Urologie Hematurie en PSA

Transcriptie

1 Urologie Hematurie en PSA Marina Hovius en George van Andel, urologen Susanne van Laatum, huisarts 15 januari 2016

2 Casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties Controle urine na de kuur: urine-teststrook: 2+ erythrocyten Wat doe je?

3 Vervolg casus 1 Vrouw van 63 jaar, blanco VG, 2 vaginale bevallingen heeft recidiverend urineweginfecties Controle urine na de kuur: urine-teststrook: 2+ erythrocyten Wat doe je? Na 2 weken herhaling urineonderzoek: Sediment: 5 erythrocyten/ veld Wat nu?

4 Hematurie afspraken app Bevestiging urineteststrook met urinesediment: >3 ery s pgv. Bloeddruk Nierfunctie Urineteststrook op proteinurie.

5 Nvu app richtlijnen: hematurie Uitsluiten van overige oorzaken: menstruatie, uwi s. Bij afwijkingen van bloeddruk, nierfunctie of proteïnurie is consultatie van nefroloog te overwegen. Risicofactoren voor primaire nierziekten: consultatie nefroloog. Cave: na analyse door nefroloog kan verwijzing urologie nog volgen, en uiteraard ook vv.

6 Wat doet de uroloog? Asymptomatische microscopische hematurie Echo nieren, cystoscopie. Bij aanhoudende erythrocyturie: CT-IVP Asymptomatische macroscopische hematurie <50 jaar Echo nieren, cystoscopie. Afhankelijk van risicofactoren: CT-IVP en urinecytologie

7 Wat doet de uroloog? Asymptomatische macroscopische hematurie >50 jaar CT-IVP, cystoscopie Bij negatieve analyse: urinecytologie Cave evt nog nefrologische analyse.

8 vervolg Er is geen ruimte voor screening op microscopische hematurie Geen follow-up voor asymptomatische microscopische hematurie noodzakelijk. Bij recidief macroscopische hematurie na 1 jaar: insturen voor hernieuwde evaluatie.

9 PSA.wat moet ik ermee? Wanneer en bij wie PSA bepalen? Wanneer en wie doorsturen naar uroloog? In geval van een radicaal behandeld prostaatcarcinoom; kan verdere controle door de huisarts gedaan worden?

10 Casus 2 Man van 60 jaar komt bij huisarts met vraag: kan ik mijn PSA laten meten? Ik heb namelijk een vriend die prostaatkanker heeft en nu uitbehandeld is Wat doe je?

11 Vervolg casus Volgens NHG standaard mictieklachten bij mannen : besteed bij verzoek van patiënt om vroegdiagnostiek (psatest) aandacht aan het volgende: Het niet gericht bepalen van het PSA kan leiden tot overdiagnostiek en overbehandeling. Naar aanleiding van een PSA-test kan een klinisch relevante prostaatkanker gevonden worden waarvoor het zinvol is die vroegtijdig te behandelen. Er kan echter ook een klinisch niet relevante tumor gevonden worden die niet behandeld had hoeven worden. Bij mannen met een levensverwachting < 10 jaar heeft in opzet genezende prostaatkankerbehandeling geen invloed op overleving of kwaliteit van leven Prostaatkanker in een vroeg stadium geeft geen klachten met name geen mictieklachten

12 Achtergrond informatie In Nederland jaarlijks prostaatbiopten Om bij mannen prostaatkanker vast te stellen Van die prostaatkankerpatiënten heeft: 33% een klinisch niet significante tumor 15% wordt primair ossaal gediagnosticeerd (M+) 33% overlijdt aan een andere oorzaak dan prostaatkanker

13 Achtergrond informatie Actueel onderzoek richt zich op twee doelen Reduceren aantal prostaatbiopten 3 % urosepsis 0,2% mortaliteit Patiënten selecteren die een klinisch significante tumor hebben en baat hebben bij een in opzet genezende behandeling Ofwel : reduceren overdiagnostiek en overbehandeling

14 Achtergrond informatie - ontwikkelingen Diagnostiek MRI prostaat (beter in het opsporen van klinisch significante tumoren) MRI prostaat geleide biopten (nauwkeuriger) Quatrotest (bepalen biomarkers in de urine die een voorspellende waarde hebben bij het opsporen van klinisch significante tumoren) Behandeling Klinisch niet significante tumoren beter definiëren PSA < 10 Maximaal 2 biopten positief (eenzijdig) Gleasonscore < 7 En dan niet behandelen maar actief afwachten

15 Vervolg casus 2 De vader van deze man heeft op zijn 60 ste prostaatcarcinoom gehad. Wat is nu het advies?

16 Achtergrond informatie Onderscheiden Familiair prostaatcarcinoom Erfelijk prostaatcarcinoom (5-10% van alle gevallen) Er is sprake van een erfelijk prostaatcarcinoom indien: prostaatcarcinoom vastgesteld bij drie (of meer) eerstegraads familieleden; prostaatcarcinoom vastgesteld bij twee (of meer) eerste- of tweedegraads familieleden, met een diagnoseleeftijd 55 jaar. Alleen erfelijk prostaatcarcinoom periodiek (elke twee jaar) controleren door middel van een PSA en RT door de huisarts Vanaf jaar Of vanaf 5 jaar voor de diagnoseleeftijd van de jongste patiënt tot 75 jaar Doorverwijzen uroloog indien: Verdacht RT PSA > 3 Of PSA oploopt

17 Vervolg casus 2 Het PSA is gemeten: 2,8 Advies Richtlijn prostaatcarcinoom 2014 (Nederlandse Vereniging voor Urologie) PSA 2-2,9 bij patienten > 50 jaar: Herhalen na 1-2 jaar.

18 Vervolg casus 2 Stel het PSA is gemeten: 3,8 Advies NHG standaard mictieklachten bij mannen: PSA > 3 ng/ ml: Verwijzen naar een uroloog om met de gevalideerde prostaatwijzer vast te stellen of onderzoek naar prostaatcarcinoom geindiceerd is NB voor mannen > 70 is een PSA tot 6 ng/ml normaal!

19 Vervolg casus 3 Man 74 jaar is 6 jaar geleden met uitwendige radiotherapie behandeld voor een gelokaliseerd prostaatcarcinoom. Hij wordt jaarlijks door de uroloog gecontroleerd. Het vergaat hem goed. Het laatst gemeten PSA is 2,1 ng/ml. Kan de huisarts de controle overnemen?

20 Vervolg casus 3 Ja Indien de uroloog in zijn ontslagbrief heel duidelijk vraagt of de huisarts de controles wil overnemen Er in de ontslag brief staat waar de controles uit dienen te bestaan Er in de ontslagbrief staat wanneer terugverwezen moet worden naar de uroloog Voorbeeld Ik zou u willen vragen de controles over te nemen. Dit betekent jaarlijks het PSA bepalen en indien het PSA boven de 10 ng/ml komt is hernieuwde urologische consultatie aangewezen.

21 PSA afspraken voor app Opportunistisch screenen Informeren over voor en nadelen van PSA bepaling volgens NHG standaard Bij erfelijke vorm van prostaatkanker Periodiek (elke 2 jaar) rectaal toucher en PSA bepalen Er is sprake van een erfelijk prostaatcarcinoom indien: prostaatcarcinoom vastgesteld bij drie (of meer) eerstegraads familieleden; prostaatcarcinoom vastgesteld bij twee (of meer) eerste- of tweedegraads familieleden, met een diagnoseleeftijd 55 jaar.

22 PSA afspraken voor app Doorverwijzen naar uroloog indien: Mannen <= 70: een PSA > 3 ng/ml of een afwijkend RT Mannen > 70: een PSA > 6 ng/ml of een afwijkend RT Huisarts kan stabiele patiënten met een gelokaliseerd prostaatcarcinoom die radicaal behandeld zijn, controleren indien: Er een duidelijke brief van de uroloog is waarin staat: Verzoek tot verder controles Frequentie en aard controles Wanneer hernieuwd consult uroloog weer noodzakelijk is.

23 Dank voor je aandacht