Congres Ruimte voor Biodiversiteit

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Congres Ruimte voor Biodiversiteit"

Transcriptie

1 Congres Ruimte voor Biodiversiteit Workshop A: Diensten en waarden van biodiversiteit Dolf de Groot (Wageningen Universiteit) Leon Braat (Alterra, Wageningen UR) Huib Silvis (LEI, Wageningen UR)

2 Ecosysteemdiensten

3 Biodiversiteit en Ecosysteemdiensten

4 Speerpunt Ecosystem & Landscape Services Framework

5 SELS framework (1) Hoe kunnen ecosysteem en landschapdiensten (beter) worden gekarteerd, gekwantificeerd en gemodelleerd? (thema 1 in figuur 1) (2) Hoe kunnen deze diensten worden gewaardeerd, en hoe kan behoud van deze waarden worden gefinancierd? (thema s 2 & 5 in figuur 1) (3) Hoe kunnen de baten van ecosysteemdiensten, en kosten van realisatie en beheer, beter worden meegenomen in afwegingsmethoden en in besluitvorming? (thema 3 in figuur 1) (4) Hoe kan de kennis m.b.t. ecosysteem en landschapdiensten worden omgezet in praktische instrumenten voor planning, inrichting en beheer? (thema 4 in figuur 1)

6 Water pollution cost Air pollution cost Priceless but Valuable..?? Flooding cost Crop loss Lively- Hood loss Cost of ecosystem loss >> 250 billion US$ per year (Science, 2002) (damage-costs, replacement & restoration costs, etc )[2-5% GDP] > 7% of GDP 2050 (COPI) trillion US$ Perverse Subsidies.. Erosion cost

7 Economische waardering

8 Benefit Cost Analysis of Nature Cons. (& EHS) EHS: costs ( ) 8-12 billion *) Investeren in het Nederlandse Landschap: opbrengst geluk en euro s (LNV, 2007) Verbeteren landschap is winstgevend Van onze verslaggeefster Map Oberndorff DEN HAAG - Een investering van acht miljard euro in het landschap levert de maatschappij een verbetering van de leefkwaliteit en 25 miljard euro op. Dat blijkt uit een onderzoek(* in opdracht van het ministerie van Landbouw, dat dinsdag is aangeboden aan landbouwminister Gerda Verburg.

9 SELS Internationale Netwerken ES Partnership TEEB SELS ALTER Net PRESS

10 2. BELEIDS LINKS Task Force Biodiversiteit werkgroepen TEEB NL SELS Post 2010 EU Biodiversity Strategy IP BES

11 Concrete Acties (1) Internationaal Congres Ecosystem Services: Science & applications, onder auspicien van Wageningen UR, najaar (2) Tenders in EU Kaderprogramma 7 (diverse reeds in ontwikkeling) (3) Tender Mapping Ecosystem Services (vervolg op PEER project onder leiding van JRC) bij DG ENV (4) projectvoorstellen bij BO en KB en WOT (5) International Journal Ecosystem Services Science and Applications (Elsevier Publ. )

12 In 2014 heeft de WUR SELS in 2014 op het onderwerp Ecosystem & Landscape Services in Nederland een onbetwist leidende positie, zowel wat betreft de wetenschappelijke status als de beleidsinvloed, en in Europa is de WUR één van de toonaangevende instituten in wetenschappelijke netwerken en één van de erkende beleidsadviseurs van de Europese Commissie

13 Nationaal landschap Groene Woud Natuur opvang fijnstof How to combine / optimise Landscape services? wonen Recreatie Lokale Producten Waterretentie

14 Waterpark het Lankheet: how to pay for ecosystem services? 2) Who are the users / beneficiaries? Recreational use Energy companies Biomass 1) What services? Water storage Waterboard Water purification 3) How (make them) pay?

15 Congres Ruimte voor Biodiversiteit Workshop A: Diensten en waarden van biodiversiteit

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten

Nadere informatie

DE GRENZEN VAN HET LAND

DE GRENZEN VAN HET LAND DE GRENZEN VAN HET LAND DR. WIETEKE (LOUISE) WILLEMEN ASSISTANT PROFESSOR IN GEO-INFORMATION FOR ECOSYSTEM SERVICES NASA http://richiecarmichael.github.io/sat/index.html Mijn route Geo-onderzoek voor

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Els Martens, Agentschap voor Natuur en Bos «Stakeholders dialoog biodiversiteit», 13 juni 2013, KBIN Ecosysteemdiensten in kaart brengen en waarderen

Nadere informatie

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering

Nadere informatie

Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013

Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013 Indicator 2 oktober 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse samenleving maakt

Nadere informatie

Werkprogramma 2010 ǡ Ǥ ȋ Ȍ Ǧ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ Ǥ Ǥ Ǥ Planbureau voor de Leefomgeving, december 2009

Werkprogramma 2010 ǡ Ǥ ȋ Ȍ Ǧ ǡ Ǥ Ǥ ǡ Ǥ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ ȋ Ȍ Ǥ Ǥ Ǥ Planbureau voor de Leefomgeving, december 2009 Werkprogramma 2010 Planbureau voor de Leefomgeving, december 2009 Werkprogramma 2010 Inhoudsopgave Voorwoord 3 1 Uitgangspunten 5 2 Onderdelen werkprogramma 2010 9 2.1 Wettelijke taken en integrale producten

Nadere informatie

Aanleiding en achtergronden onderzoek

Aanleiding en achtergronden onderzoek Directie Landbouw De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DL. 2008/1552 24 juni 2008 onderwerp doorkiesnummer

Nadere informatie

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER Spatial explicit comparison of scenarios 16/05/2018 VITO Not for distribution 1 POLICY ECOSYSTEM SERVICES IN FLEMISH POLICY Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Nadere informatie

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Ernst Bos en Theo Vogelzang (LEI) Opgave LEI: Beoordeel peilstrategieën Groene Hart op basis van Maatschappelijke Kosten en Baten Opbouw presentatie:

Nadere informatie

ISEP Identification of Stakeholders and Evaluation of PESlike Instruments in Flanders (Belgium)

ISEP Identification of Stakeholders and Evaluation of PESlike Instruments in Flanders (Belgium) ISEP Identification of Stakeholders and Evaluation of PESlike Instruments in Flanders (Belgium) Dieter Mortelmans Montpellier, Pesmix- 11,12 & 13 June 2014 Contents PART I: Some background on ISEP PART

Nadere informatie

Kosten en baten van het EUluchtbeleid

Kosten en baten van het EUluchtbeleid Kosten en baten van het EUluchtbeleid Conferentie luchtkwaliteit 2014, Minaraad Bob Nieuwejaers Herziening NEC-richtlijn Richtlijn uit 2001 December 2013: commissievoorstel herziening NEC-richtlijn Verminderen

Nadere informatie

NEC: modellering. LNE Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid

NEC: modellering. LNE Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid NEC: modellering LNE Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid GAINS RAINS IIASA BAU CLE Enkele afkortingen Greenhouse gas Air pollution INteractions and Synergies model Regional Acidification

Nadere informatie

Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park. Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park. Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu Triple-O aanpak: leren van het Bioscience Park Julian Starink Directie Duurzaamheid Ministerie van Infrastructuur en Milieu 12 januari 2011 Maatschappelijke opgaven: Bodemambities 2040 in Innovatie- en

Nadere informatie

TEEB-city tool: the next leap in the evaluation of ecosystem services Rob Dijcker

TEEB-city tool: the next leap in the evaluation of ecosystem services Rob Dijcker TEEB-city tool: the next leap in the evaluation of ecosystem services Rob Dijcker 18 April 2013 1 18 April 2013 2 TEEB - The Economics of Ecosystems and Biodiversity 2007 UNEP initiated TEEB: to embed

Nadere informatie

Draagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017

Draagvlak voor natuur en natuurbeleid, 2017 Indicator 20 maart 2019 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Bijna alle Nederlanders vinden

Nadere informatie

JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT

JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT EEN STRATEGISCHE ROL VOOR VLAAMSE TUINEN ANNEMIE ELSEN VALERIE DEWAELHEYNS BODEM ALS BASIS VOOR ESD // 26 NOVEMBER 2015 vzw De Rand, picture Karel Tomeï + De gewestelijke

Nadere informatie

Scenario's. Economische analyse

Scenario's. Economische analyse Geschreven door Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse, Wageningen University, Wereld Natuur Fonds Nederland Wanneer het Haringvliet een open verbinding krijgt met de Noordzee, levert dat naar verwachting

Nadere informatie

Landschapsonderzoek in het Kromme Rijngebied

Landschapsonderzoek in het Kromme Rijngebied Landschapsonderzoek in het Kromme Rijngebied Onderzoeksgroep Milieugeografie, Instituut voor Milieuvraagstukken (IVM) Dr. Emma van der Zanden, Franziska Komossa, MSc KENNISMAKING VU LANDSCHAPSONDERZOEK

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit Ecosysteemdiensten Sleutel tussen ecosysteem en belangen Annemieke Smit 13-4-2011 Waar komt het vandaan? Biodiversiteit Wat is het (ons of jullie) waard? Wat raak je kwijt als de biodiversiteit terugloopt?

Nadere informatie

BASE EROSION AND PROFIT SHIFTING

BASE EROSION AND PROFIT SHIFTING De invloed van transfer pricing op tax incentives voor innovatie Marlies de Ruiter Head of Tax Treaty, Transfer Pricing, Financial transactions Div OECD Ewald Cratsborn Director Corporate Fiscal Affairs

Nadere informatie

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief

Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Luchtkwaliteit: een Europees perspectief Conferentie Luchtkwaliteit Brussel, 5 december 2014 Dr Hans Bruyninckx Executive Director European Environment Agency EEA rapporten 2014 Luchtverontreiniging een

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

vaste commissie voor Economische Zaken (Voortgang) wet- en regelgeving Aanmelden voor plenaire behandeling

vaste commissie voor Economische Zaken (Voortgang) wet- en regelgeving Aanmelden voor plenaire behandeling Den Haag, 24 Voortouwcommissie: vaste commissie voor Economische Zaken Volgcommissie(s): BuZa i.v.m. agendapunt 4, 7, 11 BZK i.v.m. agendapunt 12 EU i.v.m. agendapunt 10, 12 JUST i.v.m. agendapunt 9, 12

Nadere informatie

Wageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus

Wageningen University & Research. Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus Wageningen University & Research Wageningen, 5 November 2016 Prof. dr Arthur Mol, Rector Magnificus 2016 Het begon in 1918 Wageningen University & Research Wageningen University Medewerkers: 2,600 studenten:>

Nadere informatie

Afrekenen met de natuur

Afrekenen met de natuur DE STELLING Afrekenen met de natuur Iedereen heeft baat bij de natuur. Nu de overheid bezuinigt, moeten andere partijen misschien gaan meebetalen aan het nationale groen. Kan de natuur ook zonder overheidssteun?

Nadere informatie

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Dr. Tom Kram (PBL) Dr. Eric Koomen (VU-RE) Dr.Ir. Bert Annevelink (WUR

Nadere informatie

Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts

Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts KvR structuur Climate scenarios Mitigation Adaptation Integration Communication Doelstellingen Ontwikkeling van nieuwe adaptatiestrategieën in Nederland

Nadere informatie

Nieuwsbrief Kromme Rijn

Nieuwsbrief Kromme Rijn Nieuwsbrief Mei 2016 Volume 1 Nieuwsbrief Kromme Rijn Geachte belanghebbende/ geïnteresseerde, Na aanleiding van onze eerste workshop van 22 maart jl. in Bunnik sturen wij u een nieuwsbrief met een kort

Nadere informatie

Groen en gezondheid. Hoorzitting Commissie Welzijn & Leefmilieu, Wim Van Gils Benno Geertsma

Groen en gezondheid. Hoorzitting Commissie Welzijn & Leefmilieu, Wim Van Gils Benno Geertsma Groen en gezondheid Hoorzitting Commissie Welzijn & Leefmilieu, 20 09 17 Wim Van Gils Benno Geertsma Mattias, Marleen, Marcella Ik vind het fantastisch dat ik in mijn directe omgeving naar het Drongengoed

Nadere informatie

VOORAANKONDIGING. Najaarsconferentie. Europese Eemland Conferentie EUROPESE EEMLAND CONFERENTIE VEELZIJDIG PLATTELAND! Het platteland leeft!

VOORAANKONDIGING. Najaarsconferentie. Europese Eemland Conferentie EUROPESE EEMLAND CONFERENTIE VEELZIJDIG PLATTELAND! Het platteland leeft! VOORAANKONDIGING Het platteland leeft! De Europese Eemland Conferentie en het Netwerk Platteland hebben de handen ineengeslagen om in het najaar een bruisende driedaagse plattelandsconferentie te organiseren.

Nadere informatie

NATUUR EN BIODIVERSITEIT

NATUUR EN BIODIVERSITEIT NATUUR EN BIODIVERSITEIT Wat hebt u eraan? Biodiversiteit is de verscheidenheid van leven op onze planeet. Het is het fundament van ons welzijn en de economie. We zijn van de natuur afhankelijk voor ons

Nadere informatie

Congres Ruimte voor Biodiversiteit

Congres Ruimte voor Biodiversiteit Congres Ruimte voor Biodiversiteit Biodiversiteit en Ontwikkeling van de Ruimte Paul Opdam & Astrid van Teeffelen Alterra Centrum Landschap & lsg Landgebruiksplanning Rode draad 1. Netwerken van ecosystemen

Nadere informatie

Brussel op afstand? Tegen deze achtergrond is het doel van deze studie is om:

Brussel op afstand? Tegen deze achtergrond is het doel van deze studie is om: Tegen deze achtergrond is het doel van deze studie is om: Brussel op afstand? Een verkenning naar mogelijkheden voor maatschappelijke diensten en ruimte voor zelfsturing bij agrarisch natuurbeheer in de

Nadere informatie

Inhoud. 1. Biodiversiteit, waar denk je aan. 4 Гÿ0Ĥ. Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten. Situatie Hoeksche Waard

Inhoud. 1. Biodiversiteit, waar denk je aan. 4 Гÿ0Ĥ. Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten. Situatie Hoeksche Waard 4 Гÿ0Ĥ Inhoud Achtergronden Biodiversiteit / ecosysteemdiensten Situatie Hoeksche Waard Ontwikkelingen op Rijksniveau Internationale ontwikkelingen Conclusies 1 1. Biodiversiteit, waar denk je aan 2 1

Nadere informatie

Seminar How to engage the diaspora for the development of Suriname. A Roadmap for Diaspora Engagement

Seminar How to engage the diaspora for the development of Suriname. A Roadmap for Diaspora Engagement Seminar How to engage the diaspora for the development of Suriname. A Roadmap for Diaspora Engagement Mevr. Lucretia Redan Msc,MPA. Tijdelijk zaakgelastigde Ambassade van de Republiek Suriname, Den Haag.

Nadere informatie

Best? New practice industry-university cooperation. Chemelot InSciTe. www.chemelot-inscite.com

Best? New practice industry-university cooperation. Chemelot InSciTe. www.chemelot-inscite.com Best? New practice industry-university cooperation Chemelot InSciTe www.chemelot-inscite.com Aanleiding / Externe ontwikkelingen Wetenschappelijke competitie neemt toe; universiteit moet zich op sterktes

Nadere informatie

Waardering en verzilvering ecosysteembaten Waterdunen

Waardering en verzilvering ecosysteembaten Waterdunen Waardering en verzilvering ecosysteembaten Waterdunen Martine Smit en Martijn Blom CE Delft, 20 maart 2013 Presentatie Deel 1: Algemeen Economische betekenis van natuur & recreatie Waardering ecosysteembaten

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten, een innovatie voor het waterbeheer?

Ecosysteemdiensten, een innovatie voor het waterbeheer? Ecosysteemdiensten, een innovatie voor het waterbeheer? Prof.dr. Patrick Meire, dr. Jan Staes en dr. Jan Cools Universiteit Antwerpen, onderzoeksgroep ecosysteembeheer en Instituut voor Milieu en duurzame

Nadere informatie

BIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio

BIKENOMICS. Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser. Decisio BIKENOMICS Fietsstad congres 2016 Workshop Bikenomics Kees van Ommeren & Siebe Visser Decisio VAN MKBA FIETS TOT BIKENOMICS 2012 0,6 0,5 0,4 Verkeersveiligheid 0,3 0,2 0,41 0,51 Geluid Emissies3schadelijke3stoffen

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

AERIUS. Christiaan Langezaal Mark Wilmot. Ministerie van EL&I Programma Directie Natura 2000 Programma Stikstof (PAS)

AERIUS. Christiaan Langezaal Mark Wilmot. Ministerie van EL&I Programma Directie Natura 2000 Programma Stikstof (PAS) AERIUS Christiaan Langezaal Mark Wilmot Ministerie van EL&I Programma Directie Natura 2000 Programma Stikstof (PAS) m.j.wilmot@mineleni.nl @AERIUSapp Introductie Ervaring is vaak belangrijker dan kennis

Nadere informatie

Natuur en economie De waarde van de Nederlandse natuur 30 oktober 2012

Natuur en economie De waarde van de Nederlandse natuur 30 oktober 2012 1 Congres Natuur en economie De waarde van de Nederlandse natuur 30 oktober 2012 Workshopleider: Marieke Teunissen 2 PROGRAMMA 15.30 u. Welkom en voorstellen 15.35 u. Over Eco Consult 15.40 u. Entente

Nadere informatie

Nuttige natuur: hoe herstelprojecten bijdragen aan de welvaart in de Schelde. Tom Maris, Annelies Boerema, Katrien Van der Biest & Patrick Meire

Nuttige natuur: hoe herstelprojecten bijdragen aan de welvaart in de Schelde. Tom Maris, Annelies Boerema, Katrien Van der Biest & Patrick Meire Nuttige natuur: hoe herstelprojecten bijdragen aan de welvaart in de Schelde Tom Maris, Annelies Boerema, Katrien Van der Biest & Patrick Meire Lippenbroek: herstel van getijdennatuur via een gereduceerd

Nadere informatie

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek

Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek OCLC Contactdag 12 oktober 2017 Research informatie- en datamanagement nieuwe taken voor bibliotheken in wetenschappelijke communicatie en ondersteuning bij onderzoek Jacquelijn Ringersma Wageningen University

Nadere informatie

Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0

Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0 Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0 What is Eururalis? Integrated impact assessment tool Autonomous developments of EU rural areas Four world visions / scenarios Impact on PPP European

Nadere informatie

Enterprise Portfolio Management

Enterprise Portfolio Management Enterprise Portfolio Management Strategische besluitvorming vanuit integraal overzicht op alle portfolio s 22 Mei 2014 Jan-Willem Boere Vind goud in uw organisatie met Enterprise Portfolio Management 2

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Inleiding - 2020 = einde verlies biodiversiteit = biodiversiteit verhogen

Nadere informatie

Impact Ranking 2017 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 2017, UvA Frank Zwetsloot

Impact Ranking 2017 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 2017, UvA Frank Zwetsloot Impact Ranking 27 van de Nederlandse Universiteiten Presentatie ScienceWorks 7 december 27, UvA Frank Zwetsloot Mauritskade 5 254 HC Den Haag T: +3 7 346 255 info@scienceworks.nl www.scienceworks.nl Samenstelling

Nadere informatie

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving

Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Stand van zaken bioenergie in Nederland subsidies en regelgeving Kees Kwant Inhoud Doelstellingen duurzaam energiebeleid Energiesituatie in Nederland Ondersteuning vanuit SenterNovem (SDE, EOS, EIA, DEN-B)

Nadere informatie

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://dare.uva.nl/document/446446

Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://dare.uva.nl/document/446446 Downloaded from UvA-DARE, the institutional repository of the University of Amsterdam (UvA) http://dare.uva.nl/document/446446 File ID 446446 Filename Titlepage SOURCE (OR PART OF THE FOLLOWING SOURCE):

Nadere informatie

Discussie over voor- en nadelen van windenergie

Discussie over voor- en nadelen van windenergie Argumenten in het maatschappelijke debat en de politieke besluitvorming rondom wind op zee Mogelijkheden en beperkingen van MKBA s 04/11/2014, KIVI, Den Haag Discussie over voor- en nadelen van windenergie

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen. Kris Verheyen

Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen. Kris Verheyen Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen Kris Verheyen Situering van het Vlaamse bos ~150 000 ha bos & ~70 % private eigendom Situering van het Vlaamse bos Aanwas: ~2 milj m³/jaar Oogst:

Nadere informatie

CIRCULAIRE ECONOMIE EN BREEAM. Workshop tijdens het Nationaal BREEAM congres 2017

CIRCULAIRE ECONOMIE EN BREEAM. Workshop tijdens het Nationaal BREEAM congres 2017 CIRCULAIRE ECONOMIE EN BREEAM Workshop tijdens het Nationaal BREEAM congres 2017 PROGRAMMA - 3 vragen centraal 1. Wat is een circulair gebouw? 2. Hoe meten we circulariteit (in BREEAM)? 3. Wat doen we

Nadere informatie

Begrenzing van het Natuurnetwerk en de Natura 2000-gebieden

Begrenzing van het Natuurnetwerk en de Natura 2000-gebieden Begrenzing van het Natuurnetwerk en de Natura 2000-gebieden Indicator 26 september 2017 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt

Nadere informatie

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis

Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Opleiding integraal denkende professionals: MSc Urban Environmental Management and Technology SIKB congres 6 Oktober 2010 Tim Grotenhuis Contact opleiding: Marc Spiller (marc.spiller@wur.nl) Integrale

Nadere informatie

Belasting van het milieu door gewasbeschermingsmiddelen,

Belasting van het milieu door gewasbeschermingsmiddelen, Belasting van het milieu door gewasbeschermingsmiddelen, 1998-2010 Indicator 15 februari 2012 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten. Betekenis voor de praktijk. 6 maart 2013, Dick Melman

Ecosysteemdiensten. Betekenis voor de praktijk. 6 maart 2013, Dick Melman Ecosysteemdiensten Betekenis voor de praktijk 6 maart 2013, Dick Melman Ecosysteemdiensten zijn overal! Ecosysteemdiensten => bron van leven en cultuur PBL 2009 Eceeeeee ecosysteemdiensten: baten die natuur

Nadere informatie

Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen?

Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen? Welkom! Hoe kunnen wetenschap en politiek elkaar helpen? Organisatie Wim Sonnemans (PvdA-Netwerk Ruimte) Ruud Steenbeek (Pyrus - Bodem, Water en Atmosfeer) Overige Wageningse studieverenigingen Environmental

Nadere informatie

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse

Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Scholing voor oudere werknemers: literatuuroverzicht en kosten-baten analyse Wim Groot & Henriette Maassen van den Brink In samenwerking met Annelies Notenboom, Karin Douma en Tom Everhardt, APE Den Haag

Nadere informatie

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010

Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Boodschap uit Gent voor Biodiversiteit na 2010 Belgisch voorzitterschap van de Europese Unie: Conferentie over Biodiversiteit in een veranderende wereld 8-9 september 2010 Internationaal Conventiecentrum

Nadere informatie

Groeneveld Dialoog Governance. Nationale Parken van Wereldklasse. Ignace Schops 22 november 2016

Groeneveld Dialoog Governance. Nationale Parken van Wereldklasse. Ignace Schops 22 november 2016 Groeneveld Dialoog Governance Nationale Parken van Wereldklasse Ignace Schops 22 november 2016 Niets is blijvend behalve de verandering Ik zie, ik zie wat jij niet ziet Living Planet Index Onze voetafdruk

Nadere informatie

INTRODUCTIE WORKSHOP KROMME RIJNGEBIED

INTRODUCTIE WORKSHOP KROMME RIJNGEBIED INTRODUCTIE WORKSHOP KROMME RIJNGEBIED 1 DOEL VAN DE DAG Onderwerp: Balans tussen verschillende landschapsfuncties binnen het Kromme Rijngebied Ochtendprogramma Duurzame intensivering Middagprogramma TALE/PROVIDE

Nadere informatie

Which innovations and new business models are possible?

Which innovations and new business models are possible? Which innovations and new business models are possible? Input industries Software Provider Farmer Logistic solution providers Food processor Retail / consumer Transport GRIN SMEs Cost price Transport+

Nadere informatie

Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap

Culturele en natuurlijke kernkwaliteiten van het landschap Indicator 8 september 2009 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. Ecologische, aardkundige en

Nadere informatie

Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015

Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland. Den Haag, 17/12/2015 Kosten en baten van walstroom voor zeeschepen in Nederland Den Haag, 17/12/2015 CE Delft Onafhankelijk onderzoek en advies sinds 1978 Energie, transport en grondstoffen Economische, technische en beleidsmatige

Nadere informatie

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding

Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen. Aanleiding Betekenis van bos(beheer) in de Lage Landen? Kris Verheyen Aanleiding Inhoud presentatie Betekenis van bos in de Lage Landen Betekenis van bosbeheer in de Lage Landen Uitdagingen voor het bosbeheer Uitdagingen

Nadere informatie

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos

ECOMPRIS. Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos ECOMPRIS Hoe kan informatie over ecosysteemdiensten gebiedsprocessen beïnvloeden? : Ingrid Coninx, Art Dewulf, Merel van der Wal : Paul Opdam, Eveliene Steingröver and Claire Vos Maatschappelijke relevantie:

Nadere informatie

Workshop Samenwerken en Leiderschap

Workshop Samenwerken en Leiderschap 18 november 2015 Congres Commandovoering Workshop Samenwerken en Leiderschap Dr. Tom Bijlsma Docent Speeddaten samenwerken/leiderschap 1 - Formeer koppels, liefst (steeds) met een buddy die u nog niet

Nadere informatie

Hoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO

Hoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO Hoe voeden we 9 mrd mensen optimaal: lokaal of mondiaal? Aalt Dijkhuizen MVO 12-03-2015 NL Agri & Food: oprecht een topsector! Tweede exporteur ter wereld Stevige pijler onder de economie 10% v/h BNP;

Nadere informatie

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming

Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming Aanbeveling 5: Investeer in effectieve gebiedsbescherming De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Het verleden leert dat gebiedsbescherming een succesvolle strategie kan zijn,

Nadere informatie

Bijeenkomst VNG. Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland

Bijeenkomst VNG. Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland Bijeenkomst VNG Frank van de Ven & Jan Hartholt Netwerk Platteland Europees landbouwfonds voor plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland 18 september 2015 1 Programma verder toegelicht

Nadere informatie

Jaarrekening. Stichting Groenfonds. Midden-Delfland

Jaarrekening. Stichting Groenfonds. Midden-Delfland Jaarrekening 2006 Stichting Groenfonds Midden-Delfland Algemeen De Stichting Groenfonds Midden-Delfland is opgericht bij notariële akte op 12 april 2005, en ingeschreven bij de Kamer van Koophandel onder

Nadere informatie

Een volgende vergadering voor de ganse werkgroep is gepland op woensdag 12 maart 2008 om 13.00 u in het Ferraris-gebouw in Brussel in lokaal 0G21.

Een volgende vergadering voor de ganse werkgroep is gepland op woensdag 12 maart 2008 om 13.00 u in het Ferraris-gebouw in Brussel in lokaal 0G21. TA-info nr. 9-080215 Beste leden van de transitiearena, De nieuwjaarswensen zijn uitgedeeld, Bouwinnovatie is al achter de rug en tussen de carnavalsstoeten door is iedereen volop bezig met Batibouw dat

Nadere informatie

Ecosysteem diensten: De sleutel naar een duurzaam beheer van onze ecosystemen?

Ecosysteem diensten: De sleutel naar een duurzaam beheer van onze ecosystemen? Ecosysteem diensten: De sleutel naar een duurzaam beheer van onze ecosystemen? Prof. dr. Patrick Meire University of Antwerp Ecosystem management research group 2 Inleiding Elk ecosysteem is gekenmerkt

Nadere informatie

Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs

Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs Grotere landbouwbedrijven bepalen grondvraag en -prijs Huib Silvis en Martien Voskuilen Grotere bedrijven zijn bij uitbreiding van het areaal landbouwgrond in het voordeel omdat zij over het algemeen hogere

Nadere informatie

Voedergewassen en de organische stofbalans (case study EU-project Cantogether)

Voedergewassen en de organische stofbalans (case study EU-project Cantogether) Nutriënten Management Instituut B.V. Postbus 250, 6700 AG Wageningen T: 088 8761280 E: nmi@nmi-agro.nl I: www.nmi-agro.nl Voedergewassen en de organische stofbalans (case study EU-project Cantogether)

Nadere informatie

How to make Compliance fit for the future? June 2019

How to make Compliance fit for the future? June 2019 ABN AMRO Compliance René Kleine How to make Compliance fit for the future? June 2019 Introductie René Kleine Head of Compliance Risk Management ABN AMRO Bank NV Part-time teaching at post graduate education

Nadere informatie

Strategy: a perspective

Strategy: a perspective 1 The Belgian National Climate Change Adaptation Strategy: a perspective CLIMAR Workshop, 25 mei 2011 Yannick Ghelen FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Dienst Klimaatverandering

Nadere informatie

Precisie Tuinbouw. Sassenheim,

Precisie Tuinbouw. Sassenheim, Precisie Tuinbouw Jos.Balendonck@wur.nl Sassenheim, 7-9-2017 Overzicht Wat speelt er momenteel in de glastuinbouw? Wat is gedaan en wat is aanleiding voor project precisietuinbouw? Wat is precisietuinbouw,

Nadere informatie

Aanbeveling 4: Ontwikkel en benut economische instrumenten

Aanbeveling 4: Ontwikkel en benut economische instrumenten Aanbeveling 4: Ontwikkel en benut economische instrumenten De Taskforce Biodiversiteit & Natuurlijke Hulpbronnen adviseert: Zet betekenisvolle stappen bij ontwikkeling én benutting van economische instrumenten.

Nadere informatie

Agriculture and biodiversity

Agriculture and biodiversity Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops

Nadere informatie

Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens

Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens Nieuwsbrief KP7 en Eureka: R&D over de grens In het Kaderprogramma draait alles om onderzoek en innovatie. Deelnemers aan een project moeten aan allerlei Brusselse regels voldoen, waaronder het bijhouden

Nadere informatie

Sterkten en zwakten van een zelfsturingsarrangement

Sterkten en zwakten van een zelfsturingsarrangement Sterkten en zwakten van een zelfsturingsarrangement rond kringlooplandbouw Alwin Gerritsen Herman de Boer, Mark Dolman, Hans Kros, Marthijn Sonneveld, Marian Stuiver, Katrien Termeer, Theun Vellinga en

Nadere informatie

Internationale dimensie KB. Bram Huijsman

Internationale dimensie KB. Bram Huijsman Internationale dimensie KB Bram Huijsman Waar staan we Vorig jaar presentaties (kennisbasisdag mei / MDG ) Conclusie: we doen veel internationaal, maar weinig in de KB Nadrukkelijk verzoek vanuit LNV om

Nadere informatie

Moving into new directions with REDD+

Moving into new directions with REDD+ Moving into new directions with REDD+ Bossen overleg 5 juni 2013 Amsterdam Jan Willem den Besten Achtergrond 1.1 Miljard ton koolstof Drivers Locaal: scala aan actoren Internationaal: private sector Structureel:

Nadere informatie

Invoering SEPA in Nederland

Invoering SEPA in Nederland Invoering SEPA in Nederland Factuurcongres Kennisplatform Administratieve Software 24 april 2012 Gaston Aussems Agenda - Waarom SEPA? - Wat gaat SEPA betekenen? - Hoe migreert Nederland? - Hoe kunnen we

Nadere informatie

VERSLAG BELANGHEBBENDENSESSIE VBIJ IN AMSTERDAM

VERSLAG BELANGHEBBENDENSESSIE VBIJ IN AMSTERDAM VERSLAG BELANGHEBBENDENSESSIE VBIJ IN AMSTERDAM IN HET KADER VAN HET PROJECT DE MEERWAARDE VAN BIODIVERSITEIT 6 oktober 2011 Verslag belanghebbendensessie VBIJ in Almere in het kader van het project De

Nadere informatie

MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten

MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten MASTERCLASS Participatief plannen van groenblauwe netwerken voor ecosysteemdiensten Radio Kootwijk, 7 september 2011 Sabine van Rooij, Ingrid Coninx, Gilbert Maas, Eveliene Steingröver (Alterra) Judith

Nadere informatie

Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta

Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta Presentatie Duurzaamheid, Impact-neutraal ondernemen Metta Bijeenkomst Trends in omgevingsfactoren voor duurzaam ondernemen Vught, 30 januari 2015 Wie ben ik? Steven de Bie Ecoloog Onafhankelijk adviseur,

Nadere informatie

Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012

Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012 Symposium Zoogdiervereniging De toekomst van de Natuursector 27 januari 2012 prof. mr. Friso de Zeeuw praktijkhoogleraar Gebiedsontwikkeling TU Delft directeur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling De

Nadere informatie

Brainport Eindhoven ENERGIE. Studievoormiddag Energie in de Noorderkempen 29 april 2010

Brainport Eindhoven ENERGIE. Studievoormiddag Energie in de Noorderkempen 29 april 2010 Brainport Eindhoven ENERGIE Studievoormiddag Energie in de Noorderkempen 29 april 2010 Brainport Development, 2010 agenda Brainport innovatieve regio energietransitie de Brainport aanpak belang/kansen

Nadere informatie

POP En de relatie met Natura 2000

POP En de relatie met Natura 2000 0 POP-2 2007-2013 En de relatie met Natura 2000 1 Algemeen Lissabonstrategie, Göteborgdoelen, EU strategische richtsnoeren Coproductie rijk en provincies Eenvoudiger en meer focus EU-cofinanciering komende

Nadere informatie

Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta

Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Behoud van natuurlijk kapitaal en ervaringen rond studie Chemiecluster Eemsdelta Rotterdam Energy Port 2015 R.Willems 1 Definitie Natuurlijk Kapitaal The world s stocks of natural assets which include

Nadere informatie

chronische ziektes, klimaatverandering, luchtkwaliteit, ) zorg, gezondheid, natuur, recreatie, ruimtelijke ordening, landbouw )

chronische ziektes, klimaatverandering, luchtkwaliteit, ) zorg, gezondheid, natuur, recreatie, ruimtelijke ordening, landbouw ) Wat een mooie dag Week/Dag van de Zorg 12-18/3 week van de biodiversiteit 18-24/3 Internationale dag van het bos 21/3 Internationale dag van het geluk 20/3 start van de lente startdag van dit bruisende

Nadere informatie

Diervriendelijke keuzes door consumenten

Diervriendelijke keuzes door consumenten Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Diervriendelijke keuzes door consumenten Monitor Duurzame Dierlijke Producten 2009 Deze brochure is een uitgave van: Rijksoverheid Postbus 00000 2500

Nadere informatie

Delfstofwinning langs rivieren goed voor natuur en veiligheid

Delfstofwinning langs rivieren goed voor natuur en veiligheid Nieuwsbrief Nature Today 15 juni 2018 Delfstofwinning langs rivieren goed voor natuur en veiligheid De Vlinderstichting, Wageningen Environmental Research 15-JUN-2018 - De delfstofwinnende industrie langs

Nadere informatie

Verdienmodellen stadslandbouw

Verdienmodellen stadslandbouw Verdienmodellen stadslandbouw Jan Willem van der Schans Jan-willem.vanderschans@wur.nl @JWvdS KLV Alumni bijeenkomst, Den Haag, 13 october 2016 Introductie Onderzoeker LEI-WUR Short Food Supply Chains

Nadere informatie

B0500589 AAN DE VERENIGDE VERGADERING STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG. 1. Aanleiding

B0500589 AAN DE VERENIGDE VERGADERING STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG. 1. Aanleiding DATUM VERGADERING 29 SeptBITlber 2005 AGENDAPUNTNUMMER BIJLAGE^) Geen DATUM BEHANDÊUNG IN o&h 30 augustus 2005 AAN DE VERENIGDE VERGADERING B0500589 STAND VAN ZAKEN CALAMITEITENZORG 1. Aanleiding Op 30

Nadere informatie

Climate-Proofing Rural Areas. Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009

Climate-Proofing Rural Areas. Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009 Climate-Proofing Rural Areas Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009 Vandaag Het consortium De problematiek Het onderzoeksvoorstel De werkpakketten Relaties met vragen uit de hotspots Wie wij

Nadere informatie

Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven,

Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven, Bedrijfsgrootte en economische omvang landbouwbedrijven, 2000-2015 Indicator 5 december 2016 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens

Nadere informatie