EUROBAROMETER 60.1 PUBLIC OPINION IN THE EUROPEAN UNION AUTUMN 2003 NATIONAL REPORT BELGIUM

Transcriptie

1 Standard Eurobarometer European Commission EUROBAROMETER 60.1 PUBLIC OPINION IN THE EUROPEAN UNION AUTUMN 2003 Standard Eurobarometer 60.1 / Autumn European Opinion Research Group EEIG NATIONAL REPORT BELGIUM The survey was requested and coordinated by the Directorate General Press and Communication. This report was produced for the European Commission s Representation in Belgium. This document does not represent the point of view of the European Commission. The interpretations and opinions contained in it are solely those of the authors.

2 INHOUDSTAFEL INHOUDSTAFEL... 2 INLEIDING... 4 I. OVERZICHT VAN DE BELGISCHE BURGERS... 6 I.1. POLITIEKE DISCUSSIES EN HET DELEN VAN OPINIES... 6 I.1.1. Politieke discussies... 6 I.1.2. Het delen van opinies PERSOONLIJKE TEVREDENHEID... 8 I.3. VERWACHTINGEN VOOR I.4. VERTROUWEN IN DE INSTELLINGEN I.5. PROBLEMEN WAARMEE BELGIË MOET AFREKENEN I.6. IDENTITÉEIT EN GEHECHTHEID AAN EEN GEOGRAFISCH GEBIED I.6.1. Identiteit I.6.2. Gehechtheid aan een geografisch gebied II. DE BELGEN EN DE EUROPESE UNIE II.1. WAT DE BELGEN OVER DE EUROPESE UNIE DENKEN II.1.1 Voordelen een Lidstaat te zijn II.1.2. Beeld van de Europese Unie II.1.3. Hetgeen de Unie vertegenwoordigt II.1.4. Snelheid van de Europese ontwikkeling II.1.5. Gehechtheid aan de Europese Unie II.1.6. Werking van de democratie in de Europese Unie I.1.7. Rol van de Europese Unie II.2. DE EUROPESE INSTELLINGEN II.2.1 Kennis, belang en vertrouwen Kennis...32 Belang...34 Vertrouwen...36 II.2.2. Verkiezing van de voorzitter van de Commissie II.2.3. Voorzitterschap van de Europese raad II.3. INFORMATIE OVER DE EUROPESE UNIE II.3.1. Gebruikte informatiebronnen

3 II.3.2. Favoriete informatiebronnen II.3.3. Rol van de Belgische media II.4. BESLUITVORMINGSNIVEAU II.5. PRIORITEIT EN DOELTREFFENDHEID VAN DE ACTIES IN DE EUROPESE UNIE II.5.1. Prioriteit van de acties in de Europese Unie II.5.2. Doeltreffendheid van de acties van de Europese Unie II.6. GBVB EN EUROPEES VEILIGHEIDS-EN DEFENSIEBELEID II.7. ROL VAN DE VSA EN DE EUROPESE UNIE IN DE WERELD

4 INLEIDING Deze Eurobarometer 60 is de vrucht van een enquête die in de loop van de herfst van 2003 in België en in de veertien andere Lidstaten van de Europese Unie werd gerealiseerd. Er werden twee hoofdaspecten beoogd: het standpunt van de Belgen tegenover de Europese Unie in de ruime zin en de wijze waarover zij over deze Unie worden ingelicht. Er werden tevens enkele gegevens ingezameld met de bedoeling een snel overzicht te verkrijgen van de Belgische burgers zelf. In totaal werden meer dan personen in de vijftien Lidstaten ondervraagd, waaronder 1022 in België. Onder hen waren 93,3 % van Belgische nationaliteit, 1,8% van Italiaanse nationaliteit en 1,5% van Franse nationaliteit. De overige percentages bestonden uit Duitsers (0,9%), Nederlanders (0,6%), Grieken (0,2%), Spanjaarden (0,5%), Portugezen (0,2%), Britten (0,2%), Luxemburgers (0,2%) en Denen (0,9%). In dit rapport maken we geen onderscheid tussen de diverse nationaliteiten en gebruiken we het woord de Belgen voor alle personen die de vragen in België hebben beantwoord. In elke nationale groep hebben de enquêteurs erover gewaakt dat alle socioculturele en socioprofessionele tendensen vertegenwoordigd zouden worden. Zo hebben we de gelegenheid gehad om de resultaten te preciseren en te verfijnen op basis van: o het gewest van afkomst o het geslacht o de leeftijd o het studieniveau o het beroep Wij hebben deze variabelen niet systematisch gebruikt, maar enkel wanneer ze aanzienlijke verschillen vertoonden. Wat het gewest van afkomst betreft, hebben de enquêteurs 330 Walen, 95 Brusselaars en 597 Vlamingen ondervraagd. Buiten deze verschillende variabelen konden de resultaten van deze nieuwe Eurobarometer vergeleken worden met de resultaten in vorige Eurobarometerrapporten, vooral met Eurobarometer 58 (herfst 2002) en 59 (winter en lente 2003). De enquête die ons vandaag bezighoudt, werd voorgesteld in de vorm van 43 vragen (in bijlage). In de mate van het mogelijke hebben we de volgorde van de vragen gerespecteerd. Niettemin is het omwille van de leesbaarheid, de duidelijkheid of de samenhang voorgekomen dat sommige vragen van het ene geheel naar het andere werden verplaatst. Er dient een belangrijke opmerking te worden gemaakt over sommige vragen. Het is meerdere keren voorgekomen dat men aan de ondervraagde personen vraagt om bepaalde elementen uit een welbepaalde lijst te kiezen om op een vraag te antwoorden. Dat is bijvoorbeeld het geval voor vraag 30: 4

5 Ik ga u nu een aantal acties voorlezen die de Europese Unie zou kunnen ondernemen. Kunt u mij, voor elke actie zeggen of ze, volgens u, voorrang zou moeten krijgen of niet?. Het gebruik van dit soort lijsten, als dat noodzakelijk is, stuurt onvermijdelijk de gemaakte keuzes, aangezien geen enkele lijst kan beweren absoluut volledig te zijn. We hebben gekozen om talrijke antwoorden op de vragen met grafieken te illustreren. We zijn immers van mening dat ze een directer begrip van de gegevens mogelijk maken. Sommige grafieken hebben een vanzelfsprekende leesbaarheid en vergen slechts een beknopte commentaar. Anderen zijn complexer en werden uitvoeriger becommentarieerd. Sommige grafieken stellen resultaten voor onder de vorm van percentages, anderen onder de vorm van het gemiddelde. Als het om percentages gaat, kan het gebeuren dat het totaal van de percentages 100 overschrijdt. Dit betekent dat aan de ondervraagde personen werd gevraagd om meerdere keuzes te maken. Als het om gemiddelden gaat, wil dit zeggen dat de ondervraagde personen werden uitgenodigd om te kiezen tussen meerdere opties waaraan waarden werden gekoppeld (b.v.: zeer goed = 4; goed = 3; tamelijk slecht = 2; zeer slecht = 1). Deze weging, die een berekening van gemiddelden toelaat, biedt de mogelijkheid om snel de respectieve standpunten van diverse ondervraagde groepen onderling te bekijken en laat toe om ze te vergelijken met het middelpunt van de voorgestelde reeks waarden (bijv: het middelpunt van een waardenreeks gaande van 1 tot 4 is 2,5. Het middelpunt van een waardenreeks gaande van 1 tot 7 is 4). Onderstaand schema illustreert deze werkwijze. Voorbeeld van vragen met vier antwoordniveaus: Bent u het helemaal eens (=4), eerder eens (=3), eerder oneens (=2) of helemaal oneens (=1) met volgende stelling? «HELEMAAL EENS» (Waardering 4) «EERDER EENS» (Waardering 3) «EERDER ONEENS» (Waardering 2) «HELEMAAL ONEENS» (Waardering 1) 4 : MAXIMUMPUNT 3,75 : BOVENSTE TUSSENPUNT 2,5 : MIDDELPUNT OF MEDIAAN 1,75 : ONDERSTE TUSSENPUNT 1 : MINIMUMPUNT 5

6 I. OVERZICHT VAN DE BELGISCHE BURGERS I.1. POLITIEKE DISCUSSIES EN HET DELEN VAN OPINIES Om deze Eurobarometer 60 te beginnen, werden aan de Belgische burgers een aantal vragen gesteld die we als "persoonlijk" kunnen kwalificeren. Deze vragen en de antwoorden die eraan verbonden zijn, houden geen rechtstreeks verband met de EU. Ze stellen ons toch in staat om de personen die op deze enquête hebben geantwoord, beter te kennen. I.1.1. Politieke discussies Aan het begin van dit hoofdstuk wilden de enquêteurs weten of de Belgen veel of weinig met hun omgeving over politiek praten. Op dit vlak blijkt dat de Belgen minder dan de rest van de Europeanen onder vrienden over politiek spreken. 40% van de Belgen (zelfde percentage als in de vorige Eurobarometer) verklaart namelijk met zijn vrienden nooit over dit soort onderwerp te spreken. V.2. - Wanneer u onder vrienden bent, spreekt u dan vaak (=3), af en toe (=2), of nooit over politiek (=1)? GEMIDDELDE 1,9 1,85 1,85 1,8 1,79 1,75 1,7 1,68 1,7 1,7 1,65 1,6 1,55 1,5 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 6

7 I.1.2. Het delen van opinies De geringe belangstelling voor politiek als gespreksonderwerp vinden we eveneens terug wanneer het erop aankomt zijn standpunt te verdedigen. De Belgen zijn niet erg geïnteresseerd in dit type activiteiten. Zij bevinden zich onder de mediaan van 2,5 en onder het communautaire gemiddelde. Vanuit gewestelijk standpunt, bevinden de Brusselaars zich boven de twee andere gewesten en boven de mediaan. V.3. Wanneer u een opinie hebt waar u werkelijk aan houdt, probeert u dan soms vrienden, collega's, relaties van deze opinie te overtuigen? Nooit = 1; zelden = 2; af en toe 3; vaak = 4, GEMIDDELDE 2,9 2,7 2,66 2,5 2,39 2,3 2,26 2,21 2,27 2,1 1,9 1,7 1,5 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 7

8 1.2. PERSOONLIJKE TEVREDENHEID Over het algemeen verklaren de Belgische burgers tamelijk tevreden te zijn met hun persoonlijke leven. Bovendien bevinden zij zich lichtjes boven het communautaire gemiddelde. Uit een uitsplitsing per gewest blijkt dat de Vlamingen zich lichtjes onderscheiden van de overige inwoners van het land door hun iets positievere ingesteldheid. V.4. - Bent u over het algemeen zeer tevreden (=4), eerder tevreden (=3), eerder niet tevreden (=2) of helemaal niet tevreden (=1) met het leven dat u leidt? GEMIDDELDE 3,55 3,05 2,84 3,04 3,16 3,04 2,96 2,55 2,05 1,55 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 8

9 I.3. VERWACHTINGEN VOOR 2004 Toen deze enquête in de loop van de herfst van 2003 gehouden werd, wilden wij weten welke verwachtingen de Europese burgers voor 2004 hadden. Er werd een reeks van 5 vragen gesteld vragen met betrekking tot hun leven in het algemeen, de financiële situatie van hun gezin, hun beroepssituaties, de economische situatie en de werkgelegenheid in hun land om zo te weten te komen hoe zij dit nieuwe jaar tegemoet zien. Over het algemeen zien de Belgen hun leven, hun beroepssituatie en de financiële situatie van hun gezin in 2004 lichtjes verbeteren. Anderzijds denken zij dat de economische situatie en de werkgelegenheidssituatie in België minder goed zullen zijn dan in Deze laatste resultaten zijn verbazend, want hoe valt een positieve evolutie van de beroepssituatie en de financiële situatie van de gezinnen van de Belgische burgers te rijmen met een achteruitgang van de werkgelegenheid en van de Belgische economie? Wij kunnen dus vaststellen dat de Belgen meer hoop hebben wat hun persoonlijke leven betreft dan wat de situatie van hun land betreft. Tevens stellen wij vast dat de verwachtingen en hoop bij de Brusselaars altijd groter en positiever zijn dan bij de Walen en de Vlamingen. V Zal 2004 beter, minder goed of hetzelfde zijn wat uw leven in het algemeen betreft? Slechter = 1; hetzelfde = 2; beter = 3. GEMIDDELDE 2,5 2,38 2,3 2,1 2,17 2,1 2,14 2,22 1,9 1,7 1,5 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 9

10 V Zal 2004 beter, minder goed of hetzelfde zijn, wat de economische situatie in uw land betreft? Slechter = 1; hetzelfde = 2; beter = 3. GEMIDDELDE 1,95 1,9 1,85 1,8 1,75 1,85 1,9 1,75 1,8 1,73 1,7 1,65 1,6 Wallonie Bruxelles Flandre Belgique UE15 V Zal 2004 beter, minder goed of hetzelfde zijn wat de financiële situatie van uw gezin betreft? Slechter = 1; hetzelfde = 2; beter = 3. GEMIDDELDE 2,25 2,23 2,2 2,15 2,1 2,05 2,02 2,02 2,04 2,03 2 1,95 1,9 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 10

11 V Zal 2004 beter, minder goed of hetzelfde zijn, wat de werkgelegenheid in uw land betreft? Slechter= 1; hetzelfde = 2; beter = 3. GEMIDDELDE 1,7 1,65 1,6 1,55 1,5 1,45 1,4 1,35 1,3 1,25 1,66 1,59 1,56 1,48 1,41 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 V Zal 2004 beter, minder goed of hetzelfde zijn wat uw beroepssituatie betreft? Slechter = 1; hetzelfde = 2; beter = 3. GEMIDDELDE 2,35 2,3 2,25 2,2 2,15 2,1 2,05 2 1,95 1,9 1,85 2,3 2,12 2,14 2,08 2,03 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 11

12 I.4. VERTROUWEN IN DE INSTELLINGEN Net zoals bij de vorige Eurobarometers werd aan de Europese burgers een vraag gesteld over het vertrouwen in de verschillende instellingen. De twee instellingen waarin de Belgen het meeste vertrouwen hebben, zijn de radio en de televisie. Meer dan 60% van hen verklaart namelijk vertrouwen te hebben in deze twee mediavormen (68% in de radio 63% in de televisie). Andere instellingen zoals liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties, de schrijvende pers, het leger en de politie krijgen het vertrouwen van meer dan één Belg op twee. Anderzijds zijn de politieke partijen en de grote bedrijven de twee instellingen waarin de Belgen het minste vertrouwen hebben (minder dan 30% verklaart er vertrouwen in te hebben). Minder dan 40% van de Belgen zegt vertrouwen te hebben in het Belgische parlement, in de Belgische regering en in het Belgische rechtssysteem. Tot slot verklaart iets minder dan de helft van de Belgen (45%) vertrouwen te hebben in de Europese Unie. De Belgische burgers die het meeste vertrouwen hebben in de Europese Unie zijn: o De Brusselaars (59%) o de bedienden (58%) o de jarigen (57%) o de kaderleden (55%) o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (54%) Anderzijds zijn de personen die het minste vertrouwen hebben in de Europese Unie in België: o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (37%) o de huisvrouwen/-mannen (37%) o de werklozen en de gepensioneerden (39%) o de Walen (40%) o de 40-plussers (41%) 12

13 V.6. Kunt u voor elk van de volgende instellingen zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in hebt? % 0% 20% 40% 60% 80% 100% De radio 68% 28% 4% De televisie 63% 34% 3% Liefdadigheids- of vrijw illigersorganisaties 58% 35% 7% De schrijvende pers 56% 41% 3% Het leger 55% 36% 9% De politie 52% 44% 4% De Europese Unie 45% 47% 8% De vakbonden 44% 47% 9% De Organisatie van de Verenigde Naties 43% 48% 9% Het Belgische parlement 40% 52% 8% De Belgische regering 38% 54% 8% Religieuze instellingen 37% 56% 7% De Belgische justitie/gerechtelijk De grote ondernemingen 34% 30% 61% 63% 5% 7% De politieke partijen 22% 72% 6% Veeleer vertrouwen Veeleer geen vertrouwen WHN 13

14 I.5. PROBLEMEN WAARMEE BELGIË TE KAMPEN HEEFT Wij hebben in de vorige Eurobarometer (lente 2003) vastgesteld dat voor de ondervraagde Belgen werkloosheid en onveiligheid de twee belangrijkste problemen zijn waarmee België moet afrekenen. Uit deze nieuwe Eurobarometer blijkt dat de Belgische burger deze twee problemen nog steeds als het belangrijkst beschouwt. Wij noteren echter een toename met 14% van degenen die vinden dat de werkloosheid het belangrijkste probleem is waarmee België moet afrekenen (EB59 : 41% ; EB60 : 55%). Anderzijds vindt 5% minder dan de vorige lente (EB59 : 34% ; EB60 : 29%) dat onveiligheid voor zijn land één van de belangrijkste problemen vormt. Q.26. Wat zijn volgens u de twee belangrijkste problemen waarmee België momenteel te kampen heeft? Werkloosheid Onveiligheid Economische situatie Immigratie Prijsstijgingen/inflatie Belastingen Pensioenen Gezondheidssysteem Huisvesting Terrorisme Onderw ijssysteem Milieubescherming Openbaar vervoer Andere Defensie / buitenlands beleid 5% 5% 4% 4% 3% 3% 1% 1% 18% 16% 13% 11% 29% 25% 55% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 14

15 I.6. IDENTITEIT EN GEHECHTHEID AAN EEN GEOGRAFISCH GEBIED I.6.1. Identiteit De volgende twee grafieken geven ons een overzicht van het identiteitsgevoel van de Belgische burgers. Bij het lezen van de eerste grafiek merken wij op dat het identiteitsgevoel van de Belgen veeleer verbonden is met hun land van afkomst, België, dan met de Europese Unie. Wanneer we een gemiddelde voor heel de Belgische bevolking opmaken, alle gewesten van oorsprong door mekaar, worden wij ons ervan bewust. De ondervraagde personen beschouwen zichzelf namelijk in de eerste plaats als Belg en Europeaan (42%), in de tweede plaats enkel als Belg (40%), in de derde plaats als Europeaan en Belg (9%) en ten slotte in de vierde plaats enkel als Europeaan (6%). Zoals in de vorige Eurobarometer zijn de Belgen die zich vooral alleen Belg voelen: o de huisvrouwen/-mannen (63%) o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (54%) o de 55-plussers (47%) De personen die zich daarentegen vooral alleen Europeaan voelen zijn: o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (10%) o de werklozen (9%) o de gepensioneerden (8%) o de jarigen (8%) De uitsplitsing per gewest brengt opmerkelijke verschillen aan het licht tussen de 3 landsgedeelten. In Vlaanderen vindt men de sterkste nationale identiteit. Worden de resultaten samengenomen, dan overheerst bij 88% van de Vlamingen in eerste instantie het gevoel Belg te zijn. De Brusselaars daarentegen geven blijk van het sterkste Europese identiteitsgevoel. De gecumuleerde resultaten tonen dat 32% van hen verklaart zich op de eerste plaats Europeaan te voelen, wat een hoog cijfer is. De Walen bevinden zich tussen de Brusselaars en de Vlamingen. 15

16 V. 43. Ziet u zichzelf op korte termijn als enkel Belg, Belg en Europeaan, Europeaan en Belg of enkel Europeaan? % 43% 52% 48% 40% 42% 40% % 10% 17% 16% 8% 5% 4% 9% 6% 0 Wallonië Brussel Vlaanderen België Enkel Belg Belg en Europeaan Europeaan en Belg Enkel Europeaan Het blijkt dat de Belgen er tamelijk trots op zijn dat zij Belg zijn. Onder de Belgische bevolking zijn de Brusselaars er het meest trots op. Ze worden op de voet gevolgd door de Walen en bij de Vlamingen noteren we dit fierheidsgevoel iets minder. Men had kunnen verwachten dat de Vlamingen het meest trots zouden zijn, aangezien zij zich, meer dan de rest van de bevolking, in de eerste plaats Belg voelen (zie de vorige vraag). Dit fierheidsgevoel is minder sterk als gevraagd wordt hoe trots men is Europeaan te zijn. V.44 en 45. Zou u zeggen dat u heel trots (4), tamelijk trots (3), niet echt trots (2), helemaal niet trots (1) bent Belg te zijn? En Europeaan te zijn? GEMIDDELDE 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 3,28 3,31 3,11 2,72 3,15 3,21 3,28 2,74 2,77 2,72 0 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Belg Europeaan 16

17 I.6.2. Gehechtheid aan een geografisch gebied De enquêteurs hebben vervolgens aan de ondervraagde personen de vraag gesteld in welke mate zij zich gehecht voelden aan hun stad of dorp, aan hun gewest, aan België en aan de Europese Unie. Deze gehechtheid aan een geografische entiteit is omgekeerd evenredig met de grootte van deze entiteit. Hoe groter de entiteit, hoe kleiner de gehechtheid. Over het algemeen voelen de mensen zich meer gehecht aan hun stad, hun dorp en hun gewest. De gehechtheid aan België is ook tamelijk groot. De gehechtheid aan de Europese Unie is kleiner. V. 46. Kunt u me zeggen hoezeer u zich gehecht voelt aan uw stad of dorp, aan uw streek, aan België en aan de EU. Helemaal niet gehecht = 1; niet erg gehecht = 2; tamelijk gehecht = 3; zeer gehecht = 4. GEMIDDELDE 3,6 3,4 3,2 3 2,8 3,41 3,43 3,37 3,39 3,33 3,27 3,34 3,33 3,23 2,71 3,03 2,83 2,6 2,4 Aan uw stad of dorp Aan uw streek Aan België Aan de Europese Unie Wallonië Brussel Vlaanderen 17

18 II. DE BELGEN EN DE EUROPESE UNIE II.1. WAT DE BELGEN OVER DE EUROPESE UNIE DENKEN II.1.1 Voordelen een Lidstaat te zijn De Belgen vinden het, meer dan de andere Europese ondervraagden, een goede zaak dat hun land deel uitmaakt van de Unie. Zoals vaak staan de Brusselaars op kop, gevolgd door de Vlamingen en daarna de Walen. De Belgen die het vooral een goede zaak vinden om tot de Europese Unie te behoren, zijn: o de studenten (75%) o de jarigen (68%) o de kaderleden (68%) o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (67%) Anderzijds zijn de Belgen die het in eerste instantie een slechte zaak vinden dat België tot de Unie behoort: o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (18%) o de werklozen (16%) o de 55-plussers (16%) o de huisvrouwen/-mannen en de gepensioneerden (15%) Als we naar het gewest kijken waarvan de Belgische burgers afkomstig zijn, dan merken we dat 70% van de Brusselaars het als een goede zaak beschouwt. 58% van de Vlamingen vindt het een goede zaak en 48% van de Walen vindt het goed. 18

19 V. 7. Denkt u dat het feit dat ons land deel uitmaakt van de Europese Unie over het algemeen? Een slechte zaak is = 1; noch een goede noch een slechte zaak is = 2; een goede zaak is = 3. GEMIDDELDE 2,7 2,65 2,6 2,55 2,5 2,45 2,4 2,35 2,3 2,25 2,2 2,66 2,46 2,46 2,38 2,36 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 57% van de ondervraagde Belgen denkt dat hun land voordeel gedaan heeft met zijn lidmaatschap van de Europese Unie. Dit is 11% meer dan de andere Europeanen. Dit cijfer is niet meer gestegen sinds de vorige lente. Wij stellen vast dat vooral de Brusselaars (65% ; dit wil zeggen 9% minder dan de vorige Eurobarometer) vinden dat België voordeel heeft gedaan met zijn lidmaatschap van de Unie. De Walen en Vlamingen zijn iets minder enthousiast, hoewel ze zich boven het communautaire gemiddelde bevinden. Er dient opgemerkt te worden dat, in vergelijking met de lente van 2003, 8% meer Walen, 12% meer Brusselaars en 7% meer Vlamingen denken dat België geen voordeel gedaan heeft met zijn lidmaatschap van de Europese Unie. De personen die in eerste instantie vinden dat België geen voordeel heeft gedaan met zijn lidmaatschap van de Unie zijn dezelfde personen die vinden dat het geen goede zaak is dat België deel uitmaakt van de Unie (zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben, de werklozen, 55-plussers, huisvrouwen/- mannen en de gepensioneerden). Tevens zijn de Belgen die vinden dat België zijn voordeel heeft gedaan met zijn lidmaatschap van de Unie dezelfde die vinden dat het voor hun land een goede zaak is om deel uit te maken van de Europese Unie (de studenten, zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben, de jarigen en de kaderleden). 19

20 V. 8. Alles wel beschouwd, denkt u dat ons land wel of geen voordelen gehaald heeft uit zijn lidmaatschap van de Europese Unie? 70 65% % 58% 57% 46% % 27% 33% 31% 34% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Voordeel uit gehaald Geen voordeel uit gehaald V. 8. Alles wel beschouwd, denkt u dat ons land wel of geen voordelen heeft gehaald uit zijn lidmaatschap van de Europese Unie? PERCENTAGES PER BEROEP 80% 75% 75% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 53% 36% 22% 60% Zelfstand, Kaderleden Bedienden 55% 30% 32% 43% 44% Handarbeiders Huisvrouw en/- mannen 58% 26% Werklozen 52% 35% Gepensioneerden 13% Studenten Voordelen uit gehaald Geen voordelen uit gehaald 20

21 II.1.2. Beeld van de Europese Unie Het beeld dat de Belgische individu's zich vormen van de Europese Unie is eerder neutraal, met een licht positieve tint. De Belgen die het positiefste beeld van de Europese Unie hebben zijn de Brusselaars, daarna komen de Vlamingen en de Walen. Het beeld van de Unie in België is dus eerder goed. Slechts 14% van de mensen verklaart er een negatief beeld van te hebben. Dankzij de socioprofessionele variabelen kunnen we bepalen dat de groepen van personen die een heel positief beeld van de Europese Unie hebben, zijn: o de individu's in de leeftijdscategorie jaar o de studenten o de gepensioneerden o de zelfstandigen o de kaderleden o de werklozen De Belgen die het meest negatieve beeld van de Unie hebben, zijn: o de 55-plussers o zij die school gelopen hebben tot 19 jaar o de huisvrouwen/-mannen o de werklozen V.9. - Heeft de Europese Unie voor u in het algemeen een zeer positief (= 5), tamelijk positief (= 4), neutraal (= 3), tamelijk negatief (= 2) of zeer negatief imago (1)? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 21

22 II.1.3. Hetgeen de Unie vertegenwoordigt De enquêteurs van deze opiniepeiling hebben eveneens aan de ondervraagde personen de vraag gesteld wat de Europese Unie voor hen persoonlijk betekent. Voor 64% van de ondervraagde Belgische burgers betekent de Europese Unie in de eerste plaats de euro. In de tweede plaats denkt 39% van de Belgen aan de vrijheid om gelijk waar in de Unie te reizen, te studeren en te werken. In de derde plaats roept de Europese Unie voor 26% de gedachte aan vrede en aan een grotere invloed op het wereldtoneel op. Dit zijn de eerste zaken waaraan de Belgische burgers denken wanneer men hun vraagt wat de Unie voor hen betekent. Wij kunnen opmerken dat al deze zaken positief zijn met een kleine nuance voor de euro die zowel negatieve als positieve aspecten kan oproepen. Ter afronding van de positieve elementen waarmee de Belgen de Europese Unie associëren, noteren we nog de economische welvaart (13%) en de sociale bescherming (8%). Zoals we kunnen vermoeden, roept de Unie niet alleen positieve gedachten op bij de Europeanen. Zo associeert 24% van de ondervraagde Belgen de Europese Unie met geldverspilling en werkloosheid. 23% is van mening dat de Unie een verhoging van de criminaliteit meebrengt. 21% verklaart dat de Unie voor hen synoniem is met onvoldoende grenscontroles. 10% van de ondervraagde personen tot slot denkt dat wij, door deel uit te maken van de Europese Unie, onze culturele identiteit verliezen. Als we deze resultaten van naderbij bekijken in functie van de socioprofessionele variabelen, dan merken wij op dat de personen die het positiefst staan tegenover de Europese Unie meestal dezelfde zijn. Het zijn voornamelijk: o de studenten o de kaderleden o de jarigen o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben o de bedienden Anderzijds zijn de Belgen die het negatiefst tegenover de Europese Unie staan: o de 55-plussers o zij die gestopt zijn met studeren voor 19 jaar o de werklozen o de gepensioneerden 22

23 V Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? (Meerdere antwoorden mogelijk) % De Euro Vrijheid om te reizen, te studeren en te w erken overal in de Europese Unie 39% 64% Vrede Meer invloed op het w ereldtoneel Geldverspilling Werkloosheid Meer criminaliteit Onvoldoende grenscontroles Culturele verscheidenheid Bureaucratie Economische w elvaart Verlies van onze culturele identiteit Sociale bescherming 26% 26% 24% 24% 23% 21% 21% 16% 13% 10% 8% WHN Andere 3% 1% 0% 20% 40% 60% Wij hebben zonet gezien wat de Europese Unie voor de Belgen betekent; deze nieuwe vraag geeft ons een beeld van het gevoel dat de Unie bij de Belgen oproept (gevoel van hoop, enthousiasme, wantrouwen, onverschilligheid of ongerustheid). Voor 34% van de ondervraagde personen in België, roept de Europese unie een positief gevoel een gevoel van hoop op. Dit gevoel vinden we vooral bij: o de kaderleden (42%) o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (41%) o de studenten (39%) o de jarigen (39%) o de bedienden (38%) 23

24 26% van de Belgische burgers staat onverschillig tegenover de Europese Unie. 25% (vooral bedienden, studenten, kaderleden, jarigen en zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben) heeft vertrouwen in de Unie en, omgekeerd, staat 16% veeleer wantrouwig tegenover de Unie. Voor 19% roept de Europese Unie een gevoel van ongerustheid op. Dit gevoel vinden we in de eerste plaats terug bij degenen die gestopt zijn met studeren op 15 jaar, de jarigen, de bedienden en de werklozen. Voor 5% van de ondervraagde Belgen overheerst bij de gedachte aan de Unie een gevoel van enthousiasme. En tot slot verwerpt 3,5% van de ondervraagden deze instelling; het gaat vooral om de werklozen, de bedienden en zij die gestudeerd hebben tot 19 jaar. In functie van het gewest waarvan de ondervraagde Belgen afkomstig zijn, merken wij op dat de Brusselaars het positiefst tegenover de Unie staan (hoop, vertrouwen). Bij de Walen daarentegen vinden we de meeste gevoelens van ongerustheid, wantrouwen en verwerping. Wat de Vlamingen betreft, zij staan het onverschilligst tegenover de Unie. V Geeft de Europese Unie u een gevoel van? Hoop 34% 42% Onverschilligheid Vertrouw en 24% 26% 25% 32% Ongerustheid Wantrouw en 16% 19% 12% 16% EB 57 EB 60 WHN Enthousiasme Verw erping 6% 5% 4% 3,5% 13% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 24

25 II.1.4. Snelheid van de Europese opbouw De Europese Unie is nu al meer dan 50 jaar in opbouw. De enquêteurs wilden weten wat de Belgische burgers denken over de snelheid waarmee de opbouw van de Europese Unie momenteel verloopt. Men heeft hun daarom een reeks van 7 personen getoond en hun gevraagd degene te kiezen die het beste de snelheid van de Europese opbouw symboliseert. In deze reeks personen staat degene die zich uiterst links bevindt onbeweeglijk, terwijl degene uiterst rechts grote stappen neemt. Alle Belgen kiezen, net als alle burgers van de Unie, eerder voor persoon nr. 4 (boven 3,5) die zich precies in het midden van de reeks bevindt. Dat betekent dat voor hen de snelheid waarmee de opbouw van Europa verloopt middelmatig is, dit wil zeggen niet te vlug en niet te traag. Enkel de Brusselaars vinden dat de opbouw van de Unie eerder traag dan snel verloopt. V. 12.a Hoe snel verloopt volgens u momenteel de opbouw van Europa? Bekijk deze personen even. Nummer 1 beweegt niet, nummer 7 rent zo hard hij kan. Kies degene die het best overeenstemt met uw opinie. 4,3 4,2 4,1 4 3,9 3,8 3,7 3,6 3,5 3,4 3,3 4,23 3,88 3,85 3,76 3,61 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 De antwoorden zijn echter verschillend wanneer men aan de ondervraagde personen vraagt met welke snelheid zij de opbouw van de Unie zouden willen zien vooruitgaan. 25

26 In eerste instantie zien wij dat alle Belgische burgers net als de overige Europeanen gekozen hebben voor een snellere looppas. De Belgen bevinden zich nochtans onder het gemiddelde van de Unie. In tweede instantie merken wij op dat er lichte verschillen zijn tussen de gewesten. Het zijn opnieuw (dezelfde vaststelling als tijdens Eurobarometers 58 en 59) de Walen die wensen dat de opbouw van de Unie sneller zou verlopen. Dit is een verbazende vaststelling want zij zijn nooit degenen die het positiefst staan tegenover de Unie in het algemeen. Vervolgens zijn het de Brusselaars en tot slot de Vlamingen die wensen dat de opbouw van de Europese Unie sneller zou verlopen. V.12b. En welke persoon stemt het best overeen met de snelheid waarmee u de opbouw van Europa zou willen zien verlopen? 4,9 4,7 4,5 4,3 4,59 4,48 4,26 4,39 4,73 4,1 3,9 3,7 3,5 3,3 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 26

27 II.1.5. Gehechtheid aan de Europese Unie Dankzij deze nieuwe vraag kunnen we vaststellen hoe de burgers zich zouden voelen als de Unie morgen opgeheven zou worden. Eerst en vooral dient vastgesteld te worden dat de resultaten van deze vraag zeer grote verschillen aan het licht brengt naargelang het gewest waarvan de Belgen afkomstig zijn, behalve dan wat het gevoel van sterke opluchting betreft. 13% van de Brusselaars, 12% van de Walen en 10% van de Vlamingen verklaren namelijk dat zij sterk opgelucht zouden zijn als de Unie morgen opgeheven zou worden. Wat daarentegen de gevoelens van overschilligheid of grote spijt beteft, nemen de Belgen niet unaniem hetzelfde standpunt in. De Belgen die er het onverschilligst tegenover zouden staan, zijn de Vlamingen. Het zou namelijk meer dan de helft van de Vlamingen (57%) onverschillig laten indien de Unie plots zou opgeheven worden. En 40% van de Walen en 27 % van de Brusselaars zouden er onverschillig tegenover staan. Tot slot tonen de Brusselaars zich het meest gehecht aan de Unie, want 55% van hen verklaart het zeer spijtig te vinden indien de Unie zou opgeheven worden, tegenover 39% van de Walen en 27% van de Vlamingen. Als we de verzamelde socioprofessionele gegevens van naderbij bekijken, dan stellen we de grootste onverschilligheid vast bij: o de huisvrouwen/-mannen (60%) o zij die hun studies tussen 16 en 19 jaar stopgezet hebben (54%) o de arbeiders (53%) o de jarigen (51%) Anderzijds zijn de Belgen bij wie we deze onverschilligheid het minst aantreffen: o de werklozen (43%) o de personen die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (41%) o de kaderleden (37%) De Belgen die het verdwijnen van de Unie het spijtigst zouden vinden zijn: o de kaderleden (56%) o de studenten (45%) o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (45%) o de jarigen (40%) Anderzijds treffen we deze spijt het minst aan in de volgende categorieën: o de huisvrouwen/-mannen (11%) o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (25%) o de 55-plussers (29%) 27

28 Tot slot zijn de Belgische burgers die het meest opgelucht zouden zijn: o zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (20%) o de 55-plussers en de gepensioneerden (16%) o de werklozen (15%) Anderzijds treffen we dit gevoel van sterke opluchting het minst aan bij: o de studenten (5%) o de kaderleden (5%) o zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (5%) o de jarigen (6%) V.14. Indien men u morgen zou meedelen dat de Europese Unie opgeheven is, zou u dit dan erg spijtig vinden, zou u dit onverschillig laten of zou dit een hele opluchting voor u betekenen? 100% 80% 12% 13% 10% 11% 15% 60% 40% 20% 40% 39% 27% 55% 57% 48% 37% 27% 33% 37% Een hele opluchting Onverschillig Erg spijtig 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 28

29 II.1.6. Werking van de democratie in de Europese Unie Wanneer men de gewestelijke verschillen bestudeert, stellen wij vast dat de Brusselaars het meest tevreden zijn over de werking van de democratie in België en in de Europese Unie. Ze situeren zich bijna op niveau 3, dit wil zeggen eerder tevreden. Zij worden gevolgd door de Vlamingen, met een gemiddelde van 2,6 voor de democratie in België en van 2,5 voor de democratie in de Unie. Ten slotte komen de Walen die het minst tevreden zijn ter zake. Zij bevinden zich zelfs onder de mediaan van 2,5. Men kan dus bevestigen dat de Belgen met een welwillend oog een grotere democratie in de Europese Unie zouden tegemoet zien, zelfs als, globaal gezien, ze meer tevreden zijn dan het gemiddelde van de ondervraagde Europese burgers. Over het algemeen merken wij op dat de Belgen, in vergelijking met de vorige Eurobarometer, iets minder tevreden zijn over de werking van de democratie en dit zowel in België als binnen de Europese Unie. Deze lichte daling inzake tevredenheid over de werking van de democratie treffen we vooral bij de Vlamingen aan. De Belgen die het meest tevreden zijn over de werking van de democratie in de Europese Unie zijn: o de studenten o de kaderleden o de jarigen Het minst tevreden daarentegen zijn: o de werklozen o de zelfstandigen o zij die gestopt zijn met studeren op 15 jaar V. 23. Bent u over het algemeen zeer tevreden (= 4), eerder tevreden (= 3), niet zo tevreden (=2) of helemaal niet tevreden (= 1) over de werking van de democratie in ons land? En in de EU? GEMIDDELDE 2,8 2,7 2,6 2,5 2,48 2,72 2,63 2,59 2,52 2,57 2,48 2,53 2,43 2,4 2,35 2,3 2,2 2,1 Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 In ons land In de EU 29

30 I.1.7. Rol van de Europese Unie Wij hebben aan de Belgische burgers een lijst met acties en beleidsstrategieën voorgelegd die de Europese Unie (uit)voert. De enquêteurs hebben hun gevraagd of zij vinden dat de Unie ten aanzien van deze verschillende gebieden eerder een positieve, negatieve of neutrale rol speelt. Volgens de ondervraagde Belgen zijn de gebieden waarvoor de Unie veeleer een positieve rol speelt het buitenlands beleid, defensie, milieubescherming, de strijd tegen het terrorisme, het onderwijssysteem en het openbaar vervoer. Er dient opgemerkt te worden dat deze gebieden niet overeenstemmen met de belangrijkste problemen waarmee België volgens de ondervraagde Belgische burgers moet afrekenen. Volgens de ondervraagde personen worden 3 gebieden het gezondheidssysteem, de strijd tegen de onveiligheid en de economische situatie door de Europese Unie neutraal behandeld. Wat huisvesting, pensioenen, immigratie, de strijd tegen de werkloosheid, belastingen en inflatie betreft, denken de Belgen dat de Unie eerder een negatieve rol speelt. Wij merken dus op dat de Belgen vinden dat de Unie, wat het werkloosheidsprobleem betreft, geen positieve rol speelt, terwijl de werkloosheid in hun ogen het grootste probleem vormt. V.27. Denkt u dat de de Europese Unie voor elk van de volgende zaken in België een positieve (3), een negatieve (1) rol speelt of geen van beide (2)? GEMIDDELDE Buitenlands beleid Defensie Milieubescherming Strijd tegen het terrorisme Onderw ijssysteem Openbaar vervoer Gezondheidssysteem Strijd tegen de onveiligheid Economische situatie Huisvesting Pensioenen Immigratie Strijd tegend de w erkloosheid Belastingen Prijsstijgingen / Inflatie 2,33 2,26 2,21 2,19 2,13 2,12 2,05 2,05 1,91 1,85 1,82 1,65 1,64 1,59 1,51 0 0,5 1 1,5 2 2,5 30

31 De meerderheid van de Europese burgers is vóór de evolutie naar een Europese politieke Unie. 62% van de Belgen en 53% van de overige Europeanen spreekt zich namelijk uit ten gunste van de oprichting van een politieke Unie. De Belgen, ongeacht of het gaat om Brusselaars, Vlamingen of Walen, hebben nagenoeg dezelfde mening over deze kwestie. Merken we echter op dat 15% van de Belgen hierover geen oordeel heeft. De kaderleden, de studenten, zij die na de leeftijd van 20 nog gestudeerd hebben en de jarigen staan het gunstigste tegenover een evolutie naar een Europese politieke Unie. Anderzijds zijn de 55-plussers, de werklozen, de gepensioneerden en zij die gestopt zijn met studeren op 15 jaar het sterkst gekant tegen de vorming van zulke Unie. V.13. Bent u vóór of tegen de evolutie naar een Europese politieke Unie? 100% 16% 14% 14% 15% 80% 22% 21% 24% 23% 60% 21% 26% 40% 62% 65% 62% 62% 20% 53% 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Vóór Tegen WHN 31

32 II.2. DE EUROPESE INSTELLINGEN II.2.1 Kennis, belang en vertrouwen Kennis Om met dit hoofdstuk over de Europese instellingen te beginnen, wilden de enquêteurs weten of de Belgen de Europese Unie, haar instellingen en politiek kennen. Wanneer aan de ondervraagde personen gevraagd wordt om hun kennis van de EU te evalueren op een schaal van 1 tot 10, dan is het gemiddelde van de antwoorden 4,2, d.w.z. onder de mediaan die hier 5,5 is. De Belgen hebben dus een relatief zwakke kennis. Vanuit gewestelijk oogpunt stellen wij vast dat de Brusselaars (5,03) zich duidelijk boven de Walen (4,5) en de Vlamingen (3,9) bevinden. Wat de verschillende leeftijdscategorieën betreft, hebben de jarigen de beperktste kennis over de Europese Unie. Degenen die zeer goed scoren, bevinden zich tussen de 40 en 54 jaar, maar zij zijn uiterst zeldzaam. De variabele opleiding brengt grotere verschillen aan het licht. Zij die na de leeftijd van 15 jaar niet verder gestudeerd hebben, hebben duidelijk een beperktere kennis dan degenen met een hoger opleidingsniveau V. 15. Kunt u aan de hand van deze schaal van 1 tot 10 zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, van haar beleid en haar instellingen? 1 = Weet er helemaal niets van; 10 = weet er veel van. GEMIDDELDE 4,5 5,03 3,9 4,2 4, Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Als wij rekening houden met het door de ondervraagde burgers uitgeoefende beroep, dan stellen wij vast dat er geen grote verschillen zijn tussen een kaderlid, een arbeider of nog, een werkloze. Op een kennisschaal van 1 tot 10 bedraagt de maximumkennis gemiddeld 5,47 voor kaderleden en de minimumkennis 3,34 voor huisvrouwen/-mannen. 32

33 V. 15bis. Kunt u aan de hand van deze schaal van 1 tot 10 zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? 1 = weet er helemaal niets van; 10 = weet er veel van. GEMIDDELDE PER BEROEP 6 5, ,46 4,7 4,09 3,34 4,23 4,06 4, Zelfstandig.Kaderleden Bedienden Handarbeiders Huisvrouw en/- mannen Werklozen Gepensioneerden Studenten o o o o Het Europees Parlement en de Europese Commissie zijn de twee instellingen die de Belgen het best kennen. Meer dan 9 personen op tien verklaren er reeds over horen praten hebben. Het zijn daarna het Europese Hof van Justitie, de Raad van Ministers van de Europese Unie en de Centrale Europese Bank die de best gekende Europese instellingen uitmaken. Tussen 70% en 81% van de Belgen hebben er al over horen praten. De bekendheid van de laatste twee instellingen is gestegen in vergelijking met vorige lente. De Conventie, die tijdens de vorige Eurobarometer erg goed scoorde, boekt ditmaal geen vooruitgang. Zij is nog altijd bekend bij slechts 39% van de Belgische burgers. De drie minst bekende instellingen tot slot zijn nog steeds de Europese Ombudsman, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio s. Dit gebrek aan sensibilisatie is trouwens niet nieuw, aangezien deze instellingen in de laatste 4 Eurobarometerrapporten steeds op de laatste plaats komen. Uit de socioprofessionele gegevens blijkt dat vooral huisvrouwen/-mannen en studenten, alsook personen die met hun studies gestopt zijn op 15 jaar niet over de verschillende Europese instellingen gehoord hebben. Anderzijds vinden we onder degenen die over de Europese instellingen gehoord hebben vooral kaderleden, bedienden en personen die na de leeftijd van 20 jaar verder gestudeerd hebben. Tot slot blijkt uit de gewestelijke verschillen dat vooral de Brusselaars de Europese instellingen kennen. 33

34 V.20. Hebt u al gehoord over..? 0% 20% 40% 60% 80% 100% het Europees Parlement 97% 3% de Europese Commissie 92% 8% het Hof van Justitie van de EU 81% 18% 2% de Raad van Ministers van de Europese Unie 73% 25% 2% de Europese Centrale Bank 70% 28% 2% het Europese Rekenhof 52% 45% 3% de Conventie over de Toekomst van de Europese Unie 39% 56% 5% de Europese Ombudsman 37% 59% 4% het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie 28% 68% 4% het Comité van de Regio's van de Europese Unie 25% 71% 4% JA NEEN WHN Belang o o o Zoals in de vorige Eurobarometer dient er een voorafgaande opmerking gemaakt te worden over het belang dat wordt gegeven aan de verschillende instellingen in de schoot van de Unie: het aantal personen dat zich niet uitgesproken heeft, is zeer groot, vooral wat de minder gekende instellingen betreft zoals het Comité van de Regio s of het Economisch en Sociaal Comité. In werkelijkheid vermijden de Belgen een antwoord over een instelling te geven indien ze deze niet kennen. Wij kunnen dus beschouwen dat de geloofwaardigheid van de bekomen resultaten eerder goed is. Volgens de Belgen zijn de twee instellingen die de belangrijkste rol spelen, de twee instellingen die ze het best kennen, met name het Europees Parlement (81%) en de Europese Commissie (80%). De instellingen waaraan de Belgen daarna het meeste belang hechten zijn het Europese Hof van Justitie (68%), de Centrale Europese Bank (67%), de Raad van de Ministers van de EU (66%) en het Rekenhof (51%). 34

35 o o o Ten slotte zijn de vier instellingen die het minst belangrijk zijn de Conventie over de Toekomst van de Europese Unie, de Europese Ombudsman, het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio s. Wij merken op dat de Brusselaars, meer dan de rest van de Belgen, van mening zijn dat de instellingen een belangrijke rol spelen, uitgezonderd wat het Hof van Justitie (er zijn 10% meer Vlamingen die vinden dat dit een belangrijke rol speelt) en de rol van de Europese Ombudsman (iets meer Walen en Vlamingen vinden dat het een belangrijke rol speelt) betreft. Wij moeten vaststellen dat de volgorde per belang exact dezelfde is als de volgorde per kennis. Deze volgorde is bijna gelijkaardig aan deze vastgesteld tijdens de vorige 2 verslagen. V. 20. En kunt u voor elk van deze Europese instellingen zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? Europees Parlement 81% 10% 9% Europese Commissie 80% 9% 11% Hof van Justitie van de EU 68% 15% 17% Europese Centrale Bank 67% 11% 22% Raad van Ministers van de EU 66% 15% 19% Europees Rekenhof 51% 17% 31% Conventie over de toekomst van de EU 42% 16% 42% Europese Ombudsman 39% 22% 39% Economisch en Sociaal Comité van de EU 34% 21% 45% Comité van de Regio's van de EU 31% 22% 47% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Belangrijk Onbelangrijk WHN 35

36 Vertrouwen o o o o o o Er kunnen twee voorafgaande opmerkingen gemaakt worden over de vraag met betrekking tot het vertrouwen dat aan de instellingen wordt toegekend. De eerste opmerking is dat het aantal personen dat niet geantwoord heeft zeer groot is, zoals we reeds vastgesteld hebben voor de vraag over het belang. De tweede is ongetwijfeld de meest verrassende. Wij stellen nog steeds een percentage van bijna 30% vast van mensen die geen vertrouwen in de instellingen hebben, ongeacht de voorgestelde instelling. Deze vaststelling werd reeds gedaan in de vorige Eurobarometers, doch met een lager gemiddelde negatieve stemmen. Er is dus een licht verlies aan vertrouwen vanwege de Belgische burgers. De instelling die het meeste vertrouwen inboezemt, is het Europees Parlement (58% positieve stemmen; 63% vorige lente). Het Parlement wordt op de voet gevolgd door de Europese Commissie die 55% stemmen in haar voordeel gekregen heeft (59% vorige lente). Vervolgens vinden wij het Hof van Justitie, de Europese Centrale Bank en de Ministerraad van de EU. Vijf instellingen halen minder dan 40% vertrouwensstemmen: het Europese Rekenhof, de Europese Ombudsman, de Conventie, Het Economisch en Sociaal Comité en het Comité van de Regio s. Globaal gesproken merken wij dus een daling van het algemene vertrouwen van de Belgen tegenover alle Europese instellingen. V. 22. En kunt u voor elke instelling zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in hebt? BELGIË Europees Parlement 58% 30% 12% Europese Commissie 55% 31% 14% Hof van Justitie van de EU 53% 27% 20% Europese Centrale Bank 46% 28% 26% Raad van Ministers van de EU 44% 35% 21% Europees Rekenhof 36% 29% 35% Europese Ombudsman 32% 27% 41% Conventie over de Toekomst van de EU 31% 26% 43% Economisch en Sociaal Comité van de EU 24% 29% 47% Comité van de Regio's van de EU 21% 30% 49% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Eerder vertrouwen Eerder geen vertrouwen WHN 36

37 II.2.2. Verkiezing van de voorzitter van de Commissie De enquêteurs wilden eveneens de mening van de Belgen kennen over de benoeming van de voorzitter van de Europese Commissie. Op deze vraag geeft 15% van de Belgische burgers geen antwoord. o Meer dan één Belg op twee (44% op 85% van de Belgen die geantwoord hebben) vindt dat de voorzitter rechtstreeks door de burgers van de Europese Unie verkozen zou moeten worden. o 18% vindt dat hij door het Parlement en door de staatshoofden en regeringsleiders samen moet worden gekozen. o 17% van de ondervraagde Belgen vindt dat de voorzitter alleen door de meerderheid van het Parlement verkozen zou moeten worden. o Enkel 6% van de personen tot slot is het eens met het huidige verkiezingsprincipe, namelijk een benoeming door de staatshoofden en de regeringsleiders van de Europese Unie. V. 50. Welk van de volgende uitspraken benadert het meest uw mening? De voorzitter van de Commissie zou rechtstreeks door de burgers van de Europese Unie verkozen moeten w orden 0% 37% 46% zow el door het Europees Parlement als door de staatshoofden of regeringsleiders gekozen moeten w orden 13% 19% 28% alleen door de meerderheid van het Europees Parlement verkozen moeten w orden 12% 11% 21% alleen door de staatshoofden of regeringsleiders van de Europese Unie benoemd moeten w orden 7% 4% 6% 0% 10% 20% 30% 40% 50% Wallonië Brussel Vlaanderen 37

38 II.2.3. Voorzitterschap van de Europese raad De Belgen werden eveneens gevraagd zich uit te spreken over de duur van het voorzitterschap van de Europese raad. Over deze vraag heeft meer dan één Belg op 5 geen mening. Wat de overige Belgen betreft, vindt enerzijds 52% dat het voorzitterschap langer zou moeten duren, want 6 maanden is te kort om belangrijke resultaten te boeken en, vindt anderzijds 27% dat de huidige manier waarop de Europese Raad wordt voorgezeten goed is. V.51. De Europese Raad bestaat uit de staatshoofden of regeringsleiders van de EU en de voorzitter van de Commissie. Elk land neemt om beurten het voorzitterschap van de Europese Raad op zich voor een periode van 6 maanden. Vindt u dat? 21% 27% 52% het voorzitterschap voor een periode van 6 maanden zou moeten w orden behouden, omdat dit aan elke lidstaat de mogelijkheid biedt om de Europese Unie regelmatig voor te zitten het voorzitterschap langer zou moeten duren, w ant 6 maanden is te kort om belangrijke resultaten te boeken WHN 38

39 II.3. INFORMATIE OVER DE EUROPESE UNIE II.3.1. Gebruikte informatiebronnen Om informatie in te winnen over de Europese Unie gebruikt het merendeel van de ondervraagde Belgen op de eerste plaats de televisie. 61% van hen verklaart namelijk hiervoor de televisie te gebruiken (7% minder dan bij de vorige Eurobarometer). Dagbladen en radio vormen de andere bronnen die het meest door de ondervraagde Belgische bevolking worden gebruikt. 41% van de Belgen leest de dagbladen en 33% luistert naar de radio om informatie in te winnen over de Europese Unie (stijging met meer dan 5% van het gebruik van deze twee bronnen in vergelijking met vorige lente). De overheersing van deze drie media werd reeds vastgesteld bij de 3 vorige Eurobarometerrapporten. Ook het Internet scoort enigszins goed. Vele jarigen gebruiken het om informatie in te winnen over de Europese Unie, haar politiek en instellingen. Ook wordt het Internet vooral gebruikt door zij die nog studeren of zij die ook na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben. Niettemin zijn het de kaderleden die deze informatiebron het meest gebruiken (53% van hen verklaart het Internet te gebruiken om informatie in te winnen over de Unie). Na het Internet, dat op de 4 de plaats komt, vinden wij de overige bladen en magazines, discussies en boeken, brochures en informatiefolders. Er dient opgemerkt te worden dat heel weinig Belgen de rechtstreeks aangeboden informatiediensten gebruiken, zoals de vergaderingen of de conferenties, een lid van het Europese of Belgische parlement, de informatiebureaus van de Europse Unie. Vanuit professioneel oogpunt interesseren de kaderleden en studenten zich het meest voor de informatie over de Europese Unie. Vooral de kaderleden lezen de dagbladen (69%), spreken erover met vrienden, collega s of kennissen (27%) of nog, gebruiken het Internet (53%). Ook veel studenten spreken erover met hun kennissen (26%) of doen een beroep op het Internet (35%). Anderzijds vormen de huisvrouwen/-mannen de sociale categorie die het minst geïnteresseerd is in informatie over de Europese Unie. We merken nog op dat 21% van de ondervraagde personen verklaart nooit dergerlijke inlichtingen te zoeken, wat veeleer een positieve vaststelling is, want dit was 33% bij de vorige Eurobarometer. Tot slot dient nog een laatste opmerking gemaakt te worden in verband met het gebruik van de televisie door studenten om informatie in te winnen over de Unie. Nog slechts 58% van de studenten doet er een beroep op, terwijl dit vorige lente 71% was. 39