EUROBAROMETER 61 PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE LENTE Standaard Eurobarometer 61 / Lente European Opinion Research Group EEIG

Transcriptie

1 Standaard Eurobarometer Europese Commissie EUROBAROMETER 61 PUBLIEKE OPINIE IN DE EUROPESE UNIE LENTE 2004 Standaard Eurobarometer 61 / Lente European Opinion Research Group EEIG NATIONAAL RAPPORT BELGIË Het onderzoek werd aangevraagd en gecoördineerd door het Directoraat-Generaal Pers en Communicatie. Het rapport werd opgesteld voor de Vertegenwoordiging van de Europese Commissie in België Dit document geeft het standpunt van de Europese Commissie niet weer. De erin vermelde interpretaties en opinies zijn enkel die van de auteurs.

2 INHOUDSOPGAVE INHOUDSOPGAVE... 2 INLEIDING... 4 I.DE BELGEN EN BELGIË POLITIEKE DISCUSSIES EN HET DELEN VAN OPINIES Politieke discussies Het delen van opinies HUIDIGE SITUATIE EN VERTROUWEN IN DE TOEKOMST Persoonlijke situatie Algemeen overzicht Het leven tijdens de volgende 12 maanden Het gezin Beroepssituatie Situatie van België De huidige problemen Evolutie van de economische situatie De toekomst van de werkgelegenheid VERTROUWEN IN DE INSTELLINGEN CONCLUSIES VAN HET EERSTE DEEL II. DE BELGEN EN DE EUROPESE UNIE INFORMATIE OVER DE INSTELLINGEN EN HUN WERKING Kennis Algemene kennis van de Unie De instellingen De uitbreiding Informatiebronnen Belang van de informatie over de EU in de Belgische media Objectiviteit van de Belgische media DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN Beeld van de Europese Unie Wat de Europese Unie betekent Belang van België in de Europese Unie Democratie

3 3. DE INSTELLINGEN VAN DE EUROPESE UNIE DE ORGANISATIE VAN HET GEZAG BINNEN DE UNIE Het voorzitterschap De belangrijkheid van de lidstaten Vetorecht Stemmen in de Raad van Ministers De financiën van de Unie OPBOUW EN TOEKOMST VAN DE EUROPESE UNIE Totaalbeeld Opbouw Toekomstige rol Angsten in verband met de Europese opbouw Defensie en veiligheid DE MONDIALISERING De effecten van de mondialisering Controle-instanties DE VOORDELEN TOT DE EUROPESE UNIE TE BEHOREN CONCLUSIES VAN HET TWEEDE DEEL Kennis en beeld van de Europese Unie Organisatie van de Europese Unie De toekomst van de Europese Unie De mondialisering Lidmaatschap van de Europese Unie III DE EUROPESE VERKIEZINGEN DEELNAME Nationale verkiezingen Europese verkiezingen BELANGEN VAN DE EUROPESE VERKIEZINGEN COMMUNICATIE VAN HET EUROPEES PARLEMENT Aanwezigheid in de media EFFECTEN VAN DE BESLISSINGEN CONCLUSIES VAN HET DERDE DEEL TECHNICAL SPECIFICATIONS

4 INLEIDING Deze Eurobarometer 61 is de vrucht van een enquête die in de loop van de winter en de lente van 2004 in België en in de veertien andere Lidstaten van de Europese Unie werd gerealiseerd. Er werden twee hoofdaspecten beoogd: het standpunt van de Belgen tegenover de Europese Unie in de ruime zin en het standpunt van de Belgen tegenover de komende Europese verkiezingen. Er werden tevens enkele gegevens ingezameld met de bedoeling een snel overzicht te verkrijgen van de Belgische burgers zelf. In totaal werden meer dan personen in de vijftien Lidstaten ondervraagd, waaronder 1012 in België. Onder hen waren 94,4 % van Belgische nationaliteit, 2 % van Italiaanse nationaliteit en 1,5 % van Franse nationaliteit. De overige percentages bestonden uit Duitsers (0,5%), Spanjaarden (0,4%), Nederlanders (0,3%), Grieken (0,3%), Luxemburgers (0,3%), Portugezen (0,2%), Britten (0,1%) en Denen (0,1 %). In dit rapport maken we geen onderscheid tussen de diverse nationaliteiten en gebruiken we het woord de Belgen voor alle personen die de vragen in België hebben beantwoord. In elke nationale groep hebben de enquêteurs erover gewaakt dat alle socioculturele en socioprofessionele tendensen vertegenwoordigd zouden worden. Zo hebben we de gelegenheid gehad om de resultaten te preciseren en te verfijnen op basis van: o het gewest van afkomst o het geslacht o de leeftijd o het studieniveau o het beroep o de politieke strekking Wij hebben deze variabelen niet systematisch gebruikt, maar enkel wanneer ze aanzienlijke verschillen vertoonden. Wat het gewest van afkomst betreft, hebben de enquêteurs 326 Walen, 95 Brusselaars en 591 Vlamingen ondervraagd. De enquête die ons vandaag bezighoudt, werd voorgesteld in de vorm van 48 vragen (in bijlage). In de mate van het mogelijke hebben we de volgorde van de vragen gerespecteerd. Niettemin werd een tamelijk groot aantal vragen omwille van de leesbaarheid, de duidelijkheid of de samenhang verplaatst. Wij hebben elk gedeelte afgesloten met een aantal 4

5 conclusies die de belangrijkste elementen weergeven die wij hebben kunnen waarnemen. Er dient een belangrijke opmerking gemaakt te worden over sommige vragen. Het is meerdere keren voorgekomen dat men aan de ondervraagde personen vraagt om bepaalde elementen uit een lijst te kiezen om op een vraag te antwoorden. Dit is bijvoorbeeld het geval voor vraag 11: Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? Het gebruik van dit soort lijsten, als dit noodzakelijk is, stuurt onvermijdelijk de gemaakte keuzes, aangezien geen enkele lijst kan beweren absoluut volledig te zijn. Ook moeten we melden dat wij verschillende keren geconfronteerd werden met schijnbaar tegenstrijdige antwoorden. In bepaalde gevallen beschikten wij over elementen die ons in staat gesteld hebben om die tegenstrijdigheden te begrijpen. In andere gevallen was dat niet mogelijk en hebben wij deze vraagstellingen niet willen oplossen ten koste van te hypothetische of misleidende argumenten. We hebben ervoor gekozen om talrijke antwoorden op de vragen met grafieken te illustreren. We zijn immers van mening dat ze een directer begrip van de gegevens mogelijk maken. Sommige grafieken hebben een vanzelfsprekende leesbaarheid en vergen slechts een beknopt commentaar. Andere zijn complexer en werden uitvoeriger becommentarieerd. Sommige grafieken stellen resultaten voor in de vorm van percentages, andere in de vorm van gemiddelden. Als het om percentages gaat, kan het gebeuren dat het totaal van de percentages 100 overschrijdt. Dit betekent dat aan de ondervraagde personen werd gevraagd om meerdere keuzes te maken. Wij hebben tevens de percentages afgerond naar de eenheid om de leesbaarheid te bevorderen. Als het om gemiddelden gaat, wil dit zeggen dat de ondervraagde personen werd verzocht om te kiezen tussen meerdere opties waaraan waarden werden gekoppeld (b.v.: zeer goed = 4; goed = 3; tamelijk slecht = 2; zeer slecht = 1). Deze weging, die een berekening van gemiddelden toelaat, biedt de mogelijkheid om snel de respectieve standpunten van verschillende groepen van personen te bekijken en laat eveneens toe om ze te vergelijken met de mediaan van de voorgestelde reeks waarden (b.v.: de mediaan van een waardereeks gaande van 1 tot 4 is 2,5. De mediaan van een waardereeks gaande van 1 tot 7 is 4). 5

6 Onderstaand schema illustreert deze werkwijze. Voorbeeld van vragen met vier antwoordniveaus: Bent u het helemaal eens (= 4), eerder eens (= 3), eerder oneens (= 2) of helemaal oneens (= 1) met de volgende stelling? «Helemaal eens» (Waardering 4) «Eerder eens» (Waardering 3) «Eerder oneens» (Waardering 2) «Helemaal oneens» (Waardering 1) 4: maximumpunt 3,75: bovenste tussenpunt 2,5: middelpunt of mediaan 1,75 : onderste tussenpunt 1 : minimumpunt 6

7 I.DE BELGEN EN BELGIË Dit eerste deel geeft een eerste, bondig overzicht van de manier waarop de Belgen hun land en de wereld rondom hen zien. Het handelt over het delen van meningen, over de manier waarop de toekomst en de instellingen die hen regeren worden gezien. 1. POLITIEKE DISCUSSIES EN HET DELEN VAN OPINIES 1.1. Politieke discussies De Belgen praten gemiddeld weinig met hun vrienden over politiek en bevinden zich onder het Europese gemiddelde. Van hen praten de Brusselaars er het meest over. Zij worden gevolgd door de Walen en vervolgens door de Vlamingen. V.2. - Wanneer u met vrienden bent, gebeurt het dan vaak (=3), af en toe (= 2) of nooit (= 1) dat u de politiek bespreekt? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 7

8 1.2. Het delen van opinies Ook behalen de Belgen, wanneer ze hun collega s of vrienden willen overtuigen, lagere resultaten dan de Europese Unie, hoewel de Brusselaars zich onderscheiden en iets hoger scoren. Zij worden gevolgd door de Walen en de Vlamingen. V.3. Wanneer u een opinie heeft waar u werkelijk aan houdt, is het u dan al overkomen vrienden, werkmakkers, relaties van deze opinie te overtuigen? Nooit = 1; zelden = 2; af en toe = 3; vaak = 4, GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 2. HUIDIGE SITUATIE EN VERTROUWEN IN DE TOEKOMST Heeft de Belgische burger vertrouwen in zijn toekomst en in die van zijn land? Wat vond hij van de 5 voorbije jaren en hoe ziet hij de 5 volgende jaren? En in een meer nabije toekomst: hoe ziet hij de 12 volgende maanden tegemoet in termen van economische situatie, financiële situatie en werkgelegenheid? Waar bevindt hij zich tussen de andere leden van de Unie? 8

9 2.1. Persoonlijke situatie Algemeen overzicht Alle Belgen vinden dat hun huidige situatie gelijk is aan die van vijf jaar geleden. Zij sluiten zich daarmee aan bij het merendeel van de burgers van de Unie, hoewel we geen grote evolutie kunnen vaststellen naar een verbetering of een achteruitgang toe. Politiek gezien zijn de linksgeoriënteerde burgers en de burgers van het centrum het erover eens dat er een lichte vooruitgang is, terwijl de rechtsgeoriënteerde burgers veeleer van mening zijn dat de situatie minder goed is. We vinden het merendeel van de personen die van mening zijn dat de situatie positief geëvolueerd is bij: De managers (58 %) terwijl de gepensioneerden het minst tevreden zijn (8 %) Zij die nog studeren (48 %) De jarigen (47 %) Weinig burgers vinden dat in het algemeen genomen hun situatie erop achteruit gegaan is, enkel de werklozen (42 %) en de laagste inkomens (46 %) zijn die mening toegedaan. V.5. - Als u uw huidige situatie vergelijkt met die van 5 jaar geleden vindt u dan dat ze verbeterd is (=3), ongeveer gelijk gebleven is (=2) of dat ze verslechterd is (=1)? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Wanneer men hen vraagt in de toekomst te kijken, dan stelt men bij de meeste Belgische burgers een zeker optimisme vast. 9

10 De Walen (2,25), de Brusselaars (2,41) en de Vlamingen (2,21) denken veeleer dat hun situatie over 5 jaar beter zal zijn dan nu. Ook hier ligt het Belgische gemiddelde zeer dicht bij het Europese gemiddelde; er is slechts één punt waarin ze van elkaar afwijken. Wat de leeftijdscategorieën betreft hebben de jarigen het meeste vertrouwen in de toekomst (59 %) en de 55-plussers hebben er het minste vertrouwen in (10 %). Een groot aantal studenten denkt dat de toekomst er beter zal uitzien (62 %); dit terwijl slechts weinig gepensioneerden die mening toegedaan zijn (9 %) Vermelden we echter dat meer werklozen hun toekomst erop zien vooruitgaan (46 %) dan achteruitgaan (11 %). Tot slot vermelden we nog dat mannen iets optimistischer zijn dan vrouwen. V.6. - Verwacht u dat uw persoonlijke situatie in de komende 5 jaar zal verbeteren (=3), ongeveer gelijk zal blijven (=2) of zal verslechteren (=1)? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU Het leven tijdens de volgende 12 maanden De Brusselaars lijken het meest vertrouwen te hebben in de evolutie van hun leven in het algemeen. 37 % van hen denkt immers dat hun leven er in het komende jaar zal op vooruitgaan. Paradoxaal genoeg vinden we onder de Brusselaars ook de meeste pessimisten, want 12 % ziet de toekomst minder rooskleurig. Aan het andere uiteinde van de grafiek vinden we Vlaanderen, waar 66 % van de bevolking denkt dat zijn leven niet zal veranderen. De Walen behalen resultaten die erg dicht aanleunen bij die van heel de Europese Unie. 51 % van hen denkt dat zijn leven niet zal veranderen en 32 % denkt dat het beter zal zijn. 10

11 V.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter (= 3), minder goed (= 2) of hetzelfde (=1) zijn wat uw leven in het algemeen betreft? 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 66% 60% 50% 51% 46% 37% 32% 32% 26% 21% 15% 12% 12% 11% 11% 5% 5% 2% 3% 2% Brussel EU15 Wallonië België Vlaanderen Beter Minder goed Hetzelf de WHN Het gezin De resultaten verschillen weinig wanneer men hen vraagt naar de financiële situatie van hun gezin. 71 % van de Vlamingen, 52 % van de Walen en 52 % van de Brusselaars denkt dat ze ongewijzigd zal blijven, maar in alle gewesten is het merendeel van de ondervraagde personen van mening dat de omstandigheden eerder zullen verbeteren dan verslechteren. Van al die personen zijn opnieuw de Brusselaars het meest optimistisch, met 24 % die denkt dat zijn situatie zal verbeteren. Deze resultaten leunen bovendien zeer sterk aan bij die van het Europese gemiddelde. 11

12 V.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter (= 3), minder goed (= 2) of hetzelfde (=1) zijn wat de financiële situatie van uw gezin betreft? 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 71% 63% 52% 52% 54% 24% 22% 22% 22% 19% 21% 18% 15% 14% 10% 7% 2% 3% 4% 3% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Beter Minder goed Hetzelf de NSP Beroepssituatie Verder stellen wij vast dat, wat hun beroepssituatie betreft, de cijfers dicht aanleunen bij de cijfers over de financiële situatie van hun gezin. De overgrote meerderheid van de Vlamingen (74 %) en de Walen (65 %) gelooft dat hun beroepssituatie in het volgende jaar stabiel zal blijven. Hoewel slechts 46 % van de Brusselaars in die richting denkt, is 32 % van de Brusselaars daarentegen van mening dat zijn beroepssituatie zal verbeteren, d.i. duidelijk meer dan de twee andere gewesten. Deze nationale resultaten leunen tamelijk dicht aan tegen die van de Europese Unie in haar geheel. 12

13 V.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter (= 3), minder goed (= 2) of hetzelfde (=1) zijn wat uw beroepssituatie betreft? 80% 74% 70% 60% 65% 66% 60% 50% 46% Beter 40% 30% 20% 10% 32% 21% 11% 10% 10% 12% 12% 5% 21% 17% 9% 8% 9% 10% 9% Minder goed Hetzelf de WHN 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België UE Situatie van België De huidige problemen Voor de Belgen zijn de twee belangrijkste problemen waarmee België thans geconfronteerd wordt: - De werkloosheid (54 %) - De onveiligheid (30 %) We vinden vervolgens in het rijtje van de belangrijkste problemen, in orde van belangrijkheid: - De economische situatie (23 %) - De belastingen (18 %) - De immigratie (18 %) - De inflatie (15 %) - De pensioenen (13 %) Anderzijds vormen defensie en buitenlands beleid geen belangrijke bron van bezorgdheid (1 %). Hetzelfde geldt voor het onderwijssysteem (3 %), het openbaar vervoer (3 %) of voor het gezondheidssysteem (4 %). Wat de beroepsverdeling betreft: voor zelfstandigen, kaderleden en bedienden vormen de werkloosheid en de economische situatie de twee belangrijkste bronnen van zorgen. Voor arbeiders, huisvrouwen/-mannen, 13

14 gepensioneerden en studenten noteren we hier de werkloosheid en de onveiligheid. Voor de werklozen zijn de grootste problemen de werkloosheid (64 %) en de belastingen (21 %). In de leeftijdscategorieën zien de jarigen de werkloosheid als belangrijkste probleem (52 %), gevolgd door de onveiligheid (27 %). De andere leeftijdscategorieën hebben dezelfde mening, zoals we zien bij de jarigen (57 % en 25 %), de jarigen (53 % en 27 %) en de 55-plussers (53 % en 37 %). Worden de antwoorden gerangschikt volgens politieke strekking, dan vindt 59 % van de linksgeoriënteerden de werkloosheid een probleem en vindt vervolgens 27 % van deze linksgeoriënteerden de onveiligheid een probleem. Wat het centrum betreft, zijn deze cijfers respectievelijk 52 % en 34 %. De rechtse sympathisanten onderscheiden zich daarentegen, zij beschouwen net als de twee andere groepen de werkloosheid als het grootste probleem (53 %) beschouwen, maar zij plaatsen de immigratie op de tweede plaats (28 %). V. 27. Wat zijn volgens u de tw ee belangrijkste problemen w aarmee België momenteel te kampen heeft? De w erkloosheid De onveiligheid 30% 54% De economische situatie De belastingen De immigratie De prijsverhogingen/de inflatie De pensioenen Het terrorisme Huisvesting Milieubescherming Het gezondheidssysteem Het openbaar vervoer Het onderw ijssysteem Andere Defensie/buitenlands beleid WHN 6% 5% 4% 4% 3% 3% 1% 1% 1% 23% 18% 18% 15% 13% 0% 20% 40% 60% 14

15 Evolutie van de economische situatie Heel weinig Belgen verwachten dat de economische situatie van België tijdens de volgende 12 maanden zal verbeteren. Algemeen gesproken is ongeveer 40 % van mening dat zij ongewijzigd zal blijven en meent 40 % dat zij minder goed zal zijn. Zij zijn nochtans iets optimistischer dan de rest van de Europeanen, van wie 43 % van mening is dat de economische situatie minder goed zal zijn en 34 % meent dat zij ongewijzigd zal blijven. Van de ondervraagden denken iets meer Brusselaars dat de situatie zal opklaren: 17 % van hen is van mening dat de economische situatie zal verbeteren. V.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter (= 3), minder goed (= 2) of hetzelfde (=1) zijn wat de economische situatie in België betreft? 50% 40% 41% 39% 42% 40% 41% 40% 41% 41% 43% 34% 30% 20% 10% 0% 17% 18% 14% 13% 12% 8% 5% 6% 6% 1% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Beter Minder goed Hetzelf de WHN De toekomst van de werkgelegenheid Wij merken op dat de resultaten veel negatiever zijn wanneer wij naar de meningen over de werkgelegenheid peilen. Met uitzondering van de Brusselaars (43 %) is het merendeel van de Belgen van mening dat de werkgelegenheid in België tijdens de volgende 12 maanden zal achteruitgaan. 53 % van de Vlamingen en 52 % van de Walen zijn het hier roerend mee eens. Met een gemiddelde van 52 % dat denkt dat de werkgelegenheid zal achteruitgaan, onderscheidt België zich tamelijk sterk van de rest van de EU (48 %). 15

16 V.4. Wat zijn uw verwachtingen voor de komende twaalf maanden: zullen de volgende twaalf maanden beter (= 3), minder goed (= 2) of hetzelfde (=1) zijn wat de situatie van de werkgelegenheid in België betreft? 60% 50% 40% 30% 52% 29% 43% 40% 53% 52% 31% 33% 48% 30% Beter Minder goed Hetzelf de 20% 10% 12% 7% 14% 3% 11% 12% 5% 5% 15% 7% WHN 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 3. VERTROUWEN IN DE INSTELLINGEN Uit de volgende grafiek blijkt dat de Belgen eerder vertrouwen hebben in de media (radio en televisie) dan in instellingen zoals de politieke partijen, het gerecht of de religieuze instellingen. Meer bepaald is de radio het medium dat het meest het vertrouwen krijgt van de Belgische bevolking. 69% van de Belgen verklaart vertrouwen in dit communicatiemiddel te hebben. Na de radio spreekt 65 % van de mensen zich uit ten gunste van de televisie en 64 % ten gunste van de liefdadigheids- of vrijwilligersorganisaties. Merken we hier op dat het vertrouwen in de schrijvende pers gedaald is, want zij stond op de derde plaats van de instellingen die in de Eurobarometer 60 genoemd werden. Omgekeerd zegt meer dan de helft van de Belgische burgers geen vertrouwen te hebben in de politieke partijen (73 %), justitie (65 %), de Belgische regering (57 %) of nog, in de religieuze instellingen (54 %). 16

17 Analyseren we de variabelen, dan vinden we het grootste vertrouwen in de radio bij de volgende Belgen: De jarigen (74 %) en de jarigen (73 %) De handarbeiders (73 %) Zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (71 %) De personen onder de Belgische bevolking die het meeste vertrouwen hebben in de televisie zijn: De handarbeiders (73 %) en de gepensioneerden (71 %) De jarigen (71%) Zij die na de leeftijd van 19 jaar niet meer gestudeerd hebben (71 %) En tot slot vinden we de Belgen die het meeste vertrouwen hebben in de schrijvende pers bij: De kaderleden (69 %) De jarigen (65 %) Zij die na de leeftijd van 20 jaar nog gestudeerd hebben (64 %) Ter afronding lijkt het ons belangrijk eveneens te bekijken welke groepen het meeste of het minste vertrouwen hebben in de Europese Unie. Algemeen gesproken verklaart 49 % van de ondervraagde personen vertrouwen te hebben in deze instelling. Zij die het meeste vertrouwen in de Europese Unie hebben, zijn: De studenten (57 %) De jongeren van 15 tot 24 jaar en de zelfstandigen (55 %) Omgekeerd zijn de Belgen die het minste vertrouwen in de Europese Unie hebben: De werklozen en de huisvrouwen/-mannen (42 % heeft er geen vertrouwen in) Zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben (43 %) De 55-plussers (47 % heeft er geen vertrouwen in) en de jarigen (48 % heeft er geen vertrouwen in) 17

18 V.7. Kunt u me voor elk van de volgende instellingen zeggen of u eerder geneigd bent erop te vertrouwen of er niet op te vertrouwen? De radio 69% 27% 4% De televisie 65% 31% 4% De liefdadigheids- en vrijwilligersorganisaties 64% 29% 8% De schrijvende pers 59% 37% 4% De politie 52% 44% 5% Het leger 52% 35% 14% De Europese Unie 49% 41% 11% y De vakbonden 43% 46% 10% De Organisatie van de Verenigde Naties 43% 43% 14% Het Belgische Parlement 38% 53% 9% De grote ondernemingen 37% 52% 12% De Belgische regering 34% 57% 8% De religieuze instellingen 33% 54% 13% Justitie/Het Belgisch rechtssysteem 30% 65% 6% De politieke partijen 20% 73% 7% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Vertrouwen Geen vertrouwen WHN 18

19 4. CONCLUSIES VAN HET EERSTE DEEL Wij hebben tijdens dit eerste deel kunnen vaststellen dat de Belgen niet gek zijn op politiek. Met uitzondering van de Brusselaars spreken zij er weinig over onder vrienden en doen zij niet veel moeite om hun vrienden te overtuigen wanneer hun meningen verschillen. Zij zijn relatief tevreden over hun leven op dit ogenblik en zijn van mening dat het in 5 jaar weinig veranderd is. Wanneer men hen vraagt om in de nabije toekomst te kijken, met betrekking tot hun gezin, hun beroep en hun leven in het algemeen, dan zijn zij eveneens geneigd te denken dat er niets zal veranderen. Wat hun mening over hun land betreft, zien zij de werkloosheid en de onveiligheid als de twee belangrijkste problemen waaraan België het hoofd moet bieden. Hoewel zij veeleer optimistisch zijn voor zichzelf, zijn zij minder optimistisch wat de toekomst van de economische situatie en de werkgelegenheid in België betreft. Zij lijken ervan overtuigd dat de economische situatie tijdens de volgende 12 maanden, in het slechtste geval, achteruit zal gaan en in het beste geval niet zal verbeteren. Wat de werkgelegenheid betreft, is 48 % van de Belgen van mening dat deze in het volgende jaar minder goed zal zijn. Van de instellingen waarmee zij in hun dagelijkse leven te maken krijgen, stellen zij het liefst hun vertrouwen in de media. De radio en de televisie voeren de lijst aan van de genoemde media. De vrijwilligers- en liefdadigheidsorganisaties lijken eveneens hun vertrouwen waardig, want zij staan op de derde plaats. Tot slot vinden wij bij de instellingen waar zij het wantrouwigst tegenover staan de politieke partijen, justitie en de Belgische regering. 19

20 II. DE BELGEN EN DE EUROPESE UNIE 1. INFORMATIE OVER DE INSTELLINGEN EN HUN WERKING Het doel van de volgende vragen is zich een beeld te vormen van de kennis die de Belgische burgers menen te hebben over het Europese beleid en de Europese instellingen, over de uitbreiding en verder over de middelen die zij gebruiken om zich te informeren en om deze kennis te verkrijgen. Ook zullen wij kunnen nagaan of zij deze middelen toereikend en objectief vinden Kennis Algemene kennis van de Unie Deze eerste vraag, die gesteld werd in de vorm van een quizvraag, heeft als doel de kennis van de Belgen te testen over verschillende elementen in verband met de Europese Unie. Laten we kijken welke van deze 10 beweringen voor hen het meeste juist lijken te zijn: De Europese vlag is blauw met gele sterren: 87 % ja Op de Europese vlag bevindt zich één ster per lidstaat: 62 % van de ondervraagden is het eens met deze bewering: De leden van het Europees Parlement worden rechtstreeks verkozen door de burgers van de Unie: nog steeds juist voor 59 % van de bevolking 20

21 Omgekeerd lijken andere beweringen voor hen niet juist te zijn: De Europese Gemeenschap werd opgericht kort na de Eerste Wereldoorlog, in de jaren 1920: 53 % denkt dat dit fout is. De Voorzitter van de EU wordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Unie: 52 % denkt dat dit fout is De volgende Europese verkiezingen zullen plaatsvinden in juni 2006 (zij gaan door op 13 juni 2004): 42% denkt dat dit eveneens fout is Het punt waarover ze het minst zeker lijken te zijn betreft de dag van Europa. 40 % meent niet te weten dat zulke dag bestaat in de lidstaten van de EU. We kunnen er dus vanuit gaan dat de Belgen een middelmatige kennis van de Europese Unie hebben, aangezien zij correct geantwoord hebben op 6 van de 10 vragen. 21

22 V.24. Kunt u mij voor elk van de volgende beweringen over de Europese Unie zeggen of ze u waar of onwaar lijkt? 0% 20% 40% 60% 80% 100% De Europese vlag is blauw met gele sterren 87% 3% 10% Op de Europese vlag staat er één ster voor elke lidstaat 62% 18% 20% De leden van het Europees Parlement w orden rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie 59% 16% 25% De zetel van de Europese Unie bevindt zich in Straatsburg 57% 22% 21% De Europese Unie bestaat momenteel uit tw aalf lidstaten 40% 44% 16% Elk jaar is er een dag van Europa in alle landen van de Europese Unie 35% 25% 40% De Europese Unie heeft haar eigen volkslied 27% 42% 31% De volgende verkiezingen zullen plaatsvinden in juni % 41% 32% De Voorzitter van de Europese Commissie w ordt rechtstreeks verkozen door de burgers van de Europese Unie 18% 52% 30% De Europese Gemeenschap w erd opgericht net na de Eerste Wereldoorlog, in het begin van de jaren % 53% 33% WAAR ONWAAR WHN De instellingen De Belgen en de Europeanen menen relatief weinig te weten over de politiek en de instellingen van de Unie. Alleen de Brusselaars onderscheiden zich van het Belgische gemiddelde en van het Europese gemiddelde. De Vlamingen voelen zich het minst op de hoogte, terwijl de Walen zich iets onder het nationale gemiddelde bevinden. Over het algemeen bevinden de Belgen zich onder het gemiddelde van de Europese Unie wat de kennis betreft waarover zij menen te beschikken. 22

23 6 5 4 V. 16. Kan u mij, aan de hand van een schaal van 1 tot 10 zeggen in welke mate u denkt op de hoogte te zijn van de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen? 1 = Weet er helemaal niets van; 10 = weet er veel van. GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 Vervolgens werd de vraag hen vanuit een andere invalshoek gesteld. Er werden een aantal instellingen opgenoemd en er werd hen gevraagd of zij er al over hadden horen praten. 97 % van de Belgen verklaart te weten dat het Europees Parlement bestaat, wat de Europese Commissie betreft is dit 92 %, wat het Hof van Justitie van de EU betreft is dit 74 % en wat de Raad van Ministers van de EU betreft, gaat het om 71 %. Voor al deze instellingen bevinden de Belgen zich boven het Europese gemiddelde, wat enigszins in strijd is met de resultaten van vraag 16. Alleen de Europese Centrale Bank, die van de genoemde instellingen op de vijfde plaats komt, behaalt een minder goed resultaat dan de EU in haar geheel, waarvoor ze op de derde plaats komt met 73 % van de ondervraagden die verklaart er reeds over horen praten hebben, tegenover 70 % van de Belgen. De minst bekende instellingen zijn: het Comité van de Regio s van de EU (28 %), het Economisch en Sociaal Comité van de EU (31 %) en de Europese Ombudsman (37 %). 23

24 V. 21. Hebt u al gehoord van? 26% 33% 33% 30% 28% 31% 37% 39% 48% 53% 73% 62% 69% 70% 71% 74% 78% 92% 91% 97% EU15 België het Comité van de Regio's van de EU Het Economisch en Sociaal Comité van de EU De Europese ombudsman De Conventie voor de toekomst van de EU Het Europese Rekenhof De Europese Centrale Bank De Raad van ministers van de EU Het Hof van Justitie van de EU De Europese Commissie Het Europees Parlement De uitbreiding In België is, net als in de 14 andere lidstaten van de Unie, meer dan 45 % van de bevolking van oordeel niet al te goed over de uitbreiding geïnformeerd te zijn. Meer dan 20 % heeft zelfs het gevoel slecht geïnformeerd te zijn. We vinden dezelfde cijfers wanneer we de resultaten vanuit gewestelijke invalshoek bekijken. De Brusselaars (54 %), de Walen (46 %) en de Vlamingen (43 %) zijn van mening dat ze niet goed geïnformeerd werden. Net als bij vraag 16 vindt men nochtans het grootste percentage van mensen die menen dat ze goed geïnformeerd werden (35 %) bij de Brusselaars terwijl 21 % van de Vlamingen en 21 % van de Walen het tegenovergestelde zeggen. 24

25 V.17. In welke mate voelt u zich goed geïnformeerd over de uitbreiding van de Europese Unie, dat wil zeggen over de toetreding van 10 nieuwe landen in mei laatstleden? 60% 54% 50% 46% 43% 45% 49% 40% 30% 20% 29% 21% 35% 32% 31% 21% 27% 20% 20% Heel goed geïnformeerd Goed geïnformeerd Niet goed geïnformeerd Slecht geïnformeerd 10% 0% 7% 3% 4% 1% 2% 2% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU Informatiebronnen De belangrijkste bron van informatie over de Europese Unie is veruit de televisie. Meer dan 70 % van de Belgische bevolking gebruikt dit medium als informatiemiddel. Worden vervolgens het meest genoemd, de dagbladen (48 %) en de radio (36 %). Deze tendensen komen in de loop van de jaren terug. We noteren echter een toename van de televisie als informatiemedium. Van de andere belangrijke informatiebronnen vermelden we nog de overige bladen/magazines, het Internet en gesprekken met familieleden, vrienden of collega's. Tot slot merken we nog op dat een relatief groot aantal (15 %) van de ondervraagden zegt niet geïnteresseerd te zijn en nooit informatie over de EU op te zoeken. 25

26 V.18. Wanneer u informatie wenst over de Europese Unie, haar beleid en haar instellingen, welke van de volgende informatiebronnen gebruikt u dan (meerdere antwoorden mogelijk)? Televisie 71% Dagbladen 48% Radio 36% Andere bladen, kranten Het internet Praat erover met gezinsleden, familie, Zoekt nooit dergelijke inlichtingen, geen interesse Boeken, brochures, informatiefolders Beroepsverenigingen of vakbonden Andere politici Informatiebureaus van de Europese Unie, Euro-info Informatiebureaus van nationale en plaatselijke Een lid van het Europees Parlement Vergaderingen, meetings Andere organisaties (verbruikersorganisaties, ) Andere CD-Rom WHN 9% 4% 4% 3% 3% 3% 2% 2% 1% 1% 1% 18% 18% 17% 15% 0% 20% 40% 60% 80% Belang van de informatie over de EU in de Belgische media De Belgische burger is relatief tevreden over de plaats die de media aan de Europese Unie toekennen. De meerderheid van de Belgische burgers (55 %) meent immers dat er voldoende over gepraat wordt. We merken echter op dat vanuit een gewestelijk standpunt nog maar 43 % van de Walen die mening is toegedaan en 36 % van de Walen vindt dat men er te weinig over spreekt. Anderzijds vindt 61 % van de Vlamingen dat ze voldoende informatie krijgen, terwijl 30 % graag zou hebben dat er meer over gesproken wordt. 26

27 De Brusselaars van hun kant leunen heel sterk aan bij de nationale resultaten: 55 % van hen vindt dat de Belgische media voldoende over de Europese Unie spreken. V.19. Denkt u over het algemeen dat de Belgische media te veel, voldoende of te weinig spreken over de Europese Unie? 70% 60% 55% 61% 55% 50% 40% 30% 43% 36% 33% 30% 32% Te veel Voldoende Te w einig WHN 20% 10% 0% 13% 8% 8% 8% 6% 4% 5% 3% Wallonië Brussel Vlaanderen België Objectiviteit van de Belgische media Tevens is een grote meerderheid (57 %) van de Belgische burgers van oordeel dat de informatie die ze in hun nationale media krijgen objectief is. Dit geldt in het bijzonder voor de Brusselaars en de Vlamingen, die er voor 60 % van overtuigd zijn. De Walen hebben een mening die tamelijk verschillend is van de andere Belgische gewesten: terwijl 36 % zich te weinig geïnformeerd voelt, verkiest een groot gedeelte van hen (22 %) zich er niet over uit te spreken en is slechts 48 % van oordeel dat de informatie objectief is. 27

28 V.20. En denkt u dat de Belgische media te positief, objectief of te negatief spreken over de Europese Unie? 70% 60% 61% 62% 57% 50% 48% 40% 41% Te positief Objectief 30% 20% 10% 21% 22% 9% 22% 4% 13% 17% 15% 19% 17% 7% 7% 23% 23% 13% Te negatief WHN 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 2. DE EUROPESE UNIE IN DE OGEN VAN DE BELGEN 2.1. Beeld van de Europese Unie Het beeld dat de Belgische burgers van de Europese Unie hebben is veeleer neutraal met een lichtjes positieve ondertoon. De Belgen die het positiefste beeld hebben van de Europese Unie zijn de Brusselaars, gevolgd door de Walen en de Vlamingen; dit in tegenstelling tot 2003 toen het Noorden van het land vóór het Zuiden kwam. De Vlamingen bevinden zich vandaag trouwens iets onder het communautaire gemiddelde. Dankzij de socioprofessionele variabelen kunnen we de groepen van personen bepalen die een heel positief beeld van de Europese Unie hebben. Het gaat om de jarigen, zij die nog studeren, de kaderleden of nog, de zelfstandigen. De Belgen die het meest negatieve beeld van de Unie hebben, zijn de 55- plussers, zij die hun studies op 15 jaar stopgezet hebben en de werklozen. 28

29 V Heeft de Europese Unie in uw ogen een heel positief (=5), een redelijk positief (= 4), een neutraal (= 3), een redelijk negatief (= 2) of een heel negatief imago (= 1)? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU Wat de Europese Unie betekent Voor de Belgen staat de EU voor: De euro (67 %) De vrijheid om gelijk waar in de Unie te reizen, te studeren en te werken (44 %) Vrede (28 %) Een belangrijkere stem op wereldniveau (26 %) Deze positieve punten bevestigen dat de Unie bij de Belgen een tamelijk goede reputatie heeft. De Belgen hebben echter ook enkele grieven tegenover de Unie. Ongeveer één op vier Belgen vindt dat de Unie gelijk staat met een stijgende criminaliteit, een ontoereikende controle aan de grenzen en werkloosheid. 24 % van de ondervraagden vindt tevens dat de Unie tot geldverspilling leidt. De sociale bescherming, het verlies van culturele identiteit en de bureaucratie lijken daarentegen geen fenomenen te zijn die sterk in verband gebracht worden met het lidmaatschap van de Unie. 29

30 V.11. Wat betekent de Europese Unie voor u persoonlijk? (Meerdere antwoorden mogelijk) % De Euro Vrijheid om overal in de Europese Unie te reizen, te studeren en te w erken Meer criminaliteit Vrede Niet genoeg controles aan de buitenlandse grenzen Werkloosheid Een belangrijkere stem op w ereldniveau Geldverspilling Culturele verscheidenheid Democratie Economische w elvaart Bureaucratie Verlies van onze culturele identiteit Sociale bescherming Andere WHN 28% 28% 27% 26% 26% 24% 22% 21% 18% 14% 8% 8% 2% 2% 44% 67% 0% 20% 40% 60% 80% 2.3. Belang van België in de Europese Unie Van een reeks beweringen omtrent het gevoel dat de Belgen hebben inzake de plaats die hun land in de Unie inneemt, is degene waarmee de Belgen het meest (72 %) akkoord gaan: de grootste landen hebben de meeste macht in de Europese Unie. Een grote meerderheid van de Belgen (63 %) is tevens van oordeel dat de stem van België meetelt naast die van zijn partners en dat zij meer invloed heeft dan tien jaar geleden (44 %), hoewel meer Belgen van mening zijn dat zij in de toekomst niet meer zal betekenen dat vandaag het geval is (54 %). Hoewel de Belgen menen dat de stem van hun land belangrijk is, zijn zij meer terughoudend wat hun persoonlijke stem betreft: slechts 32 % van de Belgen is van oordeel dat zij meetelt. Zij staan tevens veeleer sceptisch tegenover het toegenomen veiligheidsgevoel en de politieke stabiliteit die dit lidmaatschap zouden meebrengen. 30

31 V.12. Gaat u eerder akkoord of niet akkoord met de volgende uitspraken 0% 20% 40% 60% 80% 100% Het zijn de grootste landen die het meeste macht hebben in de Europese Unie 72% 19% 9% De stem van België telt in de Europese Unie 63% 27% 9% België heeft nu meer invloed in de Europese Unie dan tien jaar geleden 44% 38% 19% Ik heb het gevoel dat we economisch stabieler zijn omdat België lid is van de Europese Unie 43% 49% 8% Ik begrijp de werking van de Europese Unie 43% 50% 7% Ik heb het gevoel dat we politiek stabieler zijn omdat België lid is van de Europese Unie 33% 56% 11% Mijn stem telt in de Europese Unie 32% 56% 11% Ik voel me veiliger omdat België lid is van de Europese Unie 32% 61% 8% België zal in de toekomst meer invloed hebben in de Europese Unie 26% 54% 20% Akkoord Niet akkoord WHN 31

32 2.4. Democratie De Belgische burger verklaart zich middelmatig tevreden met de werking van de Belgische democratie, met resultaten die rond de 2,5-mediaan liggen, en hij is een beetje minder tevreden dan wat de EU in haar geheel betreft. Van alle Belgische burgers verklaren de Brusselaars zich het meest tevreden; ze zijn iets meer tevreden wat de Europese Unie dan wat ons land betreft. Zij worden gevolgd door de Vlamingen, die, omgekeerd, positiever tegenover ons land staan dan tegenover de Unie. De Walen ten slotte plaatsen België en de gemeenschap volledig op gelijke voet, net op de mediaan. V. 39. Bent u algemeen gesproken heel tevreden (=4), eerder tevreden (=3), eerder niet tevreden (=2) of helemaal niet tevreden (=1) over de wijze waarop de democratie in België functioneert? En in de EU? GEMIDDELDE Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 In België In de EU Wat de leeftijdscategorieën betreft, blijkt uit de resultaten voor ons land en voor de Europese Unie in haar geheel dat de jarigen het meest tevreden zijn over de werking van de democratie, terwijl de jarigen het minst tevreden zijn over de werking van de democratie in België en de jarigen het minst tevreden zij over de democratie in de Europese Unie. 32

33 V. 39. Bent u algemeen gesproken heel tevreden (=4), eerder tevreden (=3), eerder niet tevreden (=2) of helemaal niet tevreden (=1) over de wijze waarop de democratie in België functioneert? En in de EU? GEMIDDELDE LEEFTIJD jaar jaar jaar + 55 jaar In België In de EU Wat de beroepen betreft, verklaren de studenten, de kaderleden en verder de bedienden zich het meest tevreden, terwijl de werklozen, de huisvrouwen/-mannen en de arbeiders het minst tevreden zijn. Wat de Europese Unie betreft, zijn de kaderleden, de studenten en verder de bedienden het meest tevreden, terwijl de resultaten voor de andere categorieën te vergelijken zijn met de Belgische resultaten. V. 39. Bent u algemeen gesproken heel tevreden (=4), eerder tevreden (=3), eerder niet tevreden (=2) of helemaal niet tevreden (=1) over de wijze waarop de democratie in België functioneert? En in de EU? GEMIDDELDE BEROEPEN Zelfstandigen Kaderleden Bedienden Arbeiders Huisvrouwen/-mannen Werklozen Gepensioneerden Studenten In België In de EU 33

34 3. DE INSTELLINGEN VAN DE EUROPESE UNIE We kunnen op de onderstaande grafiek zien dat, van alle Europese instellingen, voor de meerderheid van de Belgen het Europees Parlement de belangrijkste rol speelt in het leven van de Unie (83 %), zeer nauw op de voet gevolgd door de Europese Commissie (82 %). Volgens hen oefenen ook het Hof van Justitie (73 %), de Raad van Ministers (69 %) en de Centrale Bank van de Europese Unie (68 %) een niet te verwaarlozen rol in het leven van de Belgische burgers van de Unie. Onderaan de tabel bevinden zich het Comité van de Regio s (35 %), de Europese Ombudsman (39 %) en het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie (39 %). Wat deze drie instellingen betreft, is minder dan de helft van de burgers van ons land het erover eens dat ze een belangrijke plaats bekleden. We stellen dienaangaande vast dat voor deze drie instellingen het aantal mensen zonder mening zeer hoog ligt en nagenoeg gelijk is aan of hoger is dan het aantal personen dat van mening is dat ze een belangrijke rol spelen. 34

35 V.22. En kunt u mij, voor elk van deze Europese instellingen, zeggen of ze, volgens u, een belangrijke of een onbelangrijke rol speelt in het leven van de Europese Unie? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Het Europees Parlement 83% 8% 10% De Europese Commissie 82% 6% 12 % Het Hof van Justitie van de Europese Unie 73 % 11% 17% De Raad van Ministers van de Europese Unie 69% 12 % 19 % De Europese Centrale Bank 68% 13 % 20% Het Europese Rekenhof 55% 17% 28% Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie 39% 22% 39% De Europese Ombudsman 39% 24% 37% Het Comité van de Regio's van de Europese Unie 35% 23% 42% Belangrijk Niet belangrijk WHN Wat het vertrouwen in deze instellingen betreft, zijn de resultaten nagenoeg gelijk aan die van de vorige vraag. Men mag er dus vanuit gaan dat het vertrouwen van de Belgische burgers in de Europese instellingen afhangt van de rol die deze instellingen volgens hen spelen in het leven van de Unie en omgekeerd. Nochtans zijn de meerderheden niet zo uitgesproken: het Europees Parlement, de Europese Commissie en het Hof van Justitie van de Europese Unie behalen respectievelijk 64 %, 63 % en 55 % van de stemmen. Het Comité van de Regio s van de Europese Unie, het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie en de Europese Ombudsman bevinden zich eveneens op de laatste plaats wat het vertrouwen betreft die men in de instellingen stelt. 35

36 V.23. En kunt u mij, voor elke instelling, zeggen of u er eerder vertrouwen of eerder geen vertrouwen in hebt? 0% 20% 40% 60% 80% 100% Het Europees Parlement 64% 27% 10% De Europese Commissie 63% 27% 11% Het Hof van Justitie van de Europese Unie 55% 30% 16% De Europese Central Bank 52% 27% 22% De Raad van Ministers van de Europese Unie 49% 32% 19% Het Europese Rekenhof 45% 27% 29% De Europese Ombudsman 37% 28% 35% Het Economisch en Sociaal Comité van de Europese Unie 32% 29% 40% Het Comité van de Regio's van de Europese Unie 30% 29% 41% Vertrouw en Geen vertrouw en WHN 4. DE ORGANISATIE VAN HET GEZAG BINNEN DE UNIE 4.1. Het voorzitterschap De meeste Belgen zijn van mening dat het voorzitterschap van de Raad van de Europese Unie, dat door elk land om beurten wordt uitgeoefend, langer dan zes maanden zou moeten duren. Dit geldt in het bijzonder voor de Walen en de Vlamingen die zich duidelijk onderscheiden (52 % voor de Walen en 54 % voor de Vlamingen). Dit geldt iets minder voor de Brusselaars, wier meningen verdeeld zijn: enkel 45 % kiest voor een voorzitterschap van meer dan zes maanden en 40 % kiest voor het behoud van de huidige duur. 36

37 De resultaten voor heel België tonen bijgevolg een merkbaar hoger gemiddelde van mensen die een langer voorzitterschap verkiezen (53 %), in vergelijking met het gemiddelde van de 15 lidstaten samen, want in de EU is nauwelijks de helft (50 %) die mening toegedaan. V.32. De Europese Raad bestaat uit de staatshoofden of regeringsleiders van de lidstaten van de EU en de Voorzitter van de Commissie. Elk land neemt om beurten het voorzitterschap van de Europese Unie op zich voor een periode van 6 maanden. Denkt u dat... 60% 40% 20% 52% 45% 40% 32% 16% 15% 54% 53% 50% 27% 30% 32% 19% 17% 18% 0% Wallonië Brussel Vlaanderen België EU15 het voorzitterschap voor een periode van 6 maanden zou moeten w orden behouden, omdat dit elke lidstaat de mogelijkheid biedt de Europese Unie regelmatig voor te zitten het voorzitterschap langer zou moeten duren, w ant 6 maanden is te kort om belangrijke resultaten te boeken WHN 4.2. De belangrijkheid van de lidstaten Vetorecht Weinig Belgen (18 %) zijn van mening dat het vetorecht dat aan ieder lid wordt toegekend en waarmee zulk lid bepaalde beslissingen van de Raad kan blokkeren, moet opgegeven worden. Tevens vindt slechts een klein percentage dat dit recht dient beperkt te worden tot zeer zeldzame en belangrijke domeinen (24 %). Het grootste gedeelte (35 %) is immers van oordeel dat het in stand moet gehouden worden om fundamentele nationale belangen te vrijwaren. 37

38 V.33. Momenteel beschikt elke lidstaat van de Europese Unie op bepaalde gebieden over een vetorecht. Denkt u dat dit vetorecht in de toekomst zou moeten worden? gehandhaafd zoals het is, om de fundamentele nationale belangen te bew aren 35% beperkt tot slechts enkele fundamentele gebieden WHN 24% 23% afgeschaft voor alle beslissingen, om de Europese Unie efficiënter te maken 18% Stemmen in de Raad van Ministers Tevens blijkt dat de Belgen, met betrekking tot de stemming in de Raad van Ministers, grotendeels van mening zijn dat het principe één land = één stem moet behouden blijven (48 %). Slechts 26 % is voor een evolutie naar een proportioneel systeem. Gezien het relatief zwakke demografische belang van België in de Unie, kunnen wij deze cijfers als voorspelbaar beschouwen en kunnen wij verwachten dat zij zich sterk onderscheiden van de cijfers van de andere landen in de Unie. Wanneer wij deze nationale resultaten vergelijken met de resultaten van de 15 staten samen, dan merken wij nochtans dat zij zich dicht bij elkaar bevinden, zelfs al spreekt een groot gedeelte zich uit voor het behoud van het huidige systeem (43 %) en spreekt een kleiner gedeelte (34 %) zich dus uit voor de invoering van een kiesmethode die gekoppeld is aan het respectieve demografische belang. V.34. Het ontwerp voor de Europese Grondwet legt nieuwe regels vast voor stemmingen in de Ministerraad van de Europese Unie. Van welk van de volgende uitspraken bent u het meest voorstander? Elke lidstaat zou één stem moeten hebben, onafhankelijk van de bevolkingsgrootte Het aantal stemmen per lidstaat zou proportioneel moeten zijn met de WHN 16% 17% 34% 26% 43% 48% EU15 België Men moet een andere oplossing vinden 7% 9%

39 4.3. De financiën van de Unie Volgens 27 % van de Belgische burgers besteedt de Unie het grootste gedeelte van haar budget aan administratieve kosten en kosten voor personeel en gebouwen. Daarna volgen de uitgaven in verband met het buitenlands beleid en de hulp aan landen buiten de EU (22 %). 17 % verklaart niet te weten welke post de meeste uitgaven meebrengt of wenst zich er niet over uit te spreken. Voor de meeste ondervraagden besteedt de Europese Unie tevens een groot deel van haar budget aan de landbouw. Anderzijds is slechts 4 % van de Belgen van mening dat een groot deel van het budget naar regionale hulp gaat en is slechts 5 % van mening dat een groot deel ervan naar wetenschappelijk onderzoek gaat, terwijl deze cijfers voor het gemiddelde van de Unie respectievelijk 10 % en 5 % bedragen. Wat de Europese burgers betreft, stellen wij gelijkaardige resultaten vast, behalve wat betreft de uitgaven voor buitenlandse politiek en de hulp aan landen buiten de Europese Unie. Vergeleken met de Belgen is van de overige Europeanen namelijk 8 % minder van mening dat een groot deel van de uitgaven naar dit domein gaat. V.35.Aan welk van de volgende domeinen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget, volgens u? Administratieve kosten en kosten voor personeel, gebouw en De buitenlandse politiek en hulp aan landen buiten de Europese Unie 14% 24% 27% 22% WHN Landbouw Werkgelegenheid en sociale aangelegenheden 20% 17% 14% 13% 11% 10% Wetenschappelijk onderzoek 5% 6% Regionale hulp Andere 1% 1% 4% 10% 0% 10% 20% 30% 40% België EU15 39

40 Op gewestelijk niveau zijn Brussel, Vlaanderen en Wallonië het eens over het feit dat het belangrijkste deel van de uitgaven van de Unie besteed wordt aan werkingskosten. Voor de rest lopen hun meningen enigszins uiteen. Voor de Walen en de Vlamingen komt namelijk het buitenlands beleid en de hulp aan landen buiten de Unie op de tweede plaats (24 % en 22 %), terwijl dit voor de Brusselaars pas op de derde plaats komt (14 %). Iets minder dan 20 % van de ondervraagde Belgen verkiest zich niet over de vraag uit te spreken. Wij kunnen eveneens vaststellen dat voor de Walen de werkgelegenheid en de sociale zaken (13 %), en vervolgens de landbouw (7 %), de volgende plaatsen in de kostenhiërarchie bekleden, terwijl de landbouw voor de Vlamingen en de Brusselaars duidelijk een belangrijkere post is (16 % en 15 %) gevolgd door de werkgelegenheid en de sociale zaken voor het Noorden van het land (9 %) en de regionale hulp voor Brussel (9 %). V.35 b.aan welk van de volgende domeinen besteedt de Europese Unie het grootste deel van haar budget, volgens u? Administratieve kosten en kosten voor personeel, gebouw en De buitenlandse politiek en hulp aan landen buiten de Europese Unie 14% 25% 33% 29% 22% 24% WHN Werkgelegenheid en sociale aangelegenheden 17% 18% 16% 9% 7% 13% Landbouw Regionale hulp Wetenschappelijk onderzoek Andere 7% 3% 9% 6% 8% 3% 5% 1% 1% 1% 16% 15% 0% 10% 20% 30% 40% Wallonië Brussel Vlaanderen 40

41 5. OPBOUW EN TOEKOMST VAN DE EUROPESE UNIE De Europese Unie ontwikkelt zich voortdurend, zij neemt nieuwe leden op, haar instellingen evolueren. In dit hoofdstuk bestuderen wij de manier waarop de Belgen de toekomst van de Europese Unie zien, in het bijzonder wat betreft de ontwikkeling van het buitenlands beleid, van het gemeenschappelijk veiligheidsbeleid en van het Europese veiligheids- en defensiebeleid in de EU, en onderzoeken wij de angst die deze evolutie bij hen kan teweegbrengen Totaalbeeld Aan de Belgische burgers werden een aantal stellingen voorgelegd. Op die manier kunnen wij hun verwachtingen kennen in verband met bepaalde aangelegenheden die betrekking hebben op de EU. Van deze stellingen werd het voorstel om aan kinderen, op school, te leren hoe de Europese Unie werkt, het best onthaald (87 %). Ook een monetaire Unie met één enkele munt, de euro, lijkt gewaardeerd te worden (83 %), net als een gemeenschappelijk veiligheids- en defensiebeleid voor de lidstaten van de Europese Unie (77 %). Een groot aantal (39 %) verklaart zich daarentegen tegen een snellere opbouw in één groep landen dan in de andere landen en bijna de meerderheid (49 %) is er tegen dat de Europese Unie tijdens de volgende jaren wordt uitgebreid met nieuwe landen en is tegen de uitbreiding van de Europese Unie met tien nieuwe landen (49 %). 41