van risicomanagement. De beschreven meerwaarde komt alleen tot uiting als risicomanagement toegepast wordt met een brede focus, integraal in de hele organisatie. De focus van het onderzoek heeft daarom gelegen op diverse type risico s in corporaties; verschillend van strategische, operationele, financiële of projectrisico s et cetera. Clausen concludeert dat er veel onbenutte voordelen liggen door het onvoldoende integraal en expliciet toepassen van risicomanagement.
3 Wat maakt risicomanagement bij corporaties lastig? De vraag die in het onderzoek centraal stond, was welke blokkades er voor woningcorporaties zijn om expliciet risicomanagement te implementeren. Vanuit de theorie heeft Clausen gekeken naar de woningcorporatie als hybride organisatie die blokkerend kan werken. Vervolgens heeft hij ondermeer gekeken naar recent onderzoek van Van Staveren (2009) naar blokkades bij ander typen organisaties. Sturen in woningcorporaties als hybride organisatie Direct financieel rendement staat, op papier, soms haaks tegenover maatschappelijk rendement binnen corporaties. De benaderingen bevinden zich tussen twee extremen in, waarbij aan de ene kant de maximalisering van het maatschappelijk rendement voorop wordt gesteld en het bewaken van de financiële continuïteit als randvoorwaarde wordt gezien en aan de andere kant het optimaliseren van het (indirecte) financiële rendement voorop wordt gesteld met het voldoen aan een bepaalde maatschappelijk taakstelling als randvoorwaarde. De verschillende benaderingen kunnen tot uitdrukking komen in de wijze waarop beslissingen tot stand komen. Dit maakt voor het succesvol inzetten van risicomanagement als helpend (onderbouwend/sturend) instrument het van des te meer belang dat duidelijk is waar de organisatie op stuurt. Waar zijn wij van? Waar sturen wij op? Welke risico s nemen we, welke accepteren we nooit? In het onderzoek is nadrukkelijk gekeken in hoeverre de sturing expliciet genoeg was om ook risicomanagement te kunnen doen. Zonder doel immers geen risico. - de moeilijkheidsgraad voor het toepassen - een gebrek aan inzicht in de inhoud van risicomanagement - een gebrek aan tools voor methodes, aanpak en data - een gebrek aan benchmarks. Deze inzichten helpen voor een eerste beeld, maar dienen te worden getoetst in de sector. Om meer inhoudelijke informatie boven tafel te krijgen dan procentuele getallen over toepassing in de breedte van de corporatiesector, heeft Clausen gekozen om in zijn onderzoek kwalitatief te kijken naar de toepassing van risicomanagement binnen een klein aantal corporaties. De casestudies Opzet Het onderzoek heeft zich gericht op middelgrote corporaties ( eenheden) met vergelijkbare organisatorische opzet. In de casestudies zijn gesprekken gevoerd met de directeur/bestuurder, het gehele MT en eventuele ondersteunende managers. In het onderzoek is gezocht naar een manier om corporaties uit de casestudies te vergelijken. Als hulpmiddel is gekozen voor een 6-tal organisatiekenmerken uit het ESH-model. Deze kenmerken beschrijven verschillende aspecten van de organisatie, waarbij in het onderzoek dit specifiek toegeschreven is op de toepassing van risicomanagement. Strategie Structuur Managementstijl Voor een hybride organisatie, wat een woningcorporatie bijna zonder uitzondering is, is eenduidig risicomanagement lastig. Daar komt nog bij dat het maatschappelijk rendement veelal zeer moeilijk in absolute, meetbare waarden uit te drukken is. Hierdoor is ondermeer de prioritering (onderling, maar ook t.o.v. hardere kentallen op bijvoorbeeld financiën) lastig en wordt risicomanagement verder bemoeilijkt. Cultuur Personeel Systemen Blokkades bij andere organisaties Breder onderzoek naar de implementatie van risicomanagement geeft een aantal mogelijke blokkades die ook voor de corporatiesector zouden kunnen gelden: - een gebrek aan bewustzijn - een gebrek aan inzicht in de voordelen van risicomanagement - de angst voor transparantie [Figuur: ESH-model (Kor e.a., 2008) ] De focus in dit onderzoek richt zich op de elementen Strategie, Managementstijl, Systemen, Personeel, Cultuur en Structuur. De elementen cultuur, personeel en managementstijl kunnen aangemerkt worden als zachte elementen en de elementen structuur, systemen en strategie als harde elementen. Alle elementen hebben een samenhang
4 en zijn van invloed op het implementeren van risicomanagement. Alle elementen kunnen mogelijk een blokkade vormen voor het implementeren van risicomanagement bij woningcorporaties. De elementen zijn in het onderzoek vertaald naar de organisatiekenmerken in het licht van het gebruik van risicomanagement: - De Strategie gaat over de mate waarop het risicomanagement (en/of de implementatie ervan) vastgelegd is in een Plan of Aanpak. Onderwerpen daarin zijn ondermeer de doel-stelling en de werkwijze. - De Managementstijl beschrijft de rol van de bestuurder en/of het MT in de aansturing van het risicomanagementproces en de beslissingen waarin risico s meegenomen (zouden moeten) worden. - Systemen beschrijven een (willekeurige) vorm van administratieve ondersteuning (al dan niet digitaal) voor het vastleggen, rapporteren en beheren van risicomanagement. - Het Personeel gaat over de feitelijke eigenaren van alle processen binnen een corpora-tie, en daarmee de beoogde primaire gebruikers/benutters van risicomanagement. - De Cultuur beschrijft de organisatiecultuur in relatie tot de omgang met risico s. De mate van openheid is hierin een belangrijk aspect. - De Structuur beschrijft de formele verantwoordingslijnen, organisatie onderdelen en de manier waarop deze (samen)werken en zich tot elkaar verhouden. Alles i.r.t. tot het risicomanagementproces. De raad en het bestuur hebben aangegeven dat er opgeschoten moet worden met risico-management. Resultaten: 6 casestudies geven divers beeld De belangrijkste blokkades voor het implementeren van risicomanagement met betrekking tot vergelijking van de casestudies op de harde elementen uit het ESH-model: - strategie; er is veelal expliciete strategie aanwezig voor de toepassing van risicomanage-ment, waardoor het implementatieproces negatief beïnvloed wordt - systemen; een eenduidig ondersteunend systeem voor risicomanagement ontbreekt veelal. Systemen worden daarbij vaak gezien als extra last, omdat zij vaak niet aansluiten bij bestaande systemen en processen in de corporatie - structuur; er is geen expliciete structuur van taken en verantwoordelijkheden en het afleggen van verantwoording over risicomanagement. Veelal staat de controller er alleen voor. Er is verder bijna nergens sprake van een aparte werkgroep voor de implementatie of instandhouding van risicomanagement. Voor de zachte elementen zijn dat: - personeel; medewerkers die risicomanagement moeten toepassen weten niet wanneer er wat van hen verwacht wordt, wat mogelijk de betrokkenheid en motivatie van het personeel beïnvloed. De kennis en kunde is onvoldoende, waardoor ook inzicht in nut en noodzaak ontbreekt - cultuur; veel corporaties zien de cultuur zelf als belangrijke blokkade. Onduidelijk is of iedereen daarmee hetzelfde bedoelt. Daarbij wordt aangegeven dat medewerkers vaak niet open staan voor veranderingen, terwijl in de sector in de breedte een cultuurverandering wordt waargenomen - managementstijl; een heldere definitie en sturing op risicomanagement verschilt per corporatie, en veelal zelfs per afdeling. Er wordt weinig gesproken met het personeel over het implementeren van risicomanagement, De belangrijkste vragen tijdens de interviews met de betrokkenen waren gericht op de elementen van het ESHmodel, gekoppeld aan de toepassing van risicomanagement in de desbetreffende corporatie. Tevens werden de aanleiding, het risicobewustzijn en de mogelijke blokkades voor risicomanagement besproken. Hiermee is per corporatie een profiel geschetst op de verschillende organisatieelementen, waarmee een vergelijking is gemaakt om de onderzoeksvraag te beantwoorden. Voorlopige conclusies uit de vergelijking van de casestudies zijn getoetst en aangescherpt in een gezamenlijke bijeenkomst waar alle geïnterviewde personen zijn uitgenodigd.
5 ondermeer omdat het ontbreekt aan bewustzijn bij directie of MT over nut en noodzaak van risicomanagement. terwijl bij de meeste woningcorporaties wel duidelijk is dat investeringsbeslissingen anders genomen worden als risico s meegewogen worden. De belangrijkste bevindingen van Clausen op basis van de vergelijking van de casestudies zijn: - De aanleiding voor de implementatie zijn bij 5 van de 6 corporaties externe druk (overheid, markt, Raad van Commissarissen). Er is maar één corporatie in dit onderzoek waar het merendeel van de ondervraagden aangaf dat het toepassen van risicomanagement op eigen initiatief gestart is. - Het MT is zich niet bewust van het nut en de noodzaak van risicomanagement. - Er is geen eenduidige definitie van risicomanagement. De invalshoeken van risicomanagement verschillen nogal tussen de managers. Daarnaast heeft slechts één van de zes corporaties een expliciete strategie voor het implementeren van risicomanagement, de rest alleen impliciet. - Geen organisatiebrede invalshoek risicomanagement; bijv. geen werkgroep aanwezig voor het implementeren van risicomanagement. - De cultuur wordt gezien als beperkende factor, maar vormt wel een containerbegrip. Hiermee wordt een gebrek aan integrale benadering duidelijk; de 6 organisatiekenmerken zijn niet op elkaar afgestemd, ofwel; de cultuur past niet bij de eigenschappen van de andere elementen. - De medewerkers lijken in zeer beperkte mate betrokken en gemotiveerd om risicomanagement toe te passen. Bij de corporaties waar risicomanagement gevorderd is, lijkt een intrinsieke motivatie van het personeel (en daardoor een collectieve betrokkenheid) sterk bij te dragen aan het succes. Conclusies van het onderzoek; doorbreek de blokkades! De meerwaarde van risicomanagement wordt bij de onderzochte corporaties gezien in financiële aspecten en in betere besluitvorming. Opvallend is dat het beter besluiten op basis van risico s niet gekoppeld wordt aan het realiseren van maatschappelijke doelen. Corporaties geven verder aan dat investeringsbeslissingen vaak anders genomen worden als risico s meegewogen worden in de beslissing. Dit gebeurt echter lang niet altijd. Het onderzoek legt ook bloot dat projecten en/of processen over het algemeen niet bijgestuurd worden o.b.v. risico s. Opvallend is dat de meeste betrokkenen een verschillende definitie voor risicomanagement hebben. Geen van de corporaties past expliciet risicomanagement toe, zoals dat in het onderzoek is gedefinieerd. De corporaties zelf zijn van mening dat men veel aan risicomanagement doet en hebben gedaan in het verleden. Het blijkt dat dit vooral op een impliciete wijze gebeurt, waardoor het minder gestructureerd en beheersbaar is. De invalshoeken van risicomanagement verschillen nogal tussen de managers. Vaak ontbreekt de koppeling tussen hun activiteiten binnen hun afdeling en een organisatiebrede, integrale risicomanagement aanpak. Een manager projectontwikkeling denkt voornamelijk alleen aan projectspecifieke risico s en een manager beheer denkt vaak alleen aan de risico s die met het onderhoud te maken hebben. De directie en controller zien risicomanagement regelmatig als enige als integraal geheel in de organisatie. Hierdoor ontbreekt veelal een integrale sturing op risico s die de doelen bedreigen. Samenvattend blijkt uit dit onderzoek dat de zachte elementen uit het ESH-model, cultuur, personeel en managementstijl de grootste blokkade zijn voor het implementeren van expliciet risicomanagement bij woningcorporaties. Corporaties zelf zijn van mening dat de aanwezige cultuur binnen de organisatie de grootste blokkade is voor het implementeren van risicoma-nagement. Dit onderzoek wijst echter eerder uit dat niet alleen de aanwezige organisatiecultuur een blokkade is, maar voornamelijk de intrinsieke motivatie bij het personeel. Dit komt doordat alleen het MT en directie expliciet risicomanagement moeten toepassen. De motivatie en betrokkenheid van het personeel lijkt niet aanwezig, omdat de vorm, functie en betekenis van risicomanagement zelfs bij de meeste managers onbekend lijkt te zijn. We merken dat integraal risicomanagement door de hele organisatie nieuw is; het ontbreekt aan een aanpak om risicomanagement te implementeren.
6 Met betrekking tot die blokkade cultuur concludeert Clausen echter dat er geen direct verband lijkt te bestaan tussen de verschillende soorten organisatieculturen binnen corporaties en de wijze van toepassen van expliciet risicomanagement. De kenmerken vanuit de casestudies waar bijv. een familiecultuur aanwezig is, tonen geen overeenkomsten of opvallende resultaten die van belang zijn voor het toepassen van risicomanagement. Dit geldt tevens ook voor de aanwezige open culturen. Er lijkt geen best passende cultuur voor expliciet risicomanagement te zijn. Veel belangrijker is het evenwicht tussen alle organisatiekenmerken. Een passende cultuur betekent zodoende passend bij de overige organisatiekenmerken. Daarbij valt wel op te merken dat een zekere mate van openheid in de cultuur noodzakelijk is om risico s te delen en bespreken. De adviseursbril; implementatie als veranderopgave De resultaten van het onderzoek staan dicht bij de praktijkervaringen die in de adviespraktijk van Twynstra Gudde worden opgedaan. De focus op de samenhang van organisatiekenmerken onderschrijft de noodzaak voor een geïntegreerde aanpak. Een eenvoudige uitrol van een risicomanagementsysteem kent een lage slagingskans. Dit komt overeen met een ander onderzoek in de corporatiesector (Dreimüller, 2008) dat veranderprocessen in de sector moeizaam en traag verlopen, ondanks de wens continu nieuwe (management)tools toe te passen. Dat is niet verrassend. Veranderingen zijn moeilijk; in het onderzoek van Clausen is ook de verandertheorie van De Caluwé en Vermaak (2006) betrokken, die beschrijft vijf theorieën die verklaren waarom veranderen zo gecompliceerd is. Belangrijke onderdeel daarvan is de onderlinge omgang en het gedrag van mensen in de organisatie, maar ook bijvoorbeeld de dubbelzinnigheid in doelstellingen (wat aansluit bij de hybride doelstellingen van woningcorporaties). een organisatorische innovatie is die een veranderkundige aanpak vereist. Een afgestemde ontwikkeling op alle organisatiekenmerken. Dit vraagt zodoende ook nadrukkelijk aandacht voor het sociale systeem in de corporatie, die in het onderzoek van Clausen als zachte kenmerken (waaronder cultuur ) naar voren kwam. De sociale systemen in organisaties zijn sterk leidend voor de manier waarop risicomanagement het best ingericht kan worden. Een analyse van het type leider kan bijvoorbeeld sterk helpen in het inrichten van een werkend risicomanagementproces. Wat we niet hebben gedaan is risicomanagement onderdeel gemaakt van het ondernemingsplan. Dit had wel gemoeten achteraf. Risico s moeten meer afgestemd worden op de doelstellingen van de organisatie. Een aspect dat Twynstra Gudde niet verraste, maar wel puzzelt, is de roep om voor een sectorbrede uniforme aanpak voor risicomanagement. Dit lijkt haaks te staan op de conclusies dat maatwerk verreist is. Misschien is het mogelijk een beperkte basisaanpak te ontwerpen, die bijvoorbeeld ook ingaat op de hybride eigenschappen als blokkade voor de implementatie. Het is ons inziens van belang ruimte over te laten voor maatwerk in zowel inrichting als implementatie. Dat is een puzzel. Twynstra Gudde nodigt corporaties uit om hier een gezamenlijke slag in te slaan. Wij gaan hierover actief in gesprek met individuele corporaties, maar ook met branchevereniging AEDES. Naast Clausen, concludeerde ook Van Staveren (2009) met betrekking tot de implementatie van risicomanagement dat het van belang is te onderkennen dat de implementatie
7 Credentials Ir. S.B. (Sjoerd) Blokpoel en drs. D.A.G. (Dick) Smorenberg zijn binnen Twynstra Gudde als adviseurs binnen de vakgroep Contractering & Risicomanagement actief in de corporatie-sector. Mr. J.J.A.M. (Jacqueline) van Ham richt zich als adviseur binnen Twynstra Gudde specifiek op organisatievraagstukken in de corporatiesector (contact: ). Ir. Martijn Clausen was student Design & Construction Management (Real Estate & Housing, Bouwkunde) aan de TU Delft. Hij is afgestudeerd op 6 april 2010 met het onderzoek Risicomanagement is een keuze (contact: m.clausen@clausenbouwadvies.nl). Ir. L.H.M.J. (Louis) Lousberg en dr.ir. V.H. (Vincent) Gruis waren respectievelijk eerste en tweede mentor van het af-studeeronderzoek vanuit de TU Delft, faculteit Bouwkunde. Twynstra Gudde is een onafhankelijk Nederlands organisatieadviesbureau dat al gedurende 45 jaar resultaatgericht adviseert en managementfuncties vervult. Kerncompetenties van Twynstra Gudde zijn project- en programmamanagement, veranderkunde en organisatiekunde. Ervaringen en inzichten die wij samen met onze klanten en wetenschappers opdoen, vullen wij continu aan met onderzoeken.
- SAMENVATTING - Risicomanagement is een keuze
Samenvatting Van risicomanagement SBL / DSE bij middelgrote woningcorporaties Datum 1 april 2010 543218/SBL/IBE Ons kenmerk - SAMENVATTING - Risicomanagement is een keuze Casestudy s naar de blokkades
Nadere informatieRisicomanagement is een keuze
naar de blokkades voor het implementeren van expliciet risicomanagement bij woningcorporaties Onderwerpen Aanleiding Probleem- en doelstelling Conclusies en Pagina 2 Aanleiding Pagina 3 Probleem- en doelstelling
Nadere informatieRisico s in beeld. Wat nu? Door Ilona Hoving 1
Risico s in beeld. Wat nu? 29-9-2015 Door Ilona Hoving 1 Even voorstellen Ilona Hoving 29-9-2015 Door Ilona Hoving 2 Wat gaan we DOEN? Korte introductie op thema Aan de slag met risico s Hoe waardeer je
Nadere informatieCommitment without understanding is a liability
Commitment without understanding is a liability Accent Organisatie Advies Risicocultuur tastbaar maken Propositie van Accent Organisatie Advies Frank van Egeraat Januari 2017 Nederlandse Corporate Governance
Nadere informatieAan de raad van de gemeente Lingewaard
6 Aan de raad van de gemeente Lingewaard *14RDS00194* 14RDS00194 Onderwerp Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen 2014-2017 1 Samenvatting In deze nieuwe Nota Risicomanagement & Weerstandsvermogen
Nadere informatie3 Management van ICT-kosten en baten
3 Management van ICT-kosten en baten Stand van zaken in de woningcorporatiesector Patrick van Eekeren en Menno Nijland Het bepalen van de hoogte van de ICT-kosten (en baten), bijvoorbeeld door gebruik
Nadere informatieHoofdlijnen Corporate Governance Structuur
Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur 1. Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe een
Nadere informatieProfielschets. Manager Financiën. Omnivera GWZ. ERLY the consulting company Datum: februari 2016 Opdrachtgever: Omnivera GWZ
Profielschets Manager Financiën Omnivera GWZ ERLY the consulting company Datum: februari 2016 Opdrachtgever: Omnivera GWZ Adviseurs ERLY: drs. Lilian Vos Telefoonnummer: 035 543 00 88 Omnivera GWZ Omnivera
Nadere informatieToetsings- en toezichtskader RvC
1. Inleiding De governancecode voor woningcorporaties stelt dat een woningcorporatie dient te beschikken over een toetsingskader op basis waarvan de Raad van Commissarissen haar functie van intern toezichthouder
Nadere informatieSociale wijkzorgteams Den Haag
Sociale wijkzorgteams Den Haag Onderzoek naar voorwaarden voor doeltreffend en doelmatig functioneren De rekenkamer heeft onderzoek gedaan naar de sociale wijkzorgteams in Den Haag. Daarbij is gekeken
Nadere informatieIlta van der Mast Naar een nieuw systeem van sociale volkshuisvesting
Ilta van der Mast Naar een nieuw systeem van sociale volkshuisvesting De wijze waarop de woningmarkt nu georganiseerd is met 2,4 miljoen sociale huurwoningen is niet meer houdbaar. We zullen naar een systeemverandering
Nadere informatieRuimte voor ontwikkeling. Financiële haalbaarheid en management van gebiedsontwikkeling
Ruimte voor ontwikkeling Financiële haalbaarheid en management van gebiedsontwikkeling U WILT UW GEBIED ONTWIKKELEN. DAT ROEP VEEL VRAGEN OP: HOE PAK IK DAT AAN? EN IS HET FINANCIEEL WEL HAALBAAR IN DEZE
Nadere informatieProfielschets Raad van Commissarissen stichting TBV Vastgesteld op
Profielschets Raad van Commissarissen stichting TBV Vastgesteld op 17-5-2017 TBV Wonen is een betrokken en klantgerichte woningcorporatie met ruim 7500 woningen in Tilburg. Zij richt zich op de huisvesting
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES
Together you make the difference RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES Deel 1 van een drieluik over het belang van goed risicomanagement in de corporatiesector Auteur Drs. Frank van Egeraat RC. Frank
Nadere informatieInvloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting
xvii Invloed van IT uitbesteding op bedrijfsvoering & IT aansluiting Samenvatting IT uitbesteding doet er niet toe vanuit het perspectief aansluiting tussen bedrijfsvoering en IT Dit proefschrift is het
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT VOOR WONINGCORPORATIES
INTEGRAAL RISICOMANAGEMENT VOOR WONINGCORPORATIES Together you make the difference RISICOMANAGEMENT BIJ WONINGCORPORATIES Deel 2 van een drieluik over het belang van goed risicomanagement in de corporatie
Nadere informatieHet IDEALE investeringsvoorstel
Het IDEALE investeringsvoorstel vastgoedontwikkeling is meer dan alleen risico s beheersen Vastgoedontwikkeling bij woningcorporaties Onderzoeksomgeving Het ideale investeringsvoorstel vastgoedontwikkeling
Nadere informatieHoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek
Hoofdlijnen Corporate Governance Structuur Stek 1 Algemeen Deugdelijk ondernemingsbestuur is waar corporate governance over gaat. Binnen de bedrijfskunde wordt de term gebruikt voor het aanduiden van hoe
Nadere informatieBIJLAGE E: PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD VAN TOEZICHT
BIJLAGE E: PROCEDURE ZELFEVALUATIE RAAD VAN TOEZICHT In de zelfevaluatie Raad van Toezicht worden de volgende onderwerpen besproken, met behulp van een vragenlijst: De mate waarin de Raad van Toezicht
Nadere informatieToezicht- en toetsingskader
Toezicht- en toetsingskader Woonstichting Hulst hecht veel waarde aan goed bestuur (governance). Het doel van governance is het scheppen van waarborgen voor realisatie van de (maatschappelijke) doelstellingen,
Nadere informatieInvesteringsstatuut Wonen Midden-Delfland
Investeringsstatuut Wonen Midden-Delfland September 2015 1 Inhoud 1 Inleiding 1.1 Algemeen 1.2 Wettelijk kader investeringsstatuut 1.3 Doel investeringsstatuut 1.4 Governance 1.5 Vaststelling, goedkeuring
Nadere informatieMovares Duurzaamheidsscan
Movares Duurzaamheidsscan Innovatief procesinstrument Grip op duurzaamheid in elke projectfase Grip op duurzaamheid van A tot Z. Dat is de ambitie van Movares. Voor veel mensen en partijen is duurzaamheid
Nadere informatieGovernance. Informatiemanagement. Architectuur. Gemeenschappelijk
Beleggen Bewaken Sturen Informatiemanagement Inspireren Verbinden Organiseren Architectuur Verbeelden Structureren Afstemmen Gemeenschappelijk Communiceren Adviseren Beïnvloeden Beleggen: kan taken, verantwoordelijkheden
Nadere informatieRisicomanagement is een keuze
Risicomanagement is een keuze Casestudy s naar de blokkades voor het implementeren van expliciet risicomanagement bij middelgrote woningcorporaties Afstudeeronderzoek Definitieve Rapportage (P5) Martijn
Nadere informatieBatenmanagement. Duurzame verbinding tussen programma en lijn. PGM Open 2013 Patrick Mulder 7 februari 2013. Batenmanagement - Patrick Mulder
Batenmanagement Duurzame verbinding tussen programma en lijn PGM Open 2013 Patrick Mulder 7 februari 2013 Agenda Waarom batenmanagement? Wat is batenmanagement? Hoe ziet batenmanagement eruit? Do s en
Nadere informatiebewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018
bewegelijke tegenkracht Visie op toezicht Raad van Toezicht WZC Humanitas november 2018 Pagina 1 van 6 Inhoudsopgave 1. Visie op toezicht... 3 1.1 Inleiding... 3 1.2 Visie op toezichthouden... 3 1.3 Doel
Nadere informatieProfiel voor de Raad van commissarissen Woonservice
Profiel voor de Raad van commissarissen Woonservice 1 Profiel van de Raad 1.1 Algemeen kader De in juli 2011 opgestelde "Governance code woningcorporaties" geeft een goede uitwerking van de taakvelden
Nadere informatieMissie We zijn een maatschappelijke vastgoedonderneming, die met en voor bewoners samenwerkt aan krachtige wijken met toekomstwaarde.
Governance handboek Besturingsmodel Havensteder Inleiding Het besturingsmodel van woningcorporatie Havensteder maakt de verbanden zichtbaar tussen missie, visie en strategie. En de daarvan afgeleide doelstellingen,
Nadere informatieCORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties
CORA 1.0 Bedrijfs- en ICT-referentiearchitectuur voor woningcorporaties Hoe zorgen we ervoor dat we nieuwe diensten en producten soepel in onze bedrijfsvoering op kunnen nemen? Hoe geven we betere invulling
Nadere informatieToezichts- en Toetsingskader Nijestee
Toezichts- en Toetsingskader Nijestee Vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen d.d. 8 februari 2017 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 2 2 Aanleiding en inleiding... 3 3 Toezichtskader...
Nadere informatieToezichts- en Toetsingskader VechtHorst. November 2017
Toezichts- en Toetsingskader VechtHorst November 2017 Status: Vastgesteld door de Raad van Commissarissen in de RvC-vergadering van 30 november 2017 1 Inhoudsopgave 1 Samenvatting... 2 2 Aanleiding en
Nadere informatieProfielschets Raad van Commissarissen R.K. Woningbouwvereniging Zeist
Profielschets Raad van Commissarissen R.K. Woningbouwvereniging Zeist 1. Inleiding De RvC van de R.K. Woningbouwvereniging Zeist heeft drie taken: - toezicht houden op het bestuur en op de gang van zaken
Nadere informatieVISIE OP TOEZICHT Vastgesteld door Raad van Commissarissen op 15 september 2016
VISIE OP TOEZICHT Vastgesteld door Raad van Commissarissen op 15 september 2016 Woningcorporaties staan voor het huisvesten van mensen met een bescheiden inkomen en voor kwetsbare groepen. Woningcorporaties
Nadere informatieVISITATIE VAN WONINGCORPORATIES. Verantwoorden en leren
VISITATIE VAN WONINGCORPORATIES Verantwoorden en leren In een visitatie leggen woningcorporaties openbaar verantwoording af over hun maatschappelijke prestaties in de afgelopen vier jaar. Visitatie richt
Nadere informatieVisie op besturen en toezicht houden
Visie op besturen en toezicht houden Vastgesteld door directeur-bestuurder en raad van commissarissen op 14 februari 2018 Inleiding De nieuwe woningwet die op 1 juli 2015 in werking is getreden en de nieuwe
Nadere informatieRISICOMANAGEMENT. Wat voegt risicomanagement toe?
RISICOMANAGEMENT Risicomanagement ondersteunt op een gestructureerde manier het behalen van doelstellingen en het opleveren van projectresultaten. Dit kan door risico s expliciet te maken, beheersmaatregelen
Nadere informatieAantrekkelijk werkgeverschap. Wie zijn we
Wie zijn we Twynstra Gudde is een onafhankelijk Nederlands organisatieadviesbureau dat al gedurende 45 jaar resultaatgericht adviseert en managementfuncties vervult. Kerncompetenties van Twynstra Gudde
Nadere informatieWAARDEN BEWUST ONDERNEMEN
WAARDEN BEWUST ONDERNEMEN EEN NIEUW SOORT ONDERNEMERSCHAP RESULTAAT KOERS VISIE PERSOONLIJK LEIDERSCHAP MEERWAARDE & RENDEMENT WAARDEN BEWUST WAARDEN BEWUST ONDERNEMEN ANNO 2013 Waarden Bewust Ondernemen
Nadere informatieToezichts- en Toetsingskader van de Veenendaalse Woningstichting
Toezichts- en Toetsingskader van de Veenendaalse Woningstichting Vastgesteld in de vergadering van de Raad van Commissarissen d.d. 22 november 2017 Inhoud 1 Samenvatting... 3 2 Aanleiding en inleiding...
Nadere informatieOpleiding Bestuurder Corporatie 21 ste eeuw
Public Academy Opleiding Bestuurder Corporatie 21 ste eeuw De opleiding voor nieuwe en aankomende bestuurders met een unieke meeloopstage 1 Public Academy ERLY i.s.m bestuurders van De Vernieuwde Stad
Nadere informatieIncompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties. Advies voor bestuur, toezicht en stakeholders
Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties Advies voor bestuur, toezicht en stakeholders Incompany Masterclasses voor commissarissen van woningcorporaties Het programmamanagement
Nadere informatieToelichting hoofdstructuur Pré Wonen
Toelichting hoofdstructuur Pré Wonen Alles lijkt lichter en makkelijker te gaan: iedereen kent zijn of haar rol, beleid- en besluitvorming verloopt één keer goed en er is veel minder behoefte aan afstemming.
Nadere informatieStrategische Personeelsplanning. Basisdocument
Strategische Personeelsplanning Basisdocument Strategische Personeelsplanning Basisdocument SPP als pijler van hr-beleid Om als organisatie in een dynamische omgeving met veel ontwikkelingen en veranderingen
Nadere informatieORGANISATORISCHE IMPLENTATIE BEST VALUE
ORGANISATORISCHE IMPLENTATIE BEST VALUE EEN ONDERZOEK NAAR DE IMPLEMENTATIE VAN BEST VALUE BINNEN EEN SYSTEMS ENGINEERING OMGEVING STEPHANIE SAMSON BEST VALUE KENNIS SESSIE WESTRAVEN 17 JUNI 09.00 12.00
Nadere informatieInhoudsopgave. Bijlagen 121 Literatuur 144
Inhoudsopgave 5 Voorwoord 7 Ten geleide 9 1 Inleiding 11 2 De risicoanalyse 25 3 Uitvoeren van de risicoanalyse 65 4 Risicomanagement 77 5 Uitvoeren van risicomanagement 85 6 Implementatie van risicomanagement
Nadere informatieMODEL SWOT ANALYSUS REAL ESTATE SWOT-ANALYSUS REAL ESTATE TOELICHTING EN HANDLEIDING
MODEL SWOT ANALYSUS REAL ESTATE SWOT-ANALYSUS REAL ESTATE TOELICHTING EN HANDLEIDING PORTEFEUILLEMANAGEMENT EN SWOT ANALYSE Portefeuillemanagement is een dynamisch proces waarbij telkens opnieuw geanalyseerd,
Nadere informatieProfielschets. Directeur-bestuurder Woningstichting Putten
Profielschets Directeur-bestuurder Woningstichting Putten ERLY the consulting company Opdrachtgever: Woningstichting Putten Datum: 21 oktober 2014 Adviseur: drs. Lilian Vos Inleiding Woningstichting Putten
Nadere informatieVerklarende woordenlijst kwaliteitszorg Mede op basis van de inventarisatie van Q*Primair en Q5
Verklarende woordenlijst kwaliteitszorg Mede op basis van de inventarisatie van Q*Primair en Q5 (uit: Model Kwaliteitshandboek; Polderman, J en Sirre, W., uitgave Q*Primair) A Accountability Verantwoording
Nadere informatieIntegraal risicomanagement
Samenvatting Integraal risicomanagement in 40 Nederlandse ziekenhuizen Inhoud Inleiding 3 Onderzoeksvragen 3 Integraal risicomanagement onvoldoende beschreven 4 Aanbevelingen 5 Over VvAA 7 2 VvAA Risicomanagement
Nadere informatie1. Doel profielschets Functie van de Raad van Commissarissen Algemeen Kwaliteitsprofiel 2
Stichting Mozaïek Wonen Profielschets Raad van Commissarissen Met ingang van 12-05-2016 Inhoudsopgave 1. Doel profielschets 1 2. Functie van de Raad van Commissarissen 1 3. Algemeen Kwaliteitsprofiel 2
Nadere informatiede toegevoegde waarde
de toegevoegde waarde MEER DAN EEN DAK BOVEN JE HOOFD ONZE ERVARING LEERT DAT... Driehoek Vastgoed biedt u expertise op het gebied van huis vesting en vastgoedbeheer. Voor iedere organisatie is huisvesting
Nadere informatieWaardecreatie Enterprise Risk Management door een goed inzicht
Waardecreatie Waardecreatie Enterprise Risk Management door een goed inzicht inzicht in risicoperceptie risicoperceptie Genootschap enootschap voor Risicomanagement Studiegroep Enterprise Risk Management
Nadere informatieFunctie profiel. Lid Raad van Commissarissen DE ORGANISATIE POSITIE KANDIDAAT PROFIEL PROCEDURE
Functie profiel Lid Raad van Commissarissen Maes & Lunau handelt geheel in overeenstemming met de huidige privacywetgeving en haar opdrachtgevers dienen overeenkomstig te handelen. De persoonsgegevens
Nadere informatieCorporaties In Control
Corporaties In Control D A T U M : 3 0 M E I 2 0 1 3 Leonie van Meel & Frank Bieleman Agenda 1. Speelveld 2. Risicomanagement / Governancecode 3. Projectfasering ICS 4. Onafhankelijke rol / verantwoordelijkheid
Nadere informatieNota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018
Nota Risicomanagement en weerstandsvermogen BghU 2018 *** Onbekende risico s zijn een bedreiging, bekende risico s een management issue *** Samenvatting en besluit Risicomanagement is een groeiproces waarbij
Nadere informatieHet leerlandschap van organisaties
Fer van den Boomen, Jos van Jaarsveld & Nanja Mol Uit de crisis innoveren? Het leerlandschap van organisaties De crisis is inmiddels ook voelbaar bij een commercieel adviesbureau. Het management bedenkt
Nadere informatieContractmanagement in Nederland anno 2011
Contractmanagement in Nederland anno 2011 Samenvatting Mitopics Theo Bosselaers NEVI René van den Hoven Februari 2012 1 Periodiek onderzoekt Mitopics de professionaliteit waarmee Nederlandse organisaties
Nadere informatieWHITEPAPER Model SWOT analyses real estate
WHITEPAPER Model SWOT analyses real estate AHA-Adviseurs Bezoekadres Postadres Internet T 0522 46 09 95 Achthoevenweg 8b Patrijs 29 www.aha-adviseurs.nl F 0522 46 05 15 7951 SK Staphorst 7951 VG Staphorst
Nadere informatieInhoud. FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3. Visie op de ontwikkeling van de NEN
NEN 15221 Inhoud FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie 3 Visie op de ontwikkeling van de NEN 15221-6 10 Kwaliteit facilitaire dienst beter meetbaar maken 14 2 FM 6-pack zorgt voor Europese normalisatie
Nadere informatieStrategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD. master city developer
Strategisch sturen in stedelijke gebiedsontwikkeling MCD master city developer Ontwikkel een eigen visie Werk je in stedelijke gebiedsontwikkeling of herstructurering dan is de MCD opleiding voor jou een
Nadere informatieSAMENVATTING. Succes verzekerd!?
SAMENVATTING Succes verzekerd!? Onderzoek naar de succes- en faalfactoren bij gemeentelijke samenwerking op gebied van lokale sociale zekerheid en de rol van de gekozen samenwerkingvorm daarin Universiteit
Nadere informatieDirectiestatuut Domijn
Directiestatuut Domijn 4 mei 2012 Diskisnr.: 1972042 Inhoudsopgave 1. Directiestatuut Domijn 3 1.1. Inleiding 3 1.2. Doel van de functies 3 1.3. Plaats in de organisatie 4 1.4. Taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden
Nadere informatieOVERZICHT RESULTATEN EN AANDACHTSPUNTEN TUSSENEVALUATIE BUITENSTE BINNEN SAMENVATTING. 1 Tussenevaluatie Buitenste Binnen
OVERZICHT RESULTATEN EN AANDACHTSPUNTEN 2016 TUSSENEVALUATIE BUITENSTE BINNEN SAMENVATTING 1 Tussenevaluatie Buitenste Binnen OVERZICHT RESULTATEN EN AANDACHTS PUNTEN Amerpoort heeft twee jaar geleden
Nadere informatieRisicomanagement in het jaarverslag van woningcorporaties
Risicomanagement in het jaarverslag van woningcorporaties Auteur: Alice Jansen-van den Tillaart Organisatieadviseur en Associate, Accent Organisatie Advies Disclaimer Niets uit deze uitgave mag worden
Nadere informatieMeer aandacht voor de onderstroom is meer resultaat
Meer aandacht voor de onderstroom is meer resultaat Ondernemingsraden moeten als team steeds sneller bestendige resultaten neerzetten. Dat betekent dat een optimale samenwerking tussen leden, achterban
Nadere informatieRisicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam
Risicomanagement en NARIS gemeente Amsterdam Robert t Hart / Geert Haisma 26 september 2013 r.hart@risicomanagement.nl / haisma@risicomanagement.nl 1www.risicomanagement.nl Visie risicomanagement Gemeenten
Nadere informatievoor meer resultaat uit uw vastgoedonderneming
Hoe haalt u meer resultaat uit uw vastgoedonderneming? Wie ondernemerschap koppelt aan creativiteit en een effectief bedrijfsproces met transparante besluitvorming, behaalt de beste resultaten. HouVast
Nadere informatieProfielschets. 4 leden Raad van Commissarissen Provides
Profielschets 4 leden Raad van Commissarissen Provides ERLY the consulting company Opdrachtgever: Provides Datum: april 2015 De Raad De Raad van Commissarissen (RvC) van Provides heeft tot taak toezicht
Nadere informatiePilot TRIASLegitimatiecheck
De TRIASLegitimatiecheck is een instrument waarmee corporaties, samen met hun stakeholders, hun legitimatie kunnen vaststellen en versterken. Aedes en Atrivé zoeken vier of vijf corporaties die het instrument
Nadere informatieDE AFDELING STRATEGIE MANAGEMENT VAN STRATEGIE NAAR EXECUTIE STRATAEGOS.COM
DE AFDELING MANAGEMENT VAN NAAR EXECUTIE STRATAEGOS.COM VERANDERING CRUCIAAL IN TURBULENTE OMGEVINGEN 1 Bedrijfstakken worden continue verstoord door start-ups, nieuwe technologieën, veranderde consumenten
Nadere informatieProfielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden
Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden
Nadere informatieVisie op toezicht en bestuur Raad van Toezicht en Raad van Bestuur Woonstichting t Heem
Visie op toezicht en bestuur Raad van Toezicht en Raad van Bestuur Woonstichting t Heem Versie: 9 juni 2017 Vastgesteld door Raad van Toezicht en Raad van Bestuur: 21 juni 2017 Inleiding Met de Invoering
Nadere informatieBekend zijn met de visie en inzet van procesmanagement in de eigen organisatie.
en werkwijze BPM awareness Inzicht in de toepassing van BPM op strategisch niveau in het algemeen en binnen de eigen organisatie. Kennismaken met BPM vanuit een strategisch perspectief Nut en toegevoegde
Nadere informatieProfielschets Raad van Commissarissen l escaut woonservice
Profielschets Raad van Commissarissen l escaut woonservice Inleiding Bij het opstellen van de profielschetsen is rekening gehouden met de statuten van l escaut, de Governancecode Woningcorporaties en de
Nadere informatie> Functie- en Competentieprofiel Manager Vastgoed
Executive Search, Werving en Selectie en Interim Management Ptolemaeuslaan 40 3528 BP Utrecht Telefoon: 030-6355213 www.gitp.nl >Profiel > Functie- en Competentieprofiel Manager Vastgoed Opdrachtgever
Nadere informatieProfielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden.
Bijlage a Profielschets van de omvang en samenstelling van de Raad van Commissarissen en zijn leden. De functie van de Raad van Commissarissen. In deze profielschets wordt eerst ingegaan op de achtergronden
Nadere informatieDe Code Banken. Het zelfreguleringsinstrument om het vertrouwen in de bancaire sector te herstellen of blijft overheidsingrijpen onvermijdelijk?
De Code Banken Het zelfreguleringsinstrument om het vertrouwen in de bancaire sector te herstellen of blijft overheidsingrijpen onvermijdelijk? Een onderzoek naar de naleving van de Code Banken in het
Nadere informatieBusiness Continuity Management conform ISO 22301
Business Continuity Management conform ISO 22301 Onderzoek naar effecten op de prestaties van organisaties Business continuity management gaat over systematische aandacht voor de continuïteit van de onderneming,
Nadere informatiePersoonlijke effectiviteit van toezichthouders en de Code: twee werelden apart? Drs. H. Linkels Managing partner Linkels & Partners
Persoonlijke effectiviteit van toezichthouders en de Code: twee werelden apart? Drs. H. Linkels Managing partner Linkels & Partners Persoonlijke effectiviteit van toezichthouders en de Code 2 werelden
Nadere informatieVisie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s
Visie op risicomanagement bij waterschap Hunze en Aa s Wettelijk kader In het Waterschapsbesluit (2009) is vastgelegd wat de voorschriften zijn voor de paragraaf weerstandsvermogen in de meerjarenraming,
Nadere informatieSamenwerking Wonen Zorg - Wijken
Samenwerking Wonen Zorg - Wijken Sessie: Succesfactoren en belemmeringen bij lokale samenwerking. Gerard van Bortel, OTB Research Institute for the Built Environment 18-6-2012 Delft University of Technology
Nadere informatieHet gebruik van wetenschappelijke kennis bij het managen van vastgoed in de gemeentelijke sector
Het gebruik van wetenschappelijke kennis bij het managen van vastgoed in de gemeentelijke sector 1 Inhoudsopgave Introductie Onderzoekskader Methodologie Resultaten Conclusie Aanbevelingen 2 Introductie
Nadere informatieDe rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit
De rol van HR diensten in de beweging naar meer eigenaarschap van onderwijsteam over onderwijskwaliteit Reader ten behoeve van bestuurstafels Kwaliteitsnetwerk mbo op 15 en 16 maart 2017 Uitnodigingstekst
Nadere informatieManagement. Analyse Sourcing Management
Management Analyse Sourcing Management Management Business Driven Management Informatie- en communicatietoepassingen zijn onmisbaar geworden in de dagelijkse praktijk van uw organisatie. Steeds meer
Nadere informatieInformatie en organisatie. Specialisten in dienstverlening, bedrijfsvoering en informatiemanagement bij lokale overheden
Informatie en organisatie Specialisten in dienstverlening, bedrijfsvoering en informatiemanagement bij lokale overheden De organisatie moet meer nadruk op efficiency dan op nieuwe uitdagingen leggen De
Nadere informatie3 e ARTIKEL RISICOMANAGEMENT HET RISICOPROFIEL; EEN METHODE OM RISICO'S TE KENNEN OP ESSENTIËLE MOMENTEN IN HET BOUWPROCES
3 e ARTIKEL RISICOMANAGEMENT HET RISICOPROFIEL; EEN METHODE OM RISICO'S TE KENNEN OP ESSENTIËLE MOMENTEN IN HET BOUWPROCES 1 Onvermoede tegen- (of mee)vallers In de dagelijkse bouwpraktijk komt het voor
Nadere informatieDe kracht van een goede opdracht
PREVIEW De kracht van een goede opdracht Het moment is nu Als er íets zeker is, dan is het wel dat dit een bijzonder interessante tijd is om bij een woningcorporatie te werken. Naast de sociale opgave
Nadere informatieOPERATIONEEL RISKMANAGEMENT. Groningen, maart 2016 Wim Pauw
OPERATIONEEL RISKMANAGEMENT Groningen, maart 2016 Wim Pauw Risicomanagement Risicomanagement is steeds meer een actueel thema voor financiële beleidsbepalers, maar zij worstelen vaak met de bijbehorende
Nadere informatieReglement Raad van Toezicht Bijlage G: profielschets bestuurssecretaris Bijlage H: profielschets controller
Reglement Raad van Toezicht Bijlage G: profielschets bestuurssecretaris Bijlage H: profielschets controller Versie: 2017.01 Vastgesteld door Raad van Toezicht: 23 november 2017 Inhoudsopgave 1. Profielschets
Nadere informatieHet belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn?
Het belang van risicomanagement voor maatschappelijke organisaties Beheersing of buikpijn? 7 september 2017 Erik Breijer 1 Waarom Risicomanagement? Wat is aanleiding om met risicomanagement te starten:
Nadere informatiePlan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein
Plan van aanpak voor een tussentijdse evaluatie beleidsplan Sociaal Domein Gemeente Bronckhorst, 23 augustus 2016 1. Aanleiding We willen het beleidsplan Sociaal Domein 2015-2018 gemeente Bronckhorst tussentijds
Nadere informatieHogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School
Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Faculteit Educatie Instituut voor Leraar en School Beoordeling Afstudeeronderzoek eindfase 2014-2015 VT-DT ONDERZOEKSVERSLAG 1 Bijlage 5c Beoordelingsformulier onderzoeksverslag
Nadere informatieToezicht- en toetsingskader RvC. vastgesteld in de RvC-vergadering van 14 november 2018
Toezicht- en toetsingskader RvC vastgesteld in de RvC-vergadering van 14 november 2018 Bijlage: gezamenlijke toezichtvisie bestuurder en RvC, d.d. 23 november 2017 Toezichtkader In de toezichtvisie geeft
Nadere informatieGoed mkb-bestuur en de rol van de accountant
Goed mkb-bestuur en de rol van de accountant Agenda Voor de pauze: introductie en een ondernemer over het Diamond model Pauze: 17.30-18:30 uur Na de pauze toepassing van het Diamond model in de praktijk
Nadere informatieBox 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO
Kees Dijkstra (Windesheim), Els de Jong (Hogeschool Utrecht) en Elle van Meurs (Fontys OSO). 31 mei 2012 Box 2: Vaststellen beginsituatie Handelingsgericht werken op PABO s en lerarenopleidingen VO Doel
Nadere informatieIN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM
IN ZES STAPPEN MVO IMPLEMENTEREN IN UW KWALITEITSSYSTEEM De tijd dat MVO was voorbehouden aan idealisten ligt achter ons. Inmiddels wordt erkend dat MVO geen hype is, maar van strategisch belang voor ieder
Nadere informatieWelkom. 11 april 2019
Welkom 11 april 2019 Thema APMP Congres Overleef je?! Inkoop en verkoop noodgedwongen in het huwelijksbootje? 2 Workshop Inkopers en verkopers zijn de gatekeepers voor hun organisaties. Ze zitten in de
Nadere informatieGemeentelijke vastgoedorganisaties: de stand van het land
Gemeentelijke vastgoedorganisaties: de stand van het land Tijdens de regiobijeenkomsten van Bouwstenen voor Sociaal over vastgoedmanagement heeft een groot aantal gemeenten en scholen zichzelf gescoord
Nadere informatieInvesteringsstatuut Stichting Wonen Zuid. Werk in uitvoering
Investeringsstatuut Stichting Wonen Zuid Werk in uitvoering Vastgesteld door de Bestuurder op 17-06-2014 Goedgekeurd door de Raad van Commissarissen op 26-03-2015 INHOUD INVESTERINGSSTATUUT INLEIDING...
Nadere informatie