Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Functie volgt peil. maaiveldverloop. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari. Huiskavel en gebouwen"

Transcriptie

1 zones Functie volgt peil cm cm 0-30 cm cm cm maaiveldverloop gebruik waterpeil Huiskavel en gebouwen Gemiddeld 50 cm Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari Natte Natuur, Piekberging water Grutto s, jongvee, ruwvoer, veensafari Huiskavel en gebouwen

2 Agenda Westelijke Veenweiden Rijk, Provincies, Waterschappen en Gemeenten Wim Dijkman

3 Van sectoraal naar Integraal Veiligheid Bodemdaling Klimaat Waterbeheer Waterkwaliteit Natuur & Landschap Landbouw Verstedelijking Probleemeigenaar?

4 Allemaal aan zet Natuurbeheerder Melkveehouder Waterbeheerder Publieke Opinie

5 Melkveehouderij veenweide Een groenblauw misverstand Nu Gezinsbedrijf Middelgroot Grondgebonden Weidegang 50% agrarisch natuurbeheer Ontwikkeling Schaalvergroting (+/-) Opvolging (+) Quotum handel (+) Kansen verbreding (+) Arbeid (-)

6 Agenda Westelijke Veenweiden (2004) Rijk Provincies Waterschappen Gemeenten 1. Lange termijn visie (allen) 2. Regeling Landbouw met Natuurlijke Handicap (EU/Rijk + decentraal) 3. Groenblauwe diensten (Rijk + decentraal) 4. Water en Ruimtelijke ordening (P3 en WS) 5. Ruimte in de RO voor multifunctionaliteit (P3 + gemeenten) 6. Stad en Platteland (G4 en P3)

7 Doelen Nota Ruimte Bodemdaling Waterbeheer/kwantiteit Waterkwaliteit Landschap Landbouw Natuur Lokaal herstructureringsopgaven

8 Klimaatverandering: effecten Toename regenval intensiteit 25 Zegveld 3: Temperatuur Gemiddelde over 30 jaar Toename droge perioden Temp. C Zomer Winter Hogere temperatuur Referentie A2 B2 Grotere variatie in regenval deficit Groter watertekort in de zomer Grotere faalkans P-ET (mm) Zegveld 3: Neerslag - verdamping Gemiddelde over 30 jaar Referentie A2 B2 Zomer Winter

9 Nota Ruimte middelen Herstructurering VW Groene Hart & Laag Holland Versnelling 35 mln. Basis xxx mln ( ) Criteria Bodemdaling / waterbeheer + MKBA Integrale gebiedsontwikkeling Voorbeelden Krimpenerwaard Wilnis Vinkeveen Wormer- en Jisperveld

10 RO én landgebruik Functie verandering Herstructurering landbouw en natuur (top down?) Functie adaptatie Natuur resultante van drooglegging Melkveehouderij met meer variatie in drooglegging (bottom up) Landschap leidend voor landgebruik

11 Vensters op verleden -> Vensters op de toekomst Nu corridor Straks SS SS SS

12 Melkveehouderij: variatie in drooglegging Natter land als extra Waarde afkopen Natuurproductie Verhoogde LNH Grondbank en verpachten Schaalvergroting & extensivering

13 Innovatieprogramma WV Arbeid, dé factor Initiatief bij ondernemers Techniek, structuur én cultuur Drie componenten Organisatie (proces) Kennis (BO programma s) Risico dekkend kapitaal

14 Voorbeelden Onderwaterdrainage Mobiele melkwagen Onderbemaling & Natuurproductie Beheersgras als veevoer Eendekroos als veevoer Klimaatneutraler boeren Robuuste koe Locale kennis mobiliseren

15 Waterbeheer Van Achterkant -> Voorkant Van Reactief -> Proactief Onderbemalingen verleden tijd Flexibel en dynamisch peilbeheer Boer als partner in waterbeheer

16 Transitie in proces Ruimtelijke Ordening Toelatingsplanologie Ontwikkelingsplanologie Ownership Landgebruik Functiegericht Innovatiegericht Procesgericht Partners in Ontwikkeling

17 Kennisagenda Innovatie, onpeilbaar Natuurbeheer als onderdeel van Nieuw landgebruik Locale kennis en ambitie Sturingsprocessen

18 Conclusies Waterbeheer sturend op functies Landschap Beheren door investeren en innoveren Vensters op de toekomst Locale kennis en ambitie Platteland <-> Stad

19 + onderbemalingen globale peilvakken huidige situatie + opmalingen Peilvakken 60 WGP Wilnis-Vinkeveen

20 maaiveld 1998 Geplande nieuwe natuur Natuurkern Vinkeveen en Botsh Aanvaardde RVZ Natuurkern Nieuwkoopse plassen

21 Krimpenerwaard: herinrichting Nieuwe natuur (EHS) Beheersgebied Bebouwing Op basis van hoogteligging EHS Recreatie Landbouw Landbouw/natuur Nieuw watersysteem LI Getallen: peilen - ANP Recreatie Landbouw

22 Zegveld Noord De nieuwe polder op een schaal van 8000 ha Hoogteliggingen in gebied ten Noorden van de Oude Rijn

23 Zegveld Noord: huidige indeling in peilvakken Zegveld Noord: één peilvak en drooglegging 50 cm De nieuwe polder op een schaal van 800 ha: Zegveld Noord

24 Zegveld Noord: één peilvak en en drooglegging van cm cm Zegveld Noord: één peilvak en drooglegging 25 cm Zegveld Noord bij 25 en 50 cm drooglegging

25 Nat Nat (ca. (ca cm) cm) continuüm Droog Droog (50 ( cm) cm) LB licht vleesvee lichter melkvee, jongvee, grutto s melkvee N moerasvogels zware pakketten, grutto s kievit V Natuur, riet, energiegewas Zorg, recreatie, arrangementen, etc.

Westelijke Veenweiden

Westelijke Veenweiden Westelijke Veenweiden Nota Ruimte budget 113 miljoen euro Planoppervlak 73.000 hectare in totaal voor alle projecten Trekker Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit De Groene Ruggengraat, waar

Nadere informatie

Een route naar een. Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling. 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman

Een route naar een. Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling. 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman Een route naar een Programmatische aanpak duurzame veenweideontwikkeling 12 april 2017 Siem Jan Schenk/ Ruud Maarschall Derk Jan Marsman Uitgangspunten Gebiedscommissie Laag Holland (MKBA in 2009) Bodemdaling

Nadere informatie

- 105" Kernkwaliteiten. Kernkwaliteiten Nota Ruimte. Kernkwaliteiten Groene Hart. Kernkwaliteiten Groene Hart

- 105 Kernkwaliteiten. Kernkwaliteiten Nota Ruimte. Kernkwaliteiten Groene Hart. Kernkwaliteiten Groene Hart - 105" Kernkwaliteiten Car/a Bisseling Programmamanager pmgrammabureau GH 15mel2008 Kernkwaliteiten Nota Ruimte De kernkwaliteiten van het veenweidegebied: grote mate van openheid; strokenverkaveling met

Nadere informatie

Dalende bodems, stijgende kosten

Dalende bodems, stijgende kosten Dalende bodems, stijgende kosten Mogelijke maatregelen tegen veenbodemdaling in het landelijk en stedelijk gebied door Gert Jan van den Born 1 Aanleiding voor een studie over veenbodemdaling Recent verleden:

Nadere informatie

Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem. Linda van der Weijden

Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem. Linda van der Weijden Kringlooplandbouw: Meer verdienen met aandacht voor het natuurlijk systeem Linda van der Weijden Opzet Inhoud: Hoe ontwikkel je met het natuurlijk systeem? Proces: Hoe pakken we dat aan? 2 Wat is kringlooplandbouw?

Nadere informatie

Bodemdaling afremmen, stoppen en zo mogelijk herstellen

Bodemdaling afremmen, stoppen en zo mogelijk herstellen Bodemdaling afremmen, stoppen en zo mogelijk herstellen Niets houdt ons tegen Peter Hoogervorst 470 km 2 veengebied PBL: 34 cm bodemdaling 2050 HHNK: 27 cm bodemdaling 2050 zeespiegel stijgt dit proces

Nadere informatie

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen

Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Maatschappelijke Kosten Baten Analyse Waarheen met het Veen Ernst Bos en Theo Vogelzang (LEI) Opgave LEI: Beoordeel peilstrategieën Groene Hart op basis van Maatschappelijke Kosten en Baten Opbouw presentatie:

Nadere informatie

Waterbeheer en landbouw

Waterbeheer en landbouw Waterbeheer en landbouw Melkveehouderij in veenweidegebieden Bram de Vos (Alterra) Idse Hoving (Animal Sciences Group) Jan van Bakel (Alterra) Inhoud 1. Probleem 2. Waterpas model 3. Peilverhoging polder

Nadere informatie

toekomst veenweide Inspiratieboek

toekomst veenweide Inspiratieboek toekomst veenweide Inspiratieboek BOSCH SLABBERS toekomst veenweide Inspiratieboek Opdrachtgever Kennis voor Klimaat In samenwerking met Alterra, DHV, Gemeente Midden-Delfland, Provincie Zuid-Holland,

Nadere informatie

meer stad meer landschap

meer stad meer landschap meer stad meer landschap een nieuw perspectief Hanneke Kijne Academie van Bouwkunst Amsterdam Hoofd masteropleiding Landschapsarchitectuur meer klimaatverandering temperatuur stijgt meer klimaatverandering

Nadere informatie

Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018

Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018 Presentatie van gebiedsavond Peilbesluit Zegveld Gebiedsavond De Haak 29 oktober 2018 In gesprek over het water(peil) in De Haak, Zegveld en alternatieven voor het toekomstig waterpeil Programma Welkom

Nadere informatie

PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN

PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN PEILVERHOGING IN HET VEENWEIDEGEBIED; GEVOLGEN VOOR DE INRICHTING EN HET BEHEER VAN DE WATERSYSTEMEN JOS SCHOUWENAARS WETTERSKIP FRYSLÂN VEENWEIDE SYMPOSIUM 11 APRIL 2019 OPZET PRESENTATIE 1. Wat is de

Nadere informatie

Ruimte om te leven met water

Ruimte om te leven met water Ruimte om te leven met water Het huidige watersysteem is volgens de nieuwe In de toekomst wil het waterschap een zoveel Om de benodigde ruimte aan hectares te verwerven inzichten niet meer op orde. Aanpassingen

Nadere informatie

Poldergesprekken. 2 e avond 19 februari 2018

Poldergesprekken. 2 e avond 19 februari 2018 Poldergesprekken 2 e avond 19 februari 2018 Pilot poldergesprekken Opzet Avond 1: wat en het nu Kwaliteiten en aandachtspunten Avond 2: de toekomst Hoe kunnen de kwaliteiten worden versterkt en de aandachtspunten

Nadere informatie

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV presentatie Heel Holland Zakt, 31 maart 2016 Roel van Gerwen, Walter Menkveld Inhoud Het probleem bodemdaling Experimenteren met veengroei De toekomst van de landbouw in veenweidegebieden

Nadere informatie

: Provinciale Staten van Noord Holland, Utrecht en Zuid Holland. Van : Stuurgroep Groene Hart Tel.:

: Provinciale Staten van Noord Holland, Utrecht en Zuid Holland. Van : Stuurgroep Groene Hart Tel.: Memorandum Datum : 7 december 2006 Aan : Provinciale Staten van Noord Holland, Utrecht en Zuid Holland Van : Stuurgroep Groene Hart Tel.: 030-2582750 Onderwerp : Ontwerp Uitvoeringsprogramma Groene Hart

Nadere informatie

28. Ruggengraat voor natuur en recreatie (Natte As)

28. Ruggengraat voor natuur en recreatie (Natte As) 28. Ruggengraat voor natuur en recreatie (Natte As) doel Versnellen van de realisatie van de Groene Ruggengraat in het Groene Hart zodat deze in 2018 echt af is De Natte As is een robuuste natuurverbinding

Nadere informatie

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water

AQUATISCHE LANDBOUW. haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW haal meer uit land én water AQUATISCHE LANDBOUW Waarom wel het land, maar niet de sloot benutten in de veenweiden? Dat is de vraag waar het om draait in het icoon Aquatische landbouw

Nadere informatie

KNMI 06 klimaatscenario s

KNMI 06 klimaatscenario s KNMI 06 klimaatscenario s Stof tot nadenken? Opzet presentatie Klimaatverandering en het (versterkte) broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering De nieuwe KNMI-klimaatscenario s Mogelijke effecten 1

Nadere informatie

Veenweiden en KRW Nutriënten. Verbinden van doelen en instrumenten. Wim Dijkman

Veenweiden en KRW Nutriënten. Verbinden van doelen en instrumenten. Wim Dijkman Veenweiden en KRW Nutriënten Verbinden van doelen en instrumenten Wim Dijkman Doelen KRW: waterkwaliteit Landbouw Natuur Waterkwantiteit Bodem Landschap Stad-land en recreatie Jook Bol, DLG Noord Holland

Nadere informatie

Nota beantwoording zienswijzen

Nota beantwoording zienswijzen Beantwoording van de ingediende zienswijzen op het Peilbesluit (13.24210) en het Watergebiedsplan (13.23911). Auteur W.J. Nijdam Registratienummer 13.45106 2 1. Milieufederatie Stationsstraat 38 1506 DH

Nadere informatie

CHALLENGE LANDSCHAP Kwaliteit door ontwikkelen

CHALLENGE LANDSCHAP Kwaliteit door ontwikkelen CHALLENGE LANDSCHAP 2070 Kwaliteit door ontwikkelen 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 1962 1962 54 JAAR TERUG, 54 JAAR VOORUIT landschap in transitie - 2016 2016 LANDSCHAP IN 2070

Nadere informatie

Toepassing van onderwaterdrains in stad en land: mogelijkheden en kansen

Toepassing van onderwaterdrains in stad en land: mogelijkheden en kansen Toepassing van onderwaterdrains in stad en land: mogelijkheden en kansen Workshop 1.4 Kennisconferentie Deltaprogramma Jan van den Akker Alterra / Wageningen UR janjh.vandenakker@wur.nl Bodemdaling Component

Nadere informatie

Westflank Haarlemmermeer

Westflank Haarlemmermeer Nota Ruimte budget 48 miljoen euro Planoppervlak 1500 hectare Trekker Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit Westflank Haarlemmermeer Westflank Haarlemmermeer is een Randstad Urgent - project.

Nadere informatie

Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis

Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis Grondgebonden landbouw in Zuid-Holland; Structuur en economische betekenis Masterclass Provinciale Statenleden ZH Marc Ruijs, 8 oktober 2014 Inleiding Grondgebonden landbouw Structuuraspecten Economische

Nadere informatie

Onderwaterdrains in het veenweidegebied

Onderwaterdrains in het veenweidegebied Onderwaterdrains in het veenweidegebied Onderwaterdrains in het veenweidegebied Onderwaterdrains in veenweidegebieden Door het afwateren van de veenweide-gebieden daalt daar de bodem. Het veen in de bodem

Nadere informatie

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden

STUREN MET WATER. over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER over draagvlak en draagkracht in de westelijke veenweiden STUREN MET WATER Het ontwerp Sturen met water van het Veenweide Innovatiecentrum Zegveld (VIC) zet in op actief, dynamisch grondwaterbeheer

Nadere informatie

Samen Ontwikkelen. Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept

Samen Ontwikkelen. Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept Samen Ontwikkelen Stuurgroep Nationaal Landschap Groene Hart i.o. 19 september 2012 / concept Samen Ontwikkelen 2. Water Bodem & Gebruik 3. Het Groene Hart, met zijn veenweiden, Over de realisatie van

Nadere informatie

COPYRIGHT. l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische. 02 juli Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap

COPYRIGHT. l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische. 02 juli Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap Veldwerkplaats: l Habitat verbeterende maatregelen voor aquatische fauna in poldergebieden 02 juli 2009 Rudi Terlouw, Regiohoofd Veenweiden, Zuid-Hollands Landschap KRIMPENERWAARD Veenweidepolder van

Nadere informatie

Verbeterd DroogmakerijSysteem PARK21

Verbeterd DroogmakerijSysteem PARK21 Verbeterd DroogmakerijSysteem PARK21 Noot vooraf Het is de intentie dat dit Verbeterd Droogmakerij Systeem ooit in de gehele polder geïntroduceerd zal worden, zowel in stedelijk als landelijk gebied. Dit

Nadere informatie

Almere 2.0. studieopdracht 3e jaar T&L (in teamverband)

Almere 2.0. studieopdracht 3e jaar T&L (in teamverband) Almere 2.0 studieopdracht 3e jaar T&L (in teamverband) Voor de derdejaarsopdracht Ecologie van de opleiding TenL stond de woningopgave van Almere centraal. Almere is in korte tijd uitgegroeid tot een stad

Nadere informatie

NOOD! KREET. over het Veenweidelandschap in het Groene Hart [ ] HERHALING

NOOD! KREET. over het Veenweidelandschap in het Groene Hart [ ] HERHALING over het Veenweidelandschap in het Groene Hart [ ] HERHALING Aan de leden en plaatsvervangend leden van de Vaste Kamercommissie voor LNV t.a.v. de griffier, de heer G.F.C. van Leiden. Liemeer, september

Nadere informatie

Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect. Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage

Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect. Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage Poldergerichte aanpak, toekomstbestendig effect Zet stappen en werk mee aan klimaatslimme landbouw op veen, bijvoorbeeld met onderwaterdrainage Samen poldergericht werken aan: Minder bodemdaling Lagere

Nadere informatie

Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave. door Gert Jan van den Born

Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave. door Gert Jan van den Born Nationaal klimaatbeleid en de betekenis van landgebruik in de mitigatieopgave door Gert Jan van den Born 1 Klimaatbeleid: Nationale uitwerking Europese klimaatafspraken: kader voor de nationale opgave

Nadere informatie

Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding

Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Vlaamse Klimaatconferentie: Adaptatie, 26.5.2011, Antwerpen Klimaatscenario s voor Vlaanderen, en impact op de waterhuishouding Johan Brouwers Dienst Milieurapportering - MIRA, Vlaamse Milieumaatschappij

Nadere informatie

Toelichting bij de inzending

Toelichting bij de inzending Toelichting bij de inzending Door de diepe ontwatering van de Friese veenweiden oxideert het veen waardoor het maaiveld daalt. Dat proces gaat door zolang de polderpeilen aan het dalende maaiveld wordt

Nadere informatie

Twentse landbouw in nieuw krachtenveld. Gerko Hopster &JurgenNeimeijer

Twentse landbouw in nieuw krachtenveld. Gerko Hopster &JurgenNeimeijer Twentse landbouw in nieuw krachtenveld Gerko Hopster &JurgenNeimeijer Programma Voorstellen Stellingen Presentatie trends en ontwikkelingen Discussie Conclusies en afronding Pratensis Adviesbureau voor

Nadere informatie

Integraal Waterplan Haarlem. Erhard Föllmi afd. OGV/SZ 17 sept. 2014

Integraal Waterplan Haarlem. Erhard Föllmi afd. OGV/SZ 17 sept. 2014 Integraal Waterplan Haarlem Erhard Föllmi afd. OGV/SZ 17 sept. 2014 Inhoud presentatie 1. Enkele begrippen 2. Waterplan Haarlem Aanleiding en doel Gerealiseerde maatregelen Actualisatie Geplande maatregelen

Nadere informatie

Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten

Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten Alles van waarde is weerloos over landschap, herijking EHS groen blauwe diensten Gerbrand van t Klooster LTO Nederland Coördinator ruimtelijke ordening Waarden van het landschap, RLG (1996): ruimte en

Nadere informatie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie

Voorstellen. Waterschap Hollandse Delta. John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Voorstellen Waterschap Hollandse Delta John Ebbelaar Hoofd afdeling Plannen en Regie Waterschap Hollandse Delta Dynamiek in de Delta [2] Inhoud De taken van het waterschap De dynamiek in de tijd Een dynamische

Nadere informatie

Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen

Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland 2000 v.chr zeegat Bergen / achtste eeuw n.chr strandwallen+dorpen Wordingsgeschiedenis van Noord-Holland Rond 800! veenpakket / 1350! eilanden met duinenrij 3 Landwinning

Nadere informatie

Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer

Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer Inrichtingsproject en proeftuin peilbeheer Wat zijn effecten van een ander peil op: - veiligheid van de dijk en achterland - waterkwantiteit, waterkwaliteit, kwel en leefomgeving Hoe In- en uitlaat middels

Nadere informatie

Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant

Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant Samenwerking rondom Bodem De praktijk in Noord-Brabant Harrie Vissers 21 september 2017 Congres SIKB Varkensdichtheid per gemeente (aantal varkens per ha landbouwgrond) aantal varkens Nederland: 12,5 mln

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Wat kunnen we in Nederland verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering) en het broeikaseffect? Waargenomen klimaatverandering KNMI 06 klimaatscenario

Nadere informatie

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV

INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV INNOVATIE PROGRAMMA VEEN IPV Roel van Gerwen Programmamanager IPV De opgave: tegengaan bodemdaling +55-70% ontwatering bodemdaling www.wageningenur.nl 335.000 ha veen met een dikte van 40 cm en meer www.knmi.nl

Nadere informatie

Fact sheet Bodemdaling door veenoxidatie

Fact sheet Bodemdaling door veenoxidatie Fact sheet Bodemdaling door veenoxidatie Wat is bodemdaling door veenoxidatie? Bij de ontginning van het westelijke veenweidegebied zijn sloten gegraven om de moerassen van West Nederland geschikt te maken

Nadere informatie

Cittaslow Midden-Delfland. Ondernemen in Midden-Delfland. Govert van Oord Bestuurder Midden-Delfland

Cittaslow Midden-Delfland. Ondernemen in Midden-Delfland. Govert van Oord Bestuurder Midden-Delfland Cittaslow Midden-Delfland Ondernemen in Midden-Delfland Govert van Oord Bestuurder Midden-Delfland 1 De ontwikkeling in historisch Benoem je kwaliteiten en perspectief draag uit! - Midden-Delfland ontstaat

Nadere informatie

Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied

Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied Analyse van bestuurlijke initiatieven voor multifunctioneel & duurzamer laagveenweidegebied Roos den Uyl Copernicus Instituut voor Duurzame Ontwikkeling & Innovatie Universiteit Utrecht Eindsymposium Waarheen

Nadere informatie

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer

Bodem & Klimaat. Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Bodem & Klimaat Op weg naar een klimaatbestendig bodembeheer Jaartemperaturen en warmterecords in De Bilt sinds het begin van de metingen in 1706 Klimaatverandering KNMI scenarios Zomerse dagen Co de Naam

Nadere informatie

Beleidsanalyse. plattelandsontwikkeling. 1,9 mld menselijk kapitaal

Beleidsanalyse. plattelandsontwikkeling. 1,9 mld menselijk kapitaal Beleidsanalyse De gemeente Nieuwkoop heeft voor de uitwerking van de structuurvisie een beleidsanalyse laten uitvoeren. In de beleidsanalyse is beoordeeld welke beleidsplannen en programma s van verschillende

Nadere informatie

Institute for Environmental Studies (IVM)

Institute for Environmental Studies (IVM) Institute for Environmental Studies (IVM) Development of spatial evaluation methods to support evaluation and comparison of alternative management strategies for Dutch fen meadow areas. Ron Janssen, Marjan

Nadere informatie

Bouwen met klimaatverandering

Bouwen met klimaatverandering Bouwen met klimaatverandering Daar was eens een mannetje, dat was niet wijs, Dat bouwde zijn huisje al op 't ijs; 't Begon te dooien, maar niet te vriezen, Toen moest dat mannetje zijn huisje verliezen

Nadere informatie

Ruimte voor de beek. Ervaring bij Waterschap Limburg. project Loobeekdal, periode Frans Verdonschot Martijn Schraven

Ruimte voor de beek. Ervaring bij Waterschap Limburg. project Loobeekdal, periode Frans Verdonschot Martijn Schraven Ervaring bij Waterschap Limburg Ruimte voor de beek project Loobeekdal, periode 2005-2015 Frans Verdonschot Martijn Schraven Loobeekdal Venray 2 Loobeekdal doelen Doelen n Realisatie natuur (EHS) met natte

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (PvdD) (d.d. 7 april 2015) Nummer Onderwerp Gevolgen afschaffing melkquotum

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (PvdD) (d.d. 7 april 2015) Nummer Onderwerp Gevolgen afschaffing melkquotum van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (PvdD) (d.d. 7 april 2015) Nummer 3031 Onderwerp Gevolgen afschaffing melkquotum Aan de leden van Provinciale Staten Toelichting vragensteller Op

Nadere informatie

Klimaatbestendige Greenport. Boskoop 1 november 2017 Susanne Groot

Klimaatbestendige Greenport. Boskoop 1 november 2017 Susanne Groot Klimaatbestendige Greenport Boskoop 1 november 2017 Susanne Groot Aanleiding wateroverlastproces Succes waterbeschikbaarheidsproces Wateroverlast Boskoop Klimaatverandering Waterschap voert watergebiedsplan

Nadere informatie

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers

Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering. MT 22 maart 2012 Arno Lammers Regionale Adaptatie Strategie vanwege klimaatverandering MT 22 maart 2012 Arno Lammers Voorgeschiedenis RAS - Proces Waterkader Haaglanden gestart febr. 2003 na opdracht AB - Regionaal Bestuursakkoord

Nadere informatie

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom Aanpak regie verzilting Noord-Nederland Titian Oterdoom Toename verzilting Bodemdaling zeespiegelstijging Grilliger neerslagpatroon met langere perioden van droogte Warmer klimaat meer verdamping gewassen

Nadere informatie

Projectplan t.b.v. subsidieaanvraag Nota Ruimte

Projectplan t.b.v. subsidieaanvraag Nota Ruimte Bijlage 1 Kredietaanvraag projecten Nota Ruimte middelen Hoogwaterzone de Meije in Bodegraven-Noord Projectplan t.b.v. subsidieaanvraag Nota Ruimte DEFINITIEF, 14 juli 2011 INHOUDSOPGAVE 1 Algemene informatie...

Nadere informatie

32 LANDWERK #5/6 / 2017 STELLING. We komen maar niet vooruit met het veenweidedossier. Opgeven of een doorbraak forceren?

32 LANDWERK #5/6 / 2017 STELLING. We komen maar niet vooruit met het veenweidedossier. Opgeven of een doorbraak forceren? 32 LANDWERK #5/6 / 2017 STELLING We komen maar niet vooruit met het veenweidedossier. Opgeven of een doorbraak forceren? LANDWERK #5/6 / 2017 33 Het veenweidedossier Het lijkt of er weinig substantieels

Nadere informatie

Peilbesluit Rietveld 2017

Peilbesluit Rietveld 2017 Peilbesluit Rietveld 2017 Vast te stellen door het algemeen bestuur op 04-10-2017 Hoogheemraadschap de Stichtse Rijnlanden Titel: Peilbesluit Rietveld 2017 Dm: #1259444 Auteur: Linda Nederlof Datum: juni

Nadere informatie

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland

Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland Formulier ten behoeve van het indienen van schriftelijke vragen als bedoeld in artikel 37 van het Reglement van Orde Verenigde Vergadering Delfland Peilbeheer en weidevogels Aanleiding De Algemene Waterschapspartij

Nadere informatie

KENNISAGENDA GROENE HART

KENNISAGENDA GROENE HART KENNISAGENDA GROENE HART Kennisagenda Groene Hart Versie december 2011 Groene Hart Academie Karin van Beckhoven, Theo Vogelzang, Jenny van der Geer Kennisagenda Groene Hart 2 INHOUDSOPGAVE Voorwoord 4

Nadere informatie

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014

Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af. Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 Deltaprogramma: het werk aan onze delta is nooit af Katja Portegies Staf Deltacommissaris 11 juni 2014 1 Tot 6.70 m. onder zeeniveau 60% overstroombaar gebied, daar wonen ongeveer 9 miljoen mensen met

Nadere informatie

Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland. Haarlem, 30 augustus Vragen nr. 86

Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland. Haarlem, 30 augustus Vragen nr. 86 Aan de leden van Provinciale Staten van Noord-Holland Haarlem, 30 augustus 2016 Vragen nr. 86 Vragen van de heer F.J. Kramer (Groen Links) over veenstand in Noord-Holland De voorzitter van Provinciale

Nadere informatie

Samenwerkingsovereenkomst Laag Holland

Samenwerkingsovereenkomst Laag Holland Samenwerkingsovereenkomst Laag Holland 2013-2017 De ondergetekenden: 1. Gedeputeerde staten van Noord-Holland, te dezen vertegenwoordigd door gedeputeerde J. Bond, handelend ter uitvoering van GS-besluit

Nadere informatie

De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt. Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak van bodemdaling!

De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt. Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak van bodemdaling! De bodem daalt sneller dan de zeespiegel stijgt Tijd voor een innovatieve en integrale aanpak van bodemdaling! In de Nederlandse Delta wonen negen miljoen mensen. Hier wordt zeventig procent van ons inkomen

Nadere informatie

Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen?

Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen? Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen? Ilperveld Waaierverkaveling van voormalige hoogveenkoepel bij Nieuw-Loosdrecht Foto: Theo Baart Het mooie veen achter de duinen 100 na Christus Vos, P.C..

Nadere informatie

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren Zuid-Holland) (d.d. 23 september 2007) Nummer 2107

Antwoord. van Gedeputeerde Staten op vragen van. A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren Zuid-Holland) (d.d. 23 september 2007) Nummer 2107 van Gedeputeerde Staten op vragen van A.H.K. van Viegen (Partij voor de Dieren Zuid-Holland) (d.d. 23 september 2007) Nummer 2107 Onderwerp Genomen peilbesluit Reeuwijk in relatie tot het Streekplan Oost,

Nadere informatie

Klimaatopgave landelijk gebied

Klimaatopgave landelijk gebied Klimaatopgave in beeld 13 oktober 2016, Hoogeveen Algemene info Klimaatopgave landelijk gebied Bert Hendriks Beleidsadviseur hydrologie 275.500 ha 580.000 inwoners 543 medewerkers 22 gemeenten 4.479 km

Nadere informatie

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta

Waterschap Hollandse Delta. dynamiek in de delta Waterschap Hollandse Delta dynamiek in de delta Inhoud De dynamiek in de tijd Een dynamische ruimte De opgaven nu en voor de toekomst Water besturen Functionele overheid Algemeen belang en specifiek belang

Nadere informatie

NGEKOMEN 2 f $ÊP. 2Ot0

NGEKOMEN 2 f $ÊP. 2Ot0 p r HOLLAND ZUID NGEKOMEN 2 f $ÊP. 2Ot0 5 -minuten versie voor Provinciale Staten Directie DLB Afdeling Water en Groen Registra tierrummer PZH-2010-205618593 (DOS-2009-0020446) Datum vergadering Gedeputeerde

Nadere informatie

Effect van hydrologische maatregelen op maaivelddaling

Effect van hydrologische maatregelen op maaivelddaling Effect van hydrologische maatregelen op maaivelddaling Jan van den Akker, Rob Hendriks, Idse Hoving, Matheijs Pleijter, Frank Lenssinck, Karel van Houwelingen, e.v.a. Componenten maaivelddaling Consolidatie,

Nadere informatie

Ruimte voor het Veen. Op weg naar een nationaal gebiedsprogramma met regionale uitwerkingen

Ruimte voor het Veen. Op weg naar een nationaal gebiedsprogramma met regionale uitwerkingen Ruimte voor het Veen Op weg naar een nationaal gebiedsprogramma met regionale uitwerkingen Landschapstriënnale, 26 september 2017 Peter de Ruyter, landschapsarchitect bron: Boskoops museum Kind van het

Nadere informatie

Welkom bij de informatiebijeenkomst watergebiedsplan Westeramstel. 28 juni 2016 Zuider legmeerpolder en Uithoornse Polder

Welkom bij de informatiebijeenkomst watergebiedsplan Westeramstel. 28 juni 2016 Zuider legmeerpolder en Uithoornse Polder Welkom bij de informatiebijeenkomst watergebiedsplan Westeramstel 9 september 2015 2015 28 juni 2016 Zuider legmeerpolder en Uithoornse Polder Programma Waarom een watergebiedsplan (dhr. G. Korrel) Stand

Nadere informatie

Reactie op ingediende zienswijze tegen het ontwerp-peilbesluit

Reactie op ingediende zienswijze tegen het ontwerp-peilbesluit NOTA VAN BEANTWOORDING Reactie op ingediende zienswijze tegen het ontwerp-peilbesluit De Wijk 17.066346 INHOUDSOPGAVE 1 Inleiding... 3 2 Overzicht zienswijzen... 3 3 Beantwoording zienswijze... 4 Bijlage

Nadere informatie

OVERZICHT WERKZAAMHEDEN EN PRODUCTEN 2006 PROJECT WAARHEEN MET HET VEEN

OVERZICHT WERKZAAMHEDEN EN PRODUCTEN 2006 PROJECT WAARHEEN MET HET VEEN OVERZICHT WERKZAAMHEDEN EN PRODUCTEN 2006 PROJECT WAARHEEN MET HET VEEN Stand van zaken 1. Berekeningen effecten van peilscenario s In 2005 is een 5000 ha groot pilot gebied rond polder Zegveld in het

Nadere informatie

KNMI 06 klimaatscenario s

KNMI 06 klimaatscenario s KNMI 06 klimaatscenario s Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Klimaatscenario s Mogelijke

Nadere informatie

Landbouwverkenning. Lingewaal West - Gorinchem Oost

Landbouwverkenning. Lingewaal West - Gorinchem Oost Landbouwverkenning Lingewaal West - Gorinchem Oost Vuren, 16 november 2009 Programma Welkom (G. van Zandwijk) Resultaten van de landbouwverkenning (R. Vorage, Projecten LTO Noord) Vragen en discussie Pause

Nadere informatie

Klimaat in de 21 e eeuw

Klimaat in de 21 e eeuw Klimaat in de 21 e eeuw Hoe verandert ons klimaat? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd en voor Nederland Mogelijke

Nadere informatie

inhoud presentatie Water types op Texel aanleiding Masterplan verkenning nut en noodzaak projectenprogramma implementatie, ervaringen tot nu toe

inhoud presentatie Water types op Texel aanleiding Masterplan verkenning nut en noodzaak projectenprogramma implementatie, ervaringen tot nu toe inhoud presentatie aanleiding Masterplan Masterplan Water voor Texel verkenning nut en noodzaak Maatwerk voor en door de regio projectenprogramma implementatie, ervaringen tot nu toe aanleiding Masterplan

Nadere informatie

Toekomstbestendige veenweidepolder Lange Weide. Presentatie Nationale POP congres 23 november 2017

Toekomstbestendige veenweidepolder Lange Weide. Presentatie Nationale POP congres 23 november 2017 Toekomstbestendige veenweidepolder Lange Weide Presentatie Nationale POP congres 23 november 2017 Inhoudsopgave Bodemdalingsbeleid West-Nederland (Chris) Aanleiding en context project (Kees) Toepassing

Nadere informatie

Verslag. De bijeenkomst wordt geopend door voorzitter Berend Spoelstra. Welkom door Gerard Korrel lid Dagelijks Bestuur Amstel, Gooi en Vecht

Verslag. De bijeenkomst wordt geopend door voorzitter Berend Spoelstra. Welkom door Gerard Korrel lid Dagelijks Bestuur Amstel, Gooi en Vecht Aan Aanwezigen Informatieavond en tijd bespreking 15 september 2015, 20.00-22.00 uur Plaats bespreking Thamerkerk, Uithoorn Contactpersoon R.L.E.M. van Zon Doorkiesnummer 020 608 36 38 Fax afdeling 020

Nadere informatie

Middelburg Polder Tempelpolder. Polder Reeuwijk. Reeuwijk. Polder Bloemendaal. Reeuwijksche Plassen. Gouda

Middelburg Polder Tempelpolder. Polder Reeuwijk. Reeuwijk. Polder Bloemendaal. Reeuwijksche Plassen. Gouda TNO Kennis voor zaken : Oplossing of overlast? Kunnen we zomaar een polder onder water zetten? Deze vraag stelden zich waterbeheerders, agrariërs en bewoners in de Middelburg-Tempelpolder. De aanleg van

Nadere informatie

Droge voeten voor Sint-Oedenerode. Informatieavond 12 december 2018

Droge voeten voor Sint-Oedenerode. Informatieavond 12 december 2018 Droge voeten voor Sint-Oedenerode Informatieavond 12 december 2018 Informatie-avond 19.30u Welkom (Rob van Veen) 19.40u Kansen benutten (wethouder Harry van Rooijen) 19.50u Opgave waterschap (lid DB Jac

Nadere informatie

Bodem en Water, de basis

Bodem en Water, de basis Bodem en Water, de basis Mogelijkheden voor verbeteringen 5 febr 2018 Aequator Groen & Ruimte bv Het jaar 2017 April tot 30 juni April tot sept Aequator Groen & Ruimte bv 2 Jaar 2017 2017 Zomer warmer

Nadere informatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie

Klimaatverandering. Opzet presentatie Klimaatverandering Wat kunnen we in de toekomst verwachten? J. Bessembinder e.v.a. Opzet presentatie Wat is klimaat(verandering)? Het broeikaseffect Waargenomen klimaatverandering Wat verwachten we wereldwijd/in

Nadere informatie

Kan waterbeheer in Nederland beter en goedkoper. Luc Kohsiek

Kan waterbeheer in Nederland beter en goedkoper. Luc Kohsiek Kan waterbeheer in Nederland beter en goedkoper Luc Kohsiek entallen beheersgebied.000 hectare beheersgebied 400 km regionale keringen 40 km primaire keringen 26 polders 800 peilvakken 0.000 km sloot 30

Nadere informatie

Memo. 1 Inleiding. 2 Eindprotocol

Memo. 1 Inleiding. 2 Eindprotocol Memo Aan Projectgroep dynamisch peilbeheer Zegveld Datum Van Wiebe Borren Aantal pagina's 26 Doorkiesnummer +31 (0)88 33 57 789 E-mail wiebe.borren @deltares.nl Onderwerp Modelresultaten eindprotocol 1

Nadere informatie

Samenvatting peilvoorstellen en afwegingen

Samenvatting peilvoorstellen en afwegingen Samenvatting peilvoorstellen en afwegingen De peilvoorstellen en afwegingen van de ontwerp-peilbesluiten voor de Polder Nieuwkoop en de Polder Nieuwkoop en Noorden worden hier gegeven. Beide ontwerp-peilbesluiten

Nadere informatie

Groene diensten Leveren van biodiversiteit. Jetze Genee, 11 april 2019

Groene diensten Leveren van biodiversiteit. Jetze Genee, 11 april 2019 Leveren van biodiversiteit Jetze Genee, 11 april 2019 (ANLb pakketten) WAT zijn dat? 6-jarige pakketten natuur en landschapsbeheer Conform via de landelijke catalogus Groen Blauwe diensten vastgesteld.

Nadere informatie

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen

Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen Klimaatverandering, waterhuishouding en adaptatienoden in Vlaanderen enkele aanvullende beschouwingen prof. dr. ir. Patrick Willems K.U.Leuven Afdeling Hydraulica Toekomstig klimaat? huidig klimaat: gematigd

Nadere informatie

Hatertse en Overasseltse Vennen

Hatertse en Overasseltse Vennen Hatertse en Overasseltse Vennen Maatregelplan aanpak verdroging en natuur Harro Kraal Waterschap Rivierenland Beleid Rijksbeleid TOP-gebieden EHS Provinciaal Waterhuishoudingsplan Actiegebieden Waterberging

Nadere informatie

Klimaatverandering, water en natuur in het landelijk gebied. Flip Witte, 1 november 2011

Klimaatverandering, water en natuur in het landelijk gebied. Flip Witte, 1 november 2011 Klimaatverandering, water en natuur in het landelijk gebied Flip Witte, 1 november 2011 Het weer in 2010 De Zomer: warm en droog Website Rijn & IJssel, 23 juli 2010 De waterschappen en Rijkswaterstaat

Nadere informatie

Toekomstverkenning naar het Landschap van Overijssel in 2050

Toekomstverkenning naar het Landschap van Overijssel in 2050 Toekomstverkenning naar het Landschap van Overijssel in 2050 Omgevingsscenario s 2050 2050? Nu minus 31 =1988 20400 Boeren in Overijssel Algemeen Overijssel in Europese dynamiek Vertrouwen in economische

Nadere informatie

Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue)

Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue) Brainport Eindhoven/ A2-zone (Brainport Avenue) Nota Ruimte budget 75 miljoen euro voor Brainport Eindhoven en 6,8 miljoen voor ontwikkeling A2-zone Planoppervlak 3250 hectare (Brainport Eindhoven) Trekker

Nadere informatie

Ontwikkelen door verbinden. Toekomstvisie Groene Hart Noord Toekomstvisie Groene Hart Noord

Ontwikkelen door verbinden. Toekomstvisie Groene Hart Noord Toekomstvisie Groene Hart Noord Ontwikkelen door verbinden Toekomstvisie Groene Hart Noord 2030 Toekomstvisie Groene Hart Noord 1 Deze visie betreft de agrarische bedrijvigheid in het Groene Hart Noord, het gebied binnen de grenzen van

Nadere informatie

Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën

Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën Klimaatverandering op de droge zandgronden: effecten en mogelijke adaptatiestrategieën 24 april 2014, Presentatie voor KLV Alumnikring Noord, Assen Adri van den Brink Met dank aan de collega-onderzoekers

Nadere informatie

Ruimte voor het veen! Zwolle, 24 november 2016 Peter de Ruyter, landschapsarchitect

Ruimte voor het veen! Zwolle, 24 november 2016 Peter de Ruyter, landschapsarchitect Ruimte voor het veen! Zwolle, 24 november 2016 Peter de Ruyter, landschapsarchitect Eerste Laag Boskoop Alle Hosper, landschapsarchitect (1943-1997) Dokkum Leeuwarden Harlingen Drachten Sneek Heerenveen

Nadere informatie

KlimaatAdaptieve Drainage

KlimaatAdaptieve Drainage FutureWater Onderzoek en advies gericht op de duurzame toekomst van ons water KlimaatAdaptieve Drainage Innovatieve en duurzame techniek voor actieve samenwerking tussen agrariër en waterbeheerder 14-3-2013

Nadere informatie