training: Begeleiden van cliënten bij ADL

Transcriptie

1 training: Begeleiden van cliënten bij ADL

2 >Inhoud > Over deze training 3 > Zorgen voor jezelf 6 > Afhankelijk zijn 9 > Zorgen voor een ander 13 > Houding, beweging en rust 24 > Babyverzorging 28 > Werkmodel: Handen wassen 32 > Werkmodel: Het handelingsschema 33 > Werkmodel: Babyverzorging 35 > Theoriebron 1: Zorgen voor een ander: de voorbereiding 36 > Theoriebron 2: Persoonlijke verzorging: de handeling 38 > Theoriebron 3: Rusten en verplaatsen 40 > Theoriebron 4: Zorgen voor jezelf 41 > Beoordeling 43 Colofon Edu Actief b.v. Meppel Postbus KB Meppel Tel.: Fax: info@edu-actief.nl Internet: Auteurs Marcel Martinus en ROC Mondriaan Titel Begeleiden van cliënten bij ADL Vormgeving Binnenwerk: DBD design / Ruurd de Boer, omslag: Tekst in Beeld / Hubi de Gast ISBN Copyright 2014 Edu Actief b.v. Eerste druk/derde oplage Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, microfilm, fotokopie of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. De uitgever heeft ernaar gestreefd de auteursrechten te regelen volgens de wettelijke bepalingen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden. Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikelen 16h t/m 16m Auteurswet 1912 jo. Besluit van 27 november 2002, Stb. 575, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoeding te voldoen aan de Stichting Reprorecht te Hoofddorp (Postbus 3060, 2130 KB) of contact op te nemen met de uitgever voor het treffen van een rechtstreekse regeling in de zin van art. 16l, vijfde lid, Auteurswet 1912.

3 >Over deze training Iedereen verzorgt zijn lichaam. Jij ook. Dat is van belang voor je lichaam zelf, maar ook voor je psychisch en sociaal functioneren. Als iemand die verzorging niet meer of slechts gedeeltelijk kan uitvoeren, is er hulp nodig. Jij, als hulpverlener, kunt daarmee te maken krijgen. Je zult een totaal afhankelijke baby, maar ook een tijdelijk of langdurig afhankelijke jongere of oudere moeten ondersteunen bij de lichaamsverzorging. Tijdens deze training leer je hoe je bepaalde handelingen kunt voorbereiden en uitvoeren. Het gaat dan om ondersteuning bij de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Tijdens deze training spreken we over cliënt als we de persoon bedoelen die de zorg ondergaat, de zorg ontvangt. Doelstellingen Je kunt het belang van goede lichaamshygiëne voor zowel jezelf als de cliënt verwoorden en toepassen. Je kunt lijsten toepassen die je helpen bij lichaamsverzorging voorbereiden en uitvoeren. Je kunt je eigen hygiënische maatregelen treffen om besmetting zo goed mogelijk te voorkomen. Je kun je inleven in de afhankelijkheid van een cliënt en het begrip vertrouwen toelichten. Je kunt in een oefensituatie de behandelde vaardigheden uitvoeren. Je kunt een baby in een oefensituatie verzorgen. Je kunt maatregelen nemen met betrekking tot rust, regelmaat en beweging. Je kunt een cliënt die in een rolstoel zit zich helpen voortbewegen. Je toekomstige collega Naam Leeftijd: Medewerkers: Werkzaam als: Soort werkzaamheden: Over de werkomgeving: Wat er leuk is aan je werk: Maarten Lageweg 24 jaar In de gehele instelling werken ongeveer 80 mensen; verzorgenden en hulpverleners. Op de afdeling Onderwijs werken 12 leraren en 6 onderwijsassistenten. Onderwijsassistent voor leerlingen van 2 tot ongeveer 14 jaar. Het voorbereiden van onderwijs en begeleiden van leerlingen, maar ook het helpen bij lichamelijke verzorging van de kinderen die aangepast onderwijs nodig hebben. Stichting Nova. Deze stichting biedt onderdak, begeleiding en onderwijs aan kinderen en jongeren met zowel lichamelijke beperkingen als psychosociale problemen. Enkele cliënten hebben ook een verstandelijke beperking, maar functioneren op een redelijk hoog niveau. Ik werk voornamelijk in een gebouw waarin we ons bezighouden met onderwijs en educatie. Ik vind het erg leuk als ik merk dat kinderen, we spreken soms van jongeren of cliënten, plezier krijgen in het leren en dat ze aantoonbaar resultaten boeken. Edu Actief b.v. 3

4 Belangrijke uitdaging in je werk: Grootste blunder: Grootste succes: Waar je aan werkt: Waar je nog aan wilt werken: Bij elk kind het beste naar boven halen zonder dat het te veel spanning oplevert bij dat kind. Ik dacht dat ik een week vakantie had en verbleef in Zandvoort, terwijl ik eigenlijk pas een week later vakantie had. Collega's hebben me op mijn mobiele nummer gebeld, maar ik kon gelukkig blijven waar ik was. We hadden een jongere met leerproblemen. Na onderzoek bleek dat zij een autistische stoornis had. Het meisje bleek zeer intelligent. Met afgestemd onderwijs kon zij naar de havo en later zelfs naar het vwo. Ik werk momenteel met een collega aan een project waarbij we protocollen toepassen, zodat we bij leerlingen nog sneller leerproblemen kunnen vaststellen. Ik wil meer inzicht in en ervaring met het werken met leerlingen die een probleem hebben met studeren. Beoordeling Je oefent tijdens de training veel. Ook maak je opdrachten. De mate waarin je vooruit bent gegaan, en dus wat geleerd hebt in de theorie en de praktijk, wordt als volgt beoordeeld: 1. actieve deelname aan de lessen 2. goede samenwerking met groepsgenoten 3. een persoonlijk verslag met daarin: het trainingslogboek een verslag van de opdrachten een compleet afgetekende lijst vaardigheden 4. demonstratie. Demonstratie: baden van een baby In een oefensituatie voer je alleen de hele vaardigheid uit. De opdracht wordt beoordeeld aan de hand van de beoordelingslijst. Een essentiële deelvaardigheid moet met een voldoende gescoord zijn. Zo niet, dan is de vaardigheid onvoldoende. Op de scorelijst staat aangegeven wanneer je een voldoende gescoord hebt. De beoordeling wordt gedaan door twee medestudenten. De totale beoordeling moet met een voldoende worden afgerond. Zie voor het Beoordelingsformulier babyverzorging. Demonstratie: vaardigheid demonstreren Deze presentatie moet in de voorlaatste week van deze training klaar zijn. Verdeel de groep in drie subgroepen. Elke subgroep werkt een onderdeel uit en maakt een lespresentatie die geschikt is voor internet. Er ontstaan in totaal drie presentaties met als onderwerpen: make-up aanbrengen de nagels van de handen knippen een man scheren met een elektrisch scheerapparaat. Deze presentaties zijn bedoeld als lesmateriaal, als voorlichtingsmateriaal waarvan andere studenten kunnen leren. Ze kunnen geplaatst worden op internet bij Kennisnet, YouTube, Hyves of een andere website. Het is een voorlichtingsfilm of presentatie. Verdeel de groep in drie subgroepen, één groep per onderwerp. De presentatie moet visueel gericht zijn, dus gericht op het zien. Dit kan via foto's of een filmopname. Dit ondersteund met tekst. De presentatie duurt ongeveer 5 tot 10 minuten, ook afhankelijk van de gebruiker. 4 Begeleiden van cliënten bij ADL

5 Tips Bestudeer eerst de theorie. Maak een opzet van je presentatie. Gebruik audio- of visuele hulpmiddelen, zoals een digitale fotocamera of camcorder. Je kunt de vaardigheid bijvoorbeeld naspelen. Vraag medewerking van deskundigen. Over het gebruik van een scheerapparaat bij een man staan ook enkele aandachtspunten in de theoriebron. De vaardigheid wordt in deze training uitgebreid behandeld. Overleg met je docent over de werkwijze van de beoordeling. Oefen de vaardigheid aan de hand van de beoordelingslijst die je kunt vinden op Persoonlijk verslag Het persoonlijk verslag inleveren voor: In het persoonlijk verslag houd je bij wat je gedaan hebt en wat je geleerd hebt. Het persoonlijk verslag bestaat uit een trainingslogboek en een reflectie volgens de STARRmethode. Het trainingslogboek bestaat uit een schrift of een snelhechter waarin je notities bewaart. Voor elke opdracht of oefening noteer je de antwoorden op de vragen. Na elke oefening leg je ook de reflectie vast op papier. Het trainingslogboek werk je netjes uit. De reflectie volgens de STARR-methode doe je aan het eind van de training. Je kiest, met behulp van je trainingslogboek, een aantal voor jou belangrijke opdrachten en oefeningen uit. Deze opdrachten of oefeningen verwerk je in een STARR. Hieronder staat de opzet van een STARR. Situatie en Taak Omschrijf de situatie en geef daarbij aan welke taak/rol jij had. Actie en Resultaat Omschrijf welke acties/handelingen je op dat moment hebt ondernomen en wat hiervan het resultaat was. Reflectie Beschrijf hoe jij je op dat moment in de situatie voelde. Beschrijf waarom je op deze manier hebt gehandeld. Beschrijf hoe je het de volgende keer anders zou aanpakken. Taal Taal Taal Taal Neem deze training door en onderstreep de woorden die je niet kent. Neem deze woorden over in je woordenlijst en zet de betekenis erbij. Nieuwe onbekende woorden die je tegenkomt tijdens deze training voeg je toe aan de woordenlijst. Na afloop van de training neem je dit overzicht op in je taalportfolio. Werkmodel: woordenlijst. Zie Edu Actief b.v. 5

6 >Zorgen voor jezelf Je kunt pas goed voor een ander zorgen als je goed voor jezelf zorgt, zeggen veel mensen. En dat is waar. Jezelf beschermen tegen infecties hoort daar ook bij, zeker als je zorg verleent. Doelstellingen Je kunt in je eigen woorden vertellen hoe jij jezelf verzorgt en waarom je dat belangrijk vindt. Je kunt vertellen welke verzorging je dagelijks doet en welke enkele malen per week. Je kunt het belang van goede hygiëne uitleggen. Je kunt je handen efficiënt wassen. Je kunt handschoenen, zoals die gebruikt worden in de zorg, op de juiste wijze aantrekken en uittrekken. 1. Opdracht: Hoe verzorg jij jezelf? Uiteraard verzorg jij jezelf. Maak een logboek waarin je vier dagen achter elkaar precies opschrijft wat je per dag doet aan lichaamsverzorging of persoonlijke verzorging. Noteer daarbij de volgende onderdelen: Op welke manier verzorg ik mezelf, wat doe ik allemaal? Op welk tijdstip van de dag doe ik iets? Waarom doe ik dat? Waar (op welke plek) doe ik iets aan persoonlijke verzorging? Wat is mijn gevoel erbij? Wat gebruik ik hierbij aan materialen (denk aan verzorgingsproducten en handdoeken, maar bijvoorbeeld ook aan kleding)? Wat doe ik dagelijks en wat enkele keren per week of één keer per week? Zijn er andere bijzonderheden? Haren wassen. Bespreek je opdracht na met vier medestudenten en maak aantekeningen in je trainingslogboek. 2. Oefening: Handen wassen Voorbereiding Deze handeling doe je individueel, maar onder controle van een medestudent. Bestudeer het werkmodel Handen wassen. Zoek, als je dat wilt, extra informatie op. Zorg voor een goede werkplek en schone materialen. Zet de materialen klaar: schone handdoekjes of schone handdoek, pedaalemmer, vloeibare zeep, eventueel een nagelborstel en als je dat wilt handcrème. Werkmodel: Handen wassen. Uitvoering Was je handen op de juiste wijze. Doe dit volgens schema. Je collega controleert en geeft zo nodig aanwijzingen. Voer de handeling minimaal tweemaal op de juiste manier uit. Het gaat om handen wassen in een situatie waarin je te maken kunt hebben met cliënten. Wissel vervolgens van rol: nu wast je collega dus zijn handen en observeer jij. Voer de handeling nogmaals helemaal uit. 6 Begeleiden van cliënten bij ADL

7 Handen wassen. Controle Heb je je handen gewassen volgens het werkmodel Handen wassen? Reflectie Noteer wat goed en fout ging. Geef ook aan of dit een ideale situatie was voor het wassen van je handen en wat eventueel beter kan. Beschrijf waarom je handen op de juiste wijze wassen belangrijk is. Beschrijf de hierboven genoemde vragen in je trainingslogboek. Elleboogkraan. Edu Actief b.v. 7

8 3. Oefening: Handschoenen aan- en uittrekken Voorbereiding Beschrijf in je trainingslogboek waarom het belangrijk is om in bepaalde situaties handschoenen te dragen. Noem drie redenen. Beschrijf in je trainingslogboek vijf vaardigheden waarbij jij als hulpverlener handschoenen hoort te dragen Leg materialen klaar: (latex of plastic) handschoenen, pedaalemmer. Uitvoering Trek de handschoenen aan en vervolgens weer uit zonder de buitenkant van de handschoen aan te raken. Trek ze binnenstebuiten uit. Gooi de handschoen weg in een pedaalemmer. Raak de emmer niet met je handen aan. Controle Is het je gelukt om de handschoenen hygiënisch aan en uit te trekken? Reflectie Noteer wat je makkelijk en moeilijk vindt. Noteer, als je die nog hebt, je vragen en bespreek deze met je docent. Schrijf je bevindingen in het trainingslogboek. Latexhandschoenen gebruiken tijdens de handeling. 8 Begeleiden van cliënten bij ADL

9 >Afhankelijk zijn Iemand die afhankelijk is van zorg, is hoe dan ook op een bepaalde manier afhankelijk. In dit geval afhankelijk van jou als hulpverlener. Je inleven in de situatie van die hulpvrager, hier de cliënt genoemd, is belangrijk om goede zorg te kunnen geven. Doelstellingen Je kunt in je eigen woorden vertellen wat jij verstaat onder afhankelijkheid. Je kunt aangeven hoe andere mensen afhankelijkheid kunnen ervaren. Je kunt vertellen waarom het belangrijk is dat jij rekening houdt met gevoelens van afhankelijkheid van een cliënt. Je kunt in je eigen woorden omschrijven hoe het voelt om afhankelijk te zijn. Je kunt in je eigen woorden de overeenkomst aangeven tussen afhankelijkheid en vertrouwen. 4. Opdracht: Afhankelijk zijn Lees de volgende casus en beantwoord daarna de vragen. Sportblessure Stel je voor: tijdens het sporten kom je verkeerd neer op je voet. Je voelt direct een hevige pijn aan je rechterenkel. Deze wordt meteen dik. Je kunt niet opstaan. Een man legt een drukverband aan en zegt dat je maar naar een arts moet. Het duurt wel tien minuten voordat iemand gevonden is die je naar de huisartsenpost wil brengen met de auto. Jij hebt inmiddels iemand gevraagd om je ouders te bellen, maar weet niet of dat ook gebeurd is. Via de huisarts kom je in het ziekenhuis. Je moet dezelfde dag nog geopereerd worden. Na de operatie is een van je ouders (of andere familie of opvoeders) aanwezig. Je vriend of vriendin weet nog van niets. Graag zou je willen dat die ook komt. Inmiddels moet je nodig naar het toilet, maar je mag de eerste uren niet uit bed en moet dus, in bed, op de po. Het duurt wel vijftien minuten voordat iemand je daarbij komt helpen. In het ziekenhuis krijg je hulp met het wassen van je rug en onderlichaam. Het bovenlichaam mag je zelf wassen aan de wastafel. Alles wat je nodig hebt, wordt dan klaargelegd. Na drie dagen mag je naar huis. Omdat je familieleden allemaal moeten werken, komt een buurvrouw af en toe bij je langs. Ze zorgt voor je natje en je droogje en helpt je onder andere als je naar het toilet moet. Zomaar even iets pakken is er voorlopig niet bij. Je kunt niet zelfstandig lopen omdat je je voet niet mag belasten. Lopen met krukken vind je erg moeilijk. Je hebt bijna met alles wat je normaal zelf doet hulp nodig. Bij het wassen en bij het naar het toilet gaan, maar onder andere ook bij het omhoog komen uit een stoel. Op een avond zou je naar een feest van een vriendin. Je hebt je hierop erg verheugd; eindelijk weer tussen je vrienden, lekker kletsen en wat drinken. Iemand heeft beloofd om je met de auto weg te brengen en op te halen. Na een halfuur is de chauffeur nog niet komen opdagen. Je baalt als een stekker! Maar uiteindelijk ben je op het feest. Als het dan voor je gevoel net gezellig wordt, komt iemand je al weer ophalen op de afgesproken tijd. Normaal kun je zelf bepalen hoe laat je naar huis gaat. Pas na een week kun je weer naar school. Maar je moet gebracht en opgehaald worden. Lopen doe je met krukken. Over twee weken krijg je waarschijnlijk gips om je onderbeen waarmee je voorzichtig mag lopen. Vragen: Hoe zou jij je voelen in de verschillende onderdelen van deze situatie? Beschrijf kort of je deze gevoelens bij jezelf of bij een ander herkent. Licht je antwoord toe. Is er iemand in je omgeving die zoiets heeft meegemaakt? Hoe heeft diegene dit ervaren? Edu Actief b.v. 9

10 In welke gevallen is er voor jou sprake van afhankelijkheid? Onderstreep deze situaties in de tekst. Beschrijf in maximaal vijf regels hoe jij het zou vinden om afhankelijk te zijn. Geef hierbij een duidelijke toelichting. Wat zou deze ervaring voor jou als hulpverlener kunnen betekenen? Bespreek de uitkomsten met maximaal vier medestudenten. Maak een beknopt verslag in je trainingslogboek. 5. Oefening: Elkaar vertrouwen en samenwerken Voorbereiding Zoek een medestudent die ongeveer even groot is als jij bent. Spreek goed af dat jullie de oefening serieus zullen uitvoeren en zorg dat er iemand bij jullie is om te coachen en, eventueel letterlijk, te ondersteunen. Zoek een rustige plek uit waar genoeg ruimte is. De ondergrond moet niet glad zijn. Het doel van deze oefening is dat je ervaart hoe belangrijk het is om elkaar te vertrouwen. Ook is dit een oefening in samenwerken. Neem de opdracht eerst in gedachten door, bestudeer de tekening en de foto. Was je handen. Uitvoering Ga recht tegenover elkaar staan. Zet de voeten naast elkaar op de grond. Zet de punten van jouw schoenen tegen de punten van de schoenen van de ander. Pak de handen van elkaar vast zoals op de foto hieronder: Handen vastpakken. Houd de voeten op de plaats en blijf elkaar vooral vasthouden. Ga nu alle twee langzaam en voorzichtig achterover hangen totdat beide armen recht zijn. Dus de beide armen van beide personen. Dit zonder te vallen. Zoek dus naar een evenwicht. Ga weer terug naar de beginstand, zonder de voeten te verplaatsen. Herhaal deze oefening enkele malen. Je kunt de oefening daarna, als je dat wilt, met iemand anders nog eens doen. Was je handen. Controle Is de oefening gelukt? Verliep de oefening op een veilige manier? 10 Begeleiden van cliënten bij ADL