Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks"

Transcriptie

1 Jan Heemskerk (2006) 53 Texelse Limericks

2 WADDENWETENSCHAP Prof.dr. Pavel Kabat Bestuursvoorzitter Waddenacademie 30 juli 2008

3 WAT WETEN WIJ VAN DE WADDEN?

4 EEN BIJZONDER GEBIED VOOR MENS EN MILEU

5 Het Regionaal College Waddengebied kiest voor: herstel van robuustheid en veerkracht, met natuur en landschap als basis voor zowel het ecologische functioneren en het economische functioneren, als voor de leefbaarheid voor de eigen bevolking

6 Het Regionaal College Waddengebied kiest voor: 2. het - binnen de natuurgrenzen - stimuleren van duurzame economische ontwikkeling, grootschalig in gespecialiseerde zones én kleinschalig in de waardevolle agrarische cultuurlandschappen.

7 WERKEN AAN ROBUUSTE VEERKRACHT Bepaling van de waarde van landschap en natuur Ecosysteem Economie

8 DUURZAME ONTWIKKELING Duurzame ontwikkeling streeft fundamenteel naar het in samenhang omgaan met de kapitaalvoorraden van sociaal-culturele, ecologische en economische aard. De zwakke en kwetsbare ruimtelijk-economische structuur van het Waddengebied verbeteren

9 FUNCTIE ALS VOGEL-BROEDGEBIED communicatie met bewoners over besluitvorming m.b.t. natuurwaarden, woon- en recreatiemogelijkheden en ruimtelijke ordening

10 VISSERIJ Analyse en monitoren van economische, sociale, culturele (heritage), en demografische ontwikkeling en een analyse van de potentie voor de toekomst voor herstel en behoud van het duurzaam economisch perspectief voor de bewoners van het Waddengebied

11 Het identificeren van domeinoverstijgende kennisleemtes ten behoeve van de duurzame ontwikkeling van voor het waddengebied relevante onderzoeksvragen Het bevorderen van een samenhangende onderzoekprogrammering op regionaal, nationaal en internationaal niveau Het bevorderen van informatievoorziening en kennisontwikkeling tussen de kenniswereld, overheid, bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties

12 5 kennisportefeuilles (tevens 5 bestuursleden) Ecologie (Prof. Peter Herman, NIOO KNAW) Economie (Prof. Jouke van Dijk, RU Groningen) Sociale Wetenschappen en Cultuurhistorie (Prof. Jos Bazelmans, RACM en VU) Geologie (dr. Hessel Speelman, voormalig TNO) Klimaat, Water en Ruimtelijke Ontwikkeling (Prof. Pavel Kabat, voorzitter, Wageningen UR)

13 Sociaal-wetenschappelijk perspectief.. Mens moet allen niet gezien worden als exogene factor met veelal negatief invloed op een fysieke resultant van natuurlijke processen. Wadden is in eerste plaats een sociaal-cultureel ruimte, met eeuwen-tot millenia lange geschiedenis Sociaalwetenschappelijk en cultuurhistorisch onderzoek is in volume en belang sterk ondervertegenwoordigd

14 Natuurwetenschappen verkeren vaak in onmogelijke rol wanneer ze alleen moeten oordelen over de meest natuurlijke ontwikkeling van het gebied...recente oordeel Raad van Staten mbt mosselzaad: een uiting in extremis van deze onmogelijke rol? Want: er wordt gevraagd om op het natuurwetenschappelijke wijze aantonen van het ontbreken van elk negatief effect

15 Ruimtelijk- economisch wetenschapsperspectief.. In welke sectoren gaat het slecht? Waar liggen de kansen voor vernieuwing? In hoeverre kunnen toerisme en recreatie ook in de toekomst economische dragers blijven? Hoe groot is de sociaal- economische waarde van het medegebruik? Wat zijn de effecten van (autonome) ontwikkelingen als zeespiegelstijging en hiermee gepaard gaande maatregelen voor de sociaal-economische en ruimtelijke leefomgeving in Waddenregio? Kansen of bedreigingen?

16 Ruimtelijk- economisch perspectief.. Bestuurlijke dichtheid leidt tot afname van de effectiviteit van maatregelen en de daaruit voortvloeiende effectuering van interventies. Onderzoeksvraag: Welke planstructuren kunnen de bestuurlijke effectiviteit rond sociaal- en ruimtelijk economische interventies versterken?

17 De Waddenzee en klimaatverandering Warmer water in winter Zeespiegelstijging Afname gewicht schelpdieren e.d. Minder fourageer tijd bij eb Slechtere voortplanting Verandering Voedsel beschikbaarheid Vertrek en verblijf trekvogels Verandering Biodiversiteit

18 De Waddenzee: een bodem met tijdelijke en permanente schatten GETIJDENGEBIED SLIB Het vergroten van het inzicht in en kennis van de aan de wind en getij gekoppelde waterbeweging, het sedimenttransport en de morfodynamiek (erosie en sedimentatie) van het Waddengebied

19 Wadden Sea Bron: Roggema e.a. (2007)

20 Wadden Sea Bron: Roggema e.a. (2007)

21 Wadden Sea Bron: Roggema e.a. (2007)

22 Doemscenario s?

23 Zeespiegelstijging: Het is op dit moment onzeker of het Waddensysteem door natuurlijke aanwas van sedimenten een (te)snelle zeespiegwel kan bijhouden

24 TOEKOMSTSCENARIO S Te zijn of te veranderen: dat is de kwestie

25 TOEKOMSTSCENARIO S

26 Integrated spatial-climate map Water storage to supply agriculture Living areas mainly on higher grounds or with innovative techniques Nature in lower, wetter areas New islands Space for climate buffers Salty agriculture and + aquaculture Use local energy potentials

27 Wat wil de Waddenacademie binnen 1 jaar bereiken? Doel: gedragen en integraal visiestuk presenteren op Waddentoogdag 2009 Aanpak: input van beleidsmakers en wetenschap voor een confrontatie van aanwezige kennis en kennisbehoefte voor een duurzaam Waddengebied, vanuit vijf portefeuilles

28 2 sporen: Analyse bestaande beleidsstukken, nota s, visies (welke kennis is aanwezig, welke veronderstellingen worden gemaakt?) Per portefeuille een visionair position paper (oktober 2008) geschreven door gerenommeerde wetenschappers als input voor integraal rapport Confrontatie beleid en wetenschap (december 2008) Rapport kennishiaten (voorjaar 2009)

29 gaat vandaag van start, en dat is mede en met name dankzij ongelooflijk veel inzet en voorwerk van: Ed Nijpels, voormalig CdK Provincie Friesland Klaas-Arie Beks, Provincie Friesland Wim van Vierssen, kwartiermaker Jantsje van Loon Steensma, kwartiermak(st)er Emil Broesterhuizen, vz. Directie KNAW Mark Pen, KNAW

30 ! "# $ Jan Heemskerk(2006) 53 Texelse Limericks

31 DE WADDENACADEMIE WERKT AAN EEN INTEGRALE, GEDRAGEN VISIE OP DE WADDENWETENSCHAP Inauguratie symposium met o.a. ministers VROM en LNV 1 2 december 2008 (Leeuwarden): Zie voor planning:

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden WAT WETEN WIJ VAN DE WADDEN? Oost Een parachutisctische durfal dook vlak bij het wad

Nadere informatie

Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden

Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden Klimaatverandering en de Wadden: bedreiging of een kans? Inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Leeuwarden Overstromingsgebied bij NAP -6.0 m Waddenzee Markermeer A7 A9 A6 Amsterdam A2

Nadere informatie

De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland

De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland De Waddenacademie Introductie & De Audits van het Monitoringsprogramma (Effecten) Bodemdaling (door gaswinning) Ameland De Waddenacademie 30 Juli 2008: Start Waddenacademie-KNAW 1 en 2 December 2008: inauguratie

Nadere informatie

Ecologie van zoet-zoutovergangen

Ecologie van zoet-zoutovergangen Ecologie van zoet-zoutovergangen Tim van Oijen Foto: www.hollandgroen.nl Opzet De Waddenacademie Paleogeografie waddengebied Typen zoet-zoutovergangen Abiotiek estuaria Ecologische waarde estuaria (habitat,

Nadere informatie

Kennis voor Klimaat en de Waddenzee

Kennis voor Klimaat en de Waddenzee Kennis voor Klimaat en de Waddenzee Reflectie Waddenacademie en de functie ervan in de Kennishuishouding van het Waddengebied Hessel Speelman Amersfoort; 7 april 2011 Onderwerpen reflectieve presentatie

Nadere informatie

Waddenacademie in de Media Leeuwarder Courant (5 augustus 2008)... 2

Waddenacademie in de Media Leeuwarder Courant (5 augustus 2008)... 2 Waddenacademie in de Media Leeuwarder Courant (5 augustus 2008)... 2 Friesch Dagblad (1 augustus 2008)... 3 Leeuwarder Courant (31 juli 2008)... 4 Leeuwarder Courant (2 augustus 2008)... 5 Nederlands Dagblad

Nadere informatie

Werkprogramma Waddenacademie

Werkprogramma Waddenacademie Werkprogramma Waddenacademie 2016 November 2015 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Werkprogramma Foto omslag: Robert-Jan Geerts 1. Inleiding De Waddenacademie is op 30 juli 2008 officieel opgericht

Nadere informatie

Grenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer

Grenzen verleggen in het Waddengebied. Maarten Hajer Grenzen verleggen in het Waddengebied Maarten Hajer De Waddenzee versterken: ja, maar hoe? 2 Waar J.C. Bloem niet geldt 3 En dan: wat is natuur nog in dit land? Waddenzee van (inter)nationaal belang Grootste

Nadere informatie

Wadden in tijden van Klimaatverandering

Wadden in tijden van Klimaatverandering Wadden in tijden van Klimaatverandering Oerol College 2018 Kunst ontmoet Wetenschap Marc van Vliet / Pier Vellinga Pier Vellinga, hgl klimaat en Water Waddenacademie; hgl. klimaatverandering VU Amsterdam

Nadere informatie

De KNAW: 1.Geleerdenplatform. 1.Adviesorgaan van de overheid. 1.Koepelorganisatie voor zo n 20 onderzoeksinstituten

De KNAW: 1.Geleerdenplatform. 1.Adviesorgaan van de overheid. 1.Koepelorganisatie voor zo n 20 onderzoeksinstituten De KNAW: 1.Geleerdenplatform 1.Adviesorgaan van de overheid 1.Koepelorganisatie voor zo n 20 onderzoeksinstituten ! " # $ % # # $& # $ ' & #!$ % %' ' #"! " ( 30 Juli 2008: Waddenacademie opgericht (in

Nadere informatie

Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte

Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte Inauguratiesymposium, 1-2 december 2008, Leeuwarden Ontwikkeling van het Waddengebied in tijd en ruimte Dr. Hessel Speelman Dr. Albert Oost Dr. Hanneke Verweij Dr. Zheng Bing Wang Thema s in tijd en ruimte

Nadere informatie

Werkprogramma Waddenacademie. juli 2014 januari 2016

Werkprogramma Waddenacademie. juli 2014 januari 2016 Werkprogramma Waddenacademie juli 2014 januari 2016 Mei 2014 Inhoud 1. Inleiding 2. Uitgangspunten 3. Werkprogramma juli 2014 januari 2016 Foto omslag: Robert-Jan Geerts 1. Inleiding De Waddenacademie

Nadere informatie

Programma Symposium Waddenacademie op 1 en 2 juli 2009

Programma Symposium Waddenacademie op 1 en 2 juli 2009 Programma Symposium Waddenacademie op 1 en 2 juli 2009 Tijdens de Waddentoogdag 2009 op 30 mei is de integrale kennisagenda aangeboden aan de voor het waddengebied verantwoordelijke bewindslieden Cramer,

Nadere informatie

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden programma inauguratiesymposium Waddenacademie 1 en 2 december 2008 Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Dagvoorzitter: Mieke van der Weij Locatie: it Aljemint (Fryske Akademy) Doelestraat 2-4

Nadere informatie

Waddenzee - Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor

Waddenzee - Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Waddenzee - Waddenland Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Doelstellingen het identificeren van domeinoverstijgende kennisleemtes ten behoeve van de

Nadere informatie

De mens aan de kust. Wadden UNESCO Werelderfgoed. Uniek natuurgebied in een regio waar mensen wonen die werk en inkomen nodig hebben

De mens aan de kust. Wadden UNESCO Werelderfgoed. Uniek natuurgebied in een regio waar mensen wonen die werk en inkomen nodig hebben Wadden UNESCO Werelderfgoed De mens aan de kust Uniek natuurgebied in een regio waar mensen wonen die werk en inkomen nodig hebben Presentatie in de serie Waddenkust Forum St. Nicolaaskerk, Blije, 21 november

Nadere informatie

Medegebruik van dijk(zones):

Medegebruik van dijk(zones): Medegebruik van dijk(zones): vanwege ruimtegebrek en voor draagvlak Dijken voor de Toekomst Studiedag STOWA en Kennis voor Klimaat Jantsje M. van Loon-Steensma 24 november 2011 Centrum Water & Klimaat;

Nadere informatie

Werkprogramma Waddenacademie

Werkprogramma Waddenacademie Werkprogramma Waddenacademie 2018 December 2017 Inhoud 1. Inleiding 2. Activiteiten in 2018 Foto omslag: Robert-Jan Geerts 1. Inleiding De Waddenacademie is 30 juli 2008 opgericht om de kennis rond het

Nadere informatie

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ

De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee. Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ De ecologische behoeften van het IJsselmeer en de Waddenzee Peter M.J. Herman Waddenacademie, NIOZ Een blik over de dijk Wat zijn grote trends in ecologie IJsselmeergebied? Wat drijft deze trends? Hoe

Nadere informatie

Over de economie van de zilte zone

Over de economie van de zilte zone Over de economie van de zilte zone Presentatie voor het symposium Over zilte vitaliteit georganiseerd door de Waddenacademie en Noorderbreedte t Kronkelhoes, Kloosterburen, 13 maart 2015 Jouke van Dijk

Nadere informatie

De Waddenacademie: 10 jaar werken aan kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden

De Waddenacademie: 10 jaar werken aan kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden De Waddenacademie: 10 jaar werken aan kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Prof.dr. Jouke van Dijk Directeur Waddenacademie Hoogleraar Regionale Arbeidsmarktanalyse RUG Wadden UNESCO Werelderfgoed:

Nadere informatie

factsheets creatieve sessie

factsheets creatieve sessie factsheets creatieve sessie naar een rijk IJsselmeer natuur circulaire economie kennisontwikkeling (innovatie, educatie) natuur openheid vogels & vissen volume bevolking draagvlak kennishub veldstation

Nadere informatie

Waddenzee Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor

Waddenzee Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Waddenzee Waddenland Sociaaleconomische en sociaal culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Doelstellingen het identificeren van domeinoverstijgende kennisleemtes ten behoeve van de duurzame

Nadere informatie

Waddenacademie. Op basis van de doelstelling kent de Waddenacademie

Waddenacademie. Op basis van de doelstelling kent de Waddenacademie Werkprogramma Waddenacademie 2017 De Waddenacademie De Waddenacademie is een zelfstandige en onafhankelijke organisatie die, op basis van de best beschikbare kennis, een wezenlijke bijdrage wil leveren

Nadere informatie

Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a.

Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. het Waddensysteem Kust Noord-Holland Waddeneilanden Zeegaten,

Nadere informatie

Geachte heer Mulder, dames en heren,

Geachte heer Mulder, dames en heren, Toespraak van Margreeth de Boer bij de aanbieding van het evaluatierapport Waddenacademie aan Theo Mulder, directeur instituten KNAW op 25 september 2013 in het Huis voor de Wadden in Leeuwarden Geachte

Nadere informatie

Natuurwaarde van Waterkeringen

Natuurwaarde van Waterkeringen Natuurwaarde van Waterkeringen Kennisconferentie Deltaprogramma 23 April 2013, Jantsje van Loon-Steensma Wageningen UR Workshop Natuurwaarde van Waterkeringen (Zeedijken) Introductie De brede groene dijk

Nadere informatie

Waddenzee - Waddenland

Waddenzee - Waddenland Waddenzee - Waddenland Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Presentatie Vlieland 26 oktober 2015 Dr. Meindert Schroor (directielid Cultuurhistorie Waddenacademie) Presentatie

Nadere informatie

Juist Klimaatverandering en kustlandschappen

Juist Klimaatverandering en kustlandschappen Juist Klimaatverandering en kustlandschappen ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR SEPTEMBER 2014 klimaatverandering en kustlandschappen De aardkundige geschiedenis leert dat klimaat verandering altijd gepaard gaat

Nadere informatie

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden. Integrale kennisagenda van de Waddenacademie Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Integrale kennisagenda van de Waddenacademie Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Integrale kennisagenda van de Waddenacademie 1 Colofon Kennis

Nadere informatie

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom

Aanpak regie verzilting Noord-Nederland. Titian Oterdoom Aanpak regie verzilting Noord-Nederland Titian Oterdoom Toename verzilting Bodemdaling zeespiegelstijging Grilliger neerslagpatroon met langere perioden van droogte Warmer klimaat meer verdamping gewassen

Nadere informatie

Waddenzee - Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor

Waddenzee - Waddenland. Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Waddenzee - Waddenland Sociaaleconomische en sociaal-culturele samenhangen in het Waddengebied Meindert Schroor Presentatie Wadden-Café in het kader van thema - Dynamisch Kusten eilandbeheer, Natuurmuseum

Nadere informatie

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling

De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling De kustpolders: Hoe behoud een essentiële stap is richting duurzame ontwikkeling Prof. dr. Patrick Meire Universiteit Antwerpen Ecosystem management research group De polders, tussen de kust en zandig/zandlemig

Nadere informatie

Klimaatbestendige stad

Klimaatbestendige stad Klimaatbestendige stad Joke van Wensem Samenwerken aan water en klimaat Programmaplan en kennisagenda Algemeen en programmering: Deltaprogramma RA/IenM, STOWA, RWS, CAS, Deltares Projectentournee: Deltaprogramma

Nadere informatie

upspiral randerij -

upspiral randerij - meer nieuwe banen voor uw regio (100 den) meer grondstoffen meer biodiversiteit meer klimaatcontrole meer vruchtbare bodem meer schone lucht meer schoon water meer veerkracht meer gezondheid meer plezier

Nadere informatie

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland

Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Een visie op de toekomstige landbouw in Nederland Jan Willem Erisman ALV Markdal, Galder, 24 september 2018 Inhoud Introductie Louis Bolk Instituut Achtergronden huidige landbouw De visie van de minister

Nadere informatie

Toerisme en vrijetijdseconomie zijn booming. Groningen en Noord Nederland kunnen ook profiteren van deze enorme groei.

Toerisme en vrijetijdseconomie zijn booming. Groningen en Noord Nederland kunnen ook profiteren van deze enorme groei. Toerisme en vrijetijdseconomie zijn booming. Groningen en Noord Nederland kunnen ook profiteren van deze enorme groei. Wie economische kansen zoekt voor Groningen en Noord Nederland doet er goed aan om

Nadere informatie

Noordzee 2050 gebiedsagenda

Noordzee 2050 gebiedsagenda Noordzee 2050 gebiedsagenda MUST bijeenkomst Amsterdam Humans do not live @ sea Jeroen Vis g.a.j.vis@minez.nl www.noordzeeloket.nl Hoe gaan we met de (Noord)zee om? Een zee aan ruimte Geen zee te hoog

Nadere informatie

Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling. 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen

Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling. 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen Strategieën voor ruimtelijke ontwikkeling 1) Duurzame ontwikkeling, governance, gebiedsontwikkeling, monitoring en kennisvragen Ina Horlings Lezing Waddenacademie, 2-12- Opgaven voor de Waddenregio 1.

Nadere informatie

MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE

MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE MOSSELBANKEN IN DE WADDENZEE Functies - Wadden ecosysteem Filter feeders en waterkwaliteit; slib Biodepositie en stabiliteit van substraat; kustbescherming Morfologische landschappelijke eenheid in systeem

Nadere informatie

Kwelderherstel langs de Terschellinger Waddendijk

Kwelderherstel langs de Terschellinger Waddendijk Kwelderherstel langs de Terschellinger Waddendijk Jantsje M. van Loon-Steensma; Earth System Sciences Climate Change Group 15 februari 2012 Symposium Een ruimere jas voor natuurontwikkeling in het Waddengebied

Nadere informatie

Ondernemingsplan Waddenacademie

Ondernemingsplan Waddenacademie Ondernemingsplan Waddenacademie 11 mei 2007 In opdracht van Provincie Fryslân Prof. dr. W. van Vierssen Ir. J.M. van Loon-Steensma 1 Inhoudsopgave Samenvatting...3 1. Aanleiding en ambitie...5 2. Missie,

Nadere informatie

Biobouwers overzicht lopende projecten. Luca van Duren

Biobouwers overzicht lopende projecten. Luca van Duren Biobouwers overzicht lopende projecten Luca van Duren 15 april 2015 Inventarisatie (Myra van der Meulen) Projecten met een focus op biobouwers Basis: interviews Inventarisatie is nooit compleet! Inventarisatie

Nadere informatie

Wadden in tijden van Klimaatverandering

Wadden in tijden van Klimaatverandering Wadden in tijden van Klimaatverandering Lezingen Serie Waddenacademie 14 september 2015 Natuurcentrum Ameland Pier Vellinga Universiteit Wageningen, Voorzitter van het Nationaal Onderzoekprogramma Kennis

Nadere informatie

Startoverleg klankbordgroep structuurvisie Weurt. 5 april 2006

Startoverleg klankbordgroep structuurvisie Weurt. 5 april 2006 Startoverleg klankbordgroep structuurvisie Weurt 5 april 2006 Inhoud presentatie SAB wie zijn wij toelichting plan van aanpak structuurvisie Weurt werkwijze eerste stap verkenning en analyse input vanuit

Nadere informatie

UNITING THE ORGANIC WORLD

UNITING THE ORGANIC WORLD International Federation of Organic Agriculture Movements Principles of Organic Agriculture 1 Beginselen van de Biologische Landbouw De Beginselen vormen de wortels, waaruit de biologische landbouw groeit

Nadere informatie

Waddenwerken Afsluitdijk >>>

Waddenwerken Afsluitdijk >>> Waddenwerken Afsluitdijk >>> Waddenwerken Afsluitdijk project Marktverkenning Afsluitdijk locatie Afsluitdijk ontwerpers Jonas Strous Peter de Ruyter Hilke Floris Remco Rolvink Jorrit Noordhuizen partners

Nadere informatie

Programma naar een Rijke Waddenzee

Programma naar een Rijke Waddenzee Programma naar een Rijke Waddenzee n Symposium Waddenacademie Kees van Es Inhoud presentatie 1. Aanleiding, opdracht en context 2. De mosseltransitie in het kort Kennisvragen 3. Streefbeeld: Wijze van

Nadere informatie

Over de economie van de zilte zone

Over de economie van de zilte zone Over de economie van de zilte zone Trilateral Waddensea area UNESCO-Worldheritage site since 2009 Denmark Presentatie voor het symposium Over zilte vitaliteit georganiseerd door de Waddenacademie en Noorderbreedte

Nadere informatie

Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee

Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee Kennis inventarisatie natuurlijke klimaatbuffer Zeegrasherstel Waddenzee Januari 2014 Contacten Josje Fens, Fens@waddenvereniging.nl, t. 0517 493 663 Luca van Duren, Luca.vanDuren@deltares.nl, t. 088 3358

Nadere informatie

Paneldiscussie Groene Gemeente 2.0

Paneldiscussie Groene Gemeente 2.0 Paneldiscussie Groene Gemeente 2.0 Van uit het perspectief van de organisatie Hoe begin je Hoe ga je verder Wat zijn de voordelen? Voorafgaand korte introductie van Schouwen-Duiveland Presentatie Paneldiscussie

Nadere informatie

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04

Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Biomassa, ruimte en klimaat Beoordeling ruimtelijke gevolgen stimulering biobrandstoffen; gezamenlijk eindproduct IC2, IC3 en ME04 Dr. Tom Kram (PBL) Dr. Eric Koomen (VU-RE) Dr.Ir. Bert Annevelink (WUR

Nadere informatie

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland

Gevolgen van klimaatverandering voor Nederland Gastcollege door Sander Brinkman Haagse Hogeschool Climate & Environment 4 september 2008 Introductie Studie Bodem, Water en Atmosfeer, Wageningen Universiteit Beroepsvoorbereidendblok UNFCCC CoP 6, Den

Nadere informatie

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten

3/13/2014. Klimaatverandering vraagt om innovatie. Crises op meerdere fronten Klimaatverandering vraagt om innovatie De crisis als voorbode van grote veranderingen in economie en maatschappij Brabantse Waterdag 28 februari 2014 s Hertogenbosch door Pier Vellinga Hoogleraar aan Wageningen

Nadere informatie

Regionale betrokkenheid bij de voorbereiding van de nominatie

Regionale betrokkenheid bij de voorbereiding van de nominatie Directie Regionale Zaken De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018 2500 EA 's-gravenhage uw brief van uw kenmerk ons kenmerk datum DRZN. 2007/4545 13 december 2007 onderwerp doorkiesnummer

Nadere informatie

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN

ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN ZELFVOORZIENEND: TRENDS, MOGELIJKHEDEN EN GRENZEN Lezing ter gelegenheid van het GEO Promotion Congres van eigen bodem 10 maart 2017 Groningen. door prof. em. Pier Vellinga Waddenacademie Colin OPBOUW

Nadere informatie

VAN BELANG STICHTING DE LEVENDE DELTA VOOR ELKE ZEEUW. STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW 1

VAN BELANG STICHTING DE LEVENDE DELTA VOOR ELKE ZEEUW.  STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW 1 STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW www.delevendedelta.nl STICHTING DE LEVENDE DELTA VAN BELANG VOOR ELKE ZEEUW 1 HET ONTSTAAN Stichting De Levende Delta is eind jaren 90 van de vorige

Nadere informatie

1. Streekplan Brabant in balans

1. Streekplan Brabant in balans 1. Streekplan Brabant in balans Het plangebied is gelegen in de AHS-landschap; subzone leefgebied dassen en voor een deel (duinrand) binnen de GHS-natuur. De Interimstructuurvisie Noord-Brabant Brabant

Nadere informatie

Inleiding waddenacademie jaarverslag 2018

Inleiding waddenacademie jaarverslag 2018 Waddenacademie Jaarverslag 2018 1 waddenacademie Inleiding In 2004 verscheen het rapport Ruimte voor de Wadden van de Adviesgroep Waddenzeebeleid (Commissie Meijer). In dit rapport werd onder meer vastgesteld

Nadere informatie

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee MOSSELWAD Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek (NIOZ)

Nadere informatie

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra

Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland. Paul Opdam. Wageningen Universiteit en Alterra Natuur weer verbinden met de mens: kansen creëren voor biodiversiteit in Zuid Holland Paul Opdam Wageningen Universiteit en Alterra paul.opdam@wur.nl 3 kernpunten EHS: verzekering voor biodiversiteit Klimaatverandering

Nadere informatie

Waddenacademie-KNAW. Evaluatie 2008-2013

Waddenacademie-KNAW. Evaluatie 2008-2013 Waddenacademie-KNAW Evaluatie 2008-2013 waddenacademie-knaw Evaluatie 2008-2013 September 2013 evaluatie 2008-2013 1 2013 Waddenacademie-knaw Sommige rechten zijn voorbehouden / Some rights reserved Voor

Nadere informatie

Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing

Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing Living Lab for MUD NL kennisontwikkeling voor internationale toepassing Erik van Eekelen Lead Engineer Environmental, Van Oord Program Manager, EcoShape Wie zijn wij? Consortium voor pre-competitieve kennisontwikkeling

Nadere informatie

Streefkerk: de brede dijk als kans

Streefkerk: de brede dijk als kans Streefkerk: de brede dijk als kans Symposium De Brede Dijk; Veilig leven in de toekomst Jantsje M. van Loon-Steensma 9 december 2010 Kennis voor Klimaat studie: de Klimaatdijk in de Praktijk Gebiedsspecifiek

Nadere informatie

Waddengebied in tijden van klimaatverandering

Waddengebied in tijden van klimaatverandering Waddengebied in tijden van klimaatverandering Oerol college cyclus Terschelling 14 Juni 2016 Pier Vellinga Universiteit Wageningen Vrije Universiteit Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor klimaat (2007-2015)

Nadere informatie

Een nieuwe ruimtelijke visie voor de regio Arnhem-Nijmegen?

Een nieuwe ruimtelijke visie voor de regio Arnhem-Nijmegen? Een nieuwe ruimtelijke visie voor de regio Arnhem-Nijmegen? Presentatie Ruimtelijke plannen voormalig Stadsregio Omgevingsvisie Gelderland Huidige situatie na opheffen stadsregio Doelstellingen Omgevingswet

Nadere informatie

Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief. Masterclass Schipborg 21 juni 2011

Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief. Masterclass Schipborg 21 juni 2011 Ruimtelijke kwaliteit in cultuurhistorisch perspectief Masterclass Schipborg 21 juni 2011 Drie thema s 1. Burgers aan de macht (over besluitvorming en sociale duurzaamheid vroeger en nu) 2. Nostalgie van

Nadere informatie

De economie van het Waddengebied

De economie van het Waddengebied De economie van het Waddengebied Presentatie voor de postactieve leden Aob in de regio Fryslân, Hotel Duhoux, Wurdum, 3 november 2015 Jouke van Dijk Voorzitter directie Waddenacademie Portefeuille Economie

Nadere informatie

Smart Cycling Futures

Smart Cycling Futures Copernicus Institute of Sustainable Development Smart Cycling Futures Utrecht 16 september 2015 SMART CYCLING FUTURES (SCF) Waarom SCF? Fietsen is een relatief eenvoudige oplossing voor een reeks complexe

Nadere informatie

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden

Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden Kennis voor een duurzame toekomst van de Wadden 1 Het waddengebied Het waddengebied vormt een zeer omvangrijk geheel van barrière-eilanden, zee, droogvallende platen en kwelders, waar natuurlijke processen

Nadere informatie

Ruimtelijke ordening. Ruimtelijke Ordening

Ruimtelijke ordening. Ruimtelijke Ordening Ruimtelijke ordening Ruimtelijke Ordening Ruimtelijke ordening (RO) in Nederland Vanuit de geschiedenis is RO al belangrijk in Nederland, denk bijvoorbeeld aan landinrichting en optimaliseren van de waterhuishouding.

Nadere informatie

Anna Schoemakers Klimaat voor Ruimte

Anna Schoemakers Klimaat voor Ruimte Workshop: De klimaatrobuuste stad Voorzitter: Prof. dr.ir. C. Zevenbergen (Chris), Dura Vermeer/UNESCO IHE Sprekers en presentaties: Drs. A.J. Schoemakers (Anna) Projectbegeleider Klimaat voor Ruimte,

Nadere informatie

Wadden in tijden van Klimaatverandering

Wadden in tijden van Klimaatverandering Wadden in tijden van Klimaatverandering Lezingen Serie Waddenacademie 26 oktober 2015 Vlieland Pier Vellinga Universiteit Wageningen, Voorzitter van het Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor klimaat

Nadere informatie

Archeologie in een integrale omgevingsvisie

Archeologie in een integrale omgevingsvisie SIKB-jaarcongres Donderdag 21 september 2017 De Reehorst Ede Archeologie in een integrale omgevingsvisie Een kijkje in de keuken van gemeente Ede Charlotte Peen Inhoud presentatie Naar een integrale omgevingsvisie:

Nadere informatie

Zoutboom. Sodafabriek. Natriumbicarbonaat. Soda

Zoutboom. Sodafabriek. Natriumbicarbonaat. Soda STAND 1 Hoe was het ook al weer? Zoutboom Sodafabriek Soda Natriumbicarbonaat Wat doet Frisia? Frisia wint zout door middel van oplosmijnbouw op 2,5 tot 3 km diepte. Het gewonnen zout is van zeer hoge

Nadere informatie

GLB na 2020 Pijler II

GLB na 2020 Pijler II GLB na 2020 Pijler II Door Belinda Cloet Departement Landbouw en Visserij, Coördinator Pijler II PDPO na 2020? inhoud: Algemeen EU-kader + timing Vlaams kader + timing SWOT thema Platteland Wat is GLB?

Nadere informatie

Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde

Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde Afspraken tot samenwerking voor de uitvoering van de Oosterschelde Visie 2012-2018. Middelburg, 6 februari 2013. Intentieovereenkomst Alliantie Oosterschelde

Nadere informatie

Projectteam Afsluitdijk Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied Postbus 600 8200 AP LELYSTAD. Betreft: Reactie visies Afsluitdijk

Projectteam Afsluitdijk Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied Postbus 600 8200 AP LELYSTAD. Betreft: Reactie visies Afsluitdijk Projectteam Afsluitdijk Rijkswaterstaat Dienst IJsselmeergebied Postbus 600 8200 AP LELYSTAD Harlingen, 27 februari 2009 Betreft: Reactie visies Afsluitdijk Kenmerk: AW/09014 Geacht projectteam Afsluitdijk,

Nadere informatie

INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland

INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland INFOBROCHURE Schouwen-Duiveland SCHOUWEN-DUIVELAND KLIMAATBESTENDIG Het klimaat verandert, de zeespiegel stijgt en de neerslag neemt toe. Studies brachten de huidige en toekomstige uitdagingen in kaart,

Nadere informatie

BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering

BIODIVERSITEIT. RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER. ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering BIODIVERSITEIT RECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS VERsnippering, VER ONRECHTSTREEKSE BEDREIGING DOOR DE MENS Klimaatsverandering DUURZAME ONTWIKKELING INTEGRAAL WATERBEHEER BIODIVERSITEIT Wat? Belang?

Nadere informatie

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN

CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN CULTUREEL ERFGOED EN DE VERTALING NAAR RUIMTELIJKE PLANNEN Onderzoek naar cultuurhistorische structuren, landschappen en panden Aansluitend op Belvedere- (Behoud door ontwikkeling) en het MoMo-beleid (Modernisering

Nadere informatie

Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land

Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land Concept Ruimtelijk Perspectief Windenergie op Land 3 februari 2010 Inhoudsopgave 1. Aanleiding, doel en aanpak 2. Waar wél; concentratiegebieden 3. Waar niét: vrijwaringsgebieden i 4. Overig Nederland

Nadere informatie

Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13. 1. Doel. 2. Vertrekpunt

Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13. 1. Doel. 2. Vertrekpunt Energie in het Waddenfonds Energy Valley 05-11-13 1. Doel In deze notitie wordt een eerste aanzet gegeven van de mogelijke inhoudelijk aanpak van Energy Valley op de programmastructuur van het Waddenfonds

Nadere informatie

de Agenda van Brabant kansen voor het platteland

de Agenda van Brabant kansen voor het platteland de Agenda van Brabant kansen voor het platteland Inleiding In deze korte notitie reikt de vereniging kleine kernen noord-brabant u handvatten aan die de agenda voor de toekomst positief kunnen beïnvloeden.

Nadere informatie

IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief

IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief Klaas van Egmond IJsselmeergebied: duurzame ontwikkeling vanuit ecologisch perspectief m.m.v.: Jan Janse Eddy Lammens (RIZA) Leon Braat Willem Ligtvoet Rijk van Oostenbrugge Hendrien Bredenoord Opbouw

Nadere informatie

Toespraak ter gelegenheid van het symposium Kracht van Gelderland op 21 maart 2018

Toespraak ter gelegenheid van het symposium Kracht van Gelderland op 21 maart 2018 1 Toespraak ter gelegenheid van het symposium Kracht van Gelderland op 21 maart 2018 Dames en Heren, Geologische krachten hebben eeuwen geleden in Nederland huisgehouden. IJs, wind, zand en water hebben

Nadere informatie

TJUCHEM. Dorp met een visie

TJUCHEM. Dorp met een visie TJUCHEM Dorp met een visie 2017-2027 Inhoud. Inleiding. Blz. 1 Plan van aanpak dorpsvisie 2017 2027. Blz. 2 Zwakke en sterke punten van Tjuchem. Blz.3 Kansen en bedreigingen voor Tjuchem. Blz.4 Visie verkeer.

Nadere informatie

Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe

Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe Compensatieverordening gemeente Midden-Drenthe Verordening vastgesteld: 26-06-2003 In werking getreden: 15-09-2003 COMPENSATIEVERPLICHTING Artikel 1 Voor de toepassing van deze verordening wordt verstaan

Nadere informatie

Meten om te weten: 2,5 jaar Zandmotor

Meten om te weten: 2,5 jaar Zandmotor : 2,5 jaar Carola van Gelder-Maas Projectmanager WVL Rijkswaterstaat 31 maart 2014 Hoe zat het ook alweer? Eroderende kustlijn NL kust 12 Mm³ zandsuppleties per jaar Zeespiegelstijging Zwakke schakels

Nadere informatie

historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen

historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen Wat wij van het verleden kunnen leren: historische en recente gevolgen van het afsluiten van de Zuiderzee voor trekvissen Katja Philippart Philippart C.J.M. & M.J. Baptist (2016) An exploratory study into

Nadere informatie

Regionaal Beeldverhaal Noord-Holland. Joris Pieter Neuteboom EZ/Toerisme

Regionaal Beeldverhaal Noord-Holland. Joris Pieter Neuteboom EZ/Toerisme Regionaal Beeldverhaal Noord-Holland Joris Pieter Neuteboom EZ/Toerisme Gebiedsgericht werken Ambitie Gemeenten/regio s ondersteunen bij het vaststellen van hun identiteit (IM) Behoud door ontwikkeling

Nadere informatie

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking

Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Voedselvoorziening in het tijdperk van verstedelijking Prof.dr.ir. Han Wiskerke Wageningen Universiteit Leerstoelgroep Rurale Sociologie http://www.rso.wur.nl/uk/ http://ruralsociologywageningen.wordpress.com/

Nadere informatie

Naar een duurzame inrichting van Aruba

Naar een duurzame inrichting van Aruba Minister van Ruimtelijke Ontwikkeling, Infrastructuur en Milieu Gobierno di ARUBA 1 2019 RUIMTELIJK ONTWIKKELINGSPLAN 20 18-20 22 N A T U U R- Naar een duurzame inrichting van Aruba Brochure concept Ruimtelijk

Nadere informatie

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied

Deltaprogramma Waddengebied. Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Deltaprogramma Waddengebied Deltaprogramma 2012 Probleemanalyse Waddengebied Colofon Deltaprogramma Waddengebied Nieuwe Uitleg 1 Den Haag PROBLEEMANALYSE DELTAPROGRAMMA WADDEN Datum 10 augustus 2011 Status

Nadere informatie

Programma naar een Rijke Waddenzee Kees van Es

Programma naar een Rijke Waddenzee Kees van Es Nieuwe Wadden Programma naar een Rijke Waddenzee Samen gaat het beter Kees van Es Inhoud Wat is PRW Wat doen we precies De rol van DLG binnen Rijke Waddenzee De toekomst Waarom PRW? 21 oktober 2008: Convenant

Nadere informatie

Een nieuw perspectief Waardestromen

Een nieuw perspectief Waardestromen Een nieuw perspectief Waardestromen Arie Voorburg 06 2706 0749 arie.voorburg@arcadis.nl Jordy Daneel 06 2706 2414 jordy.daneel@arcadis.nl 1 Verandering ontstaat door inspiratie of wanhoop 2 Deel 1 Vertrekpunt

Nadere informatie

Programma 5: Natte Wad

Programma 5: Natte Wad Programma 5: Natte Wad Iedere zes uur verandert het natte wad van gezicht. Het ene moment staat het wad onder water, even later valt het droog en komen wadplaten en prielen tevoorschijn. Juist het natte

Nadere informatie

In deze brochure vind je meer informatie over ons scholenaanbod voor het voortgezet onderwijs

In deze brochure vind je meer informatie over ons scholenaanbod voor het voortgezet onderwijs In deze brochure vind je meer informatie over ons scholenaanbod voor het voortgezet onderwijs Buitenprogramma s op Texel De natuur op Texel is het hele jaar door een belevenis. Zeehonden kijken, sleepnetvissen

Nadere informatie

MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee

MOSSELWAD ( ) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee MOSSELWAD (2009 2014) Herstel en Duurzaam beheer Mosselbanken Waddenzee EUCC, The Coastal Union Wageningen IMARES Nederlands Instituut voor Ecologie (NIOO-CEME) Koninklijk Nederlands Instituut voor Zeeonderzoek

Nadere informatie

Werken en Wonen in het Waddengebied

Werken en Wonen in het Waddengebied Werken en Wonen in het Waddengebied Presentatie in de reeks Wadden lezingen van de Volksuniversiteit Fryslân, Bibliotheek Centrale Leeuwarden, 3 maart 2015 Jouke van Dijk Voorzitter directie Waddenacademie

Nadere informatie