Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling

Transcriptie

1 Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen

2 Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten naar landschapsdiensten Landschapsdiensten voor planning en Steunpunt onderzoek veerkracht open ruimte Belangrijke referenties Opdam P., 2013, Using Ecosystem Services in Community Based Landscape Planning: Science is not Ready to Deliver Opdam et al., 2013, Science for action at the local landscape scale

3 Wat zijn ecosysteemdiensten (ESD)? Ecosystem services are aspects of ecosystems utilized (actively or passively) to produce human wellbeing Fisher et al. (2009)

4 Wat zijn ecosysteemdiensten (ESD)? ESD staan niet op zichzelf. Ze maken deel uit van een soort productieketen die biofysische en ecologische structuren en processen linkt aan elementen van menselijk welzijn. Bron: Potschin and Haines-Young, 2011

5 Van ecosysteemdiensten (ESD) naar landschapsdiensten (LD) ESD fungeert als concept in onderzoek-beleid interface Maar nog steeds veel gebruikt in de context van milieubeheer, -behoud en - bescherming Landschap = waarde producerend systeem Landschapsdiensten = speciale case van ecosysteemdiensten

6 Van ecosysteemdiensten (ESD) naar landschapsdiensten (LD) Waarom? 1. Focus op spatiale patronen Spatiale configuratie van landschapselementen te samen met de karakteristieken van deze individuele elementen zijn bepalend voor de provisie van diensten 2. Landschap = resultaat van wisselwerking tussen natuurlijke en menselijke processen 3. Interdisciplinaire benadering 4. Relevanter voor lokale gemeenschappen

7 Landschapsdiensten voor planning en Gebruik mechanisme van vraag en aanbod Verbind structuur en waarde Landschap structuur Landschapsfuncties & - processen Sociale, ecologische en economische waarde voor maatschappij Beoordeling & Waardering

8 Landschapsdiensten voor planning en Gebruik mechanisme van vraag en aanbod Verbind structuur en waarde Landschap structuur Landschapsfuncties & - processen Sociale, ecologische en economische waarde voor maatschappij Planning & ontwerp

9 Landschapsdiensten voor planning en Ontwerpen van instrumenten Wijziging in landschap Wijziging in landschapsfuncties Wijziging sociale, ecologische, economische waarden Waar investeren? Wie investeren? Aanpassen van het landschap Welke baten? Voor wie?

10 Landschapsdiensten voor planning en Gebruik mechanisme van vraag en aanbod In kaart brengen van de geschatte vraag Vangen fijn stof Recreatie Water retentie

11 Landschapsdiensten voor planning en Gebruik mechanisme van vraag en aanbod Landschap structuur Landbouwers Landbeheerders Ondernemers Landschapsfuncties & - processen Welke elementen en structuren kunnen de gevraagde diensten effectief leveren? Hagen, naaldbos, loofbos, houtkanten, Sociale, ecologische en economische waarde voor maatschappij Gebruiker 1 Gebruiker 2 Gebruiker 3

12 Landschapsdiensten voor planning en In overleg met stakeholders en lokale gemeenschappen landschap plannen en ontwikkelen Welke waarden/baten wil men realiseren? Waar (op welke sites) deze waarden/baten realiseren?

13 Landschapsdiensten voor planning en Wetenschappelijke onderbouwing is belangrijk Karteren van landschapsdiensten informeert lokale gemeenschappen omtrent spatiaal expliciete relaties tussen biofyisische patronen en waarden van landschapsdiesnten Welke aanpassingen van fysische patronen resulteren in een beter aanbod van landschapsdiensten Waar kan het aanbod best verbeterd worden? Welke diensten zijn onderling afhankelijk? Synergiën? Trade-offs?

14 Landschapsdiensten voor planning en Wetenschappelijke onderbouwing is belangrijk Maar Groot deel van wetenschappelijk onderzoek focust op beoordeling en waardering van ecosysteemdiensten op een hoog schaalniveau Hoe condities creëren die aanbod van diensten op lange termijn garanderen? Veerkracht!

15 Steunpunt onderzoek veerkracht open ruimte Kwantificeren en waarderen van een selectie van ecosysteem/landschaps/bioproductieve diensten in een bepaald gebied Wijzigingen in lokale en globale voedsel- en energiemarkten evenals maatschappelijke en demografische transities kunnen vraag naar diensten wijzigingen wijziging relatieve baten/waarden van deze diensten

16 Steunpunt onderzoek veerkracht open ruimte Externe en interne wijzigingen en schokken Landschap structuur Landschapsfuncties & - processen Sociale, ethische en economische waarde voor maatschappij Landbouwers Landbeheerders Ondernemers Welke elementen en structuren kunnen de gevraagde diensten effectief leveren? Hagen, naaldbos, loofbos, houtkanten, Gebruiker 1 Gebruiker 2 Gebruiker 3 Welke spatiale configuratie laat toe een optimale combinatie aan diensten te garanderen indien omstandigheden wijzigen (i.e. vraag naar diensten wijzigt, relatief belang van baten wijzigt)?