JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT"

Transcriptie

1 JE TUIN HEEFT MEER IN HUIS DAN JE DENKT EEN STRATEGISCHE ROL VOOR VLAAMSE TUINEN ANNEMIE ELSEN VALERIE DEWAELHEYNS BODEM ALS BASIS VOOR ESD // 26 NOVEMBER 2015

2 vzw De Rand, picture Karel Tomeï

3 + De gewestelijke maatschappij voor de kleine landeigendom noord en zuid Antwerpen bouwt voor u te Oelegem (z.j.) Verkiezingsaffiche van de Christelijke Volkspartij 1946 Kadoc, Leuven

4

5 Bron: herwerking van Potschin en Haines-Young (2011) en Braat et al. (In press)

6 Source:

7 Loram et al. (2007); Mathieu et al. (2007 ); Dewaelheyns et al. (2014)

8 8 % tuin Dewaelheyns, V., E. Rogge, and H. Gulinck, Putting domestic gardens on the agenda using empirical spatial data: The case of Flanders. Applied Geography, (0): p

9 13 % 11% 8 % 3 % 1.6 % verzegelde oppervlakte bos tuin bos- en natuurreservaat park Gulinck et al. (2007); Van der Aa (2007); VVOG (2005)

10 ARGUMENT 1 TUINEN ZIJN EEN BELANGRIJKE RUIMTEGEBRUIKER

11 Bron: herwerking van Potschin en Haines-Young (2011) en Braat et al. (In press)

12 Bron: herwerking van Potschin en Haines-Young (2011) en Braat et al. (In press)

13 Bron: eigen herwerking van Common International Classification of Ecosystem Services (CICES). Iconen: Jan Sasse voor TEEB Manual for Cities: Ecosystem Services in Urban Management

14 Icons Ecosystem Services icons: TEEB Manual for Cities: Ecosystem Services in Urban Management

15

16

17 Cook et al. (2012); Davies et al. (2011)

18 ARGUMENT 1 TUINEN ZIJN EEN BELANGRIJKE RUIMTEGEBRUIKER ARGUMENT 2 TUINEN KUNNEN HEEL WAT ECOSYSTEEMDIENSTEN ONDERSTEUNEN

19 Cook et al. (2012); Goddard et al. (2010, 2013)

20 ecosysteemdiensten belemmering ondersteuning

21 ecosysteemdiensten belemmering ondersteuning ecosysteemdiensten belemmering ondersteuning

22

23 belemmering ondersteuning TYRANNIE VAN DE KLEINE BESLISSINGEN Kahn (1966); Odum (1982); Cooper et al. (2007); Goddard et al. (2010)

24 ecosysteemdiensten belemmering ondersteuning ecosysteemdiensten ecosysteemdiensten belemmering ondersteuning belemmering ondersteuning

25 belemmering ondersteuning HULPBRON DOOR KLEINE ACTIES

26 belemmering ondersteuning belemmering ondersteuning TIRRANIE VAN DE KLEINE BESLISSINGEN Kahn (1966); Odum (1982); Cooper et al. (2007); Goddard et al. (2010) HULPBRON DOOR KLEINE ACTIES

27 ARGUMENT 1 TUINEN ZIJN EEN BELANGRIJKE RUIMTEGEBRUIKER ARGUMENT 2 TUINEN KUNNEN HEEL WAT ECOSYSTEEMDIENSTEN ONDERSTEUNEN ARGUMENT 3 IEDERE TUIN(IER) KAN ZIJN STEENTJE BIJDRAGEN

28

29

30 26,5 miljoen kg in 2007 N=1.138; internet survey Flanders; 2007

31 20% gebruikt kalk ph > optimaal 26,5 miljoen kg in 2007 N=1.138; internet survey Flanders; 2007 agronomische standaarden N=8414 analyzed gardens; groentetuin siertuin akker

32 20% gebruikt compost, 70% homemade Fosfor > optimal 26,5 miljoen kg in 2007 N=1.138; internet survey Flanders; 2007 agronomische standaarden N=8414 analyzed gardens; groentetuin siertuin akker

33 35% verwijdert grasmaaisel 26,5 miljoen kg in 2007 N=1.138; internet survey Flanders; 2007 koolstof gazon < optimal agronomische standaarden N=8414 analyzed gardens; gazon weiland % van de tuinen

34

35 Nu opslag van kg koolstof per hectare gazon + extra opslag van kg koolstof per hectare gazon mogelijk = totaal van kg koolstof per hectare gazon +- hoeveelheid professionele landbouw tussen en kg koolstof per hectare akkerland

36 Laat het maaisel (deels) liggen op het gras in plaats van het af te voeren

37 Het vergroten van koolstof in de bodem vergroot de veerkracht van je tuin! Je gras wint aan vitaliteit Het bodemleven wordt gestimuleerd De bodemstructuur wordt verbeterd: water kan beter bodem indringen bij hevige neerslag bij droogte blijft water langer beschikbaar in de bodem voor de planten De bodemvruchtbaarheid verhoogt De weerbaarheid tegen ziekten verhoogt

38 Foto via Evert de Baere, Stramien

39 Foto via Evert de Baere, Stramien

40 Gemiddeld neemt in Vlaanderen per perceel de oppervlakte verharding toe met 1,3 m² per jaar omwille van autonome beslissingen Verbeeck, K., J. Van Orshoven, and M. Hermy, Measuring extent, location and change of imperviousness in urban domestic gardens in collective housing projects. Landscape and urban planning, (1 2): p

41 Foto

42 Bedenk eens welke verharding je eigenlijk functioneel nodig hebt? Foto via Evert de Baere, Stramien

43 Copyright Geertje Coremans

44 Foto :

45 DUS?

46

47

48

49

50 vzw De Rand, foto Karel Tomeï

51 It is about the reading and design of the implicit, of possibilities that are latently present but have not yet come to the foreground of reality. Janssens, 2008

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 Kenniscentrum kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam

Nadere informatie

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014

kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum tuin+, 2014 deelnemende partners brede publiek structurele partners kernteam kenniscentrum

Nadere informatie

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling

Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en -ontwikkeling Ecosystemdiensten: een concept voor duurzame landschapsplanning en - Liesbet Vranken KU Leuven Departement Aard- en Omgevingswetenschappen Structuur presentatie Wat zijn ecosysteemdiensten? Van ecosysteemdiensten

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers

(Ver)ken je tuinbodem. Annemie Elsen Stan Deckers (Ver)ken je tuinbodem Annemie Elsen Stan Deckers Tuinbodems in Vlaanderen ZUURTEGRAAD (ph) 2/3 tuinen = overbekalkt 3/4 gazons = overbekalkt voedingselementen minder beschikbaar voor planten nooit blindelings

Nadere informatie

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid van tuinen en openbaar groen in Vlaanderen.

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid van tuinen en openbaar groen in Vlaanderen. Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid van tuinen en openbaar groen in Vlaanderen. Voor het eerst de resultaten van jaar bodemanalyse van Vlaamse tuinen met een schat aan informatie voor elke

Nadere informatie

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER Spatial explicit comparison of scenarios 16/05/2018 VITO Not for distribution 1 POLICY ECOSYSTEM SERVICES IN FLEMISH POLICY Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Nadere informatie

Bodem in het offensief

Bodem in het offensief Bodem in het offensief Petra Deproost, Departement Omgeving Ellen Luyten en Nele Bal, OVAM Thematische tafel Grondzaken 24 september 2018 Bodem is onzichtbaar, maar cruciaal! From the soil we have come,

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire

Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen. Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Ecosysteemdiensten als ondersteuning van ecologische maatregelen Katrien Van der Biest, Jan Staes, Dirk Vrebos en Patrick Meire Inleiding - 2020 = einde verlies biodiversiteit = biodiversiteit verhogen

Nadere informatie

Dag van de TuinBodem. een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes. 17 september 2015

Dag van de TuinBodem. een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes. 17 september 2015 Dag van de TuinBodem een blik op de bodems van private en publieke groene ruimtes 17 september 15 Bodemvruchtbaarheid in tuinen en openbaar groen Mia Tits Bodemanalyses door de Bodemkundige Dienst 8414

Nadere informatie

MAP 5 en fosfor in de bodem. Jan Bries

MAP 5 en fosfor in de bodem. Jan Bries MAP 5 en fosfor in de bodem Jan Bries Inhoud 1) Fosfor en plantengroei, algemeen 2) Fosfor bemestingsadviezen: BEMEX Nutriëntenbehoefte teelt Bodemvoorraad beschikbaarheid 3) Actuele toestand P-beschikbaarheid

Nadere informatie

Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013

Goederen en diensten van ecosystemen in Nederland, 2013 Indicator 2 oktober 2015 U bekijkt op dit moment een archiefversie van deze indicator. De actuele indicatorversie met recentere gegevens kunt u via deze link [1] bekijken. De Nederlandse samenleving maakt

Nadere informatie

Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden?

Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden? Resultaten met functionele agrobiodiversiteitsmaatregelen vanuit project Boeren en Agrobiodiversiteit.. Kan stimuleren van agrobiodiversiteit zonder externe gelden? Jan de Wit Louis Bolk Instituut 1 Biodiversiteit?

Nadere informatie

Kaartenreeks 6: Beleid versus realiteit

Kaartenreeks 6: Beleid versus realiteit Kaartenreeks 6: Beleid versus realiteit NIET AGRARISCH GEBRUIK VAN HET AGRARISCH GEBIED Kaart: Niet agrarisch gebruik van het agrarisch gebied Vlaanderen Kaart Cijfers: Niet agrarisch gebruik van het agrarisch

Nadere informatie

Een bodemkoolstofkaart. als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid

Een bodemkoolstofkaart. als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid Een bodemkoolstofkaart als ondersteuning voor het internationale klimaat- en duurzameontwikkelingsbeleid Context Martien Swerts Vlaams Planbureau voor Omgeving Organische koolstof in de bodem Proxy voor

Nadere informatie

ORGANISCH BODEMVERBETEREND

ORGANISCH BODEMVERBETEREND DCM VIVISOL - Stimuleert en diversifieert het bodemleven! Inbreng van het organisch bodemverbeterend middel DCM VIVISOL creëert de ideale omstandigheden voor de ontwikkeling van een actief en gevarieerd

Nadere informatie

Landbouw. en transformaties in de open ruimte. Eva Kerselaers Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek

Landbouw. en transformaties in de open ruimte. Eva Kerselaers Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Algemene Ledenvergadering Landelijk Vlaanderen, gesponsord door Landbouw en transformaties in de open ruimte Eva Kerselaers Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Algemene Ledenvergadering Landelijk

Nadere informatie

Milieukundig en economisch verantwoord fosforgebruik

Milieukundig en economisch verantwoord fosforgebruik Milieukundig en economisch verantwoord fosforgebruik Fien Amery, Bart Vandecasteele (ILVO) Annemie Elsen, Wendy Odeurs (BDB) Erik Smolders, Sophie Nawara (KU Leuven) Agriflanders, 11 januari 2019 Fosfor

Nadere informatie

Congres Ruimte voor Biodiversiteit

Congres Ruimte voor Biodiversiteit Congres Ruimte voor Biodiversiteit Workshop A: Diensten en waarden van biodiversiteit Dolf de Groot (Wageningen Universiteit) Leon Braat (Alterra, Wageningen UR) Huib Silvis (LEI, Wageningen UR) Ecosysteemdiensten

Nadere informatie

The landscape in between

The landscape in between The landscape in between Wat is de toekomst van het landschap tussen Eindhoven en Helmond? Hoe definieren we dit landschap tussen nu en 2070? Wie voert het beleid in dit landschap? URBAN L AB Rijk van

Nadere informatie

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost!

Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostontleding Haal méér uit je thuiscompost! Compostdoosje Wat zit er in het doosje? Compostboekje Staalnamezak Staalenveloppe Tuinkerszaadjes Hoe neem ik een compoststaal? Rijpe deel compost Representieve

Nadere informatie

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 2012-2015

Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 2012-2015 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk 212-215 Toestand en evolutie van de bodemvruchtbaarheid in België en noordelijk Frankrijk (212-215) Overzicht presentatie

Nadere informatie

van de landbouwproductie

van de landbouwproductie Mythes rond duurzame intensifiëring van de landbouwproductie Roel Merckx Department Earth and Environmental Sciences, KU Leuven KU Leuven Duurzaamheidsdag Leuven, 20 maart, 2015 1 Inhoud Overbevolking:

Nadere informatie

Velt presenteert: de ecotuin

Velt presenteert: de ecotuin Velt presenteert: de ecotuin Behoefte aan duidelijkheid over ecotuin Begrip ecotuin niet altijd voor iedereen duidelijk verwarring over begrip ecotuin onduidelijkheid onder collega s begrip wordt niet

Nadere informatie

Ruimteneutraliteit meten en verkennen

Ruimteneutraliteit meten en verkennen 29/11/2013 Ruimteneutraliteit meten en verkennen Guy Engelen, VITO Studiedag Ruimte Vlaanderen 28 november 2013 Brussel Ruimteneutraal: wat is het? ❷ evolueren naar ruimtelijke ontwikkeling waarbij de

Nadere informatie

Organische stof: stof tot nadenken

Organische stof: stof tot nadenken Wereld Bodemdag Organische stof: stof tot nadenken Steven Sleutel Universiteit Gent Vakgroep Bodembeheer Bodem organische stof (BOS) O,H C S P N Landbouwgrond organische koolstof (OC) voorraad 0-30cm Bron:

Nadere informatie

Weerbaarheid door diversiteit. Studiedag NVTL 2015, Wijnand Sukkel

Weerbaarheid door diversiteit. Studiedag NVTL 2015, Wijnand Sukkel Weerbaarheid door diversiteit Studiedag NVTL 2015, Wijnand Sukkel Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting, afnemende genetische (gewas) diversiteit in tijd en ruimte Uitsluiten van niet productieve

Nadere informatie

Maatregelen voor koolstofopslag onder gras- en akkerland in Vlaanderen

Maatregelen voor koolstofopslag onder gras- en akkerland in Vlaanderen Maatregelen voor koolstofopslag onder gras- en akkerland in Vlaanderen Tommy D Hose, Koen Willekens, Bart Vandecasteele, Victoria Nelissen, Thijs Vanden Nest en Greet Ruysschaert CriNglooP Collectief studienamiddag

Nadere informatie

Ruimte maken voor het tuincomplex Valerie Dewaelheyns

Ruimte maken voor het tuincomplex Valerie Dewaelheyns Ruimte maken voor het tuincomplex Valerie Dewaelheyns Het bestaande landschap heeft meer dan ooit nood aan ruimte om de historisch gewortelde structuren en plaatsen in al hun kwaliteiten te ontplooien.

Nadere informatie

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport 2014-2018: ecosysteemassessment voor Vlaanderen NARA-T Toestand & trend van

Nadere informatie

Zeven decennia bodemvruchtbaarheid voor de praktijk

Zeven decennia bodemvruchtbaarheid voor de praktijk 7 decennia bodemvruchtbaarheid Zeven decennia bodemvruchtbaarheid voor de praktijk Hilde Vandendriessche 7 decennia bodemvruchtbaarheid - ph Let op: ploegdiepte 7 decennia bodemvruchtbaarheid Domien Stenuit

Nadere informatie

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Projectduur: 1 januari 2016 31 december 2017 Financiering: Verantwoordelijke: Partners: Praktijkgerichte oplossingen

Nadere informatie

Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie?

Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabant en wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Johan Eyckmans milieu-econoom Hogeschool-Universiteit Brussel & K.U.Leuven 1 Overzicht

Nadere informatie

Weerbare productiesystemen

Weerbare productiesystemen Weerbare productiesystemen Van theorie naar praktijk 26 november 2014, Wijnand Sukkel Produceren we voedsel in een ecosysteem of in een fabriek? Beheren? of beheersen? Ontwikkelingen in de landbouw Schaalvergroting,

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit

Ecosysteemdiensten. Sleutel tussen ecosysteem en belangen. Annemieke Smit Ecosysteemdiensten Sleutel tussen ecosysteem en belangen Annemieke Smit 13-4-2011 Waar komt het vandaan? Biodiversiteit Wat is het (ons of jullie) waard? Wat raak je kwijt als de biodiversiteit terugloopt?

Nadere informatie

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling

Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Bodem, landschap en watersysteem bepalend voor functie-toedeling Jan Willem Erisman 8 juni 2018 Louis Bolk Instituut (sinds 1976) www.louisbolk.org Voedselzekerheid! Wat heeft landbouwbeleid gebracht (in

Nadere informatie

Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Hilde Vandendriessche, BDB

Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Hilde Vandendriessche, BDB Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Hilde Vandendriessche, BDB Zware metalen in Vlaanderen: reden tot paniek? Zware metalen Zware metalen en/of essentiële spoorelementen Normale waarden van

Nadere informatie

GRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK. 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB

GRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK. 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB GRONDONTLEDING, DE BASIS VOOR ELKE TUIN EN ELK PARK 4 DECEMBER 2014 Stan Deckers BDB Waarom grondontleding voor de tuin of het park? Preventief of curatief; problemen voorkomen of oplossen Planten groeien

Nadere informatie

Composteren en kringlooptuinieren

Composteren en kringlooptuinieren Meer halen uit de biologische kringloop Composteren en kringlooptuinieren Iedereen wil graag een mooie tuin. Vlaco vzw, www.vlaco.be 1 Maar smaken verschillen. Bent u meer voor de wat wilde tuin? En zegt

Nadere informatie

BSNC Kennisdag Sportclub Feijenoord, Rotterdam BSNC gaat ondergronds!

BSNC Kennisdag Sportclub Feijenoord, Rotterdam BSNC gaat ondergronds! BSNC Kennisdag Sportclub Feijenoord, Rotterdam BSNC gaat ondergronds! 1 2 3 4 5 6 7 8 Waar gaan we voor!! Dit veld? Of dit veld? 11-4-2011 Nr.17 Profielopbouw Eisen vanuit de plant 40% mineraal 25-30%

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen

Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Ecosysteemdiensten t in kaart brengen en waarderen Els Martens, Agentschap voor Natuur en Bos «Stakeholders dialoog biodiversiteit», 13 juni 2013, KBIN Ecosysteemdiensten in kaart brengen en waarderen

Nadere informatie

Data Handling Ron van Lammeren - Wageningen UR

Data Handling Ron van Lammeren - Wageningen UR Data Handling 1 2010-2011 Ron van Lammeren - Wageningen UR Can I answer my scientific questions? Geo-data cycle Data handling / introduction classes of data handling data action models (ISAC) Queries (data

Nadere informatie

2/27/2011. Overzicht. Natuur is een publiek goed

2/27/2011. Overzicht. Natuur is een publiek goed Wat is de economische waarde van natuur in Oost-Brabanten wat betekent dat voor toekomstgerichte natuurbehoudsactie? Johan Eyckmans milieu-econoom Hogeschool-Universiteit Brussel & K.U.Leuven 1 Overzicht

Nadere informatie

Veel leesplezier! Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip

Veel leesplezier! Bertus Stip, Hoveniersbedrijf Stip Het bodemboek aanleg en onderhoud van de tuin Voorwoord De grond in de tuin, wat moeten we daar nu weer mee? Misschien heeft u zichzelf deze vraag wel eens gesteld. Wij van Hoveniersbedrijf Stip stellen

Nadere informatie

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen

Milieu. Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Naam: Milieu Waterkwaliteit: Denk aan: nitraat uitspoeling / erfwater / gewasbeschermingsmiddelen / alles wat oppervlakte- en grondwater kan vervuilen Slootrandenbeheer Baggeren Krabbescheer bevorderen

Nadere informatie

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5

Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Praktijkgerichte oplossingen voor organische stofopbouw in biologische landbouw onder MAP 5 Projectduur: 1 januari 2016 31 december 2017 Financiering: Verantwoordelijke: Partners: Praktijkgerichte oplossingen

Nadere informatie

Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen

Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Rapport Bodemconditie Voedselbospercelen Park Lingezegen Perceel 1 De Park Perceel 1 in De Park ligt ten zuiden van het voedselbos De Parkse Gaard. De oppervlakte van het perceel is 150m x 50m = 7500 m2.

Nadere informatie

Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking-

Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking- Bodemleven & bodemindicatoren - Effecten van grondbewerking- Mirjam Pulleman Vakgroep Bodemkwaliteit Wageningen Universiteit 3 september 2013 Inhoud 1. Duurzaam bodemgebruik - waarom interesse in bodemleven?

Nadere informatie

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden

De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden De wereld kan op lange termijn alleen biologisch gevoed worden Jan Willem Erisman 10 oktober 2016 Stikstof (nutriënten) hebben goede en Te weinig slechte kanten Te veel Voor 1 kg zuivere stikstof is 135

Nadere informatie

Omdat. Agentschap voor Natuur en Bos. Je kan niet zomaar iets, ergens plannen/planten. Iedereen wil leefbare steden en gemeenten 20/09/2011

Omdat. Agentschap voor Natuur en Bos. Je kan niet zomaar iets, ergens plannen/planten. Iedereen wil leefbare steden en gemeenten 20/09/2011 Agentschap voor Natuur en Bos Grammatica van de stedelijke groentaal Vibe 21 september 2011 Het Agentschap voor Natuur en Bos staat in voor - het beleid - het duurzaam beheren en - versterken van natuur,

Nadere informatie

Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen. Kris Verheyen

Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen. Kris Verheyen Ecosysteemdiensten als kader voor waardering van bossen Kris Verheyen Situering van het Vlaamse bos ~150 000 ha bos & ~70 % private eigendom Situering van het Vlaamse bos Aanwas: ~2 milj m³/jaar Oogst:

Nadere informatie

Het handige stappenplan van ECOstyle

Het handige stappenplan van ECOstyle Het handige stappenplan van ECOstyle 1 dag in de lente Spelende kinderen. Lekker languit zonnen. Ravotten met de hond. Een mooi, mosvrij gazon is heel wat waard. Het is immers de basis van uw tuin. ECOstyle

Nadere informatie

Inleiding: LULUCF 31/01/2018 2

Inleiding: LULUCF 31/01/2018 2 LULUCF-rapportering: berekening van de emissies en verwijderingen (sinks) van broeikasgassen door landgebruik, veranderingen in landgebruik en bosbouw Presentatie Minaraad 30 januari 2018 Soetkin Maene

Nadere informatie

Frans Leren - Parallelle Tekst - Korte Verhalen (Frans - Nederlands) (Dutch Edition) [Kindle Edition]

Frans Leren - Parallelle Tekst - Korte Verhalen (Frans - Nederlands) (Dutch Edition) [Kindle Edition] Frans Leren - Parallelle Tekst - Korte Verhalen (Frans - Nederlands) (Dutch Edition) [Kindle Edition] Frans leren - Parallelle tekst - Korte verhalen (Frans - Nederlands) Frans leren lezen en schrijven

Nadere informatie

ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011

ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011 ir. L. Delanote, ir. A. Beeckman PCBT vzw Kruishoutem, 16 maart 2011 De vruchtbaarheid en de biologische activiteit van de bodem worden behouden en verbeterd - Door de teelt van vlinderbloemigen, groenbemesters

Nadere informatie

SCHIJNBARE CHAOS DEEL 2

SCHIJNBARE CHAOS DEEL 2 SCHIJNBARE CHAOS DEEL 2 Welkom Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als je mij hoort, tik dan even iets in de chat Welkom Als

Nadere informatie

Agroforestry in Vlaanderen

Agroforestry in Vlaanderen Agroforestry in Vlaanderen 2 en 5 september 2014 - Inspiratiedagen www.agroforestryvlaanderen.be Agroforestry: wat is het? Agroforestry (boslandbouw) = telen van landbouwgewassen (of dieren) en houtachtige

Nadere informatie

Basiscursus Compostering

Basiscursus Compostering Basiscursus Compostering Uw aangeboden door : OVAT Gegeven door Vincent de Wolff Wat gaan we vanavond doen? Wat is composteren Hoe verloopt het proces Wat wel, wat niet in de compost Waarom is compost

Nadere informatie

Veilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw

Veilig werken. Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Veilig werken Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Programma voor vandaag: Duurzaam bodemgebruik in de landbouw Kahoot Oefentoets bodemgebruik Veilig werken & Duurzaam bodemgebruik? Veilig werken & Duurzaam

Nadere informatie

HOOGSTAMFRUITBOMEN

HOOGSTAMFRUITBOMEN Bijlage verbintenisaanvraag Dossiernummer: VERBINTENISAANVRAAG INSTANDHOUDING GENETISCHE DIVERSITEIT HOOGSTAMFRUITBOMEN 2013 2017 Besluit van de Vlaamse regering van 21 december 2007 tot het verlenen van

Nadere informatie

inagro Code van goede praktijk bodembescherming advies organische koolstofgehalte en zuurtegraad ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW

inagro Code van goede praktijk bodembescherming advies organische koolstofgehalte en zuurtegraad ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW inagro ONDERZOEK & ADVIES IN LAND- & TUINBOUW Code van goede praktijk bodembescherming advies gehalte en zuurtegraad 2 Toelichting resultaten MTR_versie 2011 ORGANISCHE KOOLSTOF Organische stof en in de

Nadere informatie

Erosiebestrijding: zoveel meer dan modderstromen vermijden

Erosiebestrijding: zoveel meer dan modderstromen vermijden Erosiebestrijding: zoveel meer dan modderstromen vermijden Petra Deproost, Departement Omgeving Daan Renders, Fluves Symposium Ecosysteemdiensten in Vlaanderen Naar een robuuste en klimaatbestendige omgeving

Nadere informatie

the future commons 2070 magnificent surroundings.org / charlotte geldof

the future commons 2070 magnificent surroundings.org / charlotte geldof the future commons 2070 magnificent surroundings.org / charlotte geldof GROEN LINT GIDSEN Oostende 22.03.2016 www.magnificentsurroundings.org geldof c., janssens n., goossens c., goris e., pelger d., labarque

Nadere informatie

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE

BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE BIO: ETEN & WETEN INTROLES VOOR DE 1 e GRAAD 1 LESUUR FICHES VOOR DE LEERLINGEN FICHE 1 - A WORTELEN Biowortelen van een bioboer die kiest voor natuur en milieu. Bio kiest voor natuur en milieu! De biowortelboer(in)

Nadere informatie

toerisme in cijfers tourism in figures 2010 13 aantal inrichtingen en capaciteit 2010 number of accommodations and capacity 2010

toerisme in cijfers tourism in figures 2010 13 aantal inrichtingen en capaciteit 2010 number of accommodations and capacity 2010 in cijfers tourism in figures 2010 XL 13 aantal inrichtingen en capaciteit 2010 number of accommodations and capacity 2010 planning & onderzoek Juni 2011 (coverfoto: Carl Pendle) 2 AANTAL INRICHTINGEN

Nadere informatie

IN VLAANDEREN. Valerie Dewaelheyns. Hubert Gulinck

IN VLAANDEREN. Valerie Dewaelheyns. Hubert Gulinck HET TUINCOMPLEX IN VLAANDEREN Valerie Dewaelheyns Kirsten Bomans Hubert Gulinck MILIEU IMPACT VAN TUINBEHEER dynamisch tuinsysteem www.tuinenquete.be 1.138 respondenten 25 tuinbezoeken representativiteit

Nadere informatie

Herbestemming op het Vlaamse platteland

Herbestemming op het Vlaamse platteland Herbestemming op het Vlaamse platteland Een meerledige uitdaging Dr. ANNA VERHOEVE Inspiratiemoment herbestemming platteland 2 december 2016 vraagstuk midden in de actualiteit DS 1/12 Een meerledige uitdaging

Nadere informatie

Bodembeheer en teelt(systemen): landbouw als oplossing voor de klimaatopwarming?

Bodembeheer en teelt(systemen): landbouw als oplossing voor de klimaatopwarming? Bodembeheer en teelt(systemen): landbouw als oplossing voor de klimaatopwarming? TOMMY D HOSE Studiedag Landbouw en Klimaat 17 april 2018, Melle Overzicht Koolstofopslag in landbouwbodems en organische

Nadere informatie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie

Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Stikstofproblematiek: kader voor duurzame voedselproductie Jan Willem Erisman Arnhem, 24 januari 2018 Louis Bolk (1866-1930) Hoe ruimer zou onze opvatting van het leven zijn, indien het ons gegeven was

Nadere informatie

EEN BETERE BODEM. Op goede gronden een gezonde groei. Inhoudsopgave

EEN BETERE BODEM. Op goede gronden een gezonde groei. Inhoudsopgave EEN BETERE BODEM Op goede gronden een gezonde groei Inhoudsopgave Over Heicom Onze producten Zand en grond Zuurstof Bodemverdichting Water lucht en poriën PF curve Eigenschappen van zand Normen ISA sport

Nadere informatie

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement

Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten. Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport Aan de slag met ecosysteemdiensten Voorstelling Natuurrapport 17 februari 2017 Vlaams Parlement Natuurrapport 2014-2018: ecosysteemassessment voor Vlaanderen NARA-T Toestand & trend van ecosystemen

Nadere informatie

Maatschappelijke kosten en baten van overwinterende ganzen. Ralph Buij, Wageningen Environmental Research, 19 mei 2017

Maatschappelijke kosten en baten van overwinterende ganzen. Ralph Buij, Wageningen Environmental Research, 19 mei 2017 Maatschappelijke kosten en baten van overwinterende ganzen Ralph Buij, Wageningen Environmental Research, 19 mei 2017 Van ecosysteemfuncties naar ecosysteemdiensten Ecosysteem functies: ecologische functies

Nadere informatie

Overgangsregeling verlopen. Individuele gevallen ter beoordeling van de examencommissie

Overgangsregeling verlopen. Individuele gevallen ter beoordeling van de examencommissie Overgangsregeling verlopen. Individuele gevallen ter beoordeling van de examencommissie Tweede en derde studiejaar A. Algemeen verplichte onderdelen (6 punten) Het tweede en derde studiejaar van de opleiding

Nadere informatie

Wees spaarzaam met kraantjeswater

Wees spaarzaam met kraantjeswater www.protos.ngo Voorstelling Protos Water: de lasten delen Water: de lusten delen: jouw watervoetafdruk? Wees spaarzaam met kraantjeswater Doe Duurzaam Academie beweging.net 28 mei 2018 Protos Protos? 1

Nadere informatie

Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren

Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Werken aan organische stof met melkveehouders. Het hoe en waarom? Nick van Eekeren Inhoud Waarom werken aan organische stof? Maatregelen organische stof Hoe we dat proberen vorm te geven onder de Nederlandse

Nadere informatie

De rol van modellen in het beheer van de waterkwaliteit case WEISS. Colloquium Duurzaam ruimtegebruik In Vlaanderen Antwerpen 23/03/2018

De rol van modellen in het beheer van de waterkwaliteit case WEISS. Colloquium Duurzaam ruimtegebruik In Vlaanderen Antwerpen 23/03/2018 De rol van modellen in het beheer van de waterkwaliteit case WEISS Colloquium Duurzaam ruimtegebruik In Vlaanderen Antwerpen 23/03/2018 Inhoud Proloog Waterkwaliteitsbeleid in Vlaanderen Rol van modellen

Nadere informatie

De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht

De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht De Invloed van Altruïsme op de Samenhang tussen Leeftijd en Mentale Veerkracht Study of the Influence of Altruism in the Association of Age and Resilience Maik P.W. de Vos Eerste begeleider: Tweede begeleider:

Nadere informatie

Visuele inspectie voormalige stortplaatsen in de gemeente Apeldoorn

Visuele inspectie voormalige stortplaatsen in de gemeente Apeldoorn Notitie Contactpersoon Erik Vonkeman Datum 12 december 2013 Kenmerk N015-1220503ERT-baw-V01-NL Visuele inspectie voormalige stortplaatsen in de gemeente Apeldoorn Voor u ligt de uitwerking van de visuele

Nadere informatie

Neem plaats voor plannen voor plaats en zet je GruunRant-bril op

Neem plaats voor plannen voor plaats en zet je GruunRant-bril op Neem plaats voor plannen voor plaats en zet je GruunRant-bril op GruunRant = 40 km² potentieel samenhangend geheel GruunRant bestaat al! 10x oppervlakte Central Park New York GruunRant is een quasi eiland

Nadere informatie

Hightech meets Nature. Natuurinclusief en precisielandbouw

Hightech meets Nature. Natuurinclusief en precisielandbouw Hightech meets Nature Natuurinclusief en precisielandbouw Joris Roskam, 26 januari 2018 Bayer Science for a better life Innovatie voor mensen, dieren en planten Mensen Dieren Planten Page 2 Bayer Crop

Nadere informatie

DEMETERtool in de praktijk. Pilootstudie bij 50 Vlaamse landbouwers

DEMETERtool in de praktijk. Pilootstudie bij 50 Vlaamse landbouwers DEMETERtool in de praktijk Pilootstudie bij 50 Vlaamse landbouwers Slotevenement 7 maart 2016 Landbouwbedrijven 50 bedrijven (10 per provincie) op vrijwillige basis verschillende types landbouwbedrijf

Nadere informatie

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw

Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Gevolgen van extreme regenval Iedereen heeft zijn verantwoordelijkheid burger, overheid en landbouw Prof. dr. ir. Patrick Willems KU Leuven Dept. Burgerlijke Bouwkunde Afdeling Hydraulica Vlaanderen, 27

Nadere informatie

Reliëfwijzigingen in overstromingsgebied. Leiegardens 2014, Your Estate Solution

Reliëfwijzigingen in overstromingsgebied. Leiegardens 2014, Your Estate Solution Reliëfwijzigingen in overstromingsgebied Leiegardens 2014, Your Estate Solution Algemeen deel: Handhaving RO 1. Bevoegde instanties 2. Contactgegevens 3. Handhavingsprioriteiten RO 4. Handhavingstraject

Nadere informatie

Natuurwaardeverkenner Onlinetool voor waardering ecosysteemdiensten (ESD)

Natuurwaardeverkenner Onlinetool voor waardering ecosysteemdiensten (ESD) Natuurwaardeverkenner Onlinetool voor waardering ecosysteemdiensten (ESD) i.s.m. Tanya Cerulus Vlaamse Overheid Departement Leefmilieu, Natuur en Energie (LNE) Wat zijn ecosysteemdiensten? Ecosysteemdiensten

Nadere informatie

Bewonersvergadering. Inrichting Buurttuinen Zwankendamme en Zeebrugge. 8 maart 2016 Zaal Het Centrum, Zwankendamme

Bewonersvergadering. Inrichting Buurttuinen Zwankendamme en Zeebrugge. 8 maart 2016 Zaal Het Centrum, Zwankendamme Bewonersvergadering Inrichting Buurttuinen Zwankendamme en Zeebrugge 8 maart 2016 Zaal Het Centrum, Zwankendamme Voorstelling panel de heer Dirk De fauw, schepen van welzijn, diversiteit en noord-zuidbeleid,

Nadere informatie

De Digitale Transformatie en de impact op IT. Capgemini Edwin Leinse

De Digitale Transformatie en de impact op IT. Capgemini Edwin Leinse De Digitale Transformatie en de impact op IT Capgemini Edwin Leinse 40+ countries and 120+ nationalities (As of December 31, 2015) North America 16 034 Latin America 9 363 Europe 62 301 Middle-East & Africa

Nadere informatie

Seminar EmPowered by Innovation 20 JUNI 2019 JAARBEURS UTRECHT

Seminar EmPowered by Innovation 20 JUNI 2019 JAARBEURS UTRECHT Seminar 2019 EmPowered by Innovation 20 JUNI 2019 JAARBEURS UTRECHT Structuur in innovatie: het innovatie ecosysteem Joyce Oomen Hugo Bakkenist Ronald Jansen Peter Stooker Hannelore Albrecht Pimcy Innovatie

Nadere informatie

Bodem en Water, de basis

Bodem en Water, de basis Bodem en Water, de basis Mogelijkheden voor verbeteringen 5 febr 2018 Aequator Groen & Ruimte bv Het jaar 2017 April tot 30 juni April tot sept Aequator Groen & Ruimte bv 2 Jaar 2017 2017 Zomer warmer

Nadere informatie

VOORSTELLING BUREAU. Jonge makers, denkers, dromers - Architectuur in Vlaanderen desingel Internationale Kunstcampus en Vlaams Architectuur instituut

VOORSTELLING BUREAU. Jonge makers, denkers, dromers - Architectuur in Vlaanderen desingel Internationale Kunstcampus en Vlaams Architectuur instituut VOORSTELLING BUREAU Jonge makers, denkers, dromers - Architectuur in Vlaanderen desingel Internationale Kunstcampus en Vlaams Architectuur instituut PT ARCHITECTEN BVBA ARCHITECTURE I URBAN DESIGN & PLANNING

Nadere informatie

Ruimte SAMENVATTING. 352 inwoners per km², dunbevolkt

Ruimte SAMENVATTING. 352 inwoners per km², dunbevolkt Ruimte SAMENVATTING 352 inwoners per km², dunbevolkt 27.770 ha bebouwde opp. (18,7%) Sterk groeiend +1.831 ha t.a.v. 2010, vooral huizen en bijgebouwen 111.295 ha onbebouwde opp. (75,1%) Daling met 2.011

Nadere informatie

We are a design company in urbanism, architecture, and elements. 26 contributors. 5 academics. 4 ph.d. s. 8 nationalities

We are a design company in urbanism, architecture, and elements. 26 contributors. 5 academics. 4 ph.d. s. 8 nationalities New York Brussels We are a design company in urbanism, architecture, and elements. 26 contributors 5 academics 4 ph.d. s 8 nationalities Professional services in: planning engineering urban design - architecture

Nadere informatie

De natuurwaardeverkenner en natuurwaardeverkenner stad

De natuurwaardeverkenner en natuurwaardeverkenner stad De natuurwaardeverkenner en natuurwaardeverkenner stad AGENDA» Achtergrond en doelstelling» Zelf aan de slag» Feedback ECOSYSTEEMDIENSTEN WAARDEREN» Ecosysteemdiensten = waarde van biodiversiteit en ecosystemen

Nadere informatie

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema

Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal. Jan Peter Lesschen. Kimo van Dijk en Oene Oenema Nutriënten en organische stof stromen en voorraden op wereld en Europese schaal Jan Peter Lesschen Kimo van Dijk en Oene Oenema Introductie Bodemvruchtbaarheid ongelijk verdeeld in de wereld Natuurlijke

Nadere informatie

EHealth In De Praktijk: Handreiking Voor Iedereen Die Wil Kennismaken Of Starten Met EHealth (Dutch Edition) By Saskia Timmer

EHealth In De Praktijk: Handreiking Voor Iedereen Die Wil Kennismaken Of Starten Met EHealth (Dutch Edition) By Saskia Timmer EHealth In De Praktijk: Handreiking Voor Iedereen Die Wil Kennismaken Of Starten Met EHealth (Dutch Edition) By Saskia Timmer If you are searched for a ebook by Saskia Timmer EHealth in de praktijk: Handreiking

Nadere informatie

Bodem en bodemverzorging

Bodem en bodemverzorging Bodem en bodemverzorging Compost en composteren Basisbemesting Basiscursus dl2. TT Boxtel Volkstuinvereniging Ceres 2013-2014 Vanavond Je eigen grond Soort, structuur, zorg Compost en composteren De natuurlijke

Nadere informatie

Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei

Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei Biodiversiteit, levende bodem in relatie tot plantengroei Biodiversiteit 3 Principes: A) Repertoire: Organismen werken stap voor stap. (Kaas Houtstof) B) Interacties: Anderen zijn nodig (zetmeel afbreken

Nadere informatie

Veel gemeenten bezuinigen op groenonderhoud en onderhoud van de openbare ruimte

Veel gemeenten bezuinigen op groenonderhoud en onderhoud van de openbare ruimte Veel gemeenten bezuinigen op groenonderhoud en onderhoud van de openbare ruimte 1. Gemeentelijk gras wordt nog wel gemaaid maar niet meer afgevoerd; men gaat vaak over op klepelen of sikkelen. Dode bomen

Nadere informatie

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister

Nadere informatie

Beplantingen en grasvelden theorie. Les 1 van 2. MK Publishing L21GRR005. Toelichting hfst. 1, 5 en 10

Beplantingen en grasvelden theorie. Les 1 van 2. MK Publishing L21GRR005. Toelichting hfst. 1, 5 en 10 Beplantingen en grasvelden theorie Les 1 van 2 MK Publishing L21GRR005. Toelichting hfst. 1, 5 en 10 Doel Lessen Weten wat er nodig is om te zorgen voor een goed eindresultaat als het gaat om het toepassen

Nadere informatie