HEMATURIE: PRAKTISCHE AANPAK DR. CAROLINE MAES, UROLOGIE LIER

Transcriptie

1 HEMATURIE: PRAKTISCHE AANPAK DR. CAROLINE MAES, UROLOGIE LIER

2 KLEUR URINE: GEEL: UROCHROOM ZORGT VOOR DEGRADATIE VAN HEMOGLOBINE ROOD/ROODBRUIN: ERYTROCYTEN, HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE, PIGMENTEN URINAIRE HEMATURIE: ROOD TOT PAARS GLOMERULAIRE HEMATURIE: BRUIN TOT COLA KLEUR TROEBELHEID: FOSFATURIE, PYURIE, CHYLURIE, BACTERIURIE DAAR VERLENGDE TRANSIT TIJD DOORHEEN HET NEFRON EN ZURE PH VORMING VAN METHEMOGLOBINE KAN GEVEN URINESTAAL ZO VERS MOGELIJK MAN: VOORHUID NAAR ACHTER, PROPERE MEATUS, MIDSTREAM VROUW: SPREIDEN LABIAE, ONSTMETTEN MEATUS, MIDSTREAM/ SONDAGE KIND: ONTSMETTEN, STERIEL ZAKJE/ SONDAGE OF SUPRAPUBISCHE PUNCTIE

3 DIPSTICK ANALYSE: REAGEERT OP HEMOGLOBINE IN RBC, VRIJ HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE! DETECTEERT REEDS 1 TOT 2 RBC/VELD, MAAR GEEFT VEEL VALS POSITIEVE RESULTATEN DIPSTICK MICROSCOPIE ERYTROCYTURIE + + MYOGLOBINURIE + - HEMOGLOBINURIE + - PIGMENTURIE - - SEMEN + - ALCALISCHE URINE MET PH>9 + - OXIDERENDE AGENTIA VOOR DESINFECTIE + - GROTE INNAME VAN VIT C - + AFWIJKENDE DIPSTICK: MICROSCOPIE CENTRIFUGATIE MET SCHEIDEN VAN SUPERNATANT EN SEDIMENT: WAARIN ZIT DE RODE/BRUINE KLEUR? HEMATURIE: KLEUR ZIT IN SEDIMENT (UITZ: LYSIS RBC BIJ UITGESPROKEN HEMATURIE OF STERKE DILUTIE URINE: DIPSTICK +, MICROSCOPIE -) RODE SUPERNATANT: CONTROLEER OP HEMOGLOBINE, MYOGLOBINE: NIERPATHOLOGIE OF PIGMENT: BIETEN, PORFYRIE, UROPYRINE (FENAZOPYRIDINE)

4 RBC: MAKKELIJK HERKENBAAR, UNIFORM EN ROND, CUT OFF MEESTAL VANAF 3 RBC PER VELD RENALE OORZAAK: RBC CILINDERS: CYLINDRISCHE HOOPJES IN DE VORM VAN RENALE TUBULI OF DUCTI COLLIGENTES DYSMORFE RBC WBC: INFLAMMATIE, >5 WBC PER VELD WBC CILINDERS: RENALE OORSPRONG SQUAMEUS EPITHEEL: CONTAMINATIE?, EVENTUEEL GESONDEERD STAAL RENALE TUBULAIRE CELLEN KRISTALLEN: CALCIUMOXALAAT, URINEZUUR, TRIPLE FOSFAAT EN STRUVIET, CYSTINE BACTERIËN EN ANDERE ORGANISMES

5 HEMATURIE VAAK ZONDER DUIDELIJKE OORZAAK EN DAN VAAK BIJ JONGE PATIËNT TRANSIENT VANAF LEEFTIJD 35 JAAR MEER KANS OP MALIGNITEIT ERNST HEMATURIE HANGT NIET SAMEN MET ERNST ONDERLIGGENDE OORZAAK: KAN ALTIJD TEKEN ZIJN VAN EEN ERNSTIGE ZIEKTE, TOT TEGENDEEL BEWEZEN MACROSCOPISCH: ZICHTBAAR MET BLOTE OOG, REEDS 1 ML BLOED IN 1 LITER URINE GEEFT DUIDELIJK KLEURVERSCHIL MICROSCOPISCH: ENKEL ZICHTBAAR ONDER DE MICROSCOOP, VANAF 3 RBC PER VELD INITIEEL: DISTAAL VAN EXTERNE SFINCTER TERMINAAL: BLAASHALS EN PROXIMALE URETER TOTAAL: HOGERE URINAIRE TRACTUS OF BLAAS VALSE HEMATURIE: KLEUREN VAN URINE DOOR VOEDINGSSTOFFEN, HEMOGLOBINE, MYOLOBINE OF MEDICATIE KUNSTMATIGE HEMATURIE: ZELF RBC TOEVOEGEN AAN URINE CONTAMINATIE: MENSTRUATIE, ATROFIE MUCOSAE URINAIR/ GLOMERULAIR, RENAAL/ HEMATOLOGISCH/ IDIOPATHISCH

6 GESLACHT EN LEEFTIJD KINDEREN: ACUTE GLOMERULONEFRITIS URINEWEGINFECTIE WILMS TUMOR MAN BOVEN 60 JAAR: CARCINOMA BLAAS OF NIER BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE, MET EVENTUEEL INFECTIE JONGE VROUW: CYSTITIS HEMATURIE IS MEESTAL NIET ACUUT GEVAARLIJK, BEHALVE BIJ UITGESPROKEN BLOEDVERLIES MET RISICO OP HEMATURIE OF BIJ KLONTERVORMING EN OPTREDEN VAN OBSTRUCTIE SCREENING IS NIET AANGERADEN

7 AFWIJKENDE DIPSTICK: MICROSCOPIE MET BEVESTIGING RBC URINECULTUUR, UITSLUITEN INFECTIE: INDIEN POSITIEF, BEHANDELEN, HERHALEN ANALYSE NA 6 WEKEN, INDIEN VERDWIJNEN HEMATURIE GEEN VERDERE OPVOLGING PYURIE EN DYSURIE: URINEWEGINFECTIE OF MALIGNITEIT! UNILATERALE FLANKPIJN SUGGESTIEF VOOR KOLIEK: STARTEN MET BLANCO CT/ ECHOGRAFIE EN OVERZICHTSRADIOGRAFIE UITGESPROKEN HEMATURIE MET KLONTERS: DRINGENDE CT MET CONTRAST EN CONTACT UROLOOG MICROSCOPISCH EN MACROSCOPISCH: CT SCAN MET CONTRAST EN CYSTOSCOPIE MICROSCOPISCHE HEMATURIE EN ONDER 35 JAAR, ZONDER GEKENDE UROLOGISCHE PATHOLOGIE: BLANCO CT SCAN: LITHIASE? BIJ AANSLEPEN MICROSCOPISCHE HEMATURIE: ADVIES NEFROLOGIE

8 CT SCAN ZONDER EN MET CONTRAST EERST ZONDER CONTRAST, MET NADIEN CONTRAST: BEELDEN VAN RENALE PARENCHYMALE FASE EN 7 TOT 10 MINUTEN NA TOEDIENING BEELDEN TIJDENS EXCRETOIRE FASE UITZ: ONDER DE LEEFTIJD VAN 35 JAAR EERST ZONDER CONTRAST VOOR UITSLUITEN LITHIASE PERFORMANTER DAN ECHO EN IVP, VWB STENEN, MALIGNITEIT CONTRASTALLERGIE: BIJ MILDE ALLERGIE VOORBEREIDING ZWARE ALLERGIE: CT ZONDER CONTRAST: LITHIASE ECHOGRAFIE NMR ZONDER CONTRAST RETROGRADE URETERO-PYELOGRAFIE NIERINSUFFICIËNTIE: EGFR <30: CT ZONDER CONTRAST, ECHOGRAFIE, NMR ZONDER CONTRAST, RETROGRADE URETERO-PYELOGRAFIE ZWANGER: ECHOGRAFIE: STUWING?, NMR ZONDER CONTRAST VERDERE EVALUATIE BEST NA BEVALLING

9 CYSTO-URETHROSCOPIE OP RAADPLEGING MEESTAL MET FLEXIEBELE CYSTOSCOOP: INDIEN ONVOLDOENDE ZICHT RIGIEDE BIJ ACUTE BLOEDING OM PLAATS VAN BLOEDING TE ZIEN BIOPTIE VAN SUSPECTE ZONE EVENTUEEL + RETROGRADE OF URETEROSCOPIE MET CYTOLOGIE/ BRUSH/ BIOPTIENAME CYTOLOGIE: VARIABELE SENSITIVITEIT EN SPECIFICITEIT MOEILIJK INTERPRETEERBAAR INDIEN VEEL RBC LAGERE SENSITIVITEIT BIJ LOW GRADE TUMOREN, HOGERE SENSITIVITEIT BIJ HIGH GRADE OF CARCINOMA IN SITU

10 RENAAL TRAUMA THV DE NIER: DISTENTIE VAN RENALE TUBULI DOOR INTRATUBULAIRE RBC, TRAUMA TUBULAIRE CELLEN DOOR ACUTE TUBULAIRE NECROSE INDIEN EEN DUIDELIJKE NEFROGENE HEMATURIE, IS EVENTUEEL EEN URINAIRE CHECK UP TOCH NIET NODIG!! OPTREDEN VAN HEMATURIE BIJ GEKENDE NEFROPATHIE HEEFT VERDERE DIAGNOSE NODIG RBC CILINDERS, DYSMORFE RBC, >500 MG PROTEINEN IN URINE/24 UUR DYSMORF: HOBBELIG, VERLIES VAN MEMBRAAN, VERSCHILLEN IN VORM EN AFNAME IN GROOTTE DOOR: TRAUMA BIJ PASSAGE VAN RBC DOORHEEN HET GLOMERULAIR BASEMENT MEMBRAAN OSMOTISCH TRAUMA BIJ BEWEGING DOORHEEN HET NEFRON! JE HEBT EEN FASE CONTRAST MICROSCOOP NODIG EN EXPERTISE! HET IDENTIFICIËREN VAN DYSMORFISME IS SUBJECTIEF HET IS NIET ZO DAT BIJ AFWEZIGHEID VAN DYSMORFISME ER SOWIESO GEEN RENALE PATHOLOGIE IS KIJK OOK NAAR PROTEINURIE (MEER SPECIFIEK ALBUMINURIE)

11 RENAAL KINDEREN EN HEMATURIE: 1/3 RENAAL ACUTE POSTSTREPTOCOCCEN GLOMERULONEFRITIS ANTILICHAAM- ANTIGEN COMPLEXEN RAKEN VAST IN DE GLOMERULI VAAK BIJ KINDEREN TUSSEN 3 EN 10 JAAR NA STREPTOCOCCEN FARYNGITIS OF IMPETIGO TYPISCH 2 WEKEN LATER, KOORTS, HOOFDPIJN, MILDE HYPERTENSIE BENIGNE ESSENTIËLE HEMATURIE (ZIEKTE VAN BERGER) ACUTE FOCALE GLOMERULONEFRITIS, VOORAL MANNEN JAAR NEERSLAG IG A EN IG G IN HET GLOMERULAIR MESANGIUM 1 TOT 3 DGAEN NA LUCHTWEGINFECTIE OF ANDERE VIRALE AANDOENING HERHAALT ZICH VAAK EN GEEFT VAAK BLIJVENDE MICROSCOPISCHE HEMATURIE KAN ACHTERUITGANG NIERFUNCTIE GEVEN, ER BESTAAT GEEN BEHANDELING BENIGNE FAMILIALE HEMATURIE (THIN BASEMENT MEMBRANE DISEASE) KINDEREN MET IDIOPATISCHE HEMATURIE BLIJKEN IDEM FAMILIELEDEN TE HEBBEN GEEFT GEEN NIERINSUFFICIËNTIE SYNDROOM VAN ALPORT (HEREDITARY NEPHRITIS) FAMILIAAL NIERFALEN EN DOOFHEID, VOORAL JONGE MANNEN SYNDROOM VAN GOODPASTURE ANTILICHAMEN TEGEN GLOMERULAIR BASEMENT MEMBRAAN IN GLOMERULI EN LONG

12 INTENSIEVE ARBEID/ SPORT DIAGNOSE VAN EXCLUSIE NA VOLLEDIGE WORK UP URINE HERCONTROLEREN NA 4 TOT 6 WEKEN KOORTS: HERCONTROLEREN TRAUMA NIER: URINE HERCONTROLEREN NA 6 WEKEN HEMORRAGISCHE INFECTIE: HERCONTROLEREN NA 4 TOT 6 WEKEN RADIOCYSTITIS: NA PELVISCHE RADIATIE, TYPISCH NA TWEETAL JAAR SICKLE CELL ANEMIE CONGENITAAL HEMOGLOBINE A WORDT VERVANGEN DOOR HEMOGLOBINE S MET POLYMERISATIE (SICKLING) BIJ HOGE ZUURSTOFGRAAD EN/ OF LAGE PH TOT 10% VAN DE AFRO AMERIKANEN, MAAR OOK BIJ BLANKEN HEMATURIE BIJ ANTICOAGULATIE ZELFS BIJ CORRECTE THERAPEUTISCHE ONTSTOLLING HEEFT IDEM OF ZELFS GROTERE NOODZAAK TOT VOLLEDIGE WORK UP BLIJK VAN COAGULOPATHIE

13 MOGELIJKE AANWIJZINGEN PYURIE EN DYSURIE: URINEWEGINFECTIE OF MALIGNITEIT RECENTE RESPIRATOIRE AANDOENING: NEFROGEEN POSITIEVE FAMILIALE ANAMNESE: NEFROGEEN, SICKLE CELL ANEMIE FLANKPIJN: OBSTRUCTIE DOOR LITHIASE OF KLONTER, MALIGNITEIT, IG A NEFROPATIE BENIGNE PROSTAATHYPERTROFIE: DOOR FRAGILITEIT NEOVASCULARISATIE, DOOR INFECTIE TRAUMA INTENSIEVE ARBEID VROEGERE STOLLINGSPROBLEMEN OF BLOEDINGEN OP VERSCHILLENDE PLAATSEN: UROLOGISCHE CHECK UP NODIG CYCLISCHE HEMATURIE BIJ VROUWEN, TIJDENS EN KORT NA MENSES: ENDOMETRIOSE URINAIRE TRACTUS MEDICATIE MET UITLOKKEN NEFRITIS OF COAGULOPATIE ZWARTEN: SICKLE CELL VAKANTIE: SCHISTOSOMA HAEMATOBIUM, TUBERCULOSE STERIELE PYURIE: RENALE TBC, ANALGETISCHE NEFROPATIE, TOXISCHE NEFROPATIE, INTERSTITIËLE AANDOENINGEN

14 BLOEDING UIT 1 OSTIUM: ANGIOGRAFIE OF URETEROSCOPIE KINDEREN: URINEWEGINFECTIE RENAAL WILMS TUMOR IDIOPATISCHE HEMATURIE ZONDER PROTEINURIE: TOT 35% HEEFT HYPERCALCIURIE TOT 20% HEEFT HYPERURICOSURIE HIERBIJ VAAK FAMILIALE VOORGESCHIEDENIS VAN LITHIASEN VERHOOGD RISICO OP LITHIASEN THIAZIDE DIURETICA PURINE VERMIJDEN IN DIEET, INNAME ALLOPURINOL

15 BLOEDKLONTERS: VAAK URINAIR, WANT: IN DE GLOMERULI EN TUBULI BEVINDT ZICH UROKINASE EN WEEFSELTYPE PLASMINOGEEN ACTIVATOREN EEN GLOMERULAIRE BLOEDING IS TYPISCH EEN DIFFUUS CAPILAIR PROCES MET VRIJKOMEN KLEINE HOEVEELHEDEN VAN BLOED IN EEN RELATIEF GROOT VOLUME VAN GLOMERULAIR FILTRAAT PROTEÏNURIE: VAAK NEFROGEEN, WANT: MICROSCOPISCHE HEMATURIE OP ZICH GEEFT GEEN DUIDELIJKE PROTEINURIE~EEN POSITIEVE DIPSTICK VOOR PROTEÏNE WIJST MEESTAL OP EEN GLOMERULAIRE PATHOLOGIE UITZ: ENKEL UITGESPROKEN MACROSCOPISCHE HEMATURIE GEEFT OP ZICH DUIDELIJKE TOENAME IN PROTEÏNURIE

16 GEEN TE VINDEN OORZAAK TRANSIËNTE MICROSCOPISCHE HEMATURIE KOMT VAAK VOOR EN IS VAAK BENIGNE, MAAR OPGEPAST VANAF DE LEEFTIJD VAN 35 JAAR! HERHALEN VAN CT EN CYSTOSCOPIE ~ TRANSIENT OF PERSISTEREND, RISICO OP MALIGNITEIT 1 EPISODE VAN HEMATURIE EN RISICO OP MALIGNITEIT: JAARLIJKSE URINE ANALYSE, BIJ 2X NEGATIEF: STOP RECIDIEF MACROSCOPISCHE HEMATURIE: COMPLETE WORK UP PERSISTERENDE MICROSCOPISCHE HEMATURIE: MEESTAL DOOR MILDE GLOMERULOPATHIE EN PREDISPOSITIE TOT STEENVORMING URINE ANALYSE EN CYTOLOGIE OM DE 6 MAANDEN JAARLIJKSE URINE ANALYSE, NA 3 TOT 5 JAAR COMPLETE WORK UP BIJ HOOG RISICO PATIËNT, NA 1 JAAR COMPLETE WORK UP RECIDIEF MACROSCOPISCHE HEMATURIE: HERHALEN COMPLETE WORK UP

17 BESLUIT POSITIEVE DIPSTICK OF RODE OF BRUINE URINE: MICROSCOPISCHE ANALYSE MICROSCOPISCHE HEMATURIE TIJDENS MENSEN OF BIJ TRAUMA OF NA ZWARE ARBEID: HERHALEN VAN ANALYSE INDIEN INFECTIE: CONTROLE URINE ZES WEKEN NA BEHANDELING UNILATERALE FLANKPIJN: START MET BLANCO CT (OF ECHOGRAFIE EN OVERZICHTSRADIOGRAFIE) MICROSCOPISCHE HEMATURIE: URINAIRE WORK UP: CT SCAN CYSTOSCOPIE ENKEL BIJ RISICO MALIGNITEIT? (AUA: OOK ONDER 35 JAAR) NEFROLOGISCHE WORK UP MACROSCOPISCHE HEMATURIE: HEVIG OF MET KLONTERS: DRINGENDE CT EN CYSTOSCOPIE URINAIRE WORK UP NEFROLOGISCHE WORK UP CT SCAN IS VOORKEURSBEELDVORMING: JONGER DAN 35 JAAR EN GEEN RISICO OP MALIGNITEIT: START BLANCO INDIEN GEEN LITHIASE: MET CONTRAST ZWANGERE/ CONTRASTALLERGIE/ NIERINSUFFICIËNTIE: ECHO, NMR