Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts"

Transcriptie

1 Thema 3 Adaptatie Zeist, juni 2006 Jeroen Aerts

2 KvR structuur Climate scenarios Mitigation Adaptation Integration Communication

3 Doelstellingen Ontwikkeling van nieuwe adaptatiestrategieën in Nederland Cross sectoraal // multi scale Ruimte heeft centrale rol bij de ontwikkeling van adaptatieopties Hoe moet NL veranderen om meer adaptief te zijn hoe ziet NL eruit in 2050?

4 Uitdagingen onderzoek Hoeveel adaptatie is nodig? Waarin en Wanneer moeten we investeren? Hoe gaan we met onzekerheid om?

5 Klimaat Adaptatie Effect beleid Klimaat Effect Beleid? Klimaatverandering? Effecten door Klimaatverandering? Adaptatie Natuurlijke variabiliteit Gemiddelde effecten Huidig beleid

6 Adaptatie programma A1 Biodiversity in a changing environment: predicting spatiotemporal dynamics of vegetation A2 Strategies for optimizing the nature conservation potential of the Dutch Ecological Network (EHS) A6 Adaptations in the NCP (Netherlands Continental Shelf) A7: adaptations to extreme events in transboundary river basins A8: Climate change impacts on inland transport systems, an evaluation of adaptation strategies A9: Financial arrangements for disaster losses under climate change. A10 Hotspots A5: Landbouw (onder review)

7 A1, A2: Natuur A1 Biodiversity in a changing environment: predicting spatio-temporal dynamics of vegetation A2 Strategies for optimizing the nature conservation potential of the Dutch Ecological Network (EHS) A1 A-biotische A-biotische A2 structuur biotische biotische Indiv. Soorten fauna Ecosysteem NL EHS NL landbouw recreatie Multi funct LU

8 Resultaat A1, A2 A1, A2: Stakeholder meeting A1: opzetten database met biotische en a- biotische factoren A2: Literatuur studie soorteneigenschappen en gevoeligheid klimaat A2: literatuur studie gevoeligheid vlindersoorten A2: Opzetten Groene dag LNV: september 2006 A2: Brochure klimaat & natuur voor beleidsmakers, beheers natuur

9 A6 NCP Ecosysteem C-balans Visserij Inrichting NCP scheepvaart Nieuwe functies: windmolens

10 A6 NCP resultaten Net kick off meeting georganiseerd

11 A7 Rhine - ACER D-NL Arbeitsgruppe Adaptation strategy Strategy 1 Strategy 2 Strategy 3 Strategy 4 IC5 Cost / Benefits

12 A7 Rhine - ACER A7 CC scenarios D-NL Arbeitsgruppe Adaptation strategy Strategy 1 Strategy 2 Strategy 3 Strategy 4 Integrated basin model RAMS VIC model SOBEK IC5 Cost / Benefits

13 A7 Rhine - ACER A7 CC scenarios D-NL Arbeitsgruppe Integrated basin model Adaptation strategy Strategy 1 RAMS Strategy 2 Strategy 3 VIC model Indicators Damage, waterlevel A8 Transport Strategy 4 SOBEK Rivierenland IC5 Cost / Benefits Measures & risks local IC3 LANDS

14 A7: resultaten Beta versie 2 modellen Hydrologisch model Sobek Model Participatief proces voor komende 3-4 jaar: AG Regionaal model waterschap af Eerste runs met WB21 sc gemaakt

15 Waterschap rivierenland N Waal Maas stuw Kilometers N

16 A7 : regionaal 2050 Midden 2050 Hoog 2050 Droog Heden Verschil netto kwel met heden < -20 mm/j mm/j mm/j -5-5 mm/j 5-10 mm/j mm/j mm/j > 30 mm/j Jaarlijkse netto kwel/wegzijging wegzijging >1 mm/d wegzijging 0,1-1 mm/d evenwicht kwel/wegzijging kwel 0,1-1 mm/d kwel > 1 mm/d

17 Historische analyse Rijn Year Design Discharge M 3 /s (Lobith) Reasoning < History (flood 1926) Delta project Commission Brecht Commission Boertien Water Embankment Act Space for the River (including 1993/95 floods) Spankrachtsudie

18 A9 Insurance (NCIP) Overzicht bestaande regelingen (Nederland+ internationaal) Analyse historische schade Nederland Schade model dijkringen Ontwikkeling verzekeringsarrangementen overstromingen

19 A9: resultaten Draft paper: The consequences of climate change for the Dutch insurance sector Draft paper: Risk premiums for climate change losses for alternative theories of behaviour under risk Symposium risk management, safety and climate change

20 A10: Hotspots Adaptatie in de praktijk In gevoelige gebieden Uithangbord KvR

21 A10: resutaten Criteria Er zijn raakvlakken met meerdere beleidsthema's, die fricties of juist kansen op het snijvlak van de beleidsthema's opleveren Draavlak belanghebbende partijen Het project moet een voorbeeldfunctie hebben Het is communicatief aansprekend voor een breed publiek Het project gaat uit van meerdere gevolgen van klimaatverandering Er is frictie tussen korte en lange termijn beleid Er is aansluiting bij reeds lopende KvR projecten Er spelen onderzoeksvragen die in het programma van KvR opgenomen zouden kunnen worden

22 Hotspots Kampen Zuidplaspolder Biesbosch - Haringvliet KAN Perkpolder Integrale visie deltawateren Tilburg Waterdunen Oostvaarderswold Ground for change Noordoostpolder Maas - Midden Limburg Tweede Maasvlakte Beekdal Oude Vaart Bollenstreek N-Holland Westland

23 Relatie projecten A5 Agriculture A1 Ecosystems A2 EHS

24 Relatie projecten A8 Transport A7 Rhine A9 Insurance

25 Relatie projecten ME Renew. E A6 NCP

26 Relatie projecten A5 Agriculture A1 Ecosystems ME Renew. E A6 NCP A8 Transport A7 Rhine A2 EHS A9 Insurance

27 Relatie projecten A5 Agriculture CS 7 CC scenarios IC 3 Land use A1 Ecosystems ME Renew. E A6 NCP A8 Transport A7 Rhine A2 EHS IC 5 Cost-Ben A9 Insurance

28 Integratie In IC3: landgebruik In IC5: kosten en baten van voorgestelde adaptatiestrategieën

29 Dank u!

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den

Nadere informatie

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE

Safe production of Marine plants and use of Ocean Space. 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Safe production of Marine plants and use of Ocean Space 2de Nederlands-Belgische Zeewierconferentie: DE MULTIFUNCTIONELE NOORDZEE Waarom dit project? De 2050 Challenge 2050: 10 billion people Voedsel Water

Nadere informatie

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management

Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Management Policy Aspects of Storm Surge Warning Systems Ir. Herman Dijk Ministry of Transport, Public Works and Water Contents Water in the Netherlands What kind of information and models do we need? Flood System

Nadere informatie

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING

Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Regionale maatregelen voor adaptatie aan klimaatverandering in de zoetwatervoorziening in NL INLEIDING Ad Jeuken, Climate proof fresh water supply (CPFWS) Inhoud Onderzoek vanuit kennis voor klimaat De

Nadere informatie

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta

Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Flood risk developments in the Rhine Basin and its Delta Philip Bubeck, Aline te Linde, Jasper Dekkers, Hans de Moel and Philip Ward Content Study Area Problem description and research goals Current flood

Nadere informatie

NAS en de LIFE-IP aanvraag NL- NASCCELERATE

NAS en de LIFE-IP aanvraag NL- NASCCELERATE NAS en de LIFE-IP aanvraag NL- NASCCELERATE Maandag 10 december 2018 Jeroen van Leuken (RIVM), Coördinator LIFE- IP aanvraag Doelstelling van LIFE IP Leer- en faciliteermechanisme organiseren zodat belangrijke

Nadere informatie

Multi-Layer Safety in Dordrecht. Ellen Kelder City of Dordrecht

Multi-Layer Safety in Dordrecht. Ellen Kelder City of Dordrecht Multi-Layer Safety in Dordrecht Ellen Kelder City of Dordrecht Dordrecht: Water and History. Interreg IVb project: MARE. The primary defence ring (22) Deltacity Dordrecht Dordrecht About 120.000 residents

Nadere informatie

Click to edit Master title style

Click to edit Master title style Klimaatverandering en EHS Kansen voor adaptatie Claire Vos, Jana Verboom e.v.a. Alterra, Wageningen UR, VlinderStichting, SOVON, FLORON, e.a. 1 Inhoud Klimaatverandering heeft zichtbare gevolgen klimaatverandering

Nadere informatie

LIFE. Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten. Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL. 16 augustus 2013

LIFE. Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten. Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL. 16 augustus 2013 LIFE Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL 16 augustus 2013 Inhoud -Rol Agentschap NL -Wat is LIFE -LIFE+ projecten gemeenten -Wat is een goed project?

Nadere informatie

Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering

Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering Climate change and land use Landgebruik en klimaatverandering Eddy Moors Earth System Science Climate Change Contents How accurate are climate predictions? Prioritization of adaptation measures Adaptation

Nadere informatie

Delta programma Rijnmond- Drechtsteden: towards adaptive water management and spatial planning

Delta programma Rijnmond- Drechtsteden: towards adaptive water management and spatial planning Delta programma Rijnmond- Drechtsteden: towards adaptive water management and spatial planning To prepare for different scenarios of climate change Jaap Graveland Deltaprogramma Rijnmond-Drechtsteden The

Nadere informatie

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy?

What issues should the Province of Limburg address when developing its climate-proof policy? Figuur 1.1: Waar moet de Provincie Limburg klimaatadaptatiebeleid voor ontwikkelen? inhoudelijk Huidig beleid Gevolgen klimaatverandering Witte vlekken procesmatig Aansluiting ander beleid Rol provincie

Nadere informatie

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER

PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER PLANNING FOR ES WITH NATURE VALUE EXPLORER Spatial explicit comparison of scenarios 16/05/2018 VITO Not for distribution 1 POLICY ECOSYSTEM SERVICES IN FLEMISH POLICY Witboek Beleidsplan Ruimte Vlaanderen

Nadere informatie

Opgave 7 Het regiem van de Rijn en zijrivieren in Duitsland

Opgave 7 Het regiem van de Rijn en zijrivieren in Duitsland Leefomgeving Opgave 7 Het regiem van de Rijn en zijrivieren in Duitsland Bestudeer de bronnen 1 en 2 uit het bronnenboekje die bij deze opgave horen. 3p 26 In welk jaargetijde komen het vaakst piekafvoeren

Nadere informatie

Delta Programme Freshwater

Delta Programme Freshwater Delta Programme Freshwater Luit-Jan Dijkhuis Venice, 14 October 2011 Flood control 2 Agriculture 3 Navigation 4 Nature 5 Headlines on Drought in news papers Zwemverbod langs IJmeer na dood honden AMSTERDAM

Nadere informatie

Intranet congres 2016 Drs. Wilfried F. Hoffman

Intranet congres 2016 Drs. Wilfried F. Hoffman BANGLADESH DELTA PLAN 2100 Intranet congres 2016 Drs. Wilfried F. Hoffman Intranet Congres 22-03-2016 Sociaal intranet stimuleert samenwerking 2 Wilfried Hoffman Senior consultant Project- en programmamanager

Nadere informatie

Klimaat voor Ruimte In vogelvlucht

Klimaat voor Ruimte In vogelvlucht Klimaat voor Ruimte In vogelvlucht Klimaat voor Ruimte Het BSIK 1 programma Klimaat voor Ruimte (KvR) doet onderzoek naar klimaatverandering en naar manieren hoe met de gevolgen ervan om te gaan. Het spitst

Nadere informatie

IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass

IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass IJsseldijk Zwolle-Olst Masterclass Prof. dr. ir. Matthijs Kok hoogleraar Waterveiligheid 14 mei 2018 Inhoud 1. Inleiding 2. Risico van overstromingen 3. Wat is acceptabel? 4. IJsseldijken; wat is er aan

Nadere informatie

Multi-Actor Multi-Criteria Analyse (MAMCA) prof. dr. Cathy Macharis

Multi-Actor Multi-Criteria Analyse (MAMCA) prof. dr. Cathy Macharis Multi-Actor Multi-Criteria Analyse (MAMCA) prof. dr. Cathy Macharis 30/01/2014 Stakeholders Oosterweel 2 Lecture doctoral school Gothenborg Stakeholders DHL case 3 Lecture doctoral school Gothenborg Sustainable

Nadere informatie

Kenniscocreatie: Ervaringen uit het KvK programma

Kenniscocreatie: Ervaringen uit het KvK programma Kenniscocreatie: Ervaringen uit het KvK programma Prof. Peter Driessen Wetenschappelijk directeur KvK programma Onderzoeksprogramma waarin onderzoekers samen met overheden en het bedrijfsleven kennis,

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Tools for adaptation strategies

Tools for adaptation strategies Tools for adaptation strategies KvK Theme 8 Ekko van Ierland Wageningen University and consortium members General structure WP1: Integrating and downscaling national socio-economic scenarios Prof.Dr. Piet

Nadere informatie

Fresh water supply and water quality at national and regional scale. Toelichting prepoposal thema 2

Fresh water supply and water quality at national and regional scale. Toelichting prepoposal thema 2 Fresh water supply and water quality at national and regional scale Toelichting prepoposal thema 2 Scope van het voorstel Focus op lokale tot regionale oplossingen Wel potentie op landelijke schaal in

Nadere informatie

Designing climate proof urban districts

Designing climate proof urban districts Designing climate proof urban districts Presentation for Deltas in Times of Climate Change 2010 Jaap Kortman Laura van der Noort IVAM Maarten van Dongen Witteveen + Bos The Netherlands Presentation What

Nadere informatie

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Dr. Tom Kram (PBL) Dr. Eric Koomen (VU-RE) Dr.Ir. Bert Annevelink (WUR

Nadere informatie

Omgaan met onzekerheid in klimaatadaptatie. Arthur Petersen

Omgaan met onzekerheid in klimaatadaptatie. Arthur Petersen Omgaan met onzekerheid in klimaatadaptatie Arthur Petersen 2 3 4 Houdingen ten aanzien van risico Optimist Hierarchist Fatalist Risicomijder 6 7 8 9 IPCC 2007: taking into account all uncertainties (including

Nadere informatie

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta Waterschap Hollandse Delta dynamiek in de delta Inhoud De dynamiek in de tijd Een dynamische ruimte De opgaven nu en voor de toekomst Water besturen Functionele overheid Algemeen belang en specifiek belang

Nadere informatie

Modern Land Consolidation in the Netherlands

Modern Land Consolidation in the Netherlands Modern Land Consolidation in the Netherlands Adri van den Brink Government Service for Land and Water Management Wageningen University, Land Use Planning Group Volvic, 10 September 2004 Contents Introduction

Nadere informatie

Climate-Proofing Rural Areas. Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009

Climate-Proofing Rural Areas. Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009 Climate-Proofing Rural Areas Bijeenkomst hotspots en consortium 6 oktober 2009 Vandaag Het consortium De problematiek Het onderzoeksvoorstel De werkpakketten Relaties met vragen uit de hotspots Wie wij

Nadere informatie

Op weg naar de volgende generatie KNMI klimaatscenario s Albert Klein Tank et al.

Op weg naar de volgende generatie KNMI klimaatscenario s Albert Klein Tank et al. Op weg naar de volgende generatie KNMI klimaatscenario s Albert Klein Tank et al. Agenda waarom klimaatscenario s voor NL? hoe komen ze tot stand? wat veroorzaakt de spreiding in de klimaatprojecties?

Nadere informatie

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium

Vlaams Kenniscentrum water. Van projectidee tot projectconsortium Vlaams Kenniscentrum water Van projectidee tot projectconsortium ca. 600 calls -> 96 calls Intern gebruik -> nuttig voor Vlaanderen 96 calls -> 34 calls -> 6 thema s o o o o o o Sustainable rural development

Nadere informatie

Integrated Planning & Design in the Delta (IPDD)

Integrated Planning & Design in the Delta (IPDD) Integrated Planning & Design in the Delta (IPDD) 28 november 2013 Integrated Planning & Design in the Delta (IPDD) Onderzoeksteam Maatschappelijke partners / klankbordgroep 2 Integrated Planning & Design

Nadere informatie

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018

KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET. Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 KLIMAATADAPTATIE: GEMEENTEN AAN ZET Bijeenkomst Stadwerkwerk, Boxmeer, Kim van Nieuwaal, 12 juni 2018 Klimaatverandering: mitigatie en adaptatie Klimaatadaptatie: een voorgeschiedenis 1980s 1990 : Klimaatwetenschap

Nadere informatie

ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit. Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011

ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit. Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011 ScaldWIN, een project voor een betere waterkwaliteit Veronique Van Den Langenbergh Projectcoördinator Antwerpen, 19 mei 2011 1 Inhoud Algemeen kader ScaldWIN Een tussentijdse balans 2 Algemeen kader Kaderrichtlijn

Nadere informatie

Medegebruik van dijk(zones):

Medegebruik van dijk(zones): Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;

Nadere informatie

Assessment of dredginginduced

Assessment of dredginginduced Assessment of dredginginduced turbidity CEDA presentatie januari 2013 Walter Jacobs Hydronamic / Royal Boskalis Westminster Inleiding Inschatten van vertroebeling t.g.v. baggerwerken Assessment of dredging-induced

Nadere informatie

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd

Nadere informatie

impact from intervention strategies A case example from the baking industry

impact from intervention strategies A case example from the baking industry Prospective evaluation of the health impact from intervention strategies A case example from the baking industry Samenwerking Nick Warren, Health and Safety Laboratory Dick Heederik, IRAS, Utrecht University

Nadere informatie

Agriculture and biodiversity

Agriculture and biodiversity Agriculture and biodiversity Meeting the challenge: producing while preserving Maarten Hens Agricultural biodiversity Biodiversity is the basis of agriculture 1. Species and genetic variation of crops

Nadere informatie

Update on Dutch Longevity and Longevity in Het Nieuwe Pensioenstel

Update on Dutch Longevity and Longevity in Het Nieuwe Pensioenstel Update on Dutch Longevity and Longevity in Het Nieuwe Pensioenstel André de Vries VP, Business Development, Global Financial Solutions, EMEA De Actuarisdag 2017 - Zeist - September 26, 2017 Reinsurance

Nadere informatie

Klimaatverandering in het Zuiden

Klimaatverandering in het Zuiden Klimaatverandering in het Zuiden Het belang van klimaatfinanciering Lien Vandamme, Beleidsmedewerker Klimaat Zondag 22 mei 2016 BTC infocyclus Overzicht Introductie Klimaatverandering in het Zuiden Ontwikkelingsuitdaging

Nadere informatie

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening

Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Ruud Bartholomeus, 21 maart 2019, Utrecht 1 Samen naar een robuuste zoetwatervoorziening Balans tussen watervraag en wateraanbod Ruud Bartholomeus, namens collega s 2 Balans tussen watervraag en wateraanbod

Nadere informatie

Systeem Rijn-Maasmond Afsluitbaar Open

Systeem Rijn-Maasmond Afsluitbaar Open BESTAAND NIEUW DAM MET SLUIS EN/OF DOORLAATMIDDEL SYSTEEMUITBREIDING Systeem Het onderzoeksproject Afsluitbaar Open Rijnmond een eerste integrale ver kenning, onder leiding van de Technische Universiteit

Nadere informatie

Kosten en baten van het EUluchtbeleid

Kosten en baten van het EUluchtbeleid Kosten en baten van het EUluchtbeleid Conferentie luchtkwaliteit 2014, Minaraad Bob Nieuwejaers Herziening NEC-richtlijn Richtlijn uit 2001 December 2013: commissievoorstel herziening NEC-richtlijn Verminderen

Nadere informatie

Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands

Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands Dealing with uncertainties in climate adaptation in the Netherlands A case of Delta Committee Prof. Dr. Pavel Kabat Pavel.Kabat@wur.nl Wageningen University and Research Center, Netherlands Earth System

Nadere informatie

LIFE Focus: Milieu en Klimaat

LIFE Focus: Milieu en Klimaat LIFE Focus: Milieu en Klimaat John Heynen 10 juni 2016 L Instrument Financier pour l Environnement Focus sessie Milieu en Klimaat Hoofdlijnen goede LIFE aanvraag Beleidsprioriteiten Presentatie PNO Vragen

Nadere informatie

Future of the Financial Industry

Future of the Financial Industry Future of the Financial Industry Herman Dijkhuizen 22 June 2012 0 FS environment Regulatory & political pressure and economic and euro crisis 1 Developments in the sector Deleveraging, regulation and too

Nadere informatie

Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0

Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0 Hoe effectief zijn interactieve tools? Eururalis 2.0 What is Eururalis? Integrated impact assessment tool Autonomous developments of EU rural areas Four world visions / scenarios Impact on PPP European

Nadere informatie

Scenario's. Economische analyse

Scenario's. Economische analyse Geschreven door Leerstoelgroep Milieusysteemanalyse, Wageningen University, Wereld Natuur Fonds Nederland Wanneer het Haringvliet een open verbinding krijgt met de Noordzee, levert dat naar verwachting

Nadere informatie

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland

Conferentie Kennis voor Klimaat. WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Conferentie Kennis voor Klimaat WORKSHOP Afwegingskader voor het klimaatbestendig inrichten van Nederland Vz: Cees Moons Organisatie: Aad Sedee & Aalt Leusink 27 november 2008 Context Adaptatieprogramma

Nadere informatie

Ghent Climate Proof City 2030

Ghent Climate Proof City 2030 Ghent Climate Proof City 2030 Maaike Breugelmans Environmental and Climate Service City of Ghent May 2015 Maaike Breugelmans Stad Gent Dienst Stedenbouw en Ruimtelijke Planning INTRODUCTION Geographical

Nadere informatie

Streefkerk: de brede dijk als kans

Streefkerk: de brede dijk als kans Streefkerk: de brede dijk als kans Symposium De Brede Dijk; Veilig leven in de toekomst Jantsje M. van Loon-Steensma 9 december 2010 Kennis voor Klimaat studie: de Klimaatdijk in de Praktijk Gebiedsspecifiek

Nadere informatie

Wettelijk kader voor adaptatiemaatregelen

Wettelijk kader voor adaptatiemaatregelen Wettelijk kader voor adaptatiemaatregelen bij kustverdediging Workshop Kustverdediging, visserij en toerisme : klimaatadaptatie warm aanbevolen?, Bredene 25 mei 2011 Overzicht 1. Internationaal adaptatiebeleid

Nadere informatie

UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS: EFFECTEN OP HET SOLVABILITEITSBESLAG. # Het begint met een idee

UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS: EFFECTEN OP HET SOLVABILITEITSBESLAG. # Het begint met een idee UVA AMSTERDAM CENTRE FOR INSURANCE STUDIES (ACIS) UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS EN PENSIOENFONDSEN UITBESTEDING DOOR VERZEKERAARS: EFFECTEN OP HET SOLVABILITEITSBESLAG Bart Joosen 17 mei 2019 # Het begint

Nadere informatie

Oplossingen voor kustbescherming

Oplossingen voor kustbescherming Oplossingen voor kustbescherming Congres Superstormen 1 oktober 011 Frank Goossensen, Directeur Water ARCADIS Nederland Imagine the result Dia Wereldwijde trends Over 15 jaar leven 1,8 miljard mensen in

Nadere informatie

Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel

Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel Co-Designing Citizen Observatories deel 2 van Stap 1 Samen komen tot een specifiek doel Inge Liekens (Vito) Stijn Vranckx (Vito) Onno Giller(IHE Delft) co-design workshop, 15 januari, Antwerpen Ground

Nadere informatie

Climate-proof flood risk management

Climate-proof flood risk management Climate-proof flood risk management inleiding over het pre-proposal voor Kennis voor Klimaat 2e tranche waterveiligheid Frans Klijn namens consortium 5 oktober 2009 Voorstel voor onderzoek Adaptation of

Nadere informatie

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford

Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford april 2007 Waterbalansen Quarles van Ufford Vergelijk resultaten van twee modelstudies voor de polder Quarles van Ufford April

Nadere informatie

Evenement Water en Klimaatadaptatie

Evenement Water en Klimaatadaptatie Evenement Water en Klimaatadaptatie Door: Silvester Botman National Contact Point RVO In deze presentatie 1. INTERREG NSR; een introductie 2. Aanvraagprocedure 3. Overzicht van de eerste twee calls 4.

Nadere informatie

CT3011: Inleiding watermanagement

CT3011: Inleiding watermanagement CT3011: Inleiding watermanagement 3: Polders College 3: Waterbeheer 10 september 2007 Nick van de Giesen Ronald van Nooyen Olivier Hoes CT3011: Inleiding watermanagement Colleges: 1. Water in de wereld

Nadere informatie

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks

NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting. 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Waardecreatie, Integrated Thinking en Integrated Reporting 17 januari 2017 Paul Hurks NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Eccles at al. NBA Wat is IR? Welke informatie is voor

Nadere informatie

Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland

Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme. dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland Sustainable Tourism Duurzaam Toerisme dr. Anja de Groene lector duurzaamheid en water Hogeschool Zeeland Programma 15.15 uur: Inleiding duurzaam toerisme door Dr. Anja de Groene 15.35 uur: Cradle to Cradle

Nadere informatie

Identificeren van geschikte maatregelen om op regionale schaal de voorraad zoet grondwater te vergroten

Identificeren van geschikte maatregelen om op regionale schaal de voorraad zoet grondwater te vergroten Identificeren van geschikte maatregelen om op regionale schaal de voorraad zoet grondwater te vergroten Een haalbaarheidsonderzoek in Walcheren Marjan Sommeijer 20-3-2013 Inhoud Introductie Methoden &

Nadere informatie

Congres Ruimte voor Biodiversiteit

Congres Ruimte voor Biodiversiteit Congres Ruimte voor Biodiversiteit Workshop A: Diensten en waarden van biodiversiteit Dolf de Groot (Wageningen Universiteit) Leon Braat (Alterra, Wageningen UR) Huib Silvis (LEI, Wageningen UR) Ecosysteemdiensten

Nadere informatie

Modelling Contest Hupsel

Modelling Contest Hupsel Modelling Contest Hupsel SPHY (Spatial Processes in Hydrology) toepassing Hupselse Beek Wilco Terink & Peter Droogers w.terink@futurewater.nl p.droogers@futurewater.nl FutureWater Locatie: Wageningen (6

Nadere informatie

Nieuwsbrief nummer 3, september/oktober 2005

Nieuwsbrief nummer 3, september/oktober 2005 Nieuwsbrief nummer 3, september/oktober 2005 Inhoud en Colofon 1. Programma nieuws 2. Overig nieuws 3. In de pers 4. Informatie voor projectleiders Dit is een nieuwsbrief van het BSIK Klimaat voor Ruimte

Nadere informatie

Alcohol policy in Belgium: recent developments

Alcohol policy in Belgium: recent developments 1 Alcohol policy in Belgium: recent developments Kurt Doms, Head Drug Unit DG Health Care FPS Health, Food Chain Safety and Environment www.health.belgium.be/drugs Meeting Alcohol Policy Network 26th November

Nadere informatie

Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen

Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen Horizon 2020 Kansen voor Hogescholen DG Onderzoek en Innovatie mei 2013 Inhoud presentatie Opzet toekomstig Europees R&I beleid Hoofdlijnen Horizon 2020 Waar staan we nu? Kansen voor hogescholen in Horizon

Nadere informatie

Stand van zaken / eventueel inleiding op de website van de ICBR

Stand van zaken / eventueel inleiding op de website van de ICBR SG(2)13-08-04nl Internationale Kommission zum Schutz des Rheins Commission Internationale pour la Protection du Rhin Internationale Commissie ter Bescherming Rijn Inschatting gevolgen klimaatverandering

Nadere informatie

Strategy: a perspective

Strategy: a perspective 1 The Belgian National Climate Change Adaptation Strategy: a perspective CLIMAR Workshop, 25 mei 2011 Yannick Ghelen FOD Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Dienst Klimaatverandering

Nadere informatie

De Rijn in een Glazen Bol? Hans Middelkoop. Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht

De Rijn in een Glazen Bol? Hans Middelkoop. Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht De Rijn in een Glazen Bol? Hans Middelkoop Faculteit Geowetenschappen Universiteit Utrecht Context van het waterbeheer in Nederland Delta Commissie2008 12 aanbevelingen; mbt rivierengebied, o.a.: Huidige

Nadere informatie

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart

Corporate presentation. Risicomanagement Jeroen Baart Corporate presentation Risicomanagement Jeroen Baart Leading specialist in safe, productive and innovative solutions for working at height Since 1968, 48 years experience Offices in 16 countries, 57 depots

Nadere informatie

Multifunctionele Waterkeringen

Multifunctionele Waterkeringen Prometheus stole fire, the symbol of knowledge, from Mount Olympus and gave it to mankind Multifunctionele Waterkeringen Verkenning kansen en belemmeringen Ellen Trom, Deltares (AT Osborne) STW Multifunctionele

Nadere informatie

The Rotterdam Roofscape

The Rotterdam Roofscape 19-9-2018 Warsaw How cities respond to climate change The Rotterdam Roofscape Municipality of Rotterdam Urban Development Department Msc. Marloes Gout 19-9-2018 Changing Climate Sea level rise Heat waves

Nadere informatie

Beste wensen en een inspirerend 2018!

Beste wensen en een inspirerend 2018! Beste wensen en een inspirerend 2018! Wat heb ik te maken met de SDG s? Beste wensen en een inspirerend 2018! Januari is de tijd van goede voornemens en het uitspreken van positieve gedachten om er een

Nadere informatie

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte

DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte DROP - adaptatie aan waterschaarste en droogte Willem Defloor 26 september 2014, Waterforum Waterschaarste en droogte Overzicht 1. Globaal kader 2. EU Drop project 3. Droogte-indicatoren / waterinfo.be

Nadere informatie

De geobserveerde en verwachte effecten van klimaatverandering

De geobserveerde en verwachte effecten van klimaatverandering De geobserveerde en verwachte effecten van klimaatverandering Prof. Dr. Rik Leemans Environmental Systems Analysis Groups Wageningen University 29 oktober 2015 NVV-symposium Klimaat & Energie, KNMI Prof.

Nadere informatie

Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen

Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen zones Functie volgt peil 70-50 cm 50-30 cm 0-30 cm 50-30 cm 70-50 cm maaiveldverloop gebruik waterpeil Huiskavel en gebouwen Gemiddeld 50 cm Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari Natte Natuur, Piekberging

Nadere informatie

Klimaatadaptieve en groene gemeente, klimaatstresstest en vervolg. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN

Klimaatadaptieve en groene gemeente, klimaatstresstest en vervolg. De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN Klimaatadaptieve en groene gemeente, klimaatstresstest en vervolg M. Schuit De leden van de raad van de gemeente Groningen te GRONINGEN 050-3678423 1 7125973 - Geachte heer, mevrouw, We hebben afgelopen

Nadere informatie

Klimaat Services. Opzet presentatie

Klimaat Services. Opzet presentatie Klimaat Services J. Bessembinder Opzet presentatie Basis voor klimaat-services Voorbeelden confectie Voorbeelden maatwerk Basis confectie en maatwerk : tijdreeksen voor de toekomst Activiteiten binnen

Nadere informatie

Introduction. Research Education Consultancy

Introduction. Research Education Consultancy Inhoud Introductie Uitdagingen in water management 101 blauw groene oplossingen Maar eh werken die ook? 5 onderzoeken HG Onderzoekresultaat naar onderwijs Meer info? Introduction Research Education Consultancy

Nadere informatie

waarom? academische studie van toerisme

waarom? academische studie van toerisme BSc Tourism waarom? academische studie van toerisme Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Toerisme in cijfers Nederland 35 miljard bestedingen 3% Bruto Nationaal Product 400 duizend banen (4%) > landbouw

Nadere informatie

Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks

Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks WADDENWETENSCHAP Prof.dr. Pavel Kabat Bestuursvoorzitter Waddenacademie 30 juli 2008 WAT WETEN WIJ VAN DE WADDEN? EEN BIJZONDER GEBIED VOOR MENS EN MILEU Het Regionaal

Nadere informatie

Samenvatting 203 Klimaatverandering leidt volgens de voorspellingen tot een toename van de mondiale temperatuur en tot veranderingen in de mondiale waterkringloop. Deze veranderingen in de waterkringloop

Nadere informatie

Beheersen van stoffenrisico's

Beheersen van stoffenrisico's Beheersen van stoffenrisico's Focus op multidimensionale beheersstrategieën 2 Inhoud van deze presentatie Waarom onderzoek naar beheersstrategieën bij TNO Welke kennisontwikkeling vindt plaats Human factor,

Nadere informatie

Klimaat voor Ruimte. prof.dr. Pavel Kabat Wetenschappelijk Directeur Voorzitter Programmaraad

Klimaat voor Ruimte. prof.dr. Pavel Kabat Wetenschappelijk Directeur Voorzitter Programmaraad Klimaat voor Ruimte prof.dr. Pavel Kabat Wetenschappelijk Directeur Voorzitter Programmaraad Doel van het KvR programma is: Klimaatverandering. naar klimaatverandering als vraagstuk aangaande ruimtelijke

Nadere informatie

Naar Nationale Parken van Wereldklasse

Naar Nationale Parken van Wereldklasse #NationaleParken www.nationaleparkenwereldklasse.nl Naar Nationale Parken van Wereldklasse Janneke van Montfort j.montfort@staatsbosbeheer.nl 1 Vergelijking Nederland met VK 2 Heroriëntatie op standaard

Nadere informatie

LIFE. Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten. Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL. 7 november 2013

LIFE. Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten. Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL. 7 november 2013 LIFE Financiering van Europese milieu- en natuurprojecten Astrid Hamer, NCP LIFE Agentschap NL 7 november 2013 Inhoud -Rol Agentschap NL -Wat is LIFE -LIFE+ projecten -Wat is een goed project? -LIFE 2014-2020

Nadere informatie

Onderwijs en Kennisoverdracht

Onderwijs en Kennisoverdracht Onderwijs en Kennisoverdracht Ontwikkelingen in de duurzame landbouw in Suriname Prof. Tiny van Boekel, Decaan voor Onderwijs/Vice-rector, Wageningen University & Research Centre, NL Inhoud lezing Ontwikkelingen

Nadere informatie

Crop Water Productivity. concept & relevance. Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019

Crop Water Productivity. concept & relevance. Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019 Dr. Eline Vanuytrecht - Lab Bodem & Waterbeheer, KU Leuven 22 Maart 2019 Crop Water Productivity concept & relevance Eline Vanuytrecht & Dirk Raes - - September 2017 Inhoud Klimaat Impact -- oogst Impact

Nadere informatie

Deltaprogramma Rivieren. Samenvating. Plan van Aanpak

Deltaprogramma Rivieren. Samenvating. Plan van Aanpak Samenvating Plan van Aanpak Deelprogramma Rivieren In de afgelopen eeuwen hebben de rivieren steeds minder ruimte gekregen, omdat we ruimte nodig hadden voor wonen, werken en recreëren. Rivieren zijn bedijkt,

Nadere informatie

Nieuwsbrief nummer 2, juni 2005

Nieuwsbrief nummer 2, juni 2005 Nieuwsbrief nummer 2, juni 2005 Inhoud en Colofon 1. Programma nieuws 2. Overig nieuws 3. In de pers 4. Info voor projectleiders 5. Website 6. Klimaatportaal 7. Vacatures Dit is een nieuwsbrief van het

Nadere informatie

Innovatie in afvalwaterketens en watersystemen

Innovatie in afvalwaterketens en watersystemen 100 miljoen besparen op investeringen 15% minder overstorten door integrale sturing Innovatie in afvalwaterketens en watersystemen De afgelopen jaren hebben de waterschappen Hollandse Delta en De Dommel

Nadere informatie

Eiland van Dordrecht. Data. Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht. Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht

Eiland van Dordrecht. Data. Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht. Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht Voorbeeldprojecten Eiland van Dordrecht Eiland van Dordrecht Dordrecht Concept Gebiedsrapportage Eiland van Dordrecht Data Locatie: Dordrecht Opdrachtgever: Gemeente Dordrecht in samenwerking met DPNH

Nadere informatie

15 mei Inspire richtlijn van kracht

15 mei Inspire richtlijn van kracht Er is er één jarig! 15 mei 2007 Inspire richtlijn van kracht Wat regelt INSPIRE INSPIRE mijlpalen 15/5/2009 INSPIRE wet 3/12/2010 Metadata van annex I en II 9/11/2011 Discovery en view services voor annex

Nadere informatie

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI

Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs. James W. Jones Director, FCI Opportunities for Collaborative Interdisciplinary Programs James W. Jones Director, FCI Outline Introduction: Motivation for the FCI Ongoing Projects Mechanisms Emerging Needs, Opportunities Closing Remarks

Nadere informatie

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij

De essentie van de nieuwe ISO s. Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij De essentie van de nieuwe ISO s Dick Hortensius, NEN Milieu & Maatschappij 1 Waar ik het over ga hebben De uitdaging en de oplossing De HLS voor iedereen De HLS voor wie het wil Waar we staan en wat er

Nadere informatie

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen

Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Invloed van de klimaatverandering op hydrologische extremen in Vlaanderen Patrick Willems K.U.Leuven - Afdeling Hydraulica i.s.m. Koninklijk Meteorologisch Instituut van België Lopend onderzoek CCI-HYDR

Nadere informatie