Uitdagingen van nu en in de toekomst

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Uitdagingen van nu en in de toekomst"

Transcriptie

1 Uitdagingen van nu en in de toekomst Duurzaam Golbaan Beheer, Velp, 3 maart 2016 Paul C. Struik, Wageningen Universiteit, Centre for Crop Systems Analysis

2 Physiology/ Molecular Digging deeper Smaller and smaller Integration A center of physiologists and ecologists can bridge this divide Ecology Scaling to larger and larger Crop and plant sciences drifting apart

3 Onze thema s 1. Gewassysteembiologie 2. Vorm & functie 3. Functionele diversiteit in gewassystemen & gebruiksvegetaties 4. Duurzame agro-ecologische landschappen 5. Seeking synergy with social sciences

4 Deze omgeving past precies bij grasveldkunde

5 Definitie (1) Turfgrass science = grasveldkunde Een -kunde, geen -logie of nomie Dat wil zeggen: een op toepassing gericht weten

6 Definitie (2) Taakveld grasveldkunde Onafhankelijke, theoretische en praktisch toepasbare kennis aangaande de agronomie van sportgras teneinde een diepgaande analyse te bewerkstelligen van processen op plant en vegetatieniveau, zowel ondergronds als bovengronds, alsmede hun onderliggende wisselwerkingen. Dergelijke analyses zijn van belang om te komen tot een duurzaam beheer en gebruik van sportgrasvelden van hoge kwaliteit, met een hoge benuttingsgraad van gebruikte hulpbronnen en een minimale belasting van het milieu.

7 Definitie (3) Het gaat om de grenslaag bestaande uit bodem, zode en lucht waarin processen zodanig in hun onderlinge samenhang gestuurd moeten worden dat er een fraai ogend bespeelbare mat ontstaat, die duurzaam kan worden benut

8 Ambitie voor grasveldkunde (1) Verschillende ketens: 1. Kennisketen, vanuit wetenschappelijk onderzoek naar praktijkkennis en omgekeerd 2. Keten van opleidingen, van academische cursussen tot en met praktijkcursussen en omgekeerd

9 Ambitie voor grasveldkunde (2) Netwerken: 1. Academisch netwerk (consortia voor onderzoek op Europees niveau; inbedding in PSG en ESG) 2. Netwerk in de sector (praktijkcontacten voor cursussen, onderzoeksvragen, advies) 3. Hefboom voor verder academisch en praktijkonderzoek, en academisch en praktijkgericht onderwijs 4. Boegbeeld en kampioen voor de sector in kennisontwikkeling en beleid

10 Inhoud: Ambitie grasveldkunde (3) Wetenschappelijke vertaling van het begrip playability Ontwikkelen van modern maatschappelijk verantwoord beheer van grasvelden (Green deal) Op voorspelling en beslissingsondersteuning gerichte proceskennis Combinatie van experimenteren, monitoren, modelleren, case studies en praktijk kennis

11 Ambitie (4) Sector Ecologie-intensief grasveldbeheer Leren van Moeder Natuur Leren van de ontwikkelingen in de agronomie Van monitoren naar innoveren Het mag wel wat ambitieuzer!

12 Prioritaire onderzoeksthema s Korte termijn Lange termijn Academisch 3D stroming modelleren van van water en water- en nutriëntennutriënten in de bodem gebruik in tijd en ruimte Toegepast chemievrij benutting analyses beheer van maaisel voor voorspelling omtrent optimale bemesting

13 Prioritaire domeinen Aanleg van duurzame speelvelden (bodem, zode, landschap) Bodem-plant-water-milieu interfaces Het effect van beheer op playability Het effect van beheer op duurzaamheid (ecosysteem, economie, hulpbronnen, etc.)

14 Kennisniveau greenkeeper Tijdsdruk Regelgeving? Traditie in beheer 1. Statische praktijk Weinig gericht onderzoek Golfspeler 2. Leemten in kennis 3. Realistische doelen Economische restricties Opinie stakeholders Stapels literatuur Omgevingsfactoren 14

15 Literatuur Review Stakeholder analyse Communicatie Plan Benodigde kennis Beschikbare kennis Te ontwikkelen kennis Delen Toepassen Ontwikkelen Surveys Meetings Interviews Dit symposium 15

16 Probleemanalyse Monitoring Best practice Innovatieagenda Innovatienetwerken Onderzoeksagenda Kennisontwikkeling 16

17 Wat zijn de belangrijkste en moeilijkst te beheersen ziekten, plagen en onkruiden? Wanneer en waar treden die op? Wat zijn de mechanismen van milieuinvloeden op hun voorkomen? Welke preventiemaatregelen zijn er? Welke bestrijdingsmethoden zijn er? Hoe komen we tot een ontwerp voor chemiearm beheer? Waar liggen innovatiekansen? 17

18 Literatuurstudie en surveys Monitoring en benutten van data Case analyses resulterend in best practices Vanuit best practices generieke richtlijnen voor chemie-arm beheer Borging van richtlijnen in de praktijk en in de wetenschap Communicatie en validatie van richtlijnen Background+ Problem Analysis, Methodology, Results, Survey Discussion 18

19 Afsluiting: Op weg naar een coalition of the willing and the able ten behoeve van een maatschappelijk verantwoord, ecologisch en natuurlijk beheer van sportgrasvelden Dat vereist: Een nieuw conceptueel raamwerk voor wetenschappelijke integratie van bespeelbaarheid, ecologie, grasveldbeheer en beheer van natuurlijke bronnen Een integrale en kwantitatieve voorspellende analyse die evenwichtige compromissen mogelijk maakt (trade-offs) Een functionele kennisketen Een pro-actieve, open instelling Verantwoordelijk leiderschap

20 Hoe krijgen we wetenschap en praktijk met elkaar verbonden? * We hebben interactieve keten nodig van vraag en aanbod van kennis * We hebben een taal nodig waarmee we elkaar kunnen verstaan * We hebben processen nodig waarin we samen kunnen leren * We hebben wisselwerking nodig tussen kennisontwikkeling en innovatie

21 Dank U voor Uw aandacht

GOLF& GROEN SYMPOSIUM SYMPOSIUM 10 DECEMBER. Landgoed De Horst, Driebergen

GOLF& GROEN SYMPOSIUM SYMPOSIUM 10 DECEMBER. Landgoed De Horst, Driebergen GOLF& GROEN GOLF& GROEN SYMPOSIUM 2014 SYMPOSIUM 2014 10 DECEMBER Landgoed De Horst, Driebergen GREEN DEAL: DE WINST VAN DUURZAAM De Green Deal Sportvelden is gericht op het terugbrengen dan wel geheel

Nadere informatie

Leerstoel Turfgrass Ecology

Leerstoel Turfgrass Ecology Structureel onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en educatie; een onmisbare schakel voor een uitgebalanceerd duurzaam beheer in de toekomst. De wereld verandert ingrijpend. De samenleving wordt zich

Nadere informatie

Leerstoel Turfgrass Ecology

Leerstoel Turfgrass Ecology Structureel onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek en educatie; een onmisbare schakel voor een uitgebalanceerd duurzaam beheer in de toekomst. De wereld verandert ingrijpend. De samenleving wordt zich

Nadere informatie

NATIONAAL GOLF& GROEN SYMPOSIUM 10 DECEMBER WOUDSCHOTEN, ZEIST

NATIONAAL GOLF& GROEN SYMPOSIUM 10 DECEMBER WOUDSCHOTEN, ZEIST NATIONAAL GOLF& GROEN SYMPOSIUM 2015 10 DECEMBER WOUDSCHOTEN, ZEIST GROEN LICHT VOOR SPEELKWALITEIT ANDERS DENKEN, ANDERS DOEN De Green Deal Sportvelden is recentelijk ondertekend en is gericht op het

Nadere informatie

Een academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015

Een academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015 Een academische omgeving voor het basisonderwijs NRO-Congres 4 november 2015 Bernard Teunis & Nienke van der Steeg b.teunis@poraad.nl n.vandersteeg@poraad.nl Opzet workshop 1. Voorstellen 2. Answergarden

Nadere informatie

Integrated Turfgrass Management. Nationaal Golf & Groen symposium, 10 december 2015

Integrated Turfgrass Management. Nationaal Golf & Groen symposium, 10 december 2015 Integrated Turfgrass Management Nationaal Golf & Groen symposium, 10 december 2015 Programma 1. Waar bemoeit de NGF zich mee? 2. Best management practices vanuit de integrale opdracht 3. Integrated Turfgrass

Nadere informatie

Interactie met modelketens:

Interactie met modelketens: Interactie met modelketens: van beslissingsondersteuning naar procesondersteuning Jan Erik Wien Alterra, Centrum Geo-Informatie CGI seminar Integrale modellering, 29 juni, Wageningen Programma Boodschap

Nadere informatie

Wat is natuurinclusieve landbouw?

Wat is natuurinclusieve landbouw? Wat is natuurinclusieve landbouw? Jan Willem Erisman 's-hertogenbosch, 3 april 2018 Louis Bolk instituut Natuurinclusief: denken, ontwerpen en doen J.P. Thysse Waar wij wonen RV www.louisbolk.org Consumentenprijs

Nadere informatie

De praktische kant van academische vorming: academische vaardigheden

De praktische kant van academische vorming: academische vaardigheden De praktische kant van academische vorming: academische vaardigheden Henk Donkers Sectie Geografie, planologie en milieu Faculteit der Managementwetenschappen Radboud Universiteit Nijmegen Uitgangspunten

Nadere informatie

Cover Page. The handle holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle  holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/32003 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Yuanyuan Zhao Title: Modelling the dynamics of the innovation process : a data-driven

Nadere informatie

Onderwijsonderzoek: Vlaamse beleidsontwikkelingen voor de toekomst. Dirk Van Damme Kabinetschef onderwijs

Onderwijsonderzoek: Vlaamse beleidsontwikkelingen voor de toekomst. Dirk Van Damme Kabinetschef onderwijs Onderwijsonderzoek: Vlaamse beleidsontwikkelingen voor de toekomst Dirk Van Damme Kabinetschef onderwijs Aanzetten tot debat VIWTA-onderzoek over onderwijsonderzoek in Vlaanderen VLOR-advies OESO en Europese

Nadere informatie

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister

Nadere informatie

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector

Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Samenwerken aan een toekomstbestendige retailsector Wie wij zijn Het Retail Innovation Platform helpt de innovatie- en concurrentiekracht van de retailsector te versterken. Samen met retailers en andere

Nadere informatie

Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen

Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen Biobedrijfsnetwerken Onderzoeksstrategie voor biologische landbouw en voeding Vlaanderen 2013-2017 4 december 2014, studienamiddag Biolandbouw en voeding: een uitdaging voor elke onderzoeker! Gent Visie

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma

Nadere informatie

EEN INNOVATIEAGENDA VOOR GOLFBAANONDERHOUD EN -BEHEER

EEN INNOVATIEAGENDA VOOR GOLFBAANONDERHOUD EN -BEHEER EEN INNOVATIEAGENDA VOOR GOLFBAANONDERHOUD EN -BEHEER Naar een chemievrij beheer van golfbanen Innovatieagenda in het kader van de Green Deal Sportvelden December 2016 1 Samenvatting In het kader van de

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19772 holds various files of this Leiden University dissertation.

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19772 holds various files of this Leiden University dissertation. Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19772 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Bertens, Laura M.F. Title: Computerised modelling for developmental biology :

Nadere informatie

Samenvatting. Inleiding

Samenvatting. Inleiding Inleiding Overgewicht en obesitas bij kinderen is een serieus volksgezondheidsprobleem. Het wordt veroorzaakt door een complex geheel van onderling samenhangende persoonlijke, sociale en omgevingsfactoren.

Nadere informatie

Senior Manager KPMG FS Actualia Zorg(verzekeraars)

Senior Manager KPMG FS Actualia Zorg(verzekeraars) Mark van der Schrier Senior Manager KPMG FS Actualia Zorg(verzekeraars) Back on track Horizontaal toezicht 27 September 2017 kpmg.nl Agenda Horizontaal Toezicht in een notedop Ideale wereld Optimaal Toezicht

Nadere informatie

Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen

Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen Samen aan de slag met theorie en praktijkervaringen om uw implementatie een stap verder te krijgen Disclosure slide (potentiële) belangenverstrengeling Geen Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties

Nadere informatie

Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies van schoolleiders

Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies van schoolleiders Symposium Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies van schoolleiders 3 NRO projecten praktijkgericht onderzoek aug 2015- aug 2017 Programma 1 Naar een onderzoekscultuur in de school: Interventies

Nadere informatie

Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie

Platform Biodiversiteit, Ecosystemen en Economie Een initiatief IUCN-Nederland en VNO-NCW met deelname van: Bedrijfsleven Shell, FrieslandCampina, DSM Recron, IDH Initiatief Duurzame Handel LTO Nederland Natuur- en milieuorganisaties Natuurmonumenten,

Nadere informatie

Thema 2: Green Deal Sportvelden, zaal 2

Thema 2: Green Deal Sportvelden, zaal 2 Thema 2: Green Deal Sportvelden, zaal 2 Is chemievrij beheer haalbaar? Zo ja, hoe dan? Maurice Evers Lumbricus Werkt die Schijndelse methode nu echt? Wim Bekkers Gemeente Meierijstad 25 september 2018

Nadere informatie

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Bijpraten Raadsleden Vlissingen, 10 april 2017 Agenda > Welkom: Harry van der Maas (voorzitter stuurgroep) > Stand

Nadere informatie

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR

BEVEILIGINGSARCHITECTUUR BEVEILIGINGSARCHITECTUUR Risico s onder controle Versie 1.0 Door: drs. Ir. Maikel J. Mardjan MBM - Architect 2011 cc Organisatieontwerp.nl AGENDA Is een beveiligingsarchitectuur wel nodig? Oorzaken beveiligingsincidenten

Nadere informatie

De Enk Groen & Golf De Vernieuwers

De Enk Groen & Golf De Vernieuwers PALEIS HET LOO De Enk Groen & Golf De Vernieuwers Inhoud Even voorstellen Geschiedenis van Greenkeeping Beheer Golfbanen Huidige situatie Greenkeeping Toekomst van Greenkeeping Uitdagingen Beheer Golfbanen

Nadere informatie

Op zoek naar evenwicht: De governance van filantropische instellingen

Op zoek naar evenwicht: De governance van filantropische instellingen Op zoek naar evenwicht: De governance van filantropische instellingen Pushpika Vishwanathan Agenda Corporate Governance: Een nieuwe manier van kijken Vraagstelling & Methode van ons onderzoek Bevinding

Nadere informatie

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING

DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING DATAMODELLERING ARCHIMATE DATA- & APPLICATIEMODELLERING Inleiding In dit whitepaper wordt de datamodelleervorm ArchiMate data- & applicatiemodellering beschreven. Deze modelleervorm staat in verhouding

Nadere informatie

Competentie-invullingsmatrix

Competentie-invullingsmatrix Competentie-invullingsmatrix masterprf Master of Science in de wiskunde Academiejaar 2016-2017 Legende: W=didactische werkvormen E=evaluatievormen Competentie in één of meerdere wetenschappen Wetenschappelijke

Nadere informatie

Biodiversiteit in de melkveehouderij

Biodiversiteit in de melkveehouderij SAMENVATTING CONCEPTUEELKADER Biodiversiteitinde melkveehouderij Investereninveerkracht enreducerenvanrisico's JanWillemErisman NickvanEekeren WillemijnCuijpers JandeWit 2014 Louis Bolk Instituut Samenvatting

Nadere informatie

Het belang van gespreid leiderschap voor innovatief gedrag Een casus van Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO): Hoe pak je dit aan?

Het belang van gespreid leiderschap voor innovatief gedrag Een casus van Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO): Hoe pak je dit aan? Het belang van gespreid leiderschap voor innovatief gedrag Een casus van Praktijkgericht Wetenschappelijk Onderzoek (PWO): Hoe pak je dit aan? Dr. Arnoud Evers Overzicht presentatie Wetenschap en praktijk

Nadere informatie

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur

Startbijeenkomst keten innovatieprogramma. Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Startbijeenkomst keten innovatieprogramma Kunststof & Rubber in de Ondergrondse Infrastructuur Utrecht, 21 oktober 2015 Inhoud Introductie 3 Zij waren er bij! 4 Circulaire economie 5 RACE programma 6 Sectoranalyse

Nadere informatie

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw

Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw Transformatie naar een slimme, datagedreven tuinbouw de rol van onderzoek 19 oktober 2017, prof.dr.ir. Jack van der Vorst, lid concernraad Wageningen University & Research Wereldwijde uitdagingen land-

Nadere informatie

The Governance of Adaptation to Climate Change

The Governance of Adaptation to Climate Change The Governance of Adaptation to Climate Change Consortium governance of climate adaptation Samenstelling consortium Wageningen Universiteit Vrije Universiteit Erasmus Universiteit Universiteit Utrecht

Nadere informatie

Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten

Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Biodiversiteit, ecosysteemfuncties, en ecosysteemdiensten Luc De Meester Lab. Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie KULeuven Laboratorium Aquatische Ecologie en Evolutiebiologie Biodiversiteit: : en

Nadere informatie

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied

Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Oproep: Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied Meld nu uw bouwproject aan voor het Actieprogramma klimaatadaptieve bouwprojecten in stedelijk gebied. Daarin bundelen overheden,

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten

Nadere informatie

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in

Nadere informatie

Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting

Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9. Samenvatting Chapter 9 Samenvatting CHAPTER 9 Samenvatting 155 Chapter 9 Samenvatting SAMENVATTING Richtlijnen en protocollen worden ontwikkeld om de variatie van professioneel handelen te reduceren, om kwaliteit van

Nadere informatie

Symposium Wild op Drift

Symposium Wild op Drift Symposium Wild op Drift Vrijdag 24 juni 2016 Wageningen Universiteit Gebouw Orion C 1005 Volg ons op: #wildopdrift Bij het succesvol oplossen van het muskusrattenprobleem: Waren de beleidsdoelen helder

Nadere informatie

Experts in Groener leven

Experts in Groener leven CASE CASE Experts in Groener leven Place full-screen image on layer Background Expect more. Expect Pink. start BTL Nederland B.V. BTL - Experts in Groener leven Groen is natuurlijk en levert meerwaarde

Nadere informatie

Voedsel. 13 juni 2019, Pieter Rijzebol.

Voedsel. 13 juni 2019, Pieter Rijzebol. Voedsel 13 juni 2019, Pieter Rijzebol https://www.gelderland.nl/duurzame-land-en-tuinbouw Onderwerpen Korte voorzieningsketens Onderzoek omvang Korte keten City deal Voedsel Nieuw coalitieakkoord Korte

Nadere informatie

HET PROBLEEM SAMENWERKEN

HET PROBLEEM SAMENWERKEN HET PROBLEEM SAMENWERKEN DIVOSA-CONGRES LEF EN VERTROUWEN, DEN BOSCH, 31 MEI 2018, 15.00-16.00 (2.9) DUCO BANNINK, VRIJE UNIVERSITEIT AMSTERDAM LEF EN VERTROUWEN transformeren, innoveren, aansluiten bij

Nadere informatie

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:

Nadere informatie

Risico's en veiligheid

Risico's en veiligheid Risico's en veiligheid Nationaal Symposium Schoon Fossiel voor Nederland Mart van Bracht, Directeur Kennis, TNO B&O Infrastructuur voor schoonfossiele energie Risicobeheersing Operationele fase Post-operationele

Nadere informatie

Open data als basis voor innovatie in de landbouw

Open data als basis voor innovatie in de landbouw Open data als basis voor innovatie in de landbouw Een interview met Geert Hermans Door: Henk van der Bijl en Jan Willem Kruize geert.hermans@zlto.nl, henk.vanderbijl@planet.nl, janwillem.kruize@wur.nl

Nadere informatie

Assessment of dredginginduced

Assessment of dredginginduced Assessment of dredginginduced turbidity CEDA presentatie januari 2013 Walter Jacobs Hydronamic / Royal Boskalis Westminster Inleiding Inschatten van vertroebeling t.g.v. baggerwerken Assessment of dredging-induced

Nadere informatie

Begeleid onderzoekend leren. Onderzoekend Leren Denken en Doen. CogniJef psychologisch perspecjef. Kennisontwikkeling. Kennisontwikkeling 5/22/13

Begeleid onderzoekend leren. Onderzoekend Leren Denken en Doen. CogniJef psychologisch perspecjef. Kennisontwikkeling. Kennisontwikkeling 5/22/13 Begeleid onderzoekend leren Onderzoekend Leren Denken en Doen Maartje Raijmakers, Tessa van Schijndel Psychologie, Uva Meie van Laar, Rooske Franse Science center NEMO Onderzoekend Leren: Denken en doen

Nadere informatie

PRODUCTIEVE WERKPLAATSEN ONDERWIJSONDERZOEK. WAT IS DE SLEUTEL TOT SUCCES?

PRODUCTIEVE WERKPLAATSEN ONDERWIJSONDERZOEK. WAT IS DE SLEUTEL TOT SUCCES? PRODUCTIEVE WERKPLAATSEN ONDERWIJSONDERZOEK. WAT IS DE SLEUTEL TOT SUCCES? Ditte Lockhorst, Gea Spaans, Anouke Bacx, Erna van Hest, Niels de Ruig, Annelies van Dijk Opzet sessie Intro Aanleiding werkplaatsen

Nadere informatie

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta

Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta Campus Zeeland Investeren in economische structuurversterking in de Zuidwestelijke Delta BZW Bijeenkomst Middelburg, 4 april 2017 Inhoudsopgave 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken

Nadere informatie

Leerlandschappen. Amersfoort 26 oktober 2009 Manon Ruijters

Leerlandschappen. Amersfoort 26 oktober 2009 Manon Ruijters Amersfoort 26 oktober 2009 Manon Ruijters Er zijn veel verschillende vormen van leren. Leren gebeurd in alle organisaties! Maar hoe zorg je dat: kennis stroomt? dat wat er gemaakt wordt, ook toegepast

Nadere informatie

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen. 22 juni 2017

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen. 22 juni 2017 Campus Zeeland Regiobijeenkomst Zeeuws Vlaanderen 22 juni 2017 1 Agenda 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken 4. Versterken hele onderwijskolom 5. Financiering 6. Conclusies

Nadere informatie

Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat?

Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat? Ontwerpgericht Wetenschappelijk Onderzoek wat is dat? DSRG congres, 3 november 2011 Prof dr ir Joan van Aken TU/e ontwerpgericht wetenschappelijk onderzoek ofwel DSR (Design Science Research): brug tussen

Nadere informatie

Kennismanagement in de maritieme sector

Kennismanagement in de maritieme sector Kennismanagement in de maritieme sector Het Maritiem Kennis Centrum Presentatie voor de CEDA op 11 mei 2004 door Ir E.W.H. Keizer Voorzitter van het Management Team MKC MKC CEDA -001 1 MKC Kennis en innovatie

Nadere informatie

UNITING THE ORGANIC WORLD

UNITING THE ORGANIC WORLD International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit

Nadere informatie

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES

module 2 ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES ECOLOGISCHE & BEHEERPRINCIPES Hoofdstuk 2 Inhoudsopgave: Wat is ecologie? Wat is biodiversiteit? Wat is natuurbeheer? Boerennatuur op en rond het erf Wat is ecologie? Wat is ecologie? Wat is ecologie?

Nadere informatie

20 June 2017, Rijtuigenloods Amersfoort

20 June 2017, Rijtuigenloods Amersfoort TOPSECTOR TUINBOUW &UITGANGSMATERIALEN symposium Co-Creation? Naturally! TKI & NWO Kees de Gooijer TKI Agri & Food José Vogelezang TKI Horticulture & Starting materials Annemieke van der Kooij NWO Life

Nadere informatie

i-grip op drie decentralisaties

i-grip op drie decentralisaties i-grip op drie decentralisaties Een organisatie die op het juiste moment over betrouwbare en actuele informatie beschikt, kan haar dienstverlening verbeteren, haar bedrijfsvoering bijsturen en betrouwbaar

Nadere informatie

Resultaat break-out sessies. 2 september: toekomst van ISO 26000

Resultaat break-out sessies. 2 september: toekomst van ISO 26000 Resultaat break-out sessies 2 september: toekomst van ISO 26000 1 Inhoud A. Integratie groep 1 B. Integratie groep 2 C Erkenning D. Branchespecifiek E: MVO en innovatie 2 De vragen per focusgebied 1. Wat

Nadere informatie

ROOSTER MLI 2012-2013

ROOSTER MLI 2012-2013 ROOSTER MLI 2012-2013 Dit is het rooster voor MLI 2012-2013. Periode 1, 2 en 3 betreft het eerste jaar (cohort 2012) met lesdagen op donderdag. Periode 4 en 5 betreft het tweede jaar (cohort 2011) met

Nadere informatie

Onderzoeksontwerp. Module 1 (29 sept 2015) Jac Christis en Annet Jantien Smit

Onderzoeksontwerp. Module 1 (29 sept 2015) Jac Christis en Annet Jantien Smit Onderzoeksontwerp Module 1 (29 sept 2015) Jac Christis en Annet Jantien Smit De cursus Module 1: Overzicht plus empirische cyclus Module 2: Interventiecyclus (beroepsproducten) Diagnostisch onderzoek Ontwerpgericht

Nadere informatie

Kennisprogramma Waardigheid en trots

Kennisprogramma Waardigheid en trots Kennisprogramma Waardigheid en trots Partners Het Kennisprogramma Waardigheid en trots is een samenwerking tussen: Vilans (projectleiding- en coördinatie) VU Amsterdam Trimbos Instituut Schouten en Nelissen

Nadere informatie

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018

Plant, mens en innovatie. BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant, mens en innovatie BSc Plantenwetenschappen 17 maart 2018 Plant your future! Waarom Plantenwetenschappen studeren? Plant en Mens Toenemende vraag plantaardige productie Plant en Innovatie MEER MINDER

Nadere informatie

Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling. 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen

Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling. 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen Ina Horlings Lezing Waddenacademie, 2-12- Opgaven voor de Waddenregio 1.

Nadere informatie

Legal Valley Congres Maatschappij & Recht Wegkijken kan niet meer!

Legal Valley Congres Maatschappij & Recht Wegkijken kan niet meer! 24 april 2018 Legal Valley Congres Maatschappij & Recht Wegkijken kan niet meer! Wat mogen mensen verwachten van de rechter van de toekomst? Waarom zouden we ons bezig moeten houden met de toekomst? De

Nadere informatie

De overheid als launching customer

De overheid als launching customer De overheid als launching customer Julia Williams Project leader elektrisch rijden Ministerie van Economische zaken, Landbouw en Innovatie Waarom elektrisch rijden? Klimaat Het duurzame energiesysteem

Nadere informatie

Visie op duurzaam Veranderen

Visie op duurzaam Veranderen Visie op duurzaam Veranderen Ruysdael Ruysdael is een gerenommeerd bureau dat zich sinds haar oprichting in 1994 heeft gespecialiseerd in het managen van veranderingen. Onze dienstverlening kent talloze

Nadere informatie

Experience

Experience Papendal, 29 maart 2017 Safe@Gasunie Experience NVVK Congres 2017, sessie 15 Paul Hogewoning & Marc de Roos Papendal, 29 maart 2017 #2 Juli 2005: Gasunie gesplitst Eén onderneming 1 juli 2005 Twee ondernemingen

Nadere informatie

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap

STEM. Visietekst van het GO! onderwijs van de. 28 november Vlaamse Gemeenschap STEM Visietekst van het GO! 28 november 2016 onderwijs van de Vlaamse Gemeenschap 2 Samenvatting In de beleidsnota 2014-2019 stelt Vlaams minister van Onderwijs de ambitie om leerlingen warmer te maken

Nadere informatie

De mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie

De mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie De mindset van een verbinder Focus op balans, afstemming en integratie Zou je door een andere focus en een andere manier van denken de kans op succes kunnen verhogen? In het praktijkonderzoek verschil

Nadere informatie

Shaking up the Cost Benefit Analysis process. Issues and directions for improvement when assessing integrated spatial transport plans through a cost

Shaking up the Cost Benefit Analysis process. Issues and directions for improvement when assessing integrated spatial transport plans through a cost Shaking up the Cost Benefit Analysis process. Issues and directions for improvement when assessing integrated spatial transport plans through a cost benefit analysis E. Beukers Samenvatting Het maatschappelijke

Nadere informatie

UGENT opleidingen op de Verderstudeerbeurs

UGENT opleidingen op de Verderstudeerbeurs UGENT opleidingen op de Verderstudeerbeurs Open Universiteit Universitair Centrum voor Talenonderwijs Innoverend ondernemen voor ingenieurs Wijsbegeerte Research Master Philosophy Moraalwetenschappen Tolken

Nadere informatie

Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011

Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011 Praktijkkennis van leerkrachten als ontwerpers van een ICT-rijke leeromgeving Promovendus Paper presentatie ORD 2011 Ferry Boschman, Susan McKenney & Joke Voogt Universiteit Twente Vakgroep C & O Beginnende

Nadere informatie

Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen

Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen 1 Chemievrije sportvelden: praktijkervaringen 2 Aan de slag met sportvelden De regelgeving en de organisatie Wetgeving Gemeentes Haaren, Helmond, Bladel (en Schijndel) Leertraject: informatie en kennis

Nadere informatie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie

Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie Informatie over derde studiejaar Bachelor Biologie BACHELORPROGRAMMA BIOLOGIE JAAR 3 Blok 1 Blok 2 Blok 3 Blok 4 Blok 5 Blok 6 Paleoecology Biodiversity & Global Change Ecogenomics Tropical Ecology Microbiology

Nadere informatie

Duurzame kennis door publiek-private samenwerking. Annet Zweep Directie Agrokennis

Duurzame kennis door publiek-private samenwerking. Annet Zweep Directie Agrokennis Duurzame kennis door publiek-private samenwerking Annet Zweep Directie Agrokennis Opbouw van mijn verhaal 1. Introductie van mijzelf 2. Topsector en proces 3. Per PPS van vandaag: doel, opzet en wijze

Nadere informatie

onderzoek in transitie?

onderzoek in transitie? Transitieonderzoek: onderzoek in transitie? Erik Paredis (UGent) Yves De Weerdt (VITO) Frank Nevens (VITO) Opstartworkshop INTRAP 31 mei 2012, Leuven www.steunpunttrado.be Opbouw 1. De uitdagingen waarvoor

Nadere informatie

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er

Nadere informatie

Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water. Petra van Egmond 21 maart 2014

Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water. Petra van Egmond 21 maart 2014 Rol PBL in het natuurbeleid Netwerk Land en Water Petra van Egmond 21 maart 2014 Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) Het PBL draagt bij aan de kwaliteit van de politiek-bestuurlijke afweging door het

Nadere informatie

Klantgericht Betrouwbaar Veilig Efficiënt Doeltreffend Integraal Wendbaar Open Digitaal Inclusief Duurzaam

Klantgericht Betrouwbaar Veilig Efficiënt Doeltreffend Integraal Wendbaar Open Digitaal Inclusief Duurzaam Overzicht basisprincipes Klantgericht Betrouwbaar Veilig Efficiënt Doeltreffend Integraal Wendbaar Open Digitaal Inclusief Duurzaam De klant staat centraal in alles wat we doen. We zijn betrouwbaar voor

Nadere informatie

Roadmaps Innovatieagenda 2016 2019

Roadmaps Innovatieagenda 2016 2019 Roadmaps Innovatieagenda 2016 2019 Koepel PPS/(sub)thema: New business met groene & hoogwaardige uit de tuinbouw Trekkers: Eric Poot en Jan Smits 1. Visie en ambitie: Beschrijf het thema en beschrijf de

Nadere informatie

MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten

MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten Radio Kootwijk, 7 september 2011 Sabine van Rooij, Ingrid Coninx, Gilbert Maas, Eveliene Steingröver (Alterra) Judith

Nadere informatie

VACATURE. Innoviris is op zoek naar. een Adviseur Innovatief Ecosysteem (Strategisch) Referentie: AFN201603

VACATURE. Innoviris is op zoek naar. een Adviseur Innovatief Ecosysteem (Strategisch) Referentie: AFN201603 VACATURE Innoviris is op zoek naar een Adviseur Innovatief Ecosysteem (Strategisch) Referentie: AFN201603 Wetenschappelijke Directie Cel Innovatief Ecosysteem Innoviris Instelling van openbaar nut Charleroisteenweg

Nadere informatie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was

Nadere informatie

Over het belang van academische vorming. Gerda Croiset

Over het belang van academische vorming. Gerda Croiset Over het belang van academische vorming Gerda Croiset Over het belang van academische vorming Wat is academische vorming? Wat is wetenschappelijke vorming? De verloskunde vanaf 1200 Uitvinding van de anaesthesie

Nadere informatie

Onderzoeksmethodologie van praktijkgericht en toegepast onderzoek. Jac Christis, 29 januari 2014

Onderzoeksmethodologie van praktijkgericht en toegepast onderzoek. Jac Christis, 29 januari 2014 Onderzoeksmethodologie van praktijkgericht en toegepast onderzoek Jac Christis, 29 januari 2014 Onderzoeksopzet 1. Formuleer je onderzoeksvraag 2. Bepaal welke gegevens je nodig hebt 3. Bepaal hoe je die

Nadere informatie

WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN.

WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN. WWW.CAGROUP.NL COMPLIANCE RADAR HET MEEST COMPLETE BESTURINGSSYSTEEM VOOR GEMEENTEN. COMPLIANCE RADAR De Compliance Radar helpt gemeenten een brug te slaan tussen beleidsdoelstellingen en uitvoering. Door

Nadere informatie

BioDuurzaam - EKO. Bavo van den Idsert - Bionext

BioDuurzaam - EKO. Bavo van den Idsert - Bionext BioDuurzaam - EKO Bavo van den Idsert - Bionext Inhoud - Introductie Bionext - BioDuurzaam en EKO 2012-2020 Bionext De hele keten van boer tot consument: 1.000 bio-boeren & telers (Biohuis) 100 bio-handel

Nadere informatie

Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING

Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING Samenwerking hogescholen en MKB in de topsectoren ZWAARTEPUNTVORMING PROFILERING SAMENWERKING KWALITEIT DUURZAME VERANKERING 14 december Bedrijfslevenbrief Het kabinet heeft samenleving en bedrijfsleven

Nadere informatie

Examenprogramma scheikunde vwo

Examenprogramma scheikunde vwo Examenprogramma scheikunde vwo Het eindexamen Het eindexamen bestaat uit het centraal examen en het schoolexamen. Het examenprogramma bestaat uit de volgende domeinen: Domein A Vaardigheden Domein B Stoffen

Nadere informatie

Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs

Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs Agriculture De uitdagingen van een Biobased Economy voor het onderwijs Tuinbouw Kennisdag 2012 Bleiswijk 27 november 2012 Transitie naar Duurzame Samenleving Van lineair naar circulair Triple P bottom-line

Nadere informatie

Excursie Meet in Green, Solarpark De Kwekerij 24 mei 2018

Excursie Meet in Green, Solarpark De Kwekerij 24 mei 2018 Excursie Meet in Green, Solarpark De Kwekerij 24 mei 2018 NL Greenlabel Kansen voor een gezonde en duurzame leefomgeving Drie door de overheid erkende Green Deals Duurzaamheid meetbaar door 4 paspoorten:

Nadere informatie

Vaklieden gevraagd: nu en straks! Toerusten en innoveren in Overijssel (middellange termijn-advies SER Overijssel)

Vaklieden gevraagd: nu en straks! Toerusten en innoveren in Overijssel (middellange termijn-advies SER Overijssel) Vaklieden gevraagd: nu en straks! Toerusten en innoveren in Overijssel (middellange termijn-advies SER Overijssel) Door: Marc van der Meer (Tilburg Law School/ onafhankelijk adviseur S-BB) SER Overijssel

Nadere informatie

ArRangeer: slimmer beslissen in onderhoudsvraagstukken

ArRangeer: slimmer beslissen in onderhoudsvraagstukken ArRangeer: slimmer beslissen in onderhoudsvraagstukken Onderhoud van het spoor is een complex proces, waarbij vele afwegingen moeten worden gemaakt. Aan de ene kant kost onderhoud tijd en geld, aan de

Nadere informatie

DEEL I KENNISMANAGEMENT: INLEIDING EN TOEPASSINGSGEBIEDEN

DEEL I KENNISMANAGEMENT: INLEIDING EN TOEPASSINGSGEBIEDEN DEEL I KENNISMANAGEMENT: INLEIDING EN TOEPASSINGSGEBIEDEN 2. Kennis...6 2.1 Definitie... 6 2.2 Gezichtspunten ten aanzien van kennis... 9 3. Kennismanagement...16 3.1 Definitie...16 3.2 Belang van kennismanagement...18

Nadere informatie

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Schouwen Duiveland en Tholen. Bruinisse, 20 juni 2017

Campus Zeeland. Regiobijeenkomst Schouwen Duiveland en Tholen. Bruinisse, 20 juni 2017 Campus Zeeland Regiobijeenkomst Schouwen Duiveland en Tholen Bruinisse, 20 juni 2017 1 Agenda 1. Campus Zeeland 2. Bèta College 3. Kennis & Innovatie Netwerken 4. Versterken hele onderwijskolom (onderwijs

Nadere informatie

Van samen werken naar samenwerken

Van samen werken naar samenwerken Veiligheid in ketens en netwerken Van samen werken naar samenwerken Aanleiding Veiligheid in ketens en netwerken Onderzoeksmethoden Knelpunten Oplossingen En verder? 2 Aanleiding Grote projecten Veel expertises

Nadere informatie

Onderzoek de spreekkamer!

Onderzoek de spreekkamer! Onderzoek de spreekkamer! Lennard Voogt Inleiding Het wetenschappelijk fundament van de manuele therapie wordt sterker. Manueel therapeuten krijgen steeds meer inzicht in de effectiviteit van hun inspanningen

Nadere informatie

Adaptief beheer van everzwijnen. 11/05/2012 Jim Casaer & Thomas Scheppers

Adaptief beheer van everzwijnen. 11/05/2012 Jim Casaer & Thomas Scheppers Adaptief beheer van everzwijnen 11/05/2012 Jim Casaer & Thomas Scheppers Adaptief beheer?? Maatwerk Onzekerheden Participatief overleg ~ belanghebbenden Monitoring Doelstellingen, indicatoren Leren door

Nadere informatie