NIEUWSBRIEF. Nieuwe aanpak Noordrand Krimpenerwaard: Ruimte voor ondernemen. Oktober Partijen in de Krimpenerwaard en de provincie

Transcriptie

1 NIEUWSBRIEF Nieuwe aanpak Noordrand Krimpenerwaard: Ruimte voor ondernemen Oktober 2014 Partijen in de Krimpenerwaard en de provincie Zuid-Holland gaan op een andere manier samenwerken aan de ontwikkeling van het gebied. Daarbij is ook veel maatwerk mogelijk en krijgen grondeigenaren de ruimte om met elkaar en met overheden en maatschappelijke organisaties plannen te ontwikkelen voor natuur in samenhang met de bestaande veehouderij. Dat is in een notendop de inhoud van de gebiedsovereenkomst die de vijf gemeenten in de Krimpenerwaard en het hoogheemraadschap voor Schieland en de Krimpenerwaard in overleg met maatschappelijke partijen binnenkort sluiten met de provincie. In dit document beschrijven we wat de gebiedsovereenkomst betekent voor de ontwikkeling van de Noordrand van de Krimpenerwaard: Veerstalblok, Middelblok en Kattendijksblok

2 Wat vooraf ging In 2005 sloten vijftien overheden en maatschappelijke organisaties in de Krimpenerwaard een overeenkomst over de toekomst van het gebied: het Veenweidepact. Daarin spraken ze af samen te werken aan de ontwikkeling van het gebied. Doelen Er lag en ligt nog steeds een opgave van het Rijk om nieuwe natuur aan te leggen in de Krimpenerwaard. Tegelijkertijd moet het probleem van bodemdaling aangepakt worden en moet worden voldaan aan de Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). De KRW moet ervoor zorgen dat de kwaliteit van het oppervlakteen grondwater in Europa op orde is. En bij deze ontwikkeling willen alle partijen kansen benutten die er liggen voor het agrarisch bedrijf, het waterbeheer en de recreatie. Bezuinigingen 2010 Met de rijksbezuinigingen van 2010 op de aanleg van nieuwe natuur is er ook voor de Krimpenerwaard minder geld beschikbaar. Daarom hebben partijen gekeken naar een nieuwe natuuropgave met realisatie van een ander soort natuur: diverse typen grasland. Deze natuur heeft planten- en diersoorten die karakteristiek zijn voor de Krimpenerwaard en is beter te combineren met de landbouw in het gebied. Nieuw gebiedsvoorstel In oktober 2013 hebben de gebiedspartijen een voorstel aangeboden aan de provincie. In dit voorstel staat aangegeven hoe volgens de partijen in de Krimpenerwaard de opgaven voor nieuwe natuur kunnen worden bereikt. De provincie heeft dit concept in december 2013 ongewijzigd overgenomen voor het vaststellen van de kaders voor ruimtelijke ordening in de Krimpenerwaard. In januari 2014 heeft de provincie ook ingestemd met de wijze waarop de Ecologische Hoofd Structuur (EHS) in het gebied wordt gerealiseerd Een andere manier van samenwerken Ook de manier van samenwerken moest anders, vonden de partijen. De provincie had altijd de rol van opdrachtgever én regisseur van de uitvoering. Het is logischer om de regie op de uitvoering van de gezamenlijke afspraken bij het gebied neer te leggen - dichter bij de praktijk en de mensen uit het gebied. De gemeenten en het hoogheemraadschap pakken deze handschoen op in een nieuwe Stuurgroep en werken daarbij samen met de Adviesraad voor Natuur en Landbouw in de Krimpenerwaard (ANL), waarin betrokken maatschappelijke partijen zitting hebben. De provincie blijft wel betrokken als opdrachtgever en zorgt onder meer voor de financiering. In deze werkwijze past ook een veel nauwere samenwerking met grondeigenaren. Overheden nodigen grondeigenaren uit om zelf met ideeën en oplossingen te komen voor inrichting en beheer van natuur in het gebied. Gebiedsovereenkomst De samenwerking gebeurt op basis van de Gebiedsovereenkomst Krimpenerwaard Daarin zijn afspraken gemaakt over de realisatie, het tempo, de beschikbare middelen en de verantwoordelijkheden voor de doelen natuur, landbouw en recreatie. In deze overeenkomst staat dat de gemeente(n) en het Hoogheemraadschap in de Krimpenerwaard aan de lat staan voor de onderwerpen landbouw en recreatie. Zij werken de plannen hiervoor verder uit met betrokken ondernemers en organisaties. De gemeente(n) en het Hoogheemraadschap hebben ook de opdracht van de provincie om te zorgen dat de natuuropgave in de Krimpenerwaard wordt uitgevoerd. Ook hier geldt weer: samen met de betrokken partijen. De overeenkomst wordt medio november getekend door betrokken partijen. Daarmee komt er ook een einde aan het Veenweidepact. Ruimte voor ondernemen 2

3 De nieuwe aanpak Noordrand In de Noordrand van de Krimpenerwaard wordt een deel van de natuur in het gebied gerealiseerd. Het gaat dan om de deelgebieden Veerstalblok, Middelblok en Kattendijksblok. Het is in de Noordrand de bedoeling om gezamenlijk met de grondeigenaren - met u dus - te werken aan een aanpak voor de inrichting en het beheer van het gebied waarbij ook de natuurdoelen gehaald worden. De overheid biedt u de mogelijkheid om hiervoor zelf met voorstellen en oplossingen te komen. U kunt met andere grondeigenaren samenwerken om duurzaam natuurbeheer te organiseren in combinatie met uw landbouwbedrijf. Hiervoor is voldoende geld gereserveerd en er zijn al ondernemers die goede plannen hebben. Wat is de bedoeling? Alle partijen in de Krimpenerwaard willen toe naar een duurzame oplossing voor beheer van de natuur in het gebied. De kerngedachte voor de Krimpenerwaard is dat agrarische bedrijven hier een belangrijke rol in kunnen spelen als zij de goede middelen aangeboden krijgen en bereid zijn samenwerking te organiseren. Voor welke opgave staat de Krimpenerwaard? Bij de ontwikkeling van de Ecologische Hoofdstructuur (EHS) in de Krimpenerwaard wordt onderscheid gemaakt tussen vier typen natuur: - Weidevogelgrasland - Botanische graslanden (3 typen) - Kleinschalige elementen/verbinding (denk hierbij aan pestbosjes, eendenkooien en poelen) - Natuur in bestaande veensloten Het is de bedoeling dat in het Veerstalblok 265 ha natuur gerealiseerd wordt. Middelblok en Kattendijksblok staan gezamenlijk voor de realisatie van 554 ha. De aanpak in stappen Het is de bedoeling dat de realisatie van natuur in de Noordrand plaatsvindt in de periode Daarom start het project binnenkort met de kwartiermakersfase. Daarin verkennen we samen met u de mogelijkheden voor samenwerking in natuurbeheer en andere doelen en kansen. Dit doen we onder andere door met u aan de keukentafel te gaan zitten om een toekomstgesprek te voeren. Ook maken we samen met u en uw collega-grondeigenaren een plan van aanpak op maat. Stap 2 is de uitwerking van dit plan in de deelgebieden. Stap 3 is de uitvoering van de plannen. Organisatie van de samenwerking Opdrachtgever Natuur Provincie Zuid-Holland Opdrachtgever Landbouw en Recreatie Gemeente(n) Krimpenerwaard Hoogheemraadschap (HHSK) Stuurgroep Veenweiden Krimpenerwaard Gemeente(n) Krimpenerwaard Hoogheemraadschap (HHSK) Adviesraad Natuur en Landschap LTO Krimpenerwaard Stichting Zuid-Hollands Landschap Agrarische Vereniging Weidehof Krimpenerwaard Natuur en Vogelwerkgroep Krimpenerwaard Samenwerking (Grond)eigenaren en andere betrokken partijen (overheden, ondernemers en maatschappelijke partijen) Vereniging Duurzame Waterbeheersing en Landbouw in de Krimpenerwaard Stichting Bodembeheer Krimpenerwaard Natuur- en Recreatieschap Krimpenerwaard Agrarische Jongeren Krimpenerwaard Ruimte voor ondernemen 3

4 Stap 1: Kwartiermakersfase In deze fase wordt gezamenlijk gewerkt aan een aanpak voor de daadwerkelijke inrichting en beheer van de Noordrand. Doel is om inzicht te krijgen in de mogelijkheden die u en andere grondeigenaren hebben om de nieuwe natuur-, landbouw- en recreatieve doelen te realiseren. In deze fase pakken we als stuurgroep de volgende onderdelen op: Inzicht krijgen in doelen en wensen van grondeigenaren Het eigendom van de gronden in de Noordrand is verdeeld over 45 grondeigenaren, waarvan 42 ondernemers / particulieren. Daarnaast is er grond in bezit bij het Zuid-Hollands Landschap, de provincie en het hoogheemraadschap. Het is van belang om inzicht te krijgen in doelen en wensen van de 42 grondeigenaren. Daarom voeren we binnenkort toekomstgesprekken met alle eigenaren afzonderlijk, dus ook met u. Planning gesprekken grondeigenaren Veerstalblok: vanaf november 2014 Planning gesprekken grondeigenaren Middelblok en Kattendijksblok: vanaf december 2014 daarom met u mogelijkheden en wensen voor de samenwerkingsvorm. Daarbij zijn de ervaringen uit dit gebied, van u, maar ook van bijvoorbeeld de Natuurcoöperatie of de bestaande samenwerking tussen ZHL en de landbouwsector, een belangrijke bron van kennis. Randvoorwaarden De provincie, het hoogheemraadschap en de gemeenten hebben doelen gesteld voor dit gebied. In de kwartiermakersfase worden deze doelen duidelijk beschreven in opgaven op het niveau van deelgebieden. Door deze opgaven te benoemen geeft de overheid aan wat verwacht mag worden. Dit biedt u helderheid over wat de overheid voor ogen staat. Verkennen van de mogelijke samenwerkingsvormen tussen grondeigenaren De overheid kiest ervoor om de realisatie van de doelen niet per perceel of watergang vast te leggen. Zij biedt u en de andere grondeigenaren de mogelijkheid om zelf met voorstellen en oplossingen te komen die recht doen aan de doelen van de overheden én aan uw eigen doelen en wensen. Dit vraagt om een vorm van samenwerking tussen grondeigenaren om doelen te realiseren en om in de toekomst het beheer onderling af te stemmen. Op basis van de toekomstgesprekken verkennen we Nieuwe instrumentenkoffer Het is belangrijk dat in deze fase ook duidelijkheid komt over de hulpmiddelen die in de Noordrand inzetbaar zijn, zoals kavelruilen, subsidies en Boeren voor Natuur. Het gaat hier om wettelijke regelingen, maar ook andere instrumenten die gericht zijn op het ondernemerschap. Ondernemers, maatschappelijke organisaties en overheden kijken hier samen naar nieuwe instrumenten waarmee u als ondernemer zelf zaken kunnen regelen. Zie voor meer informatie over instrumenten paragraaf de hulpmiddelen op de volgende pagina. Stap 2: Uitwerking in deelgebieden In deze fase gaat het om het vertalen van de doelstellingen en opgaven uit stap 1 naar een ruimtelijk inrichtingsplan per deelgebied in de Noordrand. Dit plan verwerkt de wensen en opgaven van alle partijen. In deze fase zitten vooral de betrokken grondeigenaren aan tafel met wie de plannen verder worden uitgewerkt. Het is de bedoeling dat de uitvoeringsplannen in het voorjaar van 2015 klaar zijn. Stap 3: Realisatie In deze fase worden de gemaakte afspraken omgezet in contracten en overeenkomsten en worden de plannen daadwerkelijk uitgevoerd. Ruimte voor ondernemen 4

5 Organisatie kwartiermakersfase De kwartiermakersfase is vooral bedoeld om met u en de maatschappelijke partners te bezien of een aanpak voor de inrichting mogelijk is. Dit proces vraagt om een zorgvuldige organisatie. Namens de stuurgroep Krimpenerwaard is de heer T. Segers (wethouder van de gemeente Ouderkerk en lid van de Stuurgroep Krimpenerwaard) opdrachtgever voor de kwartiermakersfase. Er komt een begeleidingsgroep die bestaat uit vertegenwoordigers van de ANL (de voorzitters van ZHL, DWLK, LTO Krimpenerwaard en Weidehof). Voorzitter is dhr. H. van der Smit. De hulpmiddelen Tot nu toe worden bij realisatie van natuur hulpmiddelen gebruikt als subsidies en opdrachten. Die zijn vaak tijdelijk en bieden u als ondernemer niet voldoende zekerheid. Voorlopig zet de provincie deze instrumenten in, maar intussen zijn er ook bestaande en nieuwe middelen die beter aansluiten bij het ondernemerschap. Ook wordt hard gewerkt aan nieuwe middelen die beter aansluiten bij het aanleggen en beheren van natuur door particulieren. Voorlopig zet de provincie deze instrumenten in, maar intussen zijn er ook bestaande en nieuwe middelen die beter aansluiten bij het ondernemerschap en bij het aanleggen en beheren van natuur door particulieren. Bestaande middelen: Subsidies In de Noordrand worden door de provincie voorlopig geen gronden meer aangekocht (behalve drie overgangsdossiers). Inzet is immers dat grondeigenaren de opgave zelf realiseren door middel van particulier en agrarisch natuurbeheer (PN en AN). Kavelruilen AN, PN en andere varianten vragen om extensivering van de agrarische bedrijfsvoering. Om dit bedrijfsmatig aantrekkelijker te maken, zijn (gedeeltelijke) ruilingen mogelijk binnen de begrenzing. Daarnaast biedt kavelruil de mogelijkheid om een efficiëntere bedrijfsvoering Voorbeeld van ondernemen met natuur Het concept Boeren voor natuur is een goed voorbeeld van een werkwijze voor duurzaam natuurbeheer in combinatie met het agrarisch bedrijf. Hier spelen agrarische bedrijven een belangrijke rol in het beheer van natuur en landschap. Er worden vormen van landbouw uitgeprobeerd, waarbij het realiseren van natuur- en landschapsdoelen voor de boer volwaardige bedrijfsdoelen zijn. Belangrijke kenmerken zijn dat de boer zelfstandig ondernemer blijft en dat het produceren van natuur en landschap wezenlijk bijdraagt aan het inkomen van de boer en de continuïteit van zijn bedrijf. Momenteel wordt er op twee plekken geëxperimenteerd met dit concept: in de Polder van Biesland (boer Duijndam) en op het landgoed Twickel, in het Overijsselse Delden. Meer weten? Zie Ruimte voor ondernemen 5

6 Noordrand Krimpenerwaard Grondverwerving Begrenzing Noordrand t.b.v. natuur Actieve grondverwerving vanaf 2016 Geen grondverwerving, evaluatie 2017 Ecologische verbinding te bereiken door een gunstiger (meer aaneengesloten) ligging van de percelen. Bij kavelruilen kunnen ook provinciale gronden onder voorwaarden worden ingezet. Ook gronden van het Zuid Hollands Landschap zullen waar wenselijk en mogelijk worden betrokken bij grondruilingen, waar dat een gewenste oplossing mogelijk maakt. Voor vrijwillige kavelruil kunnen grondeigenaren nog altijd aanspraak maken op subsidie uit de Uitvoeringsregeling Groen van de provincie Zuid-Holland. Grondaankopen door derden Naast ruilen is het in de Noordrand ook mogelijk dat derden (agrariërs of terreinbeheerders) gronden aankopen binnen de natuurbegrenzing. Nieuwe middelen: Gebiedsarrangementen Gebiedsarrangementen bestaan uit een afgestemd pakket van afspraken met verschillende eigenaren en partijen in het gebied. In- en uitdeuken In de plannen voor zelfrealisatie mag er in- en uitgedeukt worden. Dat betekent dat er kleine stukken grond buiten de plannen gehouden kunnen worden, maar dat er tegelijkertijd op een ander perceel eenzelfde hoeveelheid grond bij moet komen. Dit deuken kan maar op beperkte schaal: de mogelijkheid hiervoor wordt geboden om maatwerk te kunnen leveren, niet om hele bedrijven buiten de opgave te houden Vragen? Heeft u vragen over deze nieuwsbrief, neem dan contact op met: Rob Ligtenberg, programmamanager van Veenweiden Krimpenerwaard: telefoon: Ruimte voor ondernemen 6