Dialekt van :. "... (stad,dorp," gehucht,wijk),. (gemeente) ~ ' {prov) :...

Transcriptie

1 W OOR DEN BOE K V A N D E VLAAMSE D ALE K TEN ========================================================================= RJKSUNVERSTET GENT Semnare voor Vlaamse Dalektologe Blandjnberg Gent (tel: 091/ toestel 4104,4516) Vragenljst 47 januar 1989 HET SCHAAP =============================================~=========================~~ Dalekt van :. ". (stad,dorp," gehucht,wjk),. (gemeente) ~ ' {prov) ========================================================================;=== GESPROKEN DOOR OPGETEKEND DOOR : Naam : Naam : Geboorteplaats Geboortejaar :. (vroeger) beroep Geboorteplaats vader :,,. :... ""ohoorteplaat~ ~oeder :',,' ~'. '. Volledg adres en telefoonnummer,' Geboorteplaats Geboortejaar Beroep : G e 0 G. Cl) $ oe.e e $ e G, Volledg adres en telefoonnummer. 1& G Ct.,0. 0. '",.e.==========-======-== Beste medewerker, oe 0 & ---======== n deze vragenljst worden' allesn begrppen gevraagd de verband houden met het kweken van schapen.n het algemeen, net met het hoeden y.an schapen en het herdersberoep. Dezj.rhet 'voonverp van een aparte vragenljst 'de ws u desgewenst kunnen toesturen. Ze de oproep achteraan de ljst. Deze vragenljst moet denen voor een dalektwoordenboek. Wl u er dus zorg voor dragen dat u steeds woorden geeft de n uw dalekt gebrukeljk waren of zjn. Tracht de dalektuj.:tspraak zo goed mcgeljk weer te geven. Maak u echter geen zorgen als dat soms moeljk bljkt te zjn. Elke aanfudng, hoe onvolmaakt ook, s welkom. De vragenljst s opgesteld voor h~.el Oost-, West-, Frans"; en Zeeuws Vlaandèren; raak dus n~et ontmoedgd als u op bepaalde vragen net kan antwoorden. Sommge woorden kunnen n uw streek reeds lang verdwenen zjn; msschen was de zaak zelfs onbekend. U zou ons ook zeer helpen nden u ons zou wjzen op voorwerpen, handelngen of gewoonten de wj over het hoofd hebben gezen. Opmerkngen kan u altjd op een apart blad bjvoegen. Mogen wj u vragen de ljst n te vullen voor slechts één> plaats en net' voor èen hele streek? Geef dan de dorpsnaam op van v66r de gemeentefuses. U vult dus bjvoorbeeld n voor Zeveneken, gemeente Lochrste' of voor Remmel, gemeente Heuvelland. Dank bj voorbaat.

2 2. Hoe heet n uw dalekt een groep schapen ~~~d:m:~t g:~~e~f (~::c~;~d:~r~en dooreen+_. --;-~ --:-_----'-: ' Hoê noemtmen 'nu een groep bjeenhor'ende.s.çl1apen qe! net.meer gehoed woroen,maar.de n een.omhenf1e. wede lopen. 11. LCHA~NSDELEN (11. 1) 4,.,kop.(1) 18., voorborst (15) 5'. 'schouder ('2),, 6 Rug (3) 7. Bek (4 ) f9. e11eb'oog (16) 21. voorkne (:ta),. 20~ onderarm ( 17) 22. pjp (19) 9. neuskom (6) 23. Kootgewrcht (20),.'.' ". 10. voorhoofd (7 ). 24. klauw (21) 11. oog (8) 25. buk (22) 12. oor,(9) 26. flank ( 23) 13. lendenen (10) 27. hongergroef (24) ".\. 14. krus (11) 28. schenkel, àchterbeen (25) 15. Staart (12). 29. schenkel, 16 wam ( 13) voorbeen (26) 17. boeggewrcht (14) 30. spronggewrcht. (27) ; 31.' hel of hak (28) Hoe noemt men verder n uw dalekt 32. : de hoornen van \:.'ên schaap 33. één hoorn van een schaap 34. de uer vaneen schaap 35. elk van de twee utsteeksels van de uer, waaraan het la~ ~ugt? 36. elk van de ver ledematen van een schaap?

3 37. een voorste ledemaat? ja. ~en achterste ledemaat? 39" de tanden de bj de geboorte aanwezg zjn en da&=~a utvallen? 40. de bljvende tanden? 410 het volledge bljvende gebt, bestaand~ ut acht, snjtanden en verentwntg }~.JE~ zc~n? --_.:=.:::-::::.:=:::~ de ke,z,en of maaltanden, de gebrukt worden bj het herkauwen? 43. ~~n'~~rv~l h de staart van een schaap? ; --"--, ~ '-'---, 111. FAS, SOORT en HERKOMST Hoe heeje, l}4, G'eh g"ro(jt:: schaap met een wtte vacht en een wtte kop ~ 45. een kle:ln schaap met een wtte vacht en een wtte kop? L1'6~' een~chaa1j van het ras met brune vacht? J 7' > é'en schaap van het ras met zwarte vacht? tjs. 'èe'n sclwap va'1 het ras met bonte vacht? j --{ 49.-een schaäp van h~t ras met zwae kop en poten en voor het overge een wtte vacht? 50. een schaap met fjne: ste~k gekroesde wol; dat a.a c veel n Australë gehouden wordt. 51. een schaap met een gedrongen gestalte, een z,,;'arte kop en kort:e Z'Vmrte poten, een kufjel en korte wol? ' 52. Gen schaap me t vlekken op de kop? 53. een schaap met vlekken op de kop, de poten en elders n de vacht? ", 54. Kent u nog andere rassen of soorten n uw streek? Hoe zen ze erut? Wat s hun benamng?,

4 55. Hoe heet een schaap dat vooral goed s voor de melkprodukte? 56. een schaap dat vooral goed s voor de wolprcd\lkte? 57. een schaap dat vooral goed s voor (e vleesproduk-te? 58. een sché.ap van gemengd ras? 59. schapen laten bevruchten door (~\;:;n ram van een andere soort? een schaap waarmee gefokt vvvju? 6l- een schaap dat bestemd s voor de slacht en daartoe vetgemest wordt? 62. een schaap dat goed s van bouvl en andere goede kwalteten heeft? 63. een schaap van mnder goede kwaltet? V. NAAR GESLACHT en/of LEEFTJD Hoe noemt u : 64. een vrouweljk schaap n het: algemeen? 65. een manneljk schaap n het algemeen??-t- 66. het jong van een schaap n het algemeen 67. een eng geboren schaap? 68. twee lammeren tegeljk ge,boren? 69. dre lammeren tegeljk geboren? 70. een jong manneljk schaap tot ongeveer een jaar oud '!(l,, ",;{~,- ~W;'f ~~';';;*r ' f Jr-,.l,,""-; j 71. een jong vrouweljk schaap tot ongeveer een jaar oud? 72. een lam dat. nog zugt? 73. een lam dat met Pasen, als het ongeveer ten weken oud s, geslacht wordt? 74. een jong ~ch~apvan é~n jaar oud? 75. een jong schaap dat een keer geschoren s en één paar vaste snjtanden heeft; het s ~;an van 12 tot 18 maanden oue'!? 76. een schaap dat twee keer geschoren s en twee paar vaste snjtanden heeft; het s dan van 18 tot 24 maanden oud?

5 een schaap dat dre keer geschoren s en dre paar vaste snjtanden heeft, het s dan van 27 tot 33 maanden oud. 78. een schaap dat ver keer geschoren s en ver paar vaste snjtanden heeft; het s è.an van 36 tot 45 maanden oud, en heeft alle vaste tanden? Îf Hoe zegt men: het schaap heeft al zjn bljvende tanden? 80. Hoe noemt men een volwassen schaap? v. EGENSCHAPPEN Hoe heet n uw dalekt 81. het gebrek van een schaap waarbj de onderkaak korter s dan de bovenkaa~. Daardoor kan het schaap geen kort gras eten en bljft het mager? 82. een schaap met zulk een gebrek?!.--~ t--~ _._.._ het gebrek van een schaap waarbj de! bovenkaak korter s dan de onderkaak?._ _._------! , ,-----_._ eg1 schaar) met zulk \aen gebrek? 85. een schaap dat mank loopt? 86. een schaap dat naarstg gras z08kt en flnk el'-jt? 87. een kwaadaardg schaap dat genegd s met de horens te stoten? ----l :-~.' ~ _ _. V. VERRCHTNGEN en GEDRAG Hoe heet n uw dalekt : 88. het maken van het voor volwassen schapen kenmerkbnde gelud? 89. het maken van het voor lammeren kenmerkehde gelud? 90. voedsel zoeken en opnemen? 91. het n de voormaag gedeelteljk verteerde voedsel opneuw kauwen? 92. het mengsel van speeksel en gras dat ontstaat bj het herkauwen? 930 een schaap dat bj het herkauwen groen vocht ut de bek laat lopen?....c-_..._._.._.

6 6 ' 94. met ûe horens stoten? 95. zjn water lozen; urneren? 96. de urne 97.vaste utwerr-selen laten valen, zch ontlasten? 98. de vaste utwerpselen van een s6haap? 99. één balletje stront of drek van een schaap? 100. het dartel rondsprngen van lammeren? lal. het heen en weer bewegen van het staartje, gezegd van het lam? 102. zch lggend over de rug heen en weer draaen? V. BEHANDELNG EN VERZORGNG Scheen -- Hoe heet n uw dalekt 103. het afknppen van de wol? 104. de persoon de het scheren van schapen als beroep heeft? 105. het handwerktug met een veer aan de handvatten om schapen te scheren? (l1. 105) 106. een met de hand bewogen tondeuse om schapen te scheren? (ll. 106) 107. een motorsch aangeû~even tondeuse om schapen te scheren? 108. de wol, als de nog op een ongeschoren schaap zt? 109. de afgeschoren, samenhangende wol van een schaap?!' de vette stof n ruwe wol? 111. zwartbrun gekruld bont van ongeboren latllueren? 112. de wol van een ~chaap van 1 jaar oud, dat dus voor de eers~e keer geschoren wordt71 ". : :

7 ,,_.,4~ '4' 4., 113. de wol de verwjderu wordt van de hud van een geslacht schaap? 114. het wassen van de schapen voor-~~ ; t-' scheren? de waterbak of kup waarn de schapen,,: dan g:ewê1'sseh Horden? ---~--'--_._--"---'7""7-" 116. het wegknppen van de v~lewol aan de buk en het achterste van de schapen, 119. de ngekorte staat van een schaap? l schapen na het de 117. :::rv:::è::::::::an s_c_h_e_r_e_n_o_m l_o_n_g_o_n_t_s_t_e_k_j._ n_g_l-_~e_v_o_o_r_k_o_m_,_e_n_? --_..,-- _ 118. het korter maken van de sta2rt n t al-' gen e~ll;,? 120. het korter maken van de staart door de af te wrngen op een staartwervel. Dt kan alleen bj jonge schapen? 121. het korter maken van de staart met een spannend touw of een gummrng? ~r de gummrng de daarvoor gebrukt wordt? ;. -.' 123. het korter maken van de staart met een mes? 124. het korter maken van de staart met een tang? het nkorten van de klauwen van een schaa)?? 126. het mes dat daarvoor gebrukt wordt? 127. de tang of schaar de daarvoor gebrukt wordt? 128. met de hand en utgestrekte vngertoppen over het schaap gaan om vast te stellen of het.n goede staat ver.k ~ert? 129. melk ut de tepels van de schape-'uer drukken?, 130. een lederen band om de hals van een schaap?.-_---_ '- --_. '-. -_.~-'---'--.-._--_ een houten halsband van een schaap? 132. het kopstel dat bestaat ut een rem rondom de neus, een rem of touw achter de oren en een touw of band om te geleden? (ll.132)

8 8. Beste medewerker, Bj de vorge vragenljst hebben we gevraagd of u beroep van schaapherder utoefent of utgeoefend heeft. emand kent de het nden u daaop reeds geantwoord heeft onze beste dank. Voor we dt nog net mocht gedaan hebben, herhalen we onze vraag "l a) of u de ljst over schaapherder wenst te ontvangen o ja o neen b) het adres van de schaaphe~der t; '. '.:.~.:.'