Raadsinformatiebrief. : Voortgang Slingelandse Plassen. Geachte leden van de raden van Giessenlanden en Molenwaard,

Transcriptie

1 Raadsinformatiebrief Datum : 10 april 2018 Zaaknummer Giessenlanden : Zaaknummer Molenwaard : Portefeuillehouder Giessenlanden : wethouder J. (Jan) de Groot Portefeuillehouder Molenwaard : wethouder C.G. (Kees) Boender Onderwerp : Voortgang Slingelandse Plassen Geachte leden van de raden van Giessenlanden en Molenwaard, Op 12 december 2017 informeerden wij u bij raadsinformatiebrief over ons besluit om de Slingelandse Plassen aan te kopen en een visie vast te stellen voor het gebied, waarbij het noordelijk deel gebruikt kan worden voor kleinschalige dagrecreatie met respect voor de natuur en waarbij het zuidelijk deel de bestemming natuur houdt en extensief recreatief medegebruik mogelijk is. De aankoop heeft inmiddels plaatsgevonden. Per 1 maart 2018 zijn de gemeenten ieder voor hun eigen grondgebied eigenaar geworden van het gebied. In deze raadsinformatiebrief informeren wij u over: 1. de voortgang van het proces met betrekking tot het opstellen van een beheer- en onderhoudsplan en het vormgeven van een beheer- en onderhoudsorganisatie; 2. de visie die wij onlangs hebben vastgesteld (zie bijlage: ambitiedocument) Voortgang proces In januari is de procesbegeleider voortvarend van start gegaan conform het plan van aanpak dat u bij de vorige raadsinformatiebrief heeft ontvangen. Het ambitiedocument is inmiddels gereed. Er heeft een eerste gesprek plaatsgevonden met een groot aantal betrokken individuele partijen (dorpsraden Noordeloos en Goudriaan, Hengelsportverenigingen, schaapsherder Hagoort, jager, Staatsbosbeheer, Natuur- en Vogelwacht, Den Hâneker, Gebiedscoalitie Groen Verbindt en een aantal ondernemers). Deze gesprekken zijn mede input geweest voor het ambitiedocument. De gesprekken verlopen in goede sfeer. Rode draad is dat vrijwel alle partijen verheugd zijn dat de gemeenten het gebied hebben overgenomen. De lijn dat het noordelijk deel van het gebied gehandhaafd wordt als gebied voor dagrecreatie met aandacht voor natuur en het zuidelijk deel zal worden beheerd als natuur met recreatief medegebruik vindt bij iedereen instemming. In de komende tijd zal een tweede gespreksronde worden georganiseerd waarbij we met betrokken partijen meer gegroepeerd in gesprek willen gaan. We verwachten dat uit deze tweede gespreksronde voldoende informatie naar boven komt om het beheer- en onderhoudsplan te kunnen opstellen. Afhankelijk van de resultaten van de tweede gespreksronde zal mogelijk nog een derde gespreksronde plaatsvinden. Bij de gesprekken komt niet alleen de fysieke inrichting en het beheer en onderhoud aan de orde. De gesprekken worden ook gebruikt om te inventariseren welke mogelijke organisatievormen haalbaar zijn. Wij zijn voornemens om gelijktijdig met het vaststellen van het beheer- en onderhoudsplan ook een aanbestedingsstrategie vast te stellen. In deze aanbestedingsstrategie zullen alle mogelijke wijzen van aanbesteding beargumenteerd tegen elkaar worden afgewogen. De

2 optie zelf doen (niet aanbesteden) wordt in deze strategie als volwaardige optie meegenomen. Bij de optie zelf doen kan gebruik worden gemaakt van kennis en expertise van gebiedspartijen. Medio 2018 zullen wij u informeren over de aanbestedingsstrategie en het beheer en onderhoudsplan. Visie In bijgaand Ambitiedocument beheer en onderhoud Slingelandse Plassen hebben wij onze visie op de toekomst van het gebied op hoofdlijnen vastgelegd. Op hoofdlijnen, omdat we ruimte willen geven aan gebiedspartijen om mede- richting te geven aan het uiteindelijke beheer van het gebied. Deze visie ligt in lijn met de visie die in de vorige Raadsinformatiebrief is weergegeven. We steken in op een groot maatschappelijk draagvlak voor het gebied waarbij de samenleving zo breed mogelijk een actieve rol in het gebied kan vervullen. We willen het ecologisch beheer in het zuidelijk deel versterken zodat op termijn voldaan kan worden aan de natuurbeheertypen uit de provinciale Subsidieregeling Natuur en Landschap (SNL). In het noordelijk deel blijft dagrecreatie een belangrijke functie. Wel zullen we het voorzieningen niveau meer in lijn brengen met het huidige gebruik. De zwemwaterfunctie van de noordelijke plas zullen we alleen handhaven indien de blauwalgproblematiek tegen maatschappelijk aanvaardbare kosten kan worden opgelost (of sterk teruggedrongen). Beheer tot 1 januari 2019 In de raadsinformatie van december 2017 hebben we melding gemaakt van ons overleg met de huidige beheerder van de Slingelandse Plassen, Staatsbosbeheer over de mogelijkheden om het beheer van het recreatiegebied en werkzaamheden voor toezicht en handhaving voort te zetten tot 1 januari Staatsbosbeheer heeft zich hiertoe bereid verklaard en hiervoor een offerte uitgebracht. Inmiddels hebben we besloten om de opdracht aan Staatsbosbeheer te verstrekken. Met vriendelijke groet, Burgemeester en wethouders van Giessenlanden De secretaris, De burgemeester (wnd), B. Marinussen ir. W.E. ten Kate Burgemeester en wethouders van Molenwaard De secretaris, B.J. Nootenboom CMC De burgemeester, D.R. van der Borg Bijlage: - het Ambitiedocument beheer en onderhoud Slingelandse Plassen

3 Ambitiedocument beheer en onderhoud Slingelandse Plassen Inleiding Begin maart 2018 hebben de gemeenten Molenwaard en Giessenlanden gezamenlijk het natuuren recreatiegebied Slingelandse Plassen in eigendom gekregen. De gemeenten zijn vanaf dat moment verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van het gebied. Om dat beheer en onderhoud op een goede manier te kunnen uitvoeren wordt een beheer- en onderhoudsplan opgesteld, waarin de visie van de gemeenten op de ontwikkeling en instandhouding van het gebied wordt vastgelegd. Ter voorbereiding op het opstellen van het beheer en onderhoudsplan wordt in dit document de ambitie van de gemeenten voor het gebied beschreven. Het ambitiedocument is gericht op de middellange termijn (tot 15 jaar) met een doorkijk naar de periode daarna. Huidige situatie Het gebied Slingelandse Plassen, met een oppervlakte van ca 35 ha, ligt op de grens van de gemeenten Molenwaard en Giesenlanden (vanaf gemeente Molenlanden). Het gebied wordt doorsneden door een oude kade (eigendom waterschap). Het gedeelte ten noorden van de kade (gemeente Molenwaard) heeft hoofdzakelijk een recreatief karakter. Het gedeelte te zuiden van de kade (gemeente Giessenlanden) heeft een meer natuurlijk karakter met extensieve recreatie. Het recreatieve gedeelte van het gebied kent een vrij intensief inrichtings- en beheerniveau (strandje, toiletgebouw, speelvoorzieningen, beschoeiingen). Er wordt lokaal veel waarde gehecht aan de zwemwaterfunctie. Tegelijkertijd wordt erkend dat die functie zeer beperkt is vanwege het voorkomen van blauwalg, vaak al vroeg in het seizoen. De oorzaak van de blauwalgproblematiek is momenteel niet precies duidelijk. Waarschijnlijk ligt een combinatie van voedselrijkdom en een te geringe diepte ten grondslag aan dit probleem. Rond 2014 is de plas gebaggerd, maar dat heeft geen positief effect gehad op de blauwalgproblematiek. Op enige afstand is er zwemgelegenheid in de Donk (Hoornaar) of het zwembad (Giessenburg). De provincie Zuid-Holland heeft onderzoek laten verrichten naar het bezoek van natuur- en recreatiegebieden in Zuid-Holland. Van de 35 onderzochte gebieden scoort de Slingelandse Plassen als één van de laagste als het gaat om bezoekersaantallen. De respons op het (online-) onderzoek was echter te klein om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over bezoekersaantallen en de waardering voor het gebied. Op redelijk korte afstand ligt het Lingebos, een goed bezocht (> bezoeken per jaar) en goed gewaardeerd recreatiegebied. De Biesbosch, ook op redelijk korte afstand, is één van de best bezochte gebieden van de provincie, met meer dan 3 miljoen bezoeken per jaar. De recreatieve betekenis is vooral lokaal (Goudriaan, Ottoland, Noordeloos). Uit gesprekken in de omgeving blijkt een hoge waardering vanuit de plaatselijke bevolking. De beheer- en onderhoudssituatie van de recreatieve voorzieningen is matig tot goed. Er is wel sprake van enig achterstallig onderhoud. De belangrijkste vormen van recreatie zijn strandbezoek (m.n. vanuit Goudriaan) wandelen en vissen. Volgens opgave van de hengelsportverenigingen maken veel hengelsporters gebruik van het viswater. Daarnaast vinden er af en toe kleinschalige evenementen plaats. Door de slappe ondergrond is het gebied kwetsbaar voor intensief recreatief gebruik. De ecologische waarde van het gebied is matig tot slecht (bron: Nulmeting en Potentiebepaling Slingeland, R.J.S. Terlouw, 2016, in opdracht van de provincie Zuid-Holland). Deze kwalificatie moet worden gezien vanuit een beoordeling als mogelijk SNL-gebied.

4 2 In potentie zijn natuurbeheertypen zoete plas, hoog- en laagveenbos, park en stinsebos, kruiden- en faunarijk grasland haalbaar. De SNL biedt ook mogelijkheden voor landschapsbeheersubsidie voor bijvoorbeeld elementen rietzoom, klein rietperceel elzensingel en knotboom. Momenteel maakt het gebied geen onderdeel uit van het Zuid-Hollands Natuurnetwerk. Om het gebied aan te melden als SNL-gebied zal het beheer moeten worden gericht op één of meerdere van bovenstaande natuurbeheertypen. In de afgelopen jaren heeft wel regulier onderhoud plaatsgevonden. Er is echter weinig gedaan aan noodzakelijk groot onderhoud. Het gebied oogt daardoor enigszins verwaarloosd. Dat geldt met name voor het meubilair, maar ook de houtopstanden behoeven het nodige onderhoud. In het noordelijk deel van de recreatieplas is een vrij zware beschoeiing aanwezig die nog lang mee kan. In het zuidelijk deel van de recreatieplas en de plassen ten zuiden van de kade zijn de oevers van de plas op veel plaatsen aangetast door golfslag. Het toiletgebouw functioneert nog goed, maar is op termijn aan vervanging toe. Sommige burgers lijken zich het gebied toe te eigenen voor eigen gebruik, hobby s of criminele activiteiten. Er loopt een pauw, er staat een kippenhok, maar er vindt naar verluidt ook drugshandel plaats. Soms wordt er overnacht (campers). Toezicht en handhaving vergen derhalve de nodige aandacht. Mogelijkheden voor de korte en middellange termijn (<15 jaar) Er lijkt onder de bevolking geen draagvlak te zijn voor grote veranderingen in het gebied. Tegelijkertijd lijkt er begrip te zijn voor het feit dat de gemeenten met beperkte middelen voor beheer en onderhoud wel keuzes moeten maken. Het gebied leent zich, door zijn geïsoleerde ligging en geringe fysieke draagkracht niet voor intensief recreatief gebruik. Handhaving van de recreatieve functie voor de lokale bevolking wordt zeer gewaardeerd, maar het huidige niveau van inrichting en beheer lijkt niet in lijn te liggen met de intensiteit van het gebruik. Het gebied kent bijvoorbeeld een relatief grote oppervlakte speelen ligweides en grote parkeerplaatsen die maar zeer beperkt worden gebruikt. Het gebied leent zich wel voor kleinschalige evenementen (zoals het Slingelandfestival) met een lokale insteek. Je zou hierbij ook kunnen denken aan bijvoorbeeld een openluchtrestaurant in het hoogseizoen. Een deel van de parkeerplaats(en) zou wellicht kunnen worden omgevormd voor dit soort functies. Het gebied is zeer aantrekkelijk voor de hengelsport. Het is gewenst die kwaliteit te behouden. Als gevolg van de blauwalgproblematiek is de zwemwaterfunctie zeer beperkt. Het is maar de vraag of dit probleem tegen aanvaardbare kosten structureel kan worden opgelost. Indien dit niet mogelijk blijkt is het beter om de keuze te maken de zwemwaterfunctie op te heffen. Het strand kan dan worden omgevormd naar bijvoorbeeld ligweide. Voor het zwemmen kunnen mensen uit Goudriaan terecht in bv Hoornaar. Ecologisch gezien liggen er behoorlijke potenties. In het noordelijk deel kan een meer ecologisch beheer goed samengaan met recreatief gebruik. Er liggen goede mogelijkheden om de recreatie meer te richten op natuurbeleving. Het gebied leent zich zeer voor Natuur- en milieueducatie. Kiezen voor meer natuurlijke materialen voor het meubilair (bijvoorbeeld boomstammen in plaats van bankjes) en het vervangen van de speeltoestellen door een natuurspeelplaats dragen vergroten het natuurlijke karakter van het gebied zonder de recreatieve functie aan te tasten. Door de oevers van de plassen te verflauwen en/of in te planten met riet of struweel. De gemeenten hebben een afkoopsom meegekregen voor de eerste 15 jaar beheer en onderhoud. Daarna staan de gemeenten zelf aan de lat voor het beheer. In de eerste 15 jaar moet het beheer en onderhoud volledig gedekt worden uit de afkoopsom voor beheer. Door zuinig om te gaan met de beschikbare middelen kan de periode van 15 jaar mogelijk verlengd worden, Het is van belang om nu reeds na te denken over de toekomstige beheerlasten. Om het achterstallig onderhoud weg te werken, het gebied beter af te stemmen op de recreatiebehoeften en het onderhoud efficiënter uit te kunnen voeren zullen investeringen in het

5 3 gebied noodzakelijk zijn. In het beheer- en onderhoudsplan zal een investeringsprogramma worden opgenomen. Mogelijkheden voor de lange termijn (> 15 jaar) Het lijkt goed mogelijk het beheer en onderhoud af te stemmen op één of meerdere natuurbeheertypen uit de SNL. Daarmee wint het gebied aan ecologische waarde, wordt de biodiversiteit vergroot en kan mogelijk gebruik worden gemaakt van de beschikbare beheersubsidies van de SNL. Met name in het zuidelijk deel van het gebied liggen potenties. Voor SNL subsidie komen alleen erkende terreinbeheerders in aanmerking. Die moeten dan wel eigenaar (of erfpachter) zijn van het gebied. Om die reden wordt deze optie pas interessant na afloop van de beheerperiode van 15 jaar. Het is wel raadzaam om vanaf het begin het beheer en onderhoud te richten op de natuurbeheertypen uit de SNL om op langere termijn eventueel gebruik te kunnen maken van de subsidies. Voor de komende jaren lijken klimaatadaptatie, duurzaamheid/circulariteit en biodiversiteit belangrijke maatschappelijke thema s te worden. Er zijn diverse partijen die zich hebben gemeld om iets met die thema s te willen doen in de Slingelandse Plassen. Veelal zijn initiatieven gekoppeld aan bebouwing (vergadercentrum, vakantiehuisjes, horeca, kenniscentrum). Mede in relatie tot de exploitatie op lange termijn is het de moeite waarde om in de komende jaren te verkennen welke ideeën haalbaar zijn en een meerwaarde (financieel én maatschappelijk) voor het gebied kunnen hebben. Ambitie Het bovenstaande leidt tot de volgende ambitie voor de Slingelandse Plassen: De gemeentebesturen van de gemeenten Molenwaard en Giessenlanden hebben de Slingelandse Plassen overgenomen van de provincie Zuid-Holland met als doel te waarborgen dat het gebied zijn betekenis voor de lokale bevolking als natuur- en recreatiegebied behoudt. De gemeenten vinden het van belang dat er een groot maatschappelijk draagvlak is onder de bevolking voor het gebied. De gemeenten zullen in samenspraak met vertegenwoordigers uit alle geledingen van de bevolking een beheer- en onderhoudsplan opstellen voor de komende 15 jaar. De genoemde wens voor een groot maatschappelijk draagvlak vertaalt zich ook in een wens om mensen de mogelijkheid te bieden te participeren in het beheer en onderhoud van het gebied. Gedacht wordt aan bijvoorbeeld vrijwilligersgroepen en verenigingen, maar ook aan het bieden van een zinvolle dagbesteding aan mensen met een zorgvraag. Daarnaast kan worden gedacht aan een gebruikersplatform. In zo n platform kunnen burgers zitting nemen die zich betrokken voelen bij het gebied, mee willen denken over inrichting, beheer en onderhoud en gebruik, maar wellicht ook actief willen participeren in het gebied. Voor het beheer en onderhoudsplan gelden de volgende kaders: De gemeenten hechten grote waarde aan (vergroting van) de biodiversiteit. Wij willen de ecologische potenties van het gebied beter benutten. Tegelijkertijd willen we de recreatieve betekenis van het gebied voor onze burgers behouden. Voor het Molenwaardse deel van het gebied staan wij een geleidelijke ontwikkeling voor van een parkachtig landschap naar een gebied met een meer natuurlijke uitstraling. Recreatie staat in het teken van natuurbeleving. De huidige recreatieve mogelijkheden zullen zoveel mogelijk worden gehandhaafd, waarbij de omvang en de kwaliteit van recreatieve voorzieningen beter wordt afgestemd op het gebruik. De zwemwaterfunctie zal alleen worden gehandhaafd indien blauwalg tegen aanvaardbare kosten kan worden bestreden. We streven er naar de bestaande faciliteiten beter te benutten. De parkeerplaats zal meer geschikt worden gemaakt voor kleinschalige evenementen. Evenementen dienen bij voorkeur te passen binnen het thema landleven : natuur en milieu, landschap, voedsel, energie, cultuurhistorie, buitensport en recreatie. Evenementen dienen te

6 4 passen binnen het vergunningenbeleid van de gemeente Molenwaard (na : Molenlanden). Intensieve of omvangrijke bebouwing is in het gebied niet gewenst. Kleinschalige bebouwing die ondersteunend is aan het onderhoud van het gebied is bespreekbaar. Het zuidelijk deel van het gebied willen we geleidelijk omvormen tot hoogwaardige natuur, passend bij de ecologische potenties. In dit deel van het gebied blijft extensieve recreatie (wandelen, vissen) mogelijk via een eenvoudig stelsel van onverharde paden. Onnatuurlijke elementen zoals beschoeiingen en hekken worden zoveel mogelijk verwijderd. Ter bescherming van de fauna zal handhaving op loslopende honden meer aandacht krijgen. Op langere termijn streven we ernaar het zuidelijk deel van het gebied aan te laten wijzen als SNL-gebied. Om de ambitie uit te kunnen voeren zullen investeringen nodig zijn. In het op te stellen beheeren onderhoudsplan zullen deze investeringen worden uitgewerkt. *********