Eurobarometer 62.0 EUROBAROMETER 62 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE NATIONAAL VERSLAG BELGIË

Transcriptie

1 Standaard Eurobarometer Europese Commissie EUROBAROMETER 62 DE PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE NAJAAR 2004 NATIONAAL VERSLAG Standard Eurobarometer 62 / Autumn 2004 TNS Opinion & Social Standaard Eurobarometer 62 / Najaar 2004 TNS Opinion & Social 1 BELGIË Opiniepeiling gefinancieerd en gecoördineerd door het Directoraat-Generaal Pers en Communicatie. Het verslag is opgemaakt ten behoeve van de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België. Onderhavig document vertegenwoordigt niet het standpunt van de Europese Commissie. De interpretaties en opvattingen uit dit document verplichten alleen de auteurs ervan. The interpretations and opinions contained in it are solely those of the authors.

2 INLEIDING... 4 HOOFDSTUK I. DE BELGEN EN DE POLITIEK Belangstelling van de Belgen voor de politiek De huidige toestand van het land en de bekommernissen van de Belgen De persoonlijke situatie De problemen waarmee België af te rekenen heeft Verwachtingen van de Belgen voor de komende jaren Leven in het algemeen, financiële gezinstoestand en beroepssituatie De economische situatie en de werkgelegenheid Vertrouwen van de Belgen in de instellingen en in de werking van de democratie Algemeen overzicht De nationale instellingen en de werking van de democratie in België De Europese instellingen en de werking van de democratie in de Europese Unie De media Nationale identiteit en het gevoel tot de Europese Unie te behoren Identificatie van de Belgen met de Europese vlag Belg zijn en/of Europeaan Besluit HOOFDSTUK II. DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN Kennis van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen Algemene kennis Kennis van de instellingen Bronnen van informatie over de Europese Unie De plaats van de Europese Unie in de media Imago van de Europese Unie bij de Belgen Wat betekent de Europese Unie voor de Belgen Gevoelens die de Europese Unie de Belgen inboezemt Voordeel van het lidmaatschap van België van de Europese Unie Het belang van België in de Europese Unie Perceptie van de rol van de Europese Unie Domeinen waarbinnen de Europese Unie een rol speelt De Europese Unie en de Verenigde Staten Belang van de Europese entiteiten in het leven van de Europese Unie De bevoegdheidsverdeling tussen nationale regering en Europese Unie Besluit

3 HOOFDSTUK III. DE TOEKOMST VAN DE EUROPESE UNIE GEZIEN DOOR DE BELGEN Algemene houding van de Belgen ten aanzien van het Europese integratieproces Snelheid van de opbouw van Europa Rol van de Europese Unie in de komende jaren Vrees betreffende de opbouw van Europa Standpunt van de Belgen ten aanzien van een nieuwe uitbreiding De Belgen en de euro Reacties op het project van Grondwet Opvattingen over een ontwikkeling van het buitenlands beleid en het veiligheids- en defensiebeleid Europees veiligheids- en defensiebeleid Gemeenschappelijk buitenlands beleid Maatregelen die moeten genomen worden in het kader van een gemeenschappelijk Europees buitenlands en veiligheids- en defensiebeleid Bepalen van de toekomstprioriteiten voor de Europese Unie Besluit ALGEMEEN BESLUIT BIJLAGEN Technische specificaties Vragenlijst

4 INLEIDING De eurobarometer 62.0 kwam tot stand in het najaar van 2004, aan het eind van een sleuteljaar voor de Europese Unie. Op 1 mei 2004 kregen de vijftien toenmalige leden er het gezelschap bij van tien nieuwe, voornamelijk uit Midden- en Oost-Europa. Op 19 oktober keurden de regeringsleiders van de 25 lidstaten het project van de Europese Grondwet goed. Deze Grondwet zal, nadat het geratificeerd wordt in 2006, moeten tegemoet komen aan de nieuwe noden van de Europese Unie. Op 18 november heeft het Europese Parlement haar vertrouwen gegeven aan de nieuwe Europese Commissie. José Manuel Durao Barosso, die is aangesteld als voorzitter van de Europese Commissie, heeft de stemming die voorzien was op 27 oktober uitgesteld wegens enkele controversiële aanstellingen en de gewijzigde ploeg is op 4 november geïnstalleerd. Editie 62.0 van de standaard Eurobarometer, gelanceerd op vraag van de Commissie, Directoraat- Generaal Pers & Communicatie, Sector Publieke Opinie, wil in kaart brengen op welke manier de burgers van de Europese Unie tegen de opbouw van een gemeenschappelijk Europa aankijken, op een ogenblik dat dit in volle evolutie is. In België vond de enquête van de Eurobarometer 62.0, die 47 vragen omvat, plaats tussen 8 oktober en 8 november 2004, bij een representatief staal van de Belgische bevolking. In het hierna volgende verslag worden de verschillende antwoorden geanalyseerd in drie hoofdstukken die in de mate van het mogelijke de volgorde van de vragen aanhouden : Hoofdstuk I. De Belgen en de politiek Hoofdstuk II. De Europese Unie in de ogen van de Belgen Hoofdstuk III. De toekomst van de Europese Unie gezien door de Belgen Hoofdstuk I geeft een eerste kijk op de publieke opinie in België in het najaar van Daarin wordt gepeild naar de houding van de Belgen ten aanzien van de politiek en naar de manier waarop ze opvattingen uitwisselen. Er werd hen ook gevraagd een snelle balans op te maken van hun persoonlijke toestand en de toestand van het land. Daarin krijgen we een beeld van wat hen bezighoudt en van hun verwachtingen voor de komende jaren. Hoofdstuk II is gewijd aan de kennis en de perceptie die de Belgen hebben van de Europese Unie en haar beleid en instellingen : in welke mate kennen ze de Europese Unie? Welk beeld roept de Europese Unie bij hen op? Wat vertegenwoordigt de Unie voor hen? De Belgen geven hun mening over het lidmaatschap van de Europese Unie en de verschillende functies die de Europese Unie op de internationale scène geleidelijk opneemt. Tot slot nemen de Belgen in Hoofdstuk III een standpunt in met betrekking tot de grote Europese thema s : een nieuwe uitbreiding, de muntunie, de Europese grondwet en de ontwikkeling van een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheids- en defensiebeleid. Het is belangrijk om dit laatste 4

5 hoofdstuk te lezen in het licht van hoofdstuk II en de conclusies betreffende de ingeschatte of reële kennis van de Belgen betreffende de Europese Unie. De resultatenanalyse van de eurobarometer 62 in de volgende drie hoofdstukken omvat verschillende lagen. Om te beginnen worden de resultaten van het onderzoek in België bijeengebracht en vergeleken met de gemiddelden voor de Europese Unie van de Daarop volgt een regionale analyse en waar dat pertinent blijkt ook een sociodemografische analyse. De 974 personen aan wie de enquête werd voorgelegd, waren minstens vijftien jaar met de nationaliteit van een van de lidstaten van de Europese Unie en dit was een representatieve staal van de Belgische bevolking. Van die 974 personen, woonden er 574 in het Vlaamse gewest, 308 in het Waalse gewest en 92 in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. De taal van de vragenlijst was in 565 van de gevallen het Nederlands. De overige 409 gebruikten het Frans. In het rapport wordt zeer geregeld gerefereerd aan eurobarometer 61.0, uit de zomer van 2004, om de markantste verschuivingen in de Belgische publieke opinie aan het licht te brengen. De verschillende analyseniveaus worden geïllustreerd aan de hand van grafieken, waarvan de presentatie aangepast wordt aan het aantal en de soort van gegevens die voor elke vraag beschikbaar zijn. We vestigen de aandacht van de lezer op de formulering van bepaalde vragen waarbij het antwoord kon gekozen worden uit de verschillende onderdelen van een lijst. De antwoorden op deze vragen moeten genuanceerd worden aangezien een lijst nu eenmaal nooit volledig exhaustief kan zijn. Tot slot moet de lezer bij het doornemen van het verslag voor ogen houden dat de resultaten van een opiniepeiling schattingen zijn waarvan de juistheid afhankelijk is van de grootte van het onderzochte staal en het verkregen percentage. 2 1 De enquête werd ook gehouden in Roemenië, Bulgarije en Turkije en in Kroatië en Noord-Cyprus. 2 Voor onderzoeksstalen van ongeveer interviews, schommelt het reële percentage tussen de onderstaande betrouwbaarheidsgrenzen: Vastgestelde percentages 10% of 90% 20% of 80% 30% of 70% 40% of 60% 50% Betrouwbaarheidsgrenzen ± 1.9 punten ± 2.5 punten ± 2.7 punten ± 3.0 punten ± 3.1 punten 5

6 HOOFDSTUK I. DE BELGEN EN DE POLITIEK 1. Belangstelling van de Belgen voor de politiek De enquête die uitgevoerd werd in het kader van editie 62.0 van de eurobarometer begint met een reeks van vragen die betrekking hebben op de houding van de burgers van de Europese Unie ten aanzien van de politiek en op de manier waarop ze opinies uitwisselen. 3 De antwoorden op die eerste vragen geven aan dat de meerderheid van de burgers van de Europese Unie (72%) belangstelling heeft voor politieke kwesties en daar onder vrienden regelmatig over discussieert. Hoewel hun neiging om dergelijke kwesties te bespreken nog altijd kleiner is dan het Europese gemiddelde, vertonen de Belgen (68%) een hernieuwde belangstelling voor de politiek ten opzichte van de voorbije zomer (+8%). Regionaal gesproken discussieert 72% van de Brusselaars, 69% van de Vlamingen en 68% van de Walen onder vrienden over politiek. De politiek wordt als gespreksonderwerp vaker aangesneden in de grote steden (73%) dan in kleinere steden (69%) en gemeenten (57%). Vanuit sociodemografisch standpunt valt op dat de mannen (76%) het er vaker over hebben dan de vrouwen (62%), zeker in de leeftijdsgroep van de jarigen (79%). De plus 55-jarigen (67%), de jarigen (67%) en de jarigen (59%) interesseren zich iets minder voor de politiek. Anderzijds is de belangstelling van de Belgen voor de politiek evenredig met hun studieniveau : 81% van de Belgen met een hoog studieniveau discussieert over politieke kwesties, tegenover 64% van de Belgen met een gemiddeld en 46% van de Belgen met een laag studieniveau. 4 Q.2. Wanneer u met vrienden bent, gebeurt het dan... dat u de politiek bespreekt? "af en toe" + "vaak" EU25 Brussel Vlaanderen België Wallonië België (EB 61.0) 60% 72% 72% 69% 68% 68% 0% 20% 40% 60% 80% 3 Q.2. Wanneer u met vrienden bent, gebeurt het dan... dat u de politiek bespreekt? Vaak, af en toe, nooit, WN? 6

7 De antwoorden op vraag Q.3., 5 geven een idee van de heftigheid waarmee politieke meningen worden uitgewisseld: 53% van de Belgen stelt zijn omgeving te kunnen overtuigen om zijn mening over te nemen, indien daar veel belang aan wordt gehecht. De Brusselaars (70%) doen het nadrukkelijker dan de Vlamingen (56%) en de Walen (43%). Vanuit sociodemografisch standpunt zullen de stedelingen, de jarigen (63%) en de Belgen met een hoog studieniveau (58%) vaker hun gesprekspartners aan hun kant proberen te krijgen. Tot slot zijn ook de mannen (57%) er meer op uit om hun omgeving te overtuigen dan de vrouwen (49%). Q.3. Wanneer u een opinie heeft waar u werkelijk aan houdt, is het u dan al overkomen vrienden, werkmakkers, relaties van deze opinie te overtuigen? Komt dit voor? "af en toe" + "vaak" Brussel Vlaanderen België EU25 Belgique (EB 61.0) Wallonië 56% 53% 49% 46% 43% 70% 0% 20% 40% 60% 80% 4 Onder «hoog studieniveau» wordt verstaan : gestudeerd tot voorbij de leeftijd van 20 jaar. Een «gemiddeld studieniveau» verwijst naar stoppen met studeren op een leeftijd tussen 16 en19 jaar en met een «laag studieniveau» worden die mensen aangeduid die op 15 jaar de schoolbanken verlieten. 7

8 2. De huidige toestand van het land en de bekommernissen van de Belgen 2.1. De persoonlijke situatie De volgende vragen peilen naar wat de Belgen vinden van hun persoonlijke situatie, naar wat ze denken over de toestand van hun land en naar hun bekommernissen. Volgens de antwoorden op vraag Q.4. is 91% van de Belgen vrij tevreden tot zelfs zeer tevreden over het leven dat ze leiden. Dat percentage stijgt ten opzichte van de vorige zomer (+8%). Op gewestelijk niveau zijn de Vlamingen (93%) en de Brusselaars (90%) tevredener over hun leven dan de Walen (85%). Vanuit sociodemografisch standpunt overheerst dit gevoel bij de jarigen (87%). De jarigen (81%), de jarigen (76%) en de plus 55-jarigen (75%) stellen zich in dit verband voorzichtiger op. Tot slot tonen ook de Belgen met een hoog studieniveau (86%) zich tevredener over het leven dat ze leiden dan diegenen waarvan het studieniveau gemiddeld (75%) of laag (70%) is. 6 Gevraagd naar een vergelijking van hun huidige situatie met die van vijf jaar geleden, 7 stelt 43% van de Belgen dat deze verbeterd is. Op gewestelijk niveau is 58% van de Brusselaars, 45% van de Vlamingen en 33% van de Walen die mening toegedaan. Deze verbetering wordt immers sterker aangevoeld in de grote (46%) en middelgrote steden (44%). De Belgen in de leeftijd tussen 15 en 24 jaar (62%) en de Belgen met een hoog studieniveau (49%) zijn talrijker om aan te geven dat hun toestand er de voorbije vijf jaar op vooruitgegaan is. Q.6. Als u uw huidige situatie met die van 5 jaar geleden vergelijkt, vindt u dan dat ze verbeterd is, ongeveer gelijk gebleven is of dat ze verslechterd is? Brussel 58% 23% 18% 1% Vlaanderen 45% 37% 18% 0% België 43% 37% 20% 0% EU25 39% 32% 28% 1% Wallonië 33% 42% 25% 1% België (EB 61.0) 28% 45% 25% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Verbeterd Ongeveer gelijk gebleven Verslechterd WN 5 Q.3. Wanneer u een opinie heeft waar u werkelijk aan houdt, is het u dan al overkomen vrienden, werkmakkers, relaties van deze opinie te overtuigen? Komt dit vaak, af en toe, zelden, nooit voor? WN 6 Q.4. Bent u algemeen gesproken heel tevreden, eerder tevreden, eerder niet tevreden, helemaal niet tevreden met het leven dat u leidt? WN 7 Q.6. Als u uw huidige situatie met die van 5 jaar geleden vergelijkt, vindt u dan dat ze verbeterd is, ongeveer gelijk gebleven is of dat ze verslechterd is? 8

9 2.2. De problemen waarmee België af te rekenen heeft Hoewel een meerderheid van de Belgen globaal tevreden is over het leven dat ze leidt, is ze er zich toch van bewust dat haar land af te rekenen heeft met bepaalde problemen 8, dat van de werkloosheid op kop (55%). De Belgen vermelden voorts, in afnemende volgorde : de economische situatie (26%), de onveiligheid (23%), de immigratie (17%), de pensioenen (16%), de inflatie (15%) en de belastingen (11%). De vorige zomer noemde 54% van de Belgen werkloosheid het grootste probleem in België. Het onveiligheidsgevoel is sindsdien duidelijk verminderd (-7%). Op te merken valt ook dat op het niveau van de hele Europese Unie het gezondheidssysteem en het terrorisme als belangrijker problemen worden aangemerkt. Q.33. Wat zijn volgens u de twee belangrijkste problemen waarmee (ONS LAND) momenteel te kampen heeft? De werkloosheid De economische situatie De onveiligheid De immigratie De pensioenen De prijsverhogingen / de inflatie De belastingen Het gezondheidssysteem De huisvesting Het terrorisme Milieubescherming Het onderwijssysteem Het openbaar vervoer Andere Defensie / het buitenlands beleid WN 7% 6% 3% 6% 5% 4% 6% 6% 5% 4% 3% 5% 3% 6% 3% 3% 2% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 0% 0% 1% 17% 18% 13% 16% 13% 12% 15% 15% 16% 11% 18% 16% 16% 26% 23% 27% 23% 30% 24% 46% 55% 54% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% EU25 België (EB 61.0) België 8 Q.33. Wat zijn volgens u de twee belangrijkste problemen waarmee ONS LAND momenteel te kampen heeft? De onveiligheid / het openbaar vervoer / de economische situatie / de prijsverhogingen / de inflatie / de belastingen / de werkloosheid / het terrorisme/ defensie, het buitenlands beleid / huisvesting / de immigratie / het gezondheidssysteem / het onderwijssysteem / de pensioenen / les pensions/ milieubescherming / andere / WN 9

10 Op gewestelijk niveau blijken 57% van de Vlamingen, 53% van de Walen en 49% van de Brusselaars zich zorgen te maken over het probleem van de werkloosheid. De Vlamingen maken zich meer zorgen over de pensioenen (20%) en de immigratie (19%). De Walen en de Brusselaars van hun kant zijn gevoeliger voor de problematiek van de onveiligheid, de inflatie en het onderwijssysteem. Het Brussels hoofdstedelijk gewest onderscheidt zich tenslotte door het probleem van de huisvesting (16%). Q.33. Wat zijn volgens u de twee belangrijkste problemen waarmee België momenteel te kampen heeft? De werkloosheid De economische situatie De pensioenen De immigratie De onveiligheid De belastingen De prijsverhogingen / de inflatie Het gezondheidssysteem Milieubescherming De huisvesting Het terrorisme Het openbaar vervoer Het onderwijssysteem Defensie / het buitenlands beleid 28% 24% 20% 20% 11% 11% 19% 14% 14% 19% 29% 27% 14% 9% 6% 11% 21% 18% 8% 3% 5% 5% 6% 3% 5% 4% 16% 4% 10% 7% 4% 2% 3% 2% 8% 9% 0% 1% 2% 49% 53% 57% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Brussel Wallonië Vlaanderen 10

11 3. Verwachtingen van de Belgen voor de komende jaren 1.3. Leven in het algemeen, financiële gezinstoestand en beroepssituatie Na een snelle balans te hebben opgemaakt van hun persoonlijke situatie en de huidige toestand van België, maken de Belgen hun pronostiek op voor de nabije toekomst. 55% van de Belgen verwacht dat de komende twaalf maanden wat hun leven in het algemeen betreft geen veranderingen zullen laten zien en 32% denkt dat het alleen beter kan worden. In de loop van de zomer van 2004 had slechts 26% van de Belgen de hoop dat het beter zou gaan. De Brusselaars (52%) onderscheiden zich van de Walen (36%) en de Vlamingen (27%) door hun optimisme wat het leven in het algemeen betreft. De stedelingen (38%), de jarigen (53%) en de Belgen met een hoog studieniveau (38%) hebben sterker de neiging om zich aan een betere toekomst te verwachten. 9 Q.5.1. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft uw leven in het algemeen? Vlaanderen 61% 27% 11% 1% België (EB 61.0) 60% 26% 11% 3% België 55% 32% 12% 1% EU25 50% 35% 13% 3% Wallonië 48% 36% 15% 1% Brussel 39% 52% 6% 3% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hetzelfde Beter Minder goed WN 9 Q.5.1. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft uw leven in het algemeen? 11

12 Meerbepaald vindt 61% van de Belgen dat de komende twaalf maanden geen verandering zullen vertonen wat betreft de financiële toestand van hun gezin en 22% van de Belgen, 4% meer dan de vorige zomer, denkt dat het beter zal gaan. De Brusselaars (38%) en meer in het algemeen de stedelingen (26%) zijn in dat verband optimistischer. De jarigen (37%) en de Belgen met een hoger studieniveau (28%) zijn meer dan anderen de mening toegedaan dat de financiële toestand van hun gezin er in de loop van de komende twaalf maanden beter op wordt. 10 Q.5.3. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de financiële situatie van uw gezin? Vlaanderen 70% 17% 12 % 1% België (EB 61.0) 63% 18% 14 % 4% België 61% 22% 15% 2% EU25 52% 24% 21% 3% Wallonië 50% 26% 21% 2% Brussel 44% 38% 14 % 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hetzelfde Beter Minder goed WN 10 Q.5.3. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder 12

13 Tot slot is de meerderheid van de Belgen (66%) ook van mening dat hun beroepssituatie in de loop van de komende twaalf maand stabiel zal blijven. 18% van de Belgen hoopt ondanks alles dat hun beroepssituatie in positieve richting zal evolueren. Onder hen vinden we voornamelijk Brusselaars (29%). De stedelingen (25%) en de Belgen met een hoog studieniveau (22%) zijn eerder geneigd om te denken dat de komende periode van twaalf maand, wat hun beroepssituatie betreft, beter wordt. 11 Q.5.5. QWat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft uw beroepssituatie? Vlaanderen België België (EB 61.0) Wallonië EU25 Brussel 68% 66% 66% 64% 60% 56% 15% 6% 11% 18% 17% 20% 22% 7% 8% 9% 10% 9% 9% 7% 8% 29% 8% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Hetzelfde Beter Minder goed WN Op langere termijn, op een horizon van vijf jaar, verwacht 50% van de Belgen dat hun persoonlijke situatie min of meer onveranderd blijft en 36% dat ze erop verbetert. Deze laatste opvatting is op gewestelijk niveau voornamelijk terug te vinden onder de Brusselaars (50%), en, vanuit sociodemografisch standpunt, bij de stedelingen (41%), de jarigen (74%) en de Belgen die het langste studeerden (40%). 12 Q.7. Verwacht u dat uw persoonlijke situatie in de komende 5 jaar zal verbeteren, ongeveer gelijk zal blijven of zal verslechteren? Vlaanderen 53% 34% 11% 2% België 50% 36% 12% 2% België (EB 61.0) 48% 34% 11% 7% Wallonië 47% 35% 15% 3% Brussel 40% 50% 5% 5% EU25 38% 42% 16% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Ongeveer gelijk zal blijven Zal verbeteren Zal verslechteren WN goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de financiële situatie van uw gezin? 11 Q.5.5. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft uw beroepssituatie? 12 Q.7. Verwacht u dat uw persoonlijke situatie in de komende 5 jaar zal verbeteren, ongeveer gelijk zal blijven of zal verslechteren? 13

14 1.4. De economische situatie en de werkgelegenheid Hoewel de meerderheid van de Belgen verwacht dat hun persoonlijke leven in de nabije toekomst geen wezenlijke veranderingen ondergaat, zijn ze pessimistischer wat betreft de problemen waar hun land voor staat. 52% van de Belgen, en dat is 11% meer dan in de zomer van 2004, denkt dat de economische toestand er in de loop van de komende twaalf maanden op achteruit zal gaan. Die ongerustheid is er vooral in Vlaanderen (53%) en in Wallonië (52%). De Belgen die wonen in dorpen (56%) of kleinere steden (51%), de plus 55-jarigen (65%) en de Belgen met een laag studieniveau (63%) zijn er sterker van overtuigd dat de komende twaalf maanden wat betreft de economische toestand van het land minder goed zullen worden. Q.5.2. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de economische situatie in België? Vlaanderen 53% 13% 33% 1% Wallonië 52% 16% 28% 4% België 52% 14% 31% 3% EU25 43% 18% 33% 6% Brussel 43% 17% 28% 11% België (EB 61.0) 41% 13% 41% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Minder goed Beter Hetzelfde WN 14

15 Anderzijds vreest 62% van de Belgen dat de komende twaalf maanden minder goed zullen zijn op het vlak van de werkgelegenheid. Dat percentage neemt toe ten opzichte van de vorige editie van de enquête (+10%). De vrees omtrent de arbeidsmarkt leeft sterker in Vlaanderen (64%) en in Wallonië (61%), en ook in de kleinere steden (65%) en de dorpen (64%). Ook de plus 55-jarigen (73%) en de Belgen met een laag studieniveau (68%) zijn pessimistischer met betrekking tot hun arbeidssituatie. Tot slot tonen ook bepaalde socioprofessionele categorieën zich bezorgder omtrent de evolutie van de arbeidsmarkt : gepensioneerden (77%), arbeiders (63%), thuisblijvers (63%), werklozen (60%), zelfstandigen (60%) en werknemers (60%). Q.5.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden : zullen de volgende twaalf maanden beter, minder goed of hetzelfde zijn voor wat betreft de werkgelegenheid in België? Vlaanderen 64% 26% 9% 2% België 62% 26% 11% 2% Wallonie 61% 26% 12% 1% Brussel 53% 26% 18% 3% België (EB 61.0) 52% 31% 12% 5% EU25 47% 31% 17% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Minder goed Hetzelfde Beter WN 15

16 4. Vertrouwen van de Belgen in de instellingen en in de werking van de democratie 4.1. Algemeen overzicht De Belgen vertonen, zoals we al zagen, een hernieuwde belangstelling voor de politiek en hebben een duidelijke kijk op de problemen waarmee hun land af te rekenen krijgt. We willen nu nagaan welke de houding is van de Belgen ten aanzien van de instellingen waardoor ze geleid worden, dat wil zeggen de nationale, Europese en internationale instellingen, alsook de media. Volgens de antwoorden op vraag Q.10., 13 zijn de instellingen waar de Belgen het meeste vertrouwen in hebben de liefdadigheidsorganisaties (76%). Ze worden gevolgd (in afnemende volgorde) door de radio (67%), het leger (64%), de Europese Unie (63%), de televisie (62%), de Organisatie van de Verenigde Naties (62%), de politie (58%), de vakbonden (52%) en de geschreven pers (49%). We merken op dat de Belgen een groter vertrouwen hebben in de Europese Unie dan het Europese gemiddelde (50%). Op de schaal van de vijfentwintig lidstaten, komt de Europese Unie immers maar op de zesde plaats, na de Organisatie van de Verenigde Naties (54%). In vergelijking met de vorige zomer, tonen de Belgen meer vertrouwen in de Europese Unie (+14%), maar dat geldt ook voor de andere instellingen, met uitzondering van de media. 13 Q.10. Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of niet erop te vertrouwen? De geschreven pers / De radio/ De televisie / Justitie / Het rechtssysteem (NATIONALITEIT) / De politie / Het leger / De religieuze instellingen / De vakbonden / De politieke partijen / De grote ondernemingen / De regering (NATIONALITEIT) / Het Parlement (NATIONALITEIT)/ De Europese Unie/ De Verenigde Naties / De liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties 16

17 Q.10. Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of niet erop te vertrouwen? (% "Eerder vertrouwen") De liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties De radio Het leger De Europese Unie De Verenigde Naties De televisie De politie De vakbonden De geschreven pers Het Belgisch Parlement De religieuze instellingen De grote ondernemingen Justitie / Het Belgische rechtssysteem De federale regering in België De politieke partijen 52% 49% 43% 67% 69% 64% 63% 62% 62% 65% 58% 52% 52% 43% 49% 59% 46% 38% 44% 33% 43% 37% 39% 30% 38% 34% 23% 20% 76% 64% 0% 20% 40% 60% 80% België (EB 61.0) België 17

18 4.2. De nationale instellingen en de werking van de democratie in België De Belgen zijn eerder wantrouwig ten aanzien van hun nationale politieke instellingen en dan vooral de politieke partijen (73%). Meer dan de helft van de Belgen (57%) heeft geen vertrouwen in de Belgische regering. Tot slot stelt 49% van de Belgen geen vertrouwen te hebben in het Belgische Parlement, tegenover 46% die dat wel heeft. Q.10. Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of er niet op te vertrouwen? (% België) De liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties 76% 21% 3% Het leger 64% 29% 6% De politie 58% 39% 3% De vakbonden 52% 42% 6% Het Belgisch Parlement 46% 49% 5% De religieuze instellingen 44% 50% 6% De grote ondernemingen 43% 51% 5% Justitie / Het Belgische rechtssysteem 39% 56% 4% De federale regering in België 38% 57% 5% De politieke partijen 23% 73% 4% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Eerder vertrouwen Eerder niet vertrouwen WN 18

19 Op gewestelijk niveau zien we geen significante verschillen in de houding tegenover het Belgische Parlement en de Belgische regering. Q.10. Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of er niet op te vertrouwen? (% "eerder vertrouwen") De liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties Het leger De politie De vakbonden Het Belgisch Parlement De religieuze instellingen De grote ondernemingen Justitie / Het Belgische rechtssysteem De federale regering in België De politieke partijen 79% 76% 75% 55% 65% 66% 39% 65% 51% 43% 55% 50% 46% 47% 45% 38% 43% 46% 32% 46% 43% 41% 42% 35% 37% 37% 39% 20% 25% 19% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wallonië Vlaanderen Brussel Ondanks het beperkte vertrouwen dat ze stellen in hun nationale politieke instellingen, toont een meerderheid van de Belgen (70%) zich tevreden over de werking van de democratie in België. De Walen (72%) en de Vlamingen (70%) zijn in dat verband tevredener dan de Brusselaars (65%) Q.44. a) Bent u algemeen gesproken heel tevreden, eerder tevreden, eerder niet tevreden of helemaal niet tevreden over de wijze waarop de democratie in België functioneert? 19

20 4.3. De Europese instellingen en de werking van de democratie in de Europese Unie De Belgen tonen een groot vertrouwen in de Europese Unie (63%), maar ook in haar instellingen, 15 voornamelijk Het Europees Parlement (70%) en de Europese Commissie (68%). Die beide instellingen krijgen in België een grotere steun dan het Europese gemiddelde. Bovendien neemt het vertrouwen dat de Belgen hebben in de Europese instellingen toe ten opzichte van de vorige editie van het onderzoek: +6% voor het Europees Parlement en +5% voor de Europese Commissie. Q.29. Kan u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in heeft? (% "eerder vertrouwen") Het Europees Parlement De Europese Centrale Bank De Europese Commissie Het Europees Hof van Justitie Het Europees Rekenhof De Raad van Ministers van de Europese Unie De Europese Ombudsman Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie Het Comité van de Regio s van de Europese Unie 70% 64% 57% 68% 52% 50% 68% 63% 52% 65% 55% 57% 59% 45% 39% 59% 49% 45% 48% 37% 35% 46% 32% 33% 41% 30% 30% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België (EB 61.0) België 15 Q.29. En kan u mij, voor elke instelling, zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in heeft? Het Europees Parlement / de Europese Commissie / de Raad van Ministers van de Europese Unie / het Europees Hof van Justitie / de Europese Ombudsman / de Europese Centrale Bank / het Europees Rekenhof / het Comité van de Regio s van de Europese Unie / het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie. 20

21 De Vlamingen hebben een groter vertrouwen in de Europese instellingen dan de Walen en de Brusselaars. Over het algemeen schenken deze moeilijker hun vertrouwen aan instellingen, het Europees Parlement uitgezonderd. Q.29. Kan u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in heeft? (% "eerder vertrouwen") Het Europees Parlement De Europese Centrale Bank De Europese Commissie Het Europees Hof van Justitie Het Europees Rekenhof De Raad van Ministers van de Europese Unie De Europese Ombudsman Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie Het Comité van de Regio s van de Europese Unie 73% 70% 64% 73% 59% 63% 68% 64% 67% 68% 53% 65% 64% 44% 55% 58% 49% 63% 50% 36% 47% 48% 33% 44% 44% 25% 41% 0% 20% 40% 60% 80% Wallonië Brussel Vlaanderen Tot slot zijn de Belgen (70%) tevredener over de werking van de democratie in de Europese Unie dan bij de vorige Eurobarometer (+12%). Onder hen is de tevredenheid het grootste bij de Walen (74%) en de Vlamingen (70%) Q.44. b) Bent u algemeen gesproken heel tevreden, eerder tevreden, eerder niet tevreden of helemaal niet tevreden over de wijze waarop de democratie functioneert in de Europese Unie? 21

22 4.4. De media De Belgen nogal veel vertrouwen in de media, met name de radio (67%), de televisie (62%) en de geschreven pers (49%). In de loop van de voorbije zes maanden is hun vertrouwen evenwel afgenomen, voornamelijk ten aanzien van de geschreven pers (-10%). Q.10. Kan u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of niet erop te vertrouwen? (% "eerder vertrouwen") 80% 60% 40% 20% 0% 49% 62% 67% 59% 65% 69% 63% 57% 65% 71% 42% 50% 53% 61% 47% 51% 57% 61% België België (EB 61.0) EU25 Brussel Vlaanderen Wallonië De geschreven pers De televisie De radio 22

23 5. Nationale identiteit en het gevoel tot de Europese Unie te behoren 5.1. Identificatie van de Belgen met de Europese vlag De Belgen hebben vertrouwen in de Europese Unie en haar instellingen, maar in welke mate voelen ze zich Europeanen? Eurobarometer 62.0 heeft zich over deze vraag gebogen. In een eerste stadium kregen de respondenten de Europese vlag te zien, het symbool van de Europese Unie en, in een ruimere zin, van de eenheid en de identiteit van Europa. 97% van de Belgen reageerde positief : ze zegden het symbool al gezien te hebben en er de betekenis van te kennen % onder hen zei zich met dat symbool te identificeren. 18 Q.9. Dit symbool is de Europese vlag. Kan u me voor elk van deze stellingen m.b.t. de Europese vlag zeggen of u er eerder mee eens bent of eerder mee oneens bent? (% "eerder mee eens") Deze vlag is een goed symbool voor Europa Deze vlag stelt iets goeds voor Deze vlag zou zich moeten bevinden op alle openbare gebouwen van (ONS LAND) naast de nationale vlag Ik identificeer me met deze vlag 55% 54% 50% 69% 69% 82% 85% 91% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België 17 Q.8. a) Heeft u dit symbool al gezien? (TOON DE VLAG) b) Kan u mij zeggen wat het voorstelt? Ja, Europa, de Europese Unie, de Gemeenschap, de E.E.G., de Europese Raad, enz./ Ja, iets anders / Nee / WN 18 Q.9. Dit symbool is de Europese vlag. Nu lees ik u enkele stellingen voor m.b.t. de Europese vlag. Ik zou graag uw mening kennen over elk van deze stellingen. Kan u me voor elke stelling zeggen of u er eerder mee eens bent of eerder mee oneens bent? Deze vlag is een goed symbool voor Europa / Deze vlag stelt iets goeds voor / Ik identificeer me met deze vlag / Deze vlag zou zich moeten bevinden op alle openbare gebouwen van (ONS LAND) naast de nationale vlag 23

24 Op gewestelijk niveau, identificeren de Walen zich makkelijker met de Europese vlag (58%). Ze zijn ook meer geneigd te vinden dat die vlag, naast de nationale vlag, op alle openbare gebouwen zou moeten wapperen (74%). Q.9. Dit symbool is de Europese vlag. Kan u me voor elk van deze stellingen m.b.t. de Europese vlag zeggen of u er eerder mee eens bent of eerder mee oneens bent? (% "eerder mee eens") Deze vlag is een goed symbool voor Europa Deze vlag stelt iets goeds voor Deze vlag zou zich moeten bevinden op alle openbare gebouwen van België naast de nationale vlag Ik identificeer me met deze vlag 93% 92% 90% 90% 85% 83% 59% 67% 74% 47% 53% 58% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wallonië Vlaanderen Brussel 24

25 5.2. Belg zijn en/of Europeaan In een tweede fase werd aan de Belgen gevraagd hoe ze zich op korte termijn zagen : als Belgen en/of als Europeanen. De vraag werd in lichtjes andere termen gesteld aan twee groepen van onderscheiden personen: vraag Q.43. a) aan 526 personen en vraag Q.43. b) aan 448 personen. 19 Volgens de antwoorden op vraag Q.43. a) ziet 49% van de Belgen zich op korte termijn als «Belg en Europeaan». Niettemin ziet 30% van de Belgen zich als «enkel Belg». De Walen (52%) en de Vlamingen (49%) voelen zich veeleer «Belg en Europeaan» dan de Brusselaars (35%). In feite zijn de opvattingen van de Brusselaars aangaande hun nationale identiteit en hun toebehoren tot de Europese Unie nogal verdeeld : 23% kan zich niet uitspreken, 16% voelt zich «enkel Europeaan», 13% «enkel Belg» en 12% «Europeaan en Belg». Q.43. a) Ziet u zichzelf op korte termijn als? (NATIONALITEIT) en Europeaan Enkel (NATIONALITEIT) Europeaan en (NATIONALITEIT) Enkel Europeaan WN Wallonië 52% 25% 11% 9% 3% Vlaanderen 50% 36% 7% 5% 1% België 49% 30% 9% 8% 4% EU25 47% 41% 7% 3% 2% België (EB 61.0) 44% 39% 8% 7% 2% Brussel 35% 13% 12% 16% 23% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 19 Q.43. a) Ziet u zichzelf op korte termijn als? Enkel (NATIONALITEIT) / (NATIONALITEIT) en Europeaan / Europeaan en (NATIONALITEIT)/ Enkel Europeaan / WN Q.43. b) Ziet u zichzelf op korte termijn als? Enkel (NATIONALITEIT) / Eerst (NATIONALITEIT) en dan Europeaan / Eerst Europeaan en dan (NATIONALITEIT)/ Enkel Europeaan / Evenveel (NATIONALITEIT) als Europeaan / WN 25

26 Volgens de antwoorden op vraag Q.43. b) ziet 47% van de Belgen zich op korte termijn «eerst Belg en dan Europeaan» en 26% ziet zich «enkel Belg». Op gewestelijk niveau voelt 49% van de Vlamingen, 45% van de Walen en 41% van de Brusselaars zich «eerst Belg en dan Europeaan». De Brusselaars (22%) zeggen makkelijker zich «eerst Europeaan en dan Belg» te voelen. Q.43. b) Ziet u zichzelf op korte termijn als? Eerst (NATIONALITEIT) en dan Europeaan Enkel (NATIONALITEIT) Eerst Europeaan en dan (NATIONALITEIT) Enkel Europeaan Evenveel (NATIONALITEIT) als Europeaan (ENQ. NIET VOORLEZEN) WN Vlaanderen 49% 24% 5% 8% 13% 1% België (EB61.0) 48% 44% 6% 2% EU25 48% 37% 4% 3% 7% 1% België 47% 26% 7% 8% 11% 2% Wallonië 45% 31% 6% 8% 6% 3% Brussel 41% 17% 22% 5% 6% 9% 0% 20% 40% 60% 80% 100% De Belgen zijn trots op hun nationaliteit (82%) 20 en op het feit Europeanen te zijn (79%). 21 Vanuit geografisch standpunt standpunt bekeken zijn de Belgen zeer gehecht aan hun streek (86%), maar ook aan hun land (83%), stad of dorp (82%) en aan Europa (74%). De gehechtheid van de Belgen aan Europa ligt hoger dan het Europese gemiddelde. 22 Q.47. Kan u mij zeggen hoe sterk u zich gehecht voelt aan? (% "gehecht") Europa Uw stad/dorp (Uw LAND) Uw streek 100% 80% 60% 40% 20% 0% 80% 68% 71% 79% 74% 82% 87% 92% 81% 87% 73% 81% 83% 91% 76% 85% 86% 88% 90% 67% Brussel Vlaanderen België EU25 Wallonië 20 Q.45. Zou u zeggen dat u heel trots / tamelijk trots / niet echt trots / helemaal niet trots bent (NATIONALITEIT) te zijn? 21 Q.46. Zou u zeggen dat u heel trots / tamelijk trots / niet echt trots / helemaal niet trots bent Europeaan te zijn? 22 Q.47. Mensen kunnen zich in meer of mindere mate gehecht voelen aan hun stad of dorp, aan hun streek, aan hun land, aan Europa. Kan u mij zeggen hoe sterk u zich gehecht voelt aan uw stad of dorp, b) uw streek,? c) (ONS LAND)? d) Europa? 26

27 6. Besluit De Belgen (68%) tonen een hernieuwde belangstelling voor de politiek in vergelijking met de vorige zomer (+8%), ook al is deze minder uitgesproken dan het Europese gemiddelde (72%). Bovendien tonen de Belgen (53%) zich ook meer dan vroeger gehecht aan hun mening (+7%). Over het algemeen zijn de Belgen (91%) tevreden over het leven dat ze leiden. Volgens 43% onder hen is hun situatie de laatste vijf jaar verbeterd. Op korte termijn zijn ze eerder geneigd te denken dat hun leven in het algemeen (53%), de financiële toestand van hun gezin (61%) of hun beroepssituatie (66%) niet zullen veranderen. Ze verwachten ook dat hun persoonlijke situatie de komende vijf jaar stabiel blijft (50%). De voornaamste bekommernis van de Belgen is de werkloosheid (55%). Bij de andere problemen waarmee België kampt, noemen de Belgen ook : de economische toestand (26%), de onveiligheid (23%), de immigratie (17%), de pensioenen (16%), de inflatie (15%) en de belastingen (11%). De Belgen zijn pessimistisch wat de arbeidsmarkt (62%) en de economische toestand (52%) betreft en denken dat die er in de loop van de komende twaalf maanden op achteruit gaat. De nationale politieke instellingen, met name het Belgisch parlement (73%), de Belgische regering (57%) of de Belgische politieke partijen (49%), boezemen de Belgen geen vertrouwen in. Ze hebben meer vertrouwen in de Europese instellingen zoals het Europees Parlement (70%) of de Europese Commissie (68%). De steun van de Belgen aan de Europese instellingen is er sinds de vorige zomer op vooruit gegaan : +6% voor het Europees Parlement en +5% voor de Europese Commissie. Ondanks hun verdeelde houding ten aanzien van de nationale en Europese instellingen, verklaart 70% van de Belgen zich tevreden over de werking van de democratie, zowel in België als op het niveau van de Europese Unie. De instellingen waarin de Belgen het meeste vertrouwen hebben zijn de liefdadigheidsinstellingen (76%). De Belgen hebben ook vertrouwen in de media, te weten de radio (67%), de televisie (62%) en de geschreven pers (49%). Toch is het vertrouwen in de loop van de voorbije zes maanden afgenomen, zeker wat de geschreven pers betreft (-10%). Op korte termijn beschouwt meer dan 40% van de Belgen zich eerder als «Belg en Europeaan» (49%) of, anders gezegd eerder «Europeaan en Belg» (47%). Meer dan één Belg op vier voelt zich «enkel Belg». 83% van de Belgen beweert geografisch gehecht te zijn aan België en slechts 74% aan Europa. 27

28 HOOFDSTUK II. DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN 1. Kennis van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen 1.1. Algemene kennis Doelstelling van de volgende vragen is een oordeel vormen over de kennis van de Europese Unie die de Belgen hebben en denken te hebben. Gevraagd naar een beoordeling van hun kennis van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, situeren de Belgen die kennis gemiddeld op 4,58, op een schaal gaande van 1, dat wil zeggen «weet er helemaal niets van», tot 10, dat wil zeggen «weet er veel van». Die gemiddelde waarde is sinds vorige zomer gestegen van 4,2 naar 4,58. Ze ligt ook boven het Europese gemiddelde (4,25). 23 Q.22. Kan u mij, aan de hand van deze schaal, zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? (1 = "Weet er helemaal niets van", 10 = "Weet er veel van") 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% WN EU25 België België (EB 61.0) 28

29 De Vlamingen, de Brusselaars en de Walen menen een repectievelijke kennis van 4,76; 4,6 en 4,41 op een schaal van 1 tot 10 te hebben betreffende de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen. Q.22. Kan u mij, aan de hand van deze schaal, zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? (1 = "Weet er helemaal niets van", 10 = "Weet er veel van") 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% WN Brussel Wallonië Vlaanderen 23 Q.22. Kan u mij, aan de hand van deze schaal, zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? (1 = «Weet er helemaal niets van», 10 = «Weet er veel van») 29

30 Na de Belgen gevraagd te hebben zelf hun kennis van de Europese Unie te beoordelen, hebben de enquêteurs ook de reële kennis getest, aan de hand van een reeks van uitspraken die op hun juistheid dienden beoordeeld te worden. De Belgen verwerpen kennelijk uitspraken als : de Voorzitter van de Europese Commissie wordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie (76%) ; de Europese Unie telt momenteel twaalf lidstaten (74%) ; de laatste Europese verkiezing was in juni 2002 (52%). De uitspraak dat de leden van het Europees Parlement rechtstreeks verkozen worden door de burgers van de Europese Unie ondersteunen ze (67%). De Belgen zijn veeleer verdeeld met betrekking tot het bestaan van een Europees volkslied en een dag van Europa. 24 Q.30. Kan u mij, voor elk van de volgende uitspraken over de Europese Unie, zeggen of die volgens u waar of onwaar is? (% België) De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie Elk jaar is er een 'Dag van Europa' in de landen van de Europese Unie 49% 67% 34% 25% 7% 17% De Europese Unie heeft haar eigen volkslied 40% 48% 12% De laatste Europese verkiezing was in juni % 52% 12% De Europese Unie bestaat momenteel uit twaalf lidstaten 22% 74% 4% De voorzitter van de Europese Commissie wordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie 16% 76% 8% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Waar Onwaar WN 24 Q.30. Kan u mij, voor elk van de volgende uitspraken over de Europese Unie, zeggen of die volgens u waar of onwaar is? De Europese Unie bestaat momenteel uit twaalf lidstaten / De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie / De voorzitter van de Europese Commissie wordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie / De Europese Unie heeft haar eigen volkslied / Elk jaar is er een 'Dag van Europa' in de landen van de Europese Unie / De laatste Europese verkiezing was in juni

31 Meer Brusselaars (73%) dan Vlamingen (48%) en Walen (31%) weten dat de Europese Unie haar eigen volkslied heeft. De Brusselaars zijn ook beter geïnformeerd omtrent het aantal lidstaten van de Europese Unie en de modaliteiten voor het benoemen van de Voorzitter van de Europese Commissie. Q.30. Kan u mij, voor elk van de volgende uitspraken over de Europese Unie, zeggen of die volgens u waar of onwaar is? (% "waar") De Europese Unie heeft haar eigen volkslied 31% 48% 73% De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie 67% 64% 69% Elk jaar is er een 'Dag van Europa' in de landen van de Europese Unie De laatste Europese verkiezing was in juni 2002 De Europese Unie bestaat momenteel uit twaalf lidstaten 8% 54% 53% 47% 32% 39% 34% 23% 24% De voorzitter van de Europese Commissie wordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie 7% 20% 15% 0% 20% 40% 60% 80% Vlaanderen Wallonië Brussel 31

32 1.2. Kennis van de instellingen De Belgen zijn vertrouwd met de meeste van de Europese instellingen. De instellingen waarover ze al het meeste hebben horen praten zijn het Europees Parlement (96%) en de Europese Commissie (92%). Een meerderheid van de Belgen heeft ook al gehoord van het Hof van Justitie (81%), de Raad van Ministers (76%), de Centrale Bank (71%) en het Rekenhof (55%). De Europese ombudsman (34%), het Economisch en Sociaal Comité (30%) en het Comité van de Regio s (22%) kunnen op minder respons van de Belgen rekenen. 25 Q.27. Heeft u al gehoord van? (% "ja") het Europees Parlement de Europese Commissie het Europees Hof van Justitie de Raad van Ministers van de Europese Unie de Europese Centrale Bank het Europees Rekenhof de Europese Ombudsman het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie het Comité van de Regio s van de Europese Unie 96% 96% 92% 92% 91% 82% 81% 78% 75% 76% 70% 66% 71% 67% 71% 55% 50% 47% 34% 31% 37% 30% 26% 37% 22% 22% 28% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België (EB 61.0) België 25 Q.27. Heeft u al gehoord van het Europees Parlement / de Europese Commissie/ de Raad van Ministers van de Europese Unie / het Europees Hof van Justitie / de Europese Ombudsman / de Europese Centrale Bank / het Europees Rekenhof / het Comité van de Regio s van de Europese Unie / het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie? 32

33 De Brusselaars zijn de Belgen met de grootste kennis over de Europese instellingen. Ze zijn met name beter geïnformeerd over de Europese ombudsman (47%), het Economisch en Sociaal Comité (41%) en het Comité van de Regio s (40%). Q.27. Heeft u al gehoord van? (% "ja") het Europees Parlement de Europese Commissie het Europees Hof van Justitie de Raad van Ministers van de Europese Unie de Europese Centrale Bank het Europees Rekenhof de Europese Ombudsman het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie het Comité van de Regio s van de Europese Unie 97% 96% 93% 92% 95% 91% 82% 84% 77% 72% 80% 81% 66% 87% 77% 55% 61% 53% 29% 47% 39% 26% 41% 35% 16% 40% 26% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 120% Wallonië Brussel Vlaanderen 33

34 1.3. Bronnen van informatie over de Europese Unie Wanneer ze meer informatie wensen over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, kijken de Belgen naar televisie (75%), lezen ze hun dagblad (53%), luisteren ze naar de radio (39%), surfen ze op het Internet (28%) of discussiëren ze met iemand uit hun omgeving (25%). Vorige zomer zei nog 15% van de Belgen niet op zoek te zijn naar dat soort informatie. Hun percentage is gezakt met 10%. 26 Q.23. Wanneer u informatie wenst over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, welke van de volgende informatiebronnen gebruikt u dan? En welke nog? Televisie Dagbladen, kranten Radio Het internet Praat erover met gezinsleden, vrienden, collega s Andere bladen, magazines Boeken, brochures, informatiefolders Zoekt nooit dergelijke inlichtingen, geen interesse Vergaderingen, meetings Andere WN 9% 5% 8% 4% 2% 4% 2% 1% 1% 0% 1% 1% 28% 18% 21% 25% 17% 23% 20% 18% 22% 18% 16% 15% 39% 36% 34% 53% 48% 49% 75% 71% 71% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België (EB 61.0) België 26 Q.23. Wanneer u informatie wenst over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, welke van de volgende informatiebronnen gebruikt u dan? En welke nog? Vergaderingen, meetings / Praat erover met gezinsleden, vrienden, 34

35 De geliefkoosde bron van informatie van de Belgen is de televisie (63%). Kranten (35%), gedetailleerde brochures (31%), radio (29%) en internet (25%) zijn ook gewaardeerde informatiebronnen. 27 Met betrekking tot punt I.4.4. hierboven, merken we nog op dat het geliefkoosde medium van de Belgen, de televisie, niet datgene is waarin ze het meeste vertrouwen stellen. 28 Q.24. Over het algemeen, hoe zou u het liefst informatie over de Europese Unie verkrijgen? En hoe nog? Op de TV In dagbladen Een meer gedetailleerde brochure Op de radio Op het Internet Een foldertje dat enkel een overzicht geeft In andere tijdschriften, magazines Een DVD / een videocassette Een boek dat u een volledige beschrijving geeft Een computerterminal die u toelaat gegevensbanken te raadplegen Een cd-rom Op reclameborden Ik wens geen informatie over de Europese Unie te ontvangen Geen van deze vormen WN 35% 36% 31% 20% 29% 28% 25% 19% 21% 16% 12% 13% 11% 7% 11% 12% 8% 7% 8% 6% 5% 4% 3% 6% 1% 2% 0% 2% 63% 58% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België collega s / Dagbladen, kranten / Andere bladen, magazines / Televisie / Radio / Internet / Boeken, brochures, informatiefolders / Andere / Zoekt nooit dergelijke inlichtingen, geen interesse / WN 27 Q.24. Over het algemeen, hoe zou u het liefst informatie over de Europese Unie verkrijgen? En hoe nog? Een foldertje dat enkel een overzicht geeft / Een meer gedetailleerde brochure / Een boek dat u een volledige beschrijving geeft / Een DVD / een videocassette / Op het Internet/ Een cd-rom / Een computerterminal die u toelaat gegevensbanken te raadplegen / Op de TV / Op de radio / In dagbladen / In andere tijdschriften, magazines / Op reclameborden / Ik wens geen informatie over de Europese Unie te ontvangen / Geen van deze vormen / WN 28 Zie pagina

36 1.4. De plaats van de Europese Unie in de media De Belgen (56%) zijn eerder tevreden over de ruimte die de Belgische media aan de Europese Unie besteden. 36% van de Belgen vindt evenwel dat de Belgische media het onvoldoende over de Europese Unie hebben. 29 Q.25. Denkt u over het algemeen dat de (NATIONALITEIT) media... spreken over de Europese Unie? Voldoende Te weinig Te veel WN Vlaanderen 59% 34% 6% 1% België 56% 36% 6% 2% België (EB 61.0) 55% 32% 5% 8% Wallonië 53% 39% 5% 2% Brussel 49% 36% 4% 11% EU25 46% 38% 11% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Een meerderheid van de Belgen (64%) is van oordeel dat de Belgische media objectief zijn bij hun berichtgeving betreffende de Europese Unie. 21% van de Belgen denkt echter dat de Belgische media in te positieve bewoordingen over de Europese Unie spreken. 30 Q.26. En denkt u dat de (NATIONALITEIT) media... spreken over de Europese Unie? Objectief Te positief Te negatief WN Vlaanderen 65% 20% 10% 5% België 64% 21% 10% 5% Wallonië 62% 21% 11% 6% Brussel 59% 20% 11% 10% België (EB 61.0) 57% 19% 7% 17% EU25 44% 28% 14% 14% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 29 Q.25. Denkt u over het algemeen dat de media (NATIONALITEIT) te veel, voldoende, te weinig spreken over de Europese Unie? 36

37 2. Imago van de Europese Unie bij de Belgen 2.1. Wat betekent de Europese Unie voor de Belgen De Europese Unie heeft een positief imago bij 59% van de Belgen en een neutraal imago bij nog eens 32% onder hen. Sinds de vorige zomer is het percentage van de Belgen voor wie het imago van de Europese Unie positief is met 8% gestegen. De Europese Unie geniet van een bijzonder positief imago bij de Brusselaars (75%), in de grote steden (56%), bij de jarigen (56%) en bij de Belgen met een hoog studieniveau (56%). 31 Voor de Belgen staat de Europese Unie in de eerste plaats voor de euro (66%) en voor de vrijheid om overal in Europa vrij te reizen, te studeren en te werken (63%). De Belgen associëren de Europese Unie ook met : vrede (44%), een belangrijker stem in de wereld (40%), culturele diversiteit (38%), economische bloei (32%), democratie (34%), sociale bescherming (19%). Volgens de Belgen heeft de Europese Unie echter ook negatieve gevolgen : geldverspilling (25%), werkloosheid (24%), toename van de criminaliteit (23%), bureaucratie (19%) en tot slot ook het verlies van culturele identiteit (10%). Die antwoorden lopen gelijk met die op vraag Q.21., die hieronder bespreken wordt in punt III.1.3. : bij de voornaamste bekommernissen van de Belgen met betrekking tot de uitbouw van Europa vinden we het verlies van banen wegens delocalisatie (83%) en het toenemen van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad (70%). 30 Q.26. En denkt u dat de media (NATIONALITEIT) te positief, objectief, te negatief spreken over de Europese Unie? 31 Q.13. Heeft de Europese Unie in uw ogen in het algemeen een heel positief, redelijk positief, redelijk negatief, heel negatief imago? 37

38 Q.16. Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? De Euro Vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie Vrede 28% 36% 44% 44% 44% 53% 67% 66% 63% Een belangrijkere stem op wereldniveau Culturele verscheidenheid 26% 31% 22% 30% 40% 38% Democratie Economische welvaart 21% 25% 18% 22% 34% 32% Geldverspilling Werkloosheid 24% 25% 23% 26% 24% 18% Meer criminaliteit Bureaucratie 28% 23% 18% 14% 19% 22% Sociale bescherming Verlies van onze culturele identiteit 8% 19% 12% 8% 10% 14% 0% 20% 40% 60% 80% EU25 België België (EB 61.0) 38

39 Voor de Brusselaars, meer dan voor de Walen en de Vlamingen, staat de Europese Unie voor culturele diversiteit (50%). De Vlamingen onderstrepen dat de Europese Unie voor hen economische bloei betekent (37%). De Walen associëren de Europese Unie in sterkere mate met werkloosheid (30%) en geldverspilling (36%). 32 Q.16. Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? De Euro Vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie 67% 66% 59% 62% 67% 59% Vrede Een belangrijkere stem op wereldniveau 41% 42% 41% 38% 36% 50% Culturele verscheidenheid 33% 43% 50% Democratie 32% 38% 34% Economische welvaart Geldverspilling 25% 20% 19% 23% 37% 36% Werkloosheid 21% 20% 30% Meer criminaliteit 13% 24% 22% Bureaucratie Sociale bescherming 18% 21% 23% 20% 15% 18% Verlies van onze culturele identiteit 10% 11% 6% 0% 20% 40% 60% 80% Brussel Wallonië Vlaanderen Vanuit sociodemografisch standpunt, hebben de jarigen en de Belgen met een hoog studieniveau een positievere voorstelling van de Europese Unie. 32 Q.16. Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? Vrede / Economische welvaart / Democratie/ Sociale bescherming / Vrijheid om te reizen, te studeren en te werken overal in de Europese Unie / Culturele verscheidenheid / Een belangrijkere stem op wereldniveau / De Euro / Werkloosheid / Bureaucratie/ Geldverspilling / Verlies van onze culturele identiteit / Meer criminaliteit / Niet genoeg controles aan de buitengrenzen / Andere / WN 39

40 2.2. Gevoelens die de Europese Unie de Belgen inboezemt De Europese Unie geeft de Belgen een gevoel van hoop (49%) en vertrouwen (37%). Op gewestelijk niveau stellen de Brusselaars (56%) meer hoop in de Europese Unie dan de Vlamingen (49%) en de Walen (46%). De Walen zijn ongeruster (22%) en wantrouwiger (17%) wat de Europese Unie betreft dan de Vlamingen en de Brusselaars. 33 Q.17. Geeft de Europese Unie u een gevoel van? hoop vertrouwen onverschilligheid enthousiasme wantrouwen ongerustheid 15% 17% 12% 10% 14% 10% 9% 17% 8% 13% 21% 22% 29% 36% 39% 46% 49% 56% WN 1% 2% verwerping 2% 4% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Wallonië Vlaanderen Brussel 33 Q.17. Geeft de Europese Unie u een gevoel van enthousiasme/ hoop / vertrouwen / onverschilligheid / ongerustheid / wantrouwen / verwerping / WN? 40

41 2.3. Voordeel van het lidmaatschap van België van de Europese Unie Een meerderheid van de Belgen is van oordeel dat het lidmaatschap van de Europese Unie een goede zaak is (73%) en dat België er zijn voordeel mee doet (72%). Deze mening is vooral verspreid in Brussel, maar ook in de grote steden in het algemeen, bij de jarigen en bij de Belgen die het langste studeerden. 34 Meerbepaald hebben de Belgen het gevoel veiliger te zijn (53%) omdat België lid is van de Europese Unie, maar ook dat het land daardoor economisch (44%) en politiek (43%) stabieler is. De Brusselaars (63%) leggen de nadruk op de veiligheid vanwege het lidmaatschap van de Europese Unie, terwijl de Vlamingen onderstrepen dat hierdoor de politieke stabiliteit van het land vergroot wordt (46%). Vanuit sociodemografisch standpunt zien de Belgen in de leeftijd tussen 15 en 24 jaar, met een hoog studieniveau en wonend in de grote steden meer voordelen aan het lidmaatschap van de Europese Unie. 35 Q.18. Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? (% "eerder akkoord ") Ik voel me veiliger omdat België lid is van de Europese Unie Ik heb het gevoel dat we economisch stabieler zijn omdat België lid is van de Europese Unie Ik heb het gevoel dat we politiek stabieler zijn omdat België lid is van de Europese Unie 63% 52% 52% 60% 60% 51% 40% 46% 38% 0% 20% 40% 60% 80% Wallonië Vlaanderen Brussel 34 Q.11.a. Denkt u algemeen gesproken dat het feit dat (ONS LAND) deel uitmaakt van de Europese Unie een goede zaak is / een slechte zaak is / noch een goede noch een slechte zaak is? / WN Q12. a) Alles welbeschouwd, denkt u dat (ONS LAND) wel of geen voordelen gehaald heeft uit zijn lidmaatschap van de Europese Unie? / WN 35 Q.18. Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? Ik voel me veiliger omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Ik heb het gevoel dat we economisch stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Ik heb het gevoel dat we politiek stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Mijn stem telt in de Europese Unie / Ik begrijp de werking van de Europese Unie / De stem van (ONS LAND) telt in de Europese Unie / (ONS LAND) zal in de toekomst meer invloed hebben in de Europese Unie / Het zijn de grootste landen die de meeste macht hebben in de Europese Unie / (ONS LAND) heeft nu meer invloed in de Europese Unie dan tien jaar geleden. 41

42 Als morgen bekend zou raken dat de Europese Unie wordt opgeheven, zou 48% van de Belgen dat spijtig vinden. 45% zou het onverschillig laten. Van de Brusselaars zou een meerderheid (63%) ontgoocheld zijn mocht de EU worden opgeheven. 36 Q.15. Indien men u morgen zou meedelen dat de Europese Unie opgeheven is, zou u dan daarover veel spijt hebben, zou dit u onverschillig laten, of zou dit een hele opluchting voor u zijn? Brussel 63% 28% 4% 5% Wallonië 49% 39% 7% 5% België 48% 45% 5% 2% Vlaanderen 45% 51% 4% 0% EU25 39% 43% 13% 5% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Veel spijt Onverschillig Een hele opluchting WN 36 Q.15. Indien men u morgen zou meedelen dat de Europese Unie opgeheven is, zou u dan daarover veel spijt hebben, zou dit u onverschillig laten, of zou dit een hele opluchting voor u zijn? 42

43 2.4. Het belang van België in de Europese Unie Hoewel ze van mening zijn dat de grote landen meer macht hebben in de Europese Unie (78%), vinden de Belgen dat hun land binnen de Unie een almaar belangrijker plaats inneemt. De Belgen vinden dat de stem van België (68%) en hun individuele stem (52%) meetellen in de Europese Unie. Bovendien zou de invloed van België binnen de Europese Unie de voorbije tien jaar toegenomen zijn (55%) en in de toekomst nog toenemen (39%). 37 Q.18. Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? (% "eerder akkoord") Het zijn de grootste landen die de meeste macht hebben in de Europese Unie De stem van (ONS LAND) telt in de Europese Unie Ik begrijp de werking van de Europese Unie (ONS LAND) heeft nu meer invloed in de Europese Unie dan tien jaar geleden Mijn stem telt in de Europese Unie (ONS LAND) zal in de toekomst meer invloed hebben in de Europese Unie 78% 75% 72% 77% 68% 63% 57% 47% 43% 55% 55% 43% 52% 39% 32% 39% 49% 26% 0% 20% 40% 60% 80% 100% België (EB 61.0) EU25 België 37 Q.18. Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? Ik voel me veiliger omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Ik heb het gevoel dat we economisch stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Ik heb het gevoel dat we politiek stabieler zijn omdat (ONS LAND) lid is van de Europese Unie / Mijn stem telt in de Europese Unie / Ik begrijp de werking van de Europese Unie / De stem van (ONS LAND) telt in de Europese Unie / (ONS LAND) zal in de toekomst meer invloed hebben in de Europese Unie / Het zijn de grootste landen die de meeste macht hebben in de Europese Unie / (ONS LAND) heeft nu meer invloed in de Europese Unie dan tien jaar geleden. 43

44 De idee dat België in de komende jaren een grotere invloed binnen de Europese Unie zal uitoefenen leeft vooral bij de Walen (50%). De Vlamingen (35%) en de Brusselaars (19%) zijn wat dat betreft veel gematigder. Q.18. Gaat u eerder akkoord of eerder niet akkoord met de volgende uitspraken? (% "eerder akkoord") De stem van België telt in de Europese Unie Het zijn de grootste landen die de meeste macht hebben in de Europese Unie Ik begrijp de werking van de Europese Unie België heeft nu meer invloed in de Europese Unie dan tien jaar geleden België zal in de toekomst meer invloed hebben in de Europese Unie Mijn stem telt in de Europese Unie 81% 76% 69% 74% 80% 79% 60% 56% 56% 59% 55% 40% 52% 35% 19% 51% 54% 44% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Brussel Vlaanderen Wallonië 44

45 3. Perceptie van de rol van de Europese Unie 3.1. Domeinen waarbinnen de Europese Unie een rol speelt Volgens een meerderheid van de Belgen, speelt de Europese Unie een positieve rol wat betreft de milieubescherming (66%), het buitenlands beleid (63%), defensie (61%), de strijd tegen het terrorisme (61%) en de economische toestand (51%). Opmerkelijk en paradoxaal is dat de Belgen een positieve rol toekennen aan de Europese Unie op die terreinen waar ze slechts beperkte bevoegdheden heeft. Deze trends is sinds de voorbije zomer nog versterkt : +23% voor milieubescherming, +15% voor het buitenlands beleid, +14% voor defensie, +13% voor de strijd tegen het terrorisme en +15% voor de economische toestand. De Belgen vinden overigens dat de Europese Unie een negatieve invloed heeft waar het gaat om prijsstijgingen (51%), de belastingen (44%), de strijd tegen de werkloosheid (43%) en de immigratie (42%). Niettemin neemt hun vrees af sinds de vorige editie van de eurobarometer : -6% voor de prijsstijgingen, -8% voor de belastingen, -5% voor de strijd tegen de werkloosheid en -7% voor de immigratie. Q.34. Denkt u dat de Europese Unie voor elk van de volgende zaken in België een positieve of een negatieve rol speelt of geen van beide? Milieubescherming 66% 14% 17% 3% Het buitenlands beleid 63% 13% 21% 4% Defensie 61% 14% 23% 3% De strijd tegen het terrorisme 61% 18% 19% 2% De economische situatie 51% 28% 18% 3% Het onderwijssysteem 48% 17% 33% 2% De strijd tegen de onveiligheid 46% 15% 36% 2% Het gezondheidssysteem 37% 23% 37% 2% Het openbaar vervoer 36% 13% 48% 3% De immigratie 34% 42% 20% 3% De strijd tegen de werkloosheid 28% 43% 27% 2% De prijsverhogingen / de inflatie 27% 51% 19% 3% De pensioenen 22% 31% 44% 3% De huisvesting 22% 24% 50% 4% De belastingen 21% 44% 33% 2% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Een positieve rol Een negatieve rol Geen van beide WN 45

46 De Brusselaars (54%) en de Vlamingen (53%) kennen de Unie een positievere rol toe wat de economische toestand betreft dan de Walen (47%). De negatieve invloed van de Unie op het vlak van de belastingen (48%) en de immigratie (44%) wordt sterker gevoeld door de Vlamingen. Overigens denken de Vlamingen (54%) ook in grotere mate dan de Walen (43%) en de Brusselaars (27%) dat de Europese Unie een positieve rol speelt wat het onderwijssysteem betreft. Q.34. En denkt u dat de Europese Unie voor elk van de volgende zaken in België een positieve of een negatieve rol speelt of geen van beide? (% "een positieve rol") Milieubescherming Het buitenlands beleid Defensie De strijd tegen het terrorisme De economische situatie Het onderwijssysteem De strijd tegen de onveiligheid Het gezondheidssysteem Het openbaar vervoer De immigratie De strijd tegen de werkloosheid De prijsverhogingen / de inflatie De pensioenen De huisvesting De belastingen 68% 65% 57% 64% 62% 60% 58% 64% 65% 62% 61% 62% 53% 47% 54% 54% 43% 27% 47% 47% 42% 40% 34% 25% 38% 37% 23% 35% 34% 30% 30% 27% 19% 27% 30% 21% 24% 23% 10% 23% 24% 8% 19% 26% 13% 0% 20% 40% 60% 80% Brussel Wallonië Vlaanderen 46

47 3.2. De Europese Unie en de Verenigde Staten In de ogen van de Belgen speelt de Europese Unie een positieve rol op het internationale toneel : de milieubescherming, het behoud van de vrede, de strijd tegen het terrorisme, de groei van de economie en de armoedebestrijding. Anderzijds vinden de Belgen ook dat de tussenkomst van de Verenigde Staten op die gebieden eerder negatief is. 38 Q.41. & Q.42. Speelt de Europese Unie/ Spelen de Verenigde Staten in uw ogen eerder een positieve rol, eerder een negatieve rol of geen van beide wat betreft? (% België) EUROPESE UNIE Milieubescherming 68% 11% 18% 3% Vrede in de wereld 65% 14% 19% 2% De strijd tegen het terrorisme 61% 12% 24% 3% De groei van de wereldeconomie 59% 12% 25% 4% De strijd tegen de armoede in de wereld 57% 16% 24% 3% VERENIGDE STATEN Milieubescherming 12% 69% 16% 3% Vrede in de wereld 18% 72% 9% 1% De strijd tegen het terrorisme 31% 55% 12% 2% De groei van de wereldeconomie 32% 46% 18% 4% De strijd tegen de armoede in de wereld 14% 68% 16% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Positief Negatief Geen van beide WN 38 Q.41. Spelen de Verenigde Staten in uw ogen eerder een positieve rol, eerder een negatieve rol of geen van beide wat betreft? Vrede in de wereld / De strijd tegen het terrorisme / De groei van de wereldeconomie / De strijd tegen de armoede in de wereld / Milieubescherming. 47

48 In de ogen van de Brusselaars is de positieve internationale rol van de Europese Unie beperkter. De Brusselaars zijn kritischer ten aanzien van het Amerikaanse optreden dan de Walen of de Vlamingen. Over het algemeen lijken de Walen meer geneigd om de internationale rol van zowel de Europese Unie als die van de Verenigde Staten als gunstig te bestempelen. Q.41. & Q.42. Speelt de Europese Unie/ Spelen de Verenigde Staten in uw ogen eerder een positieve rol, eerder een negatieve rol of geen van beide wat betreft? (% "positief") EUROPESE UNIE Milieubescherming Vrede in de wereld De strijd tegen het terrorisme De groei van de wereldeconomie De strijd tegen de armoede in de wereld 74% 66% 68% 68% 64% 57% 68% 59% 50% 58% 60% 53% 62% 56% 44% VERENIGDE STATEN Milieubescherming Vrede in de wereld De strijd tegen het terrorisme De groei van de wereldeconomie De strijd tegen de armoede in de wereld 13% 12% 8% 21% 18% 11% 36% 30% 21% 28% 36% 27% 16% 14% 8% 0% 20% 40% 60% 80% Brussel Vlaanderen Wallonië Q.42. En speelt de Europese Unie volgens u een positieve of een negatieve rol, of geen van beide op het gebied van? Vrede in de wereld / De strijd tegen het terrorisme / De groei van de wereldeconomie / De strijd tegen de armoede in de wereld / Milieubescherming. 48

49 3.3. Belang van de Europese entiteiten in het leven van de Europese Unie De Belgen vinden dat de Europese instellingen een belangrijke rol te spelen hebben in het leven van de Europese Unie, 39 in het bijzonder de Commissie (88%) en het Parlement (87%). In afnemende volorde vermelden de Belgen verder : de Europese Centrale Bank (80%), het Hof van Justitie (78%), de raad van Ministers (76%), het Rekenhof (66%), het Economisch en Sociaal Comité (52%), de Europese ombudsman (42%) en het Comité van de Regio s (38%). De Belgen hechten meer belang aan de Europese instellingen dan bij editie 61.0 van de eurobarometer. Hun steun aan de Europese instellingen ligt ook hoger dan het Europese gemiddelde. Q.28. Kan u, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? (% "belangrijk") De Europese Commissie Het Europees Parlement De Europese Centrale Bank Het Europees Hof van Justitie De Raad van Ministers van de Europese Unie Het Europees Rekenhof Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie De Europese Ombudsman Het Comité van de Regio s van de Europese Unie 88% 82% 75% 87% 83% 81% 80% 68% 70% 78% 73% 72% 76% 69% 64% 66% 55% 53% 52% 39% 46% 49% 39% 42% 42% 35% 38% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België (EB 61.0) België 39 Q.28. En kan u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? Het Europees Parlement / de Europese Commissie / de Raad van Ministers van de Europese Unie / het Europees Hof van Justitie / de Europese Ombudsman / de Europese Centrale Bank / het Europees Rekenhof / het Comité van de Regio s van de Europese Unie / het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie. 49

50 Volgens 90% van de Brusselaars, speelt de Europese Commissie een belangrijke rol in het leven van de Europese Unie. Het belang van de Europese instellingen wordt hoger ingeschat door de Vlamingen en de Walen. Q.28. Kan u, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? (% "belangrijk") De Europese Commissie Het Europees Parlement De Europese Centrale Bank Het Europees Hof van Justitie De Raad van Ministers van de Europese Unie Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie Het Europees Rekenhof De Europese Ombudsman Het Comité van de Regio s van de Europese Unie 90% 89% 86% 75% 91% 85% 79% 82% 79% 55% 81% 79% 61% 77% 80% 27% 53% 56% 45% 68% 68% 28% 50% 53% 25% 41% 50% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wallonië Vlaanderen Brussel 50

51 3.4. De bevoegdheidsverdeling tussen nationale regering en Europese Unie De Belgen staan positief tegenover een bevoegdheidsverdeling tussen de Belgische regering en de Europese instellingen op de volgende terreinen : de strijd tegen het internationale terrorisme (92%), de mensenhandel (86%), de eenheidsmunt (86%), het buitenlands beleid (81%), de humanitaire hulp (80%), de strijd tegen drugs (76%), de informatie over de Unie (75%), wetenschappelijk en technologisch onderzoek (74%), de milieubescherming (68%), migratiebeleid (65%), de regels inzake politiek asiel (64%), maar ook landbouw en het visserijbeleid (58%) en de armoedebestrijding (58%). Voor het geheel van de genoemde terreinen staan de Belgen positiever dan het Europese gemiddelde tegenover een gemeenschappelijke besluitvorming binnen de Europese Unie. Anderzijds vinden de Belgen dat de maatregelen met betrekking tot de politie (70%), de gezondheid en de sociale zekerheid (66%), het onderwijs (65%), preventie van stedelijke (64%) en jeugdcriminaliteit (62%), cultuurbeleid (63%), de mediareglementering (61%), justitie (58%) en de vergrijzing van de bevolking (50%) uitsluitend door de Belgische regering moeten worden genomen. Verdeeld zijn de Belgen tot slot wat betreft de strijd tegen de werkloosheid : 49% vindt dat de beslissingen in verband met werkloosheid alleen door de Belgische regering moeten getroffen worden en nog eens 49% meent dat die besluitvorming beter gemeenschappelijk gebeurt binnen de Europese Unie Q.35. a) Kan u mij voor elk van de volgende gebieden zeggen of de beslissingen daarover, volgens u, genomen moeten worden door de regering (NATIONALITEIT) of dat de beslissingen op dat gebied gezamenlijk genomen moeten worden binnen de Europese Unie als geheel? Defensie / Milieubescherming / De munt / Humanitaire hulp / Gezondheid en sociale zekerheid / De basisreglementering voor radio, televisie en pers / De strijd tegen de armoede / sociale uitsluiting / De strijd tegen werkloosheid / Het landbouw- en visbeleid / Hulp aan streken met economische problemen / Onderwijs / Technologisch en wetenschappelijk onderzoek / Informatie over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen / Buitenlands beleid tegenover de landen die niet tot de Europese Unie behoren / Het cultuurbeleid Q.35. b) En voor elk van de volgende gebieden? Het immigratiebeleid / De regels inzake politiek asiel / De strijd tegen de georganiseerde misdaad / Politie / Justitie / Opvang van vluchtelingen / Preventie van jeugdcriminaliteit / Preventie van criminaliteit in de steden / De strijd tegen drugs / De strijd tegen uitbuiting van mensen en mensenhandel / De strijd tegen internationaal terrorisme / De uitdagingen aangaan waar de vergrijzing van de bevolking ons voor stelt. 51

52 Q.35. a) & b) Kan u mij voor elk van de volgende gebieden zeggen of de beslissingen daarover, volgens u, genomen moeten worden door de (NATIONALITEIT) regering of dat de beslissingen op dat gebied gezamenlijk genomen moeten binnen de Europese Unie als De strijd tegen internationaal terrorisme De strijd tegen uitbuiting van mensen en mensenhandel De munt De strijd tegen de georganiseerde misdaad Buitenlands beleid tegenover de landen die niet tot de Europese Unie behoren Humanitaire hulp De strijd tegen drugs Informatie over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen Technologisch en wetenschappelijk onderzoek Defensie Hulp aan streken met economische problemen Milieubescherming Opvang van vluchtelingen Het immigratiebeleid De regels inzake politiek asiel Het landbouw- en visbeleid De strijd tegen de armoede / sociale uitsluiting De strijd tegen werkloosheid De uitdagingen aangaan waar de vergrijzing van de bevolking ons stelt Justitie Preventie van jeugdcriminaliteit De basisreglementering voor radio, televisie en pers Het cultuurbeleid Preventie van criminaliteit in de steden Onderwijs Gezondheid en sociale zekerheid Politie 92% 86% 86% 81% 86% 63% 83% 76% 81% 68% 80% 72% 76% 73% 75% 71% 74% 67% 72% 57% 70% 60% 68% 67% 67% 56% 65% 58% 64% 58% 58% 50% 58% 58% 49% 47% 47% 48% 39% 36% 36% 39% 36% 34% 35% 34% 34% 32% 32% 33% 32% 33% 29% 30% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België 52

53 Op gewestelijk niveau tonen de Brusselaars zich grotere voorstanders van een gemeenschappelijke besluitvorming op de meeste bevoegdheidsterreinen, met uitzondering van steun aan de regio s, cultuurbeleid en de mediawetgeving. De Vlamingen zijn talrijker om zich uit te spreken voor een gemeenschappelijke besluitvorming inzake steun aan de regio s. De Walen vinden dan weer meer dat cultuurbeleid en de mediawetgeving tot de gemeenschappelijke bevoegdheden van de Europese Unie mogen behoren. Q.35. a) Kan u mij voor elk van de volgende gebieden zeggen of de beslissingen daarover, volgens u, genomen moeten worden door de Belgische federale regering of dat de beslissingen op dat gebied gezamenlijk genomen moeten worden binnen de Europese Unie De munt Buitenlands beleid tegenover de landen die niet tot de Europese Unie behoren Defensie Humanitaire hulp Technologisch en wetenschappelijk onderzoek Informatie over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen Milieubescherming Het landbouw- en visbeleid Hulp aan streken met economische problemen De strijd tegen de armoede / sociale uitsluiting De strijd tegen werkloosheid Gezondheid en sociale zekerheid Onderwijs Het cultuurbeleid De basisreglementering voor radio, televisie en pers 93% 89% 79% 90% 78% 82% 84% 72% 69% 82% 79% 80% 80% 69% 80% 78% 75% 74% 75% 68% 68% 71% 56% 58% 70% 75% 59% 66% 56% 60% 56% 46% 50% 46% 26% 38% 42% 29% 36% 40% 29% 45% 39% 32% 43% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wallonië Vlaanderen Brussel 53

54 Bovendien onderstrepen de Walen, in hun antwoorden op vraag Q.35., dat de beslissingen inzake veroudering van de bevolking en preventie van stedelijke en jeugdcriminaliteit samen mogen genomen worden binnen de Europese Unie. Q.35. b) Kan u mij voor elk van de volgende gebieden zeggen of de beslissingen daarover, volgens u, genomen moeten worden door de Belgische federale regering of dat de beslissingen op dat gebied gezamenlijk genomen moeten worden binnen de Europese Unie De strijd tegen internationaal terrorisme De strijd tegen uitbuiting van mensen en mensenhandel De strijd tegen de georganiseerde misdaad De strijd tegen drugs Opvang van vluchtelingen Het immigratiebeleid De regels inzake politiek asiel De uitdagingen aangaan waar de vergrijzing van de bevolking ons stelt Justitie Preventie van jeugdcriminaliteit Preventie van criminaliteit in de steden Politie 94% 93% 91% 88% 86% 85% 89% 83% 80% 87% 73% 79% 69% 69% 64% 77% 63% 67% 75% 62% 66% 63% 38% 61% 50% 36% 40% 45% 30% 44% 38% 31% 39% 33% 27% 30% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Wallonië Vlaanderen Brussel 54

55 4. Besluit Terwijl de Europese Unie vorige zomer genoot van een positief imago bij slechts 41% van de Belgen, krijgt ze nu de steun van 59% (+18%). Het zijn voornamelijk de Brusselaars (75%), maar ook de jarigen en de Belgen met een hoog studieniveau die een positieve kijk hebben op de Europese Unie. Bij de uiteenlopende positieve elementen die de Europese Unie in de ogen van de Belgen vertegenwoordigt, springen vooral de euro (66%) en de vrijheid van reizen, studeren en werken in Europa (63%) naar voor. Op een schaal van 1 tot 10, situeren de Belgen hun kennis van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen gemiddeld op 4,58. Dat gemiddelde is wel gestegen sinds de vorige zomer, toen het maar 4,2 bedroeg. Het ligt ook boven het Europese gemiddelde (4,25). De Belgen zijn meer dan de burgers van de andere lidstaten vertrouwd met de Europese instellingen en met name het Europees Parlement (96%) en de Europese Commissie (92%). Als ze op zoek zijn naar informatie over de Europese Unie, wenden de Belgen zich tot de televisie (75%), de krant (53%) of de radio (39%). De Belgische media blijken het voldoende (56%) en op objectieve wijze (64%) over de Europese Unie te hebben. De Belgen vinden ook meer dan het Europese gemiddelde dat het lidmaatschap van hun land van de Europese Unie een goede zaak is (73%). De Belgen vinden dat België, door zijn lidmaatschap van de Europese Unie, economisch (44%) en politiek (43%) stabieler is en van een grotere veiligheid geniet (53%). Mocht de Europese Unie opgeheven worden, dan zou 48% van de Belgen daar veel spijt van hebben. Anderzijds hebben de Belgen het gevoel dat hun land als lidstaat een groeiende invloed heeft binnen de Europese Unie (55%). Volgens een grote meerderheid van de Belgen, speelt de Europese Unie een positieve rol op tal van terreinen, zoals de milieubescherming (68%), het handhaven van de vrede in de wereld (68%), het buitenlands beleid (63%), defensie (61%), de strijd tegen het terrorisme (61%), de wereldwijde economische groei (59%), armoedebestrijding in de wereld (57%) of de economische toestand (51%). Het optreden van de Verenigde Staten op die terreinen, uitgezonderd de wereldeconomie, krijgt met heel wat meer weerwerk van de Belgen af te rekenen. De Belgen vinden dat de Europese instellingen, de Commissie (88%) en het Parlement (87%) voorop, een belangrijke rol spelen in het leven van de Europese Unie. Ze zijn bovendien van oordeel dat de besluitvorming op tal van bevoegdheidsterreinen gemeenschappelijk dient te gebeuren binnen de Unie en niet alleen op nationaal niveau. Die bevoegdheidsterreinen zijn uiteenlopend : het internationale terrorisme (92%), de mensenhandel (86%), het buitenlands beleid (81%), de 55

56 humanitaire hulp (80%), de strijd tegen drugs (76%), de informatie over de Unie (75%), wetenschappelijk en technologisch onderzoek (74%), migratiebeleid (65%), de regels inzake politiek asiel (64%) de milieubescherming (68%), de landbouw en het visserijbeleid (58%) en de armoedebestrijding (58%). 56

57 HOOFDSTUK III. DE TOEKOMST VAN DE EUROPESE UNIE GEZIEN DOOR DE BELGEN 1. Algemene houding van de Belgen ten aanzien van het Europese integratieproces 1.1. Snelheid van de opbouw van Europa Uit de eerste twee hoofdstukken blijkt duidelijk dat de houding van de Belgen ten aanzien van de Europese Unie op positieve wijze is geëvolueerd sinds de zomer van Nu kunnen we de vraag stellen hoe de Belgen aankijken tegen de volgende stadia in de opbouw van Europa. Volgens de Belgen gaat die opbouw van Europa vrij gestaag : 4,05 op een schaal van 1 tot 7. De Brusselaars situeren die snelheid op 4,316, terwijl de Vlamingen het op 3,99 en de Walen op 3,67 houden. 41 Q.19. a) Naar uw mening, hoe gaat de opbouw van Europa momenteel vooruit? 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 31% 29% 21% 22% 22% 19% 9% 10% 1% 2% 10% 4% 4% 6% 4% 6% NSP EU25 België De Belgen zouden wensen dat de opbouw van Europa sneller verliep dan volgens hen het geval is en wel dat de snelheid 4,52 zou bedragen. Dat geldt zowel voor de Vlamingen (4,51) als de Walen (4,58), terwijl het bij de opbouw van Europa voor de Brusselaars iets trager zou mogen gaan (4,27). 42 Meer in concreto is 70% van de Belgen voor een evolutie naar een politieke Europese unie. Op gewestelijk niveau wenst 76% van de Brusselaars, 70% van de Walen en 68% van de Vlamingen de Europese Unie in die richting te zien evolueren Q.19. a) Naar uw mening, hoe gaat de opbouw van Europa momenteel vooruit? Bekijk deze personages even. Nummer 1 beweegt niet, nummer 7 rent zo hard hij kan. Kies diegene die het best overeenstemt met uw opinie over de huidige snelheid van de opbouw van Europa? 42 Q.19. b) En welk personage komt het best overeen met de snelheid waarmee u de opbouw van Europa zou willen zien vooruitgaan? Beweegt niet / rent zo hard hij kan / WN 43 Q.14. Bent u voor of tegen de evolutie naar een Europese politieke unie? 57

58 1.2. Rol van de Europese Unie in de komende jaren 44% van de Belgen meent dat de Europese Unie over vijf jaar een belangrijker rol in hun dagelijkse leven zal spelen, tegenover 43% die denkt dat die rol zal blijven zoals ze nu is. Q.20. a) Zal de Europese Unie volgens u over 5 jaar een belangrijkere rol, een minder belangrijke rol of een even belangrijke rol spelen in uw dagelijks leven? EU25 Vlaanderen 47% 45% 38% 43% 7% 11% 8% 1% België 44% 43% 11% 2% Brussel Wallonië 44% 41% 36% 45% 14% 10% 6% 3% België (EB 61.0) 35% 46% 9% 10 % 0% 20% 40% 60% 80% 100% Belangrijker Even belangrijk Minder belangrijk WN 48% van de Belgen zou wensen dat de Europese Unie een belangrijker rol innam in hun dagelijkse leven. De Walen (53%) en de Vlamingen (48%) zijn talrijker in het uitspreken van die wens dan de Brusselaars (35%). 44 Q.20. b) Wenst u dat de Europese Unie over 5 jaar een... rol zal spelen in uw dagelijks leven? Belangrijker Even belangrijk Minder belangrijk WN Wallonië 53% 34% 9% 4% EU25 51% 29% 13% 7% Vlaanderen 48% 37% 13% 1% België 48% 36% 12% 3% België (EB 61.0) 35% 45% 9% 11% Brussel 35% 39% 18% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 58

59 1.3. Vrees betreffende de opbouw van Europa De Belgen hopen dat de opbouw van Europa vooruitgaat. Niettemin vrezen ze ook dat die vooruitgang gepaard gaat met een bepaald aantal negatieve fenomenen : de delocalisaties (83%), meer moeilijkheden voor de landbouwers (77%), een toename van de drugshandel en de internationaal georganiseerde misdaad (70%), een stijging van de financiële bijdrage van België aan de Unie (67%), de economische crisis (58%), het verlies van sociale voordelen (57%) en ook een verlies van macht voor de kleinste lidstaten (53%). In de loop van de voorbije zes maanden, is de vrees van de Belgen nog toegenomen. Ze is uitgesprokener dan in de andere lidstaten Q.20. a) Zal de Europese Unie volgens u over 5 jaar een belangrijkere rol, een minder belangrijke rol of een even belangrijke rol spelen in uw dagelijks leven? b) En wenst u dat de Europese Unie over 5 jaar een belangrijkere rol, een minder belangrijke rol of een even belangrijke rol spelen in uw dagelijks leven? 45 Q.21. Sommige mensen zouden bang kunnen zijn over het Europa in opbouw, de Europese Unie. Ziehier een lijst van dingen waarvan sommige mensen zeggen dat ze daarvoor bang zijn. Kan u mij, voor elk van deze dingen, zeggen of u er persoonlijk bang voor bent of niet? Machtsverlies voor de kleinste lidstaten / Een toename van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad / Dat onze taal minder en minder zal worden gebruikt / Dat ons land meer en meer zal betalen aan de Europese Unie / Het verlies van sociale voordelen / Het verlies van onze identiteit en nationale cultuur / Een economische crisis / Een transfer van werkgelegenheid naar andere landen waar men goedkoper produceert / Meer moeilijkheden voor de (NATIONALITEIT) landbouwers. 59

60 Q.21. Ziehier een lijst van dingen over het Europa in opbouw, de Europese Unie, waarvan sommige mensen zeggen dat ze daarvoor bang zijn. Kan u mij, voor elk van deze dingen, zeggen of u er persoonlijk bang voor bent of niet? (% "Momenteel bang voor zijn") Een transfer van werkgelegenheid naar andere landen waar men goedkoper produceert Meer moeilijkheden voor landbouwers Een toename van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad Dat ons land meer en meer zal betalen aan de Europese Unie Een economische crisis Het verlies van sociale voordelen Machtsverlies voor de kleinste lidstaten Dat onze taal minder en minder zal worden gebruikt Het verlies van onze identiteit en nationale cultuur 83% 76% 74% 77% 56% 65% 70% 72% 65% 67% 63% 64% 58% 52% 52% 57% 46% 52% 53% 50% 46% 41% 29% 40% 35% 30% 42% 0% 20% 40% 60% 80% 100% EU25 België (EB 61.0) België 60

61 De Walen zijn ongeruster over de situatie voor de landbouwers en over de economische crisis. De Vlamingen vrezen eerder dat hun taal minder en minder gebruikt zal worden. Q.21. Ziehier een lijst van dingen over het Europa in opbouw, de Europese Unie, waarvan sommige mensen zeggen dat ze daarvoor bang zijn. Kan u mij, voor elk van deze dingen, zeggen of u er persoonlijk bang voor bent of niet? (% "Momenteel bang voor zijn") Een transfer van werkgelegenheid naar andere landen waar men goedkoper produceert Meer moeilijkheden voor Belgische landbouwers Een toename van de drugshandel en de internationale georganiseerde misdaad Dat ons land meer en meer zal betalen aan de Europese Unie Een economische crisis Het verlies van sociale voordelen Machtsverlies voor de kleinste lidstaten Dat onze taal minder en minder zal worden gebruikt Het verlies van onze identiteit en nationale cultuur 87% 87% 81% 73% 82% 76% 59% 70% 72% 54% 70% 67% 54% 66% 54% 51% 60% 57% 59% 60% 48% 23% 33% 48% 27% 36% 36% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vlaanderen Wallonië Brussel 61

62 2. Standpunt van de Belgen ten aanzien van een nieuwe uitbreiding In zijn laatste gedeelte bekijkt de eurobarometer 62.0 met de burgers van de Europese Unie de kwestie van een nieuwe uitbreiding. Op het niveau van het Europa van de 25 lidstaten, zegt 53% van de respondenten voorstander te zijn van de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen in de komende jaren. België zit met een score van 50% antwoorden ten gunste van een nieuwe uitbreiding iets onder het Europese gemiddelde. Het Belgische percentage steeg evenwel met 13% sinds de vorige zomer. Het percentage van de Belgen dat gekant is tegen een nieuwe uitbreiding zakte in dezelfde periode van 49 naar 45%. Q Kan u me zeggen of u voor of tegen de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen in de komende jarenbent? EU25 53% 35% 12% Polen Litouwen Slovenië Slovakije Spanje Republiek Tsjechië Letland Hongarije Estland Griekenland Malta Cyprus Italië Ierland Portugal Verenigd Koninkrijk Nederland * België Finland Zweden Denemarken Frankrijk Luxemburg Duitsland Oostenrijk 78% 76% 75% 69% 67% 66% 65% 63% 63% 62% 61% 61% 61% 54% 51% 50% 50% 50% 45% 44% 43% 39% 38% 36% 28% 62% 10% 7% 16% 17% 17% 18% 18% 21% 22% 29% 18% 21% 22% 25% 32% 36% 43% 45% 52% 45% 46% 51% 54% 57% 12% 16% 9% 14% 16% 17% 17% 16% 16% 10% 21% 18% 17% 21% 17% 14% 7% 5% 3% 12% 11% 10% 8% 6% 10% Roemenië Bulgarije Kroatië Cyprus (Noord) Turkije 76% 74% 71% 63% 62% 5% 4% 15% 23% 22% 19% 22% 14% 14% 17% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 62

63 Op gewestelijk niveau is 52% van de Walen tegen een toekomstige uitbreiding van de Europese Unie met andere landen, 54 % van de Vlamingen en 52 % van de Brusselaars is wel voor. Q Kan u me zeggen of u voor of tegen de uitbreiding van de Europese Unie met andere landen in de komende jarenbent? Vlaanderen 54% 42% 4% EU25 53% 35% 12% Brussel 52% 38% 10% België 50% 45% 5% Wallonië 42% 52% 5% België (EB 61.0) 37% 49% 14% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN Vanuit sociodemografisch standpunt staan de Belgen in de grote steden (57%), in de leeftijd tussen 15 en 24 jaar (65%) en met een hoog studieniveau (58%) het positiefst tegenover een nieuwe uitbreiding. De antwoorden op vraag Q moeten genuanceerd worden in het licht van de antwoorden op vraag Q.37. Daar geeft slechts 4% van de Belgen te verstaan het opnemen van nieuwe lidstaten een prioriteit voor de Europese Unie te vinden. De Belgen menen dat de Europese Unie momenteel andere prioriteiten heeft, zoals de strijd tegen de werkloosheid (50%) en de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting (45%) Voor een meer gedetailleerde bespreking van de resultaten voor vraag Q.37, zie punt III.6. hieronder. 63

64 3. De Belgen en de euro De Belgen (89%) zijn van alle burgers van de Europese Unie diegenen die de eenheidsmunt het sterkste genegen zijn. Sinds eurobarometer 61.0 is die steun nog met 6% toegenomen. Hij ligt momenteel flink boven het Europese gemiddelde (63%). De antwoorden zijn bovendien homogeen op nationaal niveau. Vanuit sociodemografisch standpunt zijn vooral de stedelingen (67%) en de Belgen met een hoog studieniveau (73%) voorstanders van de Europese munteenheid. 47 Q Kan u me zeggen of u voor of tegen een Europese monetaire eenheid met een eenheidsmunt, de euro bent? EU25 63% 31% 6% * België Slovenië 89% 87% 10% 9% 1% 4% Luxemburg Ierland Finland 85% 85% 79% 14% 10% 20% 1% 5% 1% Frankrijk Oostenrijk 78% 73% 19% 20% 3% 7% Nederland Slovakije 72% 69% 26% 23% 2% 8% Litouwen Spanje 69% 69% 19% 26% 12% 6% Duitsland Portugal 69% 67% 27% 26% 4% 7% Polen Italië Griekenland 65% 62% 62% 26% 28% 36% 8% 10% 2% Hongarije Republiek Tsjechië 60% 60% 26% 32% 14% 8% Letland Cyprus 59% 59% 31% 35% 9% 6% Estland Denemarken 55% 50% 37% 45% 7% 6% Malta Zweden 46% 46% 39% 48% 15% 6% Verenigd Koninkrijk 31% 62% 7% Roemenië 71% 11% 19% Bulgarije Cyprus (Noord) 67% 66% 13% 26% 21% 8% Kroatië Turkije 44% 63% 43% 29% 8% 13% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 64

65 4. Reacties op het project van Grondwet België is met 81% gunstige antwoorden ook de lidstaat die het sterkste begaan is met het project van een Europese Grondwet. Dat percentage ligt flink boven het Europese gemiddelde (68%). 48 Q Kan u me zeggen of u voor of tegen een grondwet voor de Europese Unie bent? EU25 68% 17% 14% * België Slovenië Duitsland Luxemburg Cyprus Polen Litouwen Nederland Italië Spanje Slovakije Frankrijk Griekenland Oostenrijk Estland Republiek Tsjechië Hongarije Letland Portugal Ierland Finland Malta Zweden Verenigd Koninkrijk Denemarken 81% 80% 79% 77% 74% 73% 73% 73% 73% 72% 71% 70% 69% 67% 64% 63% 62% 61% 61% 61% 58% 56% 50% 49% 44% 13% 6% 7% 13% 13% 8% 14% 9% 12% 14% 11% 16% 5% 22% 20% 6% 14% 13% 13% 15% 11% 18% 18% 12% 20% 11% 15% 18% 11% 25% 18% 19% 23% 15% 13% 27% 11% 28% 13% 26% 35% 7% 20% 24% 25% 25% 29% 22% 36% 20% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 47 Q Wat is uw mening over elk van de volgende uitspraken? Kan u me telkens zeggen of u voor of tegen bent. Een Europese monetaire eenheid met een eenheidsmunt, de euro. 48 Q Wat is uw mening over elk van de volgende uitspraken? Kan u me telkens zeggen of u voor of tegen bent. Een grondwet voor de Europese Unie. 65

66 In de loop van de voorbije zes maanden heeft nog eens 9% van de Belgen die in de Eurobarometer 61.0 geen mening hadden, zich geschaard achter de Grondwet voor de Europese Unie. De resultaten schommelen amper naargelang de gewesten : 82% positieve antwoorden in Brussel, 82% in Vlaanderen en 80% in Wallonië. De Belgen met een hoog studieniveau (71%) vinden zich makkelijker terug in de idee van een Grondwet dan zij met een gemiddeld (68%) of laag studieniveau (57%). Q Kan u me zeggen of u voor of tegen een grondwet voor de Europese Unie bent? Vlaanderen 82% 13% 4% Brussel 82% 7% 11% België 81% 13% 6% Wallonië 80% 14% 6% België (EB 61.0) 72% 12% 16% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 66

67 5. Opvattingen over een ontwikkeling van het buitenlands beleid en het veiligheids- en defensiebeleid 5.1. Europees veiligheids- en defensiebeleid Terwijl een debat aan de gang is over de ontwikkeling van het Europees veiligheids- en defensiebeleid, verklaart 90% van de Belgen zich voorstander van een gemeenschappelijk beleid. Sinds de vorige editie van de enquête is dat percentage met 13% gestegen. De Vlamingen (90%) en de Walen (89%) ondersteunen zo n beleid iets krachtiger dan de Brusselaars (85%). De Belgen met een hoog studieniveau (93%) zijn positiever over een dergelijk beleid dan zij met een gemiddeld (89%) of laag (84%) niveau. 49 Q Kan u me zeggen of u voor of tegen een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de lidstaten van de Europese Unie bent? EU25 78% 14% 8% * België Slovenië Duitsland Slovakije Polen Letland Hongarije Estland Republiek Tsjechië Cyprus Nederland Luxemburg Griekenland Litouwen Frankrijk Italië Spanje Oostenrijk Portugal Denemarken Verenigd Koninkrijk Finland Malta Ierland Zweden 90% 88% 87% 86% 85% 85% 84% 84% 84% 83% 83% 83% 83% 81% 81% 79% 78% 70% 68% 66% 60% 60% 59% 56% 55% 7% 3% 5% 6% 10% 3% 7% 6% 8% 8% 6% 9% 9% 7% 8% 8% 10% 6% 8% 8% 12% 5% 11% 6% 13% 5% 5% 14% 12% 7% 12% 9% 11% 11% 22% 8% 13% 19% 26% 8% 27% 14% 36% 4% 19% 21% 22% 22% 39% 6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 49 Q Wat is uw mening over elk van de volgende uitspraken? Kan u me telkens zeggen of u voor of tegen bent. Een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid van de lidstaten van de Europese Unie. 67

68 Bovendien meent 64% van de Belgen dat de beslissingen met betrekking tot het Europees defensiebeleid zouden moeten genomen worden door de Europese Unie. 21% van de Belgen vindt dat dit beslissingen zijn voor de NAVO en voor slechts 11% horen ze thuis bij de nationale regeringen. De Brusselaars (78%) staan positiever tegenover een besluitvorming op het niveau van de Europese Unie dan de Walen (63%) en de Vlamingen (62%). De Belgen met een hoog studieniveau (56%) betuigen in hogere mate dan de Belgen met een gemiddeld (52%) of laag (45%) studieniveau hun steun aan een besluitvorming door de Europese Unie op dit terrein. 50 Q.40. Moeten de beslissingen over het Europese defensiebeleid volgens u genomen worden door...? De Europese Unie De NAVO De nationale regeringen WN Andere Brussel 78% 12% 5% 5% 0% België 64% 21% 11% 4% 1% Wallonie 63% 22% 10% 4% 1% Vlaanderen 62% 21% 13% 3% België (EB 61.0) 54% 17% 15% 14% 1% EU25 52% 15% 22% 10% 1% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 50 Q.40. Moeten de beslissingen over het Europese defensiebeleid volgens u genomen worden door de nationale regeringen, de NAVO of de Europese Unie? Andere / WN 68

69 5.2. Gemeenschappelijk buitenlands beleid Een gemeenschappelijk buitenlands beleid voor alle landen van de Europese Unie wordt verwelkomd door 82% van de Belgen, of een stijging met 11% sinds de zomer van Op gewestelijk niveau, wordt die opinie gedeeld door een homogeen percentage van Brusselaars (83%), Vlamingen (83%) en Walen (81%). De Belgen met het hoogste studieniveau (74%) zijn meer geneigd een dergelijk beleid toe te juichen dan zij met een gemiddeld (70%) of laag (60%) niveau. 51 Q Kan u me zeggen of u voor of tegen een gemeenschappelijke buitenlandse politiek van de lidstaten van de Europese Unie t.o.v. andere landen bent? EU25 69% 20% 11% * België Slovenië Griekenland Duitsland Polen Cyprus Slovakije Luxemburg Spanje Oostenrijk Nederland Italië Litouwen Letland Estland Hongarije Frankrijk Ierland Finland Denemarken Republiek Tsjechië Portugal Zweden Malta Verenigd Koninkrijk 82% 81% 80% 80% 78% 78% 75% 74% 73% 72% 72% 72% 71% 71% 70% 69% 69% 62% 61% 60% 59% 58% 52% 50% 47% 25% 17% 36% 16% 16% 18% 20% 14% 6% 14% 18% 17% 21% 17% 34% 29% 29% 39% 13% 4% 11% 8% 15% 4% 15% 5% 12% 10% 12% 10% 17% 8% 11% 11% 10% 8% 14% 22% 15% 11% 13% 10% 20% 5% 11% 11% 25% 9% 25% 17% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Voor Tegen WN 51 Q Wat is uw mening over elk van de volgende uitspraken? Kan u me telkens zeggen of u voor of tegen bent. Een gemeenschappelijke buitenlandse politiek van de lidstaten van de Europese Unie t.o.v. andere landen. 69

70 5.3. Maatregelen die moeten genomen worden in het kader van een gemeenschappelijk Europees buitenlands en veiligheids- en defensiebeleid Om preciezer te zijn meent een meerderheid van de Belgen dat de Europese Unie een buitenlands beleid zou moeten hanteren dat los staat van het buitenlands beleid van de Verenigde Staten (87%), met een eigen Minister van Buitenlandse Zaken die het gemeenschappelijke standpunt van de Europese Unie vertolkt (84%) en zitting heeft in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties (84%). De Belgen zijn ook van mening dat de lidstaten werk moeten maken van een gemeenschappelijk asiel- (85%) en migratiebeleid (83%). Bovendien zijn ze van oordeel dat de lidstaten bij een internationale crisis een gemeenschappelijke houding moeten aannemen (92%) en militair snel moeten kunnen interveniëren in conflictgebieden (83%). De overtuigingen van de Belgen aangaande de verschillende maatregelen in het kader van een gemeenschappelijk Europees buitenlands en veiligheids- en defensiebeleid zijn sinds de vorige zomer alleen maar versterkt. 70

71 Q.39. Bent u het eerder eens of eerder oneens met elk van de volgende uitspraken? (% "Eerder eens") De EU zou de Mensenrechten moeten waarborgen in elke lidstaat, zelfs als dat indruist tegen de wil van bepaalde lidstaten Wanneer er een internationale crisis uitbreekt, zouden de lidstaten van de EU het eens moeten zijn over een gemeenschappelijk standpunt De EU zou moeten werken aan het waarborgen van de Mensenrechten in de wereld, zelfs als dat indruist tegen de wil van bepaalde landen De buitenlandse politiek van de EU zou onafhankelijk moeten zijn van de buitenlandse politiek van de Verenigde Staten De lidstaten van de EU zouden een gemeenschappelijk asielbeleid moeten hebben ten opzichte van asielaanvragers De EU zou zijn eigen zetel moeten hebben in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties De EU zou haar eigen Minister van Buitenlandse Zaken moeten hebben, die de woordvoerder zou kunnen zijn van het gemeenschappelijke standpunt van de EU De lidstaten van de EU zouden een gemeenschappelijk immigratiebeleid moeten hebben ten opzichte van personen die komen uit niet-lidstaten van de EU De EU zou moeten beschikken over snelle militaire interventiekrachten die snel zouden kunnen worden uitgezonden naar conflictzones wanneer er een internationale crisis uitbreekt De lidstaten die hebben geopteerd voor neutraliteit zouden hun zeg moeten hebben in de buitenlandse politiek van de EU 92% 83% 79% 92% 83% 85% 87% 79% 71% 87% 82% 72% 85% 75% 72% 84% 71% 70% 84% 67% 70% 83% 76% 73% 83% 71% 62% 55% 55% 49% 0% 20% 40% 60% 80% 100% België (EB 61.0) EU25 België De opvattingen liggen op gewestelijk niveau niet ver uit elkaar. Brusselaars, Vlamingen en Walen hebben op dit vlak zeer gelijklopende meningen Q.39. De Europese Unie heeft al een Gemeenschappelijk Buitenlands en Veiligheidsbeleid, alsook een Europees Veiligheids- en Verdedigingsbeleid binnen de Europese Unie. Er is nu een discussie gaande in hoeverre deze uitgebreid moeten worden. Bent u het eerder eens of eerder oneens met elk van de volgende uitspraken? 71

72 6. Bepalen van de toekomstprioriteiten voor de Europese Unie Volgens de Belgen zijn de drie terreinen waar de Europese Unie vóór alles werk moet van maken de strijd tegen de werkloosheid (50%), de strijd tegen armoede en sociale uitsluiting (45%) en het behoud van de vrede en de veiligheid in Europa (34%). In verband met punt III.2., merken we op dat het opnemen van nieuwe lidstaten volgens de Belgen geen prioriteit is voor de Europese Unie. De uitbreiding komt op de allerlaatste plaats in de lijst van prioritaire opdrachten voor de Europese Unie (4%). 53 Q.37. Kan u mij uit de volgende lijst van maatregelen opnoemen welke, volgens u, de 3 maatregelen zijn waaraan de Europese Unie voorrang zou moeten geven? De werkloosheid bestrijden De armoede en de sociale uitsluiting bestrijden De vrede en de veiligheid in Europa bewaren De georganiseerde misdaad en de drughandel bestrijden Dichter bij de Europese burgers staan, bijvoorbeeld door ze meer te informeren over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen Het terrorisme bestrijden Het milieu beschermen De rechten van het individu en het respect voor de beginselen van de democratie in Europa waarborgen De clandestiene immigratie bestrijden Erin slagen de Europese eenheidsmunt, de euro in te voeren Het politieke en diplomatieke belang van de Europese Unie in de wereld duidelijk maken De kwaliteit van voedingsproducten garanderen De consument beschermen en de productkwaliteit waarborgen De instellingen van de Europese Unie en hun werking hervormen Nieuwe lidstaten verwelkomen 50% 44% 45% 40% 34% 34% 25% 30% 25% 16% 22% 27% 19% 19% 15 % 14% 12% 15 % 11% 10 % 8% 6% 8% 8% 6% 6% 5% 5% 4% 5% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% EU25 België 53 Q.37. Kan u mij uit de volgende lijst van maatregelen opnoemen welke, volgens u, de drie maatregelen zijn waaraan de Europese Unie voorrang zou moeten geven? Nieuwe lidstaten verwelkomen / Dichter bij de Europese burgers staan, bijvoorbeeld door ze meer te informeren over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen / Erin slagen de Europese eenheidsmunt, de euro in te voeren / De armoede en de sociale uitsluiting bestrijden / Het milieu beschermen / De kwaliteit van voedingsproducten garanderen / De consument beschermen en de productkwaliteit waarborgen / De werkloosheid bestrijden / De instellingen van de Europese Unie en hun werking hervormen / De georganiseerde misdaad en de drugshandel bestrijden / Het politieke en diplomatieke belang van de Europese Unie in de wereld duidelijk maken / De vrede en de veiligheid in Europa bewaren / De rechten van het individu en het respect voor de beginselen van de democratie in Europa waarborgen / Het terrorisme bestrijden / De clandestiene immigratie bestrijden / Andere / Geen van deze / WN 72

73 De armoedebestrijding wordt meer als een prioriteit gezien in Brussel (57%) en in Wallonië (52%) dan in Vlaanderen (39%). Walen (51%) en Vlamingen (51%) tonen zich bezorgder over het probleem van de werkloosheid dan de Brusselaars (37%). De Vlamingen zijn dan weer meer begaan met het behoud van de vrede en de veiligheid in Europa en met de strijd tegen het terrorisme. De hervorming van de instellingen en hun werking blijkt niet meteen een prioriteit voor de Belgen. Slechts 13% van de Brusselaars ziet die als een noodzaak. Q.37. Kan u mij uit de volgende lijst van maatregelen opnoemen welke, volgens u, de 3 maatregelen zijn waaraan de Europese Unie voorrang zou moeten geven? De armoede en de sociale uitsluiting bestrijden De werkloosheid bestrijden De vrede en de veiligheid in Europa bewaren De georganiseerde misdaad en de drughandel bestrijden Dichter bij de Europese burgers staan, bijvoorbeeld door ze meer te informeren over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen Het milieu beschermen De rechten van het individu en het respect voor de beginselen van de democratie in Europa waarborgen Het terrorisme bestrijden Het politieke en diplomatieke belang van de Europese Unie in de wereld duidelijk maken Erin slagen de Europese eenheidsmunt, de euro in te voeren De kwaliteit van voedingsproducten garanderen 2% 21% 30% 29% 24% 25% 27% 23% 26% 16% 20% 20% 16% 19% 13% 15% 15% 26% 10% 12% 6% 10% 11% 11% 7% 37% 39% 38% 52% 51% 51% 57% Nieuwe lidstaten verwelkomen De consument beschermen en de productkwaliteit waarborgen De instellingen van de Europese Unie en hun werking hervormen 4% 7% 3% 4% 5% 7% 4% 3% 13% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% Vlaanderen Wallonië Brussel 73

74 Terwijl de Belgen vinden dat de Europese Unie in de allereerste plaats strijd moet leveren tegen de werkloosheid, tegen armoede en sociale uitsluiting en voor het behoud van de vrede en de veiligheid in Europa, vrezen ze dat het grootste deel van de begroting van de Europese Unie besteed wordt aan administratie, personeel en gebouwen (30%). 54 Q.38. Aan welk van de volgende domeinen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget, volgens u? 4% 5% 37% 8% 9% 17% 19% Andere Regionale hulp WN Wetenschappelijk onderzoek Werkgelegenheid en sociale aangelegenheden De buitenlandse politiek en hulp aan landen buiten de Europese Unie Landbouw Administratieve kosten en kosten voor personeel, gebouwen 54 Q.38. Aan welk van de volgende domeinen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget, volgens u? Werkgelegenheid en sociale aangelegenheden / Landbouw / Wetenschappelijk onderzoek / Regionale hulp / De buitenlandse politiek en hulp aan landen buiten de Europese Unie / Administratieve kosten en kosten voor personeel, gebouwen / Andere / WN 74

75 7. Besluit Op een schaal van 1 tot 7 situeren de Belgen de snelheid waarmee het Europese integratieproces voorschrijdt op 4,05. Ze zouden echter verkiezen dat die hoger lag (4,52). De Belgen zijn voorstander van een evolutie naar een politieke Europese unie (70%) en wensen dat de rol van de Europese Unie in hun dagelijkse leven groter wordt (48%). Toch koesteren ze ten aanzien van de uitbouw van Europa ook enige vrees : delocalisatie (83%), voor moeilijkheden voor de landbouwers (77%), meer drugshandel en internationaal georganiseerde misdaad (70%), een toename van de financiële bijdrage van België (67%), de economische crisis (58%) en verlies van sociale voordelen (57%). Ook is 53% bevreesd voor een verlies van macht voor de kleinste lidstaten. De Belgen tonen zich fervente aanhangers van de uitbouw van Europa. De ontwikkeling van een Europees veiligheids- en defensiebeleid geniet de steun van 90% van de Belgen. Ze zijn ook sterk gewonnen voor de eenheidsmunt (89%) en de uitwerking van een gemeenschappelijk buitenlands beleid (82%). België is ook de lidstaat met de grootste aanhang (81%) voor het project van een Europese Grondwet. De steun van de Belgen betreffende een nieuwe uitbreiding is iets bescheidener (50%). Als grote prioriteiten voor de Europese Unie in de komende jaren, zien de Belgen, in overeenstemming met hun individuele bekommernissen en de problemen waar België mee kampt, de strijd tegen de werkloosheid (44%) en de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting (40%). Een derde prioriteit voor de Europese Unie lijkt hen het behoud van de vrede en de veiligheid in Europa (34%). 75

76 ALGEMEEN BESLUIT Op een ogenblik dat de gebeurtenissen in Europa elkaar snel opvolgen, toont eurobarometer 62.0 een verbetering van het imago van de Europese Unie in België en een toegenomen steun van de Belgen aan de opbouw van Europa. Meer concreet kunnen we uit de analyse van de resultaten van deze enquête de volgende lessen trekken : De Belgen (68%) interesseren zich nu meer voor politiek dan zes maand geleden. 91% is tevreden over hun persoonlijke situatie en verwachten ze dat deze op korte termijn nauwelijks verandert. Toch blijven ze zeer bezorgd om de werkloosheid (55%), het grootste probleem waar België momenteel mee af te rekenen heeft. Ze vrezen ook dat de arbeidsmarkt blijft inkrimpen (62%). Hoewel ze sterker bekommerd zijn om de problemen van hun land en de politiek in het algemeen, zijn ze niet zeer geneigd om hun vertrouwen te stellen in de nationale politieke instellingen en verkiezen ze de Europese instellingen. Bovendien zijn ze ook van mening dat de besluitvorming op allerhande terreinen, waaronder het buitenlands beleid (81%), gemeenschappelijk moet gebeuren binnen de Europese Unie en niet alleen op nationaal niveau. De Belgen zijn vertrouwd met de Europese instellingen, in het bijzonder het Europees Parlement (96%) en de Europese Commissie (92%). Die beide instellingen genieten heel wat steun bij de Belgen : 70% voor het Europees Parlement en 68% voor de Europese Commissie. In de loop van de voorbije zes maanden is de steun van de Belgen voor die twee instellingen nog toegenomen : +6% voor het Europees Parlement en +5% voor de Europese Commissie. De Belgen beoordelen hun algemene kennis van de Europese Unie en van haar instellingen en beleid als gemiddeld. Om zich te informeren over de Europese Unie, kijken ze tv (75%), lezen ze kranten (53%) of luisteren ze naar de radio (39%). Ze hebben vertrouwen in die media die hen voldoende aandacht lijken te besteden aan de Europese Unie (56%) en er objectief over berichten (64%). Niettemin is tijdens de laatste zes maanden hun vertrouwen in de geschreven pers gedaald (-10%). De Belgen (73%) zijn er meer en meer van overtuigd dat het lidmaatschap van België van de Europese Unie goed is voor het land en dat de Europese Unie een positieve rol speelt op het internationale vlak, wat milieubescherming (68%), het behoud van de vrede in de wereld (68%), het buitenlandbeleid (63%), defensie (61%), de strijd tegen het terrorisme (61%), de groei van de wereldeconomie (59%), de armoedebestrijding in de wereld (57%) of de economische toestand (51%) betreft. Hun kijk op de rol die de Verenigde Staten spelen is wel gewijzigd. Meer dan één Belg op twee vindt dat de Verenigde Staten op de verschillende genoemde domeinen een negatieve rol spelen, met uitzondering dan van de groei van de wereldeconomie (46%). 76

77 Als we het met de Belgen hebben over de toekomst van de Europese Unie, tonen ze zich fervente voorstanders van de uitbouw van Europa. Zo is bijna 90% van de Belgen te vinden voor een gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid en 82% voor een Europees veiligheids- en defensiebeleid. Ze menen onder meer dat de Europese Unie een eigen Minister van Buitenlandse Zaken moet hebben die de woordvoerder van de Europese Unie zou zijn en een eigen vertegenwoordiger moet hebben in de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. De Belgen zijn de grootste aanhangers van de eenheidsmunt (89%). De Europese Unie is voor hen in de eerste plaats de euro (66%). Anderzijds is België ook de lidstaat die het sterkste achter het project van een Europese Grondwet staat : 81% van de Belgen is voor en dat is 9% meer dan vorige zomer. De steun van de Belgen is minder indrukwekkend waar het over een nieuwe uitbreiding gaat, want er 50% is voorstander. Nieuwe lidstaten opnemen is volgens de Belgen geen prioriteit voor de Europese Unie. Ondanks hun steun aan de opbouw van Europa, geven de Belgen toe dat ze ook op een aantal punten ongerust zijn : delocalisaties (83%), grotere problemen voor de landbouwers (77%), een toename van de drugshandel en de internationaal georganiseerde misdaad (70%), een grotere Belgische financiële bijdrage aan de Unie (67%), de economische crisis (58%), het verlies van sociale voordelen (57%), maar ook minder macht voor de kleinste lidstaten (53%). Geheel in lijn met hun bekommernissen omtrent de toestand van hun land maar ook met hun vrees aangaande de verdere uitbouw van Europa, vinden de Belgen dat de toekomstige prioriteiten voor de Europese Unie moeten liggen in de strijd tegen de werkloosheid (44%) en het tegengaan van armoede en sociale uitsluiting (40%). Op korte termijn beschouwt 40% van de Belgen zich als «Belg en Europeaan» (49%). Wat hun geografische gehechtheid betreft, blijken de Belgen zowel hun land (83%) als Europa (74%) hoog in het vaandel te voeren. De Belgen zijn er trots op Belg (82%) en Europeaan te zijn (79%). 77

78 BIJLAGEN 1. Technische specificaties Tussen 2 oktober en 8 november 2004 heeft TNS Opinion & Social, een consortium van Taylor Nelson Sofres en EOS Gallup Europe, editie 62 van de STANDAARD EUROBAROMETER uitgevoerd, op vraag van de Europese Commissie, Directoraat-Generaal Pers en Communicatie, sector Publieke Opinie. EUROBAROMETER 62 dekt de bevolking van 15 jaar en meer, met de nationaliteit van een van de lidstaten van de Europese Unie en verblijvend in elk van de landen die door deze peiling worden gedekt. Het onderzoek voor EUROBAROMETER 62 vond ook plaats in drie van de kandidaat-leden (Bulgarije, Roemenië en Turkije) en in Kroatië en Noord-Cyprus. In die landen dekte het onderzoek de nationale bevolking en de burgers van alle lidstaten verblijvend in die landen die een van de respectieve nationale talen in voldoende mate beheersen om de vragenlijst te beantwoorden. In alle lidstaten werd voor de steekproef het principe gehanteerd van de meerfasige random-selectie (probabilistisch). In elk land zijn op selecte wijze verschillende valpunten getrokken en vervolgens gewogen naar omvang van de bevolking en de bevolkingsdichtheid (teneinde het hele land te dekken). Met dat doel voor ogen werden die valpunten systematisch getrokken uit de verschillende "administratieve gewestelijke eenheden", dit nadat gelaagd werd per individuele eenheid en per type regio. Zo vertegenwoordigen ze de totaliteit van het grondgebied van de landen die deelnemen aan het onderzoek, volgens EUROSTAT-NUTS II en volgens de verdeling van de nationale residerende bevolking in termen van grootstedelijke, stedelijke en landelijke gebieden. In elk van de geselecteerde valpunten is op een willekeurige manier een vertrekadres uitgeloot. Vervolgens werden de andere adressen (elke zoveelste adres) geselecteerd aan de hand van een "random route"-procedure, vanuit het vertrekadres. In elk gezin werd de respondent op willekeurige wijze uitgekozen (volgens de regel van «de eerstkomende verjaardag»). Alle interviews werden face-to-face afgenomen bij de respondent en in de geschikte landstaal. Bij de gegevensverzameling werd het CAPI-systeem gebruikt (Computer Assisted Personal Interview) in alle landen waar dat mogelijk was. 78

79 LAND INSTITUUT Aantal DATA VAN HET BEVOLKING 15+ INTERVIEWS VELDWERK Oostenrijk Österreichisches Gallup / 07-11/2004 6,679,444 Institute België TNS Dimarso /08-11/2004 8,598,982 Denemarken TNS Gallup DK /08-11/2004 4,380,062 Frankrijk TNS Sofres /30-10/ ,010,619 Finland TNS Gallup OY /04-11/2004 4,279,286 Duitsland TNS Infratest /27-10/ ,802,222 (Oost) Duitsland TNS Infratest /27-10/ ,372,073 (West) Griekenland TNS ICAP /31-10/2004 8,674,230 Groot- TNS UK /08-11/ ,371,359 Brittannië Ierland TNS MRBI /08-11/2004 3,089,775 Italië TNS Abacus /01-11/ ,208,000 Luxemburg TNS ILReS /26-10/ ,199 Nederland TNS NIPO /04-11/ ,242,328 Portugal TNS EUROTESTE /01-11/2004 8,080,915 Spanje TNS Demoscopia /27-10/ ,882,820 Zweden TNS GALLUP /01-11/2004 7,376,680 Cyprus (Zuid) Synovate /31-10/ ,213 Tsjechische TNS Aisa /30-10/2004 8,571,710 Republiek Estland Emor /28-10/ ,094 Hongarije TNS Hungary /28-10/ Letland TNS Baltic Data House /03-11/2004 1,394,351 Litouwen TNS Gallup Lithuania /30-10/2004 2,803,661 Malta MISCO /22-10/ ,917 Polen TNS OBOP /03-11/ ,610,437 Slowakije TNS AISA SK /30-10/2004 4,316,438 Slovenië RM PLUS /05-11/2004 1,663,869 Bulgarije TNS BBSS /24-10/2004 6,695,512 Roemenië TNS CSOP /27-10/ , Turkije TNS PIAR /26-10/ ,583,830 Kroatië PULS /03-11/2004 3,682,826 Cyprus (Noord) KADEM /28-10/ ,101 In elk land werd het staal vergeleken met het geheel. De beschrijving van dat geheel is gebaseerd op de bevolkingsgegevens van EUROSTAT of van de nationale instituten voor de statistiek. Voor alle lidstaten van de EU werd een nationale wegingsprocedure toegepast (gebruik makend van marginale en gekruiste wegingen), op basis van die beschrijving van het geheel. In alle landen werden geslacht, leeftijd, NUTS II-regio s en grootte van de agglomeratie in het iteratieproces ingevoerd. Voor de internationale weging (d.w.z. de EU-gemiddelden), heeft TNS Opinion & Social een beroep gedaan op de officiële bevolkingscijfers, gepubliceerd door EUROSTAT of de nationale instituten voor de statistiek. De volledige bevolkingscijfers die tijdens die nawegingsprocedure werden ingevoerd, staan hieronder vermeld. 79

80 Het is van belang de lezers eraan te herinneren dat de resultaten van een opiniepeiling slechts schattingen zijn, waarvan de nauwkeurigheid, als alles voor de rest hetzelfde blijft, afhankelijk is van de omvang van het onderzoeksstaal en het waargenomen percentage. Voor stalen van ongeveer interviews schommelt het reële percentage binnen de volgende betrouwbaarheidsgrenzen : Waargenomen percentages 10% of 90% 20% of 80% 30% of 70% 40% of 60% 50% Betrouwbaarheidsgrens ± 1.9 punten ± 2.5 punten ± 2.7 punten ± 3.0 punten ± 3.1 punten 80

81 2. Vragenlijst 81

82 82

83 83

84 84

85 85

86 86

87 87

88 88

89 89

90 90

91 91

92 92

93 93

94 94

95 95

96 96

97 97

98 98

99 99

100 100

101 101

102 102