Regionale samenwerking op de arbeidsmarkt

Transcriptie

1 Regionale samenwerking op de arbeidsmarkt Platform Sociaal Domein Overijssel Raalte, 4 oktober 2012 Ihkv VNG Bestuurlijke ondersteuningsprogramma s Werken aan Werk & Vakmanschap

2 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Programma Inleiding en actualiteiten Praktijkvoorbeelden van regionale samenwerking Presentatie twee praktijkvoorbeelden Gesprek Pauze Workshop van stip tot strategie Afsluiting

3 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Actualiteiten 1. Oplopende werkloosheid, dalend aantal vacatures 2. Groei bijstand vooralsnog beperkt 3. Grote politieke partijen: aanpassingen onderkant arbeidsmarkt noodzakelijk Inzet op de lobby Werk Integrale aanpak sociaal domein 3 ondersteuningsprogramma s: Werken aan werk, Programmaraad en Vakmanschap Extra inzet VNG op dit thema in 2013, in samenhang met andere decentralisaties

4 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Programma Werken aan Werk Doel: bestuurders ondersteunen bij regionale arbeidsmarktsamenwerking en sociale werkvoorziening Middel: Regionale bijeenkomsten en learn & share bijeenkomsten waar bestuurders met elkaar in gesprek gaan en uitwisselen Werktoppen Publicaties met goede voorbeelden Verspreiding: website, in gesprekken, publicaties

5 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Learn & share SW Learn en share bijeenkomst over sociale werkvoorziening in Zwolle voor wethouders bij wethouder Van As (Zwolle) 12 oktober om 09:30 Aanmelden via Voor overige bijeenkomsten, zie website VNG

6 Arbeidsmarkt Twente Patrick Welman 4 oktober 2012

7 Arbeidsmarkt Twente Ontwikkeling Werkloosheid in Twente Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

8 Arbeidsmarkt Twente NWW percentage ontwikkeling 10,0% 9,0% Nederland Twente 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% jan-10 mrt-10 mei-10 jul-10 sep-10 nov-10 jan-11 mrt-11 mei-11 jul-11 sep-11 nov-11 jan-12 mrt-12 mei-12 jul-12 sep-12 Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

9 Twente Nederland Arbeidsmarkt Twente Jeugdwerkloosheid (tot 27 jaar) Twente Nederland jan '10 mrt '10 mei '10 juli '10 sept '10 nov '10 jan '11 mrt '11 mei '11 jul '11 sept'11 nov'11 jan'12 mrt '12 mei '12 jul '12 sep '12 Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

10 Arbeidsmarkt Twente Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

11 Arbeidsmarkt Twente Seinen op rood voor de Twentse Arbeidsmarkt > Hoge werkloosheid waarbij oplopende jeugdwerkloosheid extra zorgen baart > Dalend aantal vacatures zelfs in sectoren die de afgelopen jaren nog (stevig) groeiden zoals de zorg en de zakelijke dienstverlening. > In de bouw en de industrie zijn sinds 2008 ongeveer arbeidsplaatsen verdwenen in Twente. Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

12 Arbeidsmarkt Twente Zijn er lichtpuntjes? > Groei in de high tech sectoren. > Logistieke sector begint zich tot speerpunt te ontwikkelen > Vanaf 2014 wordt er jaarlijks weer een lichte groei van de werkgelegenheid verwacht. Daarbij volgt Twente de landelijke trend. Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

13 Arbeidsmarkt Twente Platform Onderwijs Werk en Inkomen Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

14 Arbeidsmarkt Twente Deelnemers POWI op dit moment > Deelnemers POWI: > wethouders SZ uit Hengelo, Almelo, Enschede > vz. College van Bestuur ROC van Twente > vz. College van Bestuur Saxion > portefeuillehouder Werk Regio Twente > directeur UWV Twente > vertegenwoordiger namens VNO/NCW en MKB Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

15 Arbeidsmarkt Twente POWI richting de toekomst > Evenwichtiger aandacht voor terreinen Onderwijs, Werk en Inkomen > Nu al terug te vinden in beleidsdocumenten: Economische Motor Twente, Human Capital Agenda Twente en Twents Arbeidsmarktplan > Vertegenwoordiging in het platform gaat bestaan uit 4 ondernemers, 4 onderwijsvertegenwoordigers en 4 wethouders. Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

16 Arbeidsmarkt Twente Samenwerking in Twente > SUWI > In maart van dit jaar 7 puntenplan gemaakt over de uitwerking van gezamenlijke aanpak tussen UWV en gemeenten. > Kern is dat gezamenlijke werkgeversbenadering en werkzoekendenregistratie plaatsvindt op subregionaal niveau. > Komende tijd trekken Enschede en Hengelo samen op om de gemeenschappelijke aanpak verder vorm te geven. > Het UWV en het onderwijs zijn bij bovenstaande ontwikkelingen onze partners. Datum: 4 oktober 2012 spreker:patrick Welman

17 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Praktijkvoorbeeld 2: Arnhem Hans Zuidema Voormalig regionaal projectleider Wet Werken Naar Vermogen en sectorhoofd W&I bij Gemeente Arnhem

18 Werken aan werk! Werken aan werk, de werkgeversaanpak en de inrichting van de regionale arbeidsmarktsamenwerking: Wat is effectief, op welke schaalniveau pak je het aan? Welke samenwerking is nodig en met wie? Hoe zet u uw visie en strategie neer voor uw eigen regio? VNG Overijssel - Platform sociaal domein Gemeentehuis Raalte, 4 oktober 2012 Hans Zuidema 18

19 Insteek en achtergrond Sectorhoofd Werk en Inkomen Arnhem Strategisch beleid sociaal domein Arnhem Strategiebepaling voor SW bedrijven Projectleider Regionale samenwerking werk en inkomen regio Arnhem Modernisering Werk en Inkomen (LEAN) Samenhang decentralisaties: transformaties in het sociale domein Programmamanager implementatie LEAN Ambtenaar en (deeltijd)ondernemer Strategie, management en LEANverbeteren 19

20 Even naar de bredere context 20

21 Bestuurlijke actualiteit De Krom (juni 2012): gevolg val kabinet er komt voorlopig geen één regeling voor iedereen met arbeidsvermogen. brede invoering van loondispensatie komt niet per 1 januari 2013 beschikbaar -> tijdelijke wet loopt dan af Wajong blijft - zoals nu is georganiseerd - bij UWV. Verscherpte indicatiestelling gaat niet door. Wsw-indicatiestelling wordt voorlopig niet aangescherpt. Geen gebundeld participatiebudget (inclusief SW) per 1 januari Efficiencykorting op de Wsw gaat niet door (vooralsnog ook na ) Herstructureringsfaciliteit van 400 miljoen euro is vervallen. 21

22 Bestuurlijke actualiteit Inzet VNG: samen sterker uit de crisis De beweging van meer taken en verantwoordelijkheden naar gemeenten in het brede sociale domein moet worden doorgezet. Geef meer ruimte rond de decentralisaties aan gemeenten t.b.v. het bereiken van samenhang en betere toepasbaarheid op lokaal niveau. Participatie en zelfredzaamheid: mensen willen graag volwaardig en actief mee doen, dat is goed voor mensen zelf en essentieel uit economisch perspectief Gebruik de kracht van en binnen de samenleving en ga uit van de mensen zelf in plaats van de heersende systemen. Traditionele oplossingen voldoen niet meer: er is een omslag nodig van systeemdenken naar denken vanuit burgers, hun maatschappelijke verbanden en het bedrijfsleven zelf. Zo ontstaat innovatieve kracht. 22

23 Bestuurlijke actualiteit Inzet G32, G4, VNG Meedoen in de samenleving moet voor iedereen lonen wie kan werken moet werken en iedereen werkt naar wat hij kan één inkomensregeling voor de onderkant arbeidsmarkt komt in de plaats van WWB, WAJONG en SW instroom WSW en Wajong stopzetten en WSW via natuurlijk verloop afbouwen zonder gedwongen ontslagen groot beroep op werkgevers, met als basis lokaal en regionaal te maken afspraken de werkgever dragen bij door loonwaarde op basis van een landelijk normenkader, waarbij gemeenten verantwoordelijk voor de concrete aanpak richting de werkgevers wie werkt naar vermogen ontvangt tenminste het WML per gewerkt uur decentraliseren en ontschotten regelingen arbeidsmatige dagbesteding en - begeleiding 23

24 De decentralisaties Overtuigingen rond de decentralisaties Burger overheid: burger hangt teveel aan overheid en moet meer zelf doen De overheid heeft teveel in voorzieningen ingericht en op basis van het gelijkheidsbeginsel voor iedereen beschikbaar gesteld De overheid moet of kan niet alles meer oplossen, maar moet meer overlaten aan de samenleving Onbetaalbaarheid voor de overheidsfinanciën Er zijn perverse prikkels binnen diverse stelsels die leiden tot hogere kosten Overregulering en teveel bestuurlijke drukte Versplinterde dienstverlening en verkokering: waar de burger zorg nodig heeft werkt alles teveel langs elkaar heen Uitdaging voor de gemeenten: Met decentralisatie naar de gemeenten kan meer afstemming ontstaan en de voorzieningen efficiënter worden ingezet. Dit leidt tot afname van kosten en er kan een kanteling worden gerealiseerd. 24

25 Transformatie sociaal domein De kanteling Eigen regie en verantwoordelijkheid van de burger Ondersteuning uit het eigen netwerk: familie, vrienden, en hierna de civil society: buren, vrijwilligers en maatschappelijke organisaties Preventie en facilitering gaan voor zorg en curatief handelen Nadruk op collectieve voorzieningen i.p.v. individuele verstrekkingen Vraagbegeleiding: van recht naar de vraag wat is hier echt nodig? Kijken naar geheel i.p.v. naar de gefragmenteerde deelvragen van de burger Zo nodig gerichte interventies en ingrijpen (eropaf) Niets doen, faciliteren en (alleen als echt nodig) interveniëren 25

26 Transformatie sociaal domein Belangrijke uitgangspunten Van verzorging(staat) en naar participatie(staat) Iedereen doet mee en wordt aangesproken naar vermogen mee te doen Benutten eigen kracht en verantwoordelijkheid persoon en eigen sociale omgeving en vrijwillige inzet: a. wat je zelf kan doen moet je ook zelf doen en b. beroep op wederkerigheid Zelfredzaamheid, ontzorgen en normaliseren en versterken preventie: een beetje gek is best normaal Dicht bij de burger organiseren, aansluiten op eigen leefomgeving Aanbrengen samenhang, tegen verkokering en fragmentatie Beperken professionele ondersteuning en dure individuele voorzieningen (versterken 0e, 1e en terugdringen 2e lijn) Meer met minder middelen Leidend is het gewenste resultaat Lokaal/regionale verantwoordelijkheid 26

27 Transformatie sociaal domein Vier kernpunten Nieuwe balans verantwoordelijkheden burger en overheid. Mondigheid en zeggenschap, maar ook: wat je zelf kan doen moet je ook zelf doen (zelfregie, eigen kracht en verantwoordelijkheid) Participatie en wederkerigheid staat voorop: iedereen kan meedoen en moet meedoen Fundamenteel vernieuwen is nodig. De huidige werkwijze voldoet niet en past niet meer Schaarste financiële middelen dwingt de verandering definitief af 27

28 Uw agenda Is dit uw agenda? Wat we doen werkt niet altijd goed Er zijn veel ideeën (goed en minder goed) Er is een structureel financieel probleem dus het moet echt véél goedkoper Om dit op te lossen willen het echt vanuit andere principes en een andere benadering doen Kortom: we gaan (moeten) het anders doen! Snijden én innoveren: Hoe ontwikkelen we echte kwaliteit binnen het domein werk en inkomen, tegen heel veel lagere kosten? 28

29 Hoe vertaal ik dit naar de praktijk? 29

30 van buiten naar binnen kijken Perspectief van de werkgever Gemotiveerde mensen die iets voor mijn bedrijf voelen en komen om hier te werken Geen betutteling: ik kies mijn eigen oplossingen Hulp bij dingen die waar ik als werkgever niks mee kan (bijv schulden, dreigende huisuitzetting etc) Geen gedoe, eenduidige en eerlijke informatie, bereikbaarheid (24/7) en klaar is klaar Snelheid van handelen, zakelijk contact en nakomen van afspraken Alles wat ik niet direct snap of moeilijk is, leidt af Als je me niet kan helpen zoek ik een andere oplossing 30

31 Kantelen Werk en de gekantelde aanpak (1/2) Werk vinden: dat doe je zelf! Wie kan werken, moet werken! Uitgaan van mogelijkheden en van eigen verantwoordelijkheid: wat kan je morgen zelf doen om eigen inkomsten te verwerven? Iedereen heeft wel een beperking of een vlekje, dat is vrij normaal. Vraag is wat kan je wel? Inzet van elke bemiddelaar is zo licht mogelijk: wat kan je zelf en wat via je eigen sociale netwerk? Wat kan met inzet van algemene voorzieningen? Geen overname verantwoordelijkheid door professionals (jouw werkloosheid is jouw werkloosheid, jouw schuld is jouw schuld ) Focus: werk is het startpunt, niet het eindpunt van elke activiteit! Voor elke werkzoekenden: bij welke werkgever ga je aan de slag om jouw toekomstplannen dichterbij te brengen? 31

32 Kantelen Werk en de gekantelde aanpak (2/2) Stimuleren van wat de samenleving (markt) zelf kan regelen Preventie voorop: hoe zorgen we dat scholen direct de brug naar de arbeidsmarkt slaan? De werkgever wordt aangesproken vanuit zijn belang, mogelijkheden en verantwoordelijkheid én wederkerigheid (SROI) Dure specialistische 2e lijn alleen als het écht niet zonder kan (trajecten, detacheringspools, inzet SW infrastructuur), 2 e lijns voorzieningen zijn tijdelijk en gericht op versterken eigen kracht, zelf-organiserend vermogen en hulp vanuit het eigen sociale netwerk Sturen op resultaten en feiten (ipv meningen, inspanningen en structuren) 32

33 Succesfactoren Navigatieknopen voor succes Werkgevers staan centraal: werkgevers hebben sleutel in handen om mensen aan regulier werk te helpen. Uitvoeringsorganisaties zijn primair intermediair, de werk- en participatie infrastructuur moet met en bij werkgevers en opdrachtgevers worden ontwikkeld. Iedereen aan het werk: voor iedereen geldt: het - binnen de eigen mogelijkheden - realiseren van een economisch zelfstandig bestaan Werken naar vermogen: steeds staat het genereren van eigen inkomsten voorop: door het werken naar vermogen (realiseren van de optimale loonwaarde) maar ook door bijverdiensten, parttime werk, en door deeltijdondernemerschap (zzp). Denken in mogelijkheden niet in beperkingen Goede logistiek, slim en uitstroomgericht organiseren: klantprioritering, klantsegmentatie, slim inzetten van intake en diagnostiek, sturen op wachttijden en wachtrijen Echt vraaggericht werken: arbeidsontwikkeling wordt personeelsontwikkeling en werken met instroomprojecten Social return: volledig inzetten en goed benutten Financiën: direct in beeld brengen, houden en op sturen! 33

34 Ervaringen Samenwerking regio Arnhem (11 gemeenten) Zinvolle acties en samenwerkingsprojecten doorzetten: zo veel mogelijk mensen aan het werk en maatschappelijk zinvol actief, temporiseren waar noodzakelijk Samenwerking rond werk en inkomen op 10 acties Bestand in beeld -> gestart De decentralisaties in samenhang -> gestart Werkgeversbenadering -> gestart Wajong -> gestart Arbeidsmarktinformatie -> UWV levert Werken met loonwaarden -> gestart én on hold Onderzoek samenwerking inkomen -> gestart Primaire proces dienstverlening -> gestart Regiocontract onderwijs & arbeidsmarkt (2013) Beleids- en juridische samenwerking (later) 34

35 Lokaal/regionaal organiseren Overtuiging/ambitie Lokaal wat lokaal kan, regionaal wat moet Ik wil dat mijn burgers lokaal geholpen kunnen worden Ik ben zelf risicodrager Lokale autonomie is een hoog goed Overtuiging/ambitie Regionale aanpak, met de ruimte voor lokaal maatwerk De regionale schaal is nodig voor een effectief aanpak We dragen samen risico Het netwerk maakt ons tot een sterke regio Samenwerkingsvorm Regionale overlegstructuur voor afstemming Geen echte financiële gevolgen voor individuele gemeenten, wel intergemeentelijke deals Bundeling ambtelijke capaciteit Gezamenlijke beleidsontwikkeling Gezamenlijk gesprek met externe partijen waar nodig/logisch Taken worden lokaal uitgevoerd Samenwerkingsvorm Geformaliseerde samenwerking Gezamenlijke financiering, organisatievorm met verantwoording naar gemeenten Bundeling ambtelijke capaciteit Regionaal beleidsplan, lokaal laten goedkeuren en vaststellen Regionale deals met contractpartijen Efficiënt organiseren wettelijke taken 35

36 Lokaal/regionaal organiseren Advies We kunnen nog een tijdje uit de voeten met lokaal en licht regionaal organiseren maar We groeien toe naar een formelere organisatievorm op regionale schaal, die ook breder is dan alleen het domein werk en inkomen We moeten naar een andere, gekantelde aanpak! Hoe schakel je ondertussen effectief? Zoek oplossingen werkend vanuit de vraagkant: wat helpt om werkgever en de potentiele werknemer te verbinden? Pak voor elke vraag het makkelijkste (vaak laagst passende) schaalniveau. Structure follows strategy! 36

37 Ervaringen Ervaringen met werkgeversaanpak Arnhem Werkgeversservicepunt/samenwerking UWV Bemiddeling aan de poort (gemeentelijk) Projectontwikkeling (gemeentelijk) Verbinding EZ, bedrijfsbezoeken Branchegerichte aanpak (o.a. zorg, detailhandel/horeca) Social return: projectbureau Regionale uitwisseling: ontwikkelvariant 2/3, gezamenlijke benadering grote bedrijven Landelijk netwerk (o.a. NUON/Alliander en Post NL) 37

38 Ervaringen Aanpak 3D - regio Arnhem Beleidsnota s en beleidsvorming per domein: ABWZ, Jeugdzorg, WWNV Deelvisies schuiven naar elkaar toe: uitwisseling van kennis, uitwisseling tussen projectleiders en bestuurders Vorming regionale visie op de decentralisaties (conceptdocument) Koers op proeftuinen en experimenten in 2013 als opmaat voor de definitieve invoering (wetswijzigingen) Koers op actieve uitwisseling bestuurders en aanbieders in sociale domein Regionale samenwerking: visieniveau gemeenschappelijk met maximale ruimte voor lokale uitvoering 38

39 Visie werken aan werk Hoge mate van constanten in visie en missie: - werk is essentieel voor mensen, voor het functioneren van de arbeidsmarkt en de economie, werk gaat boven uitkering - beperken uitkeringslasten is nodig voor overheidsfinanciën en draagvlak, bijstand (sociale zekerheid) is een echte vangnetvoorziening Lokaal/regionaal organiseren is belangrijk: - Taken vragen regionale schaal van organiseren - Samenwerkende gemeenten zijn logische en goede uitvoerders voor de problematiek van de onderkant van de arbeidsmarkt, de regionale arbeidsmarkt en schakel in belangrijke ketens (onderwijs, hulpverlening, lokaal/regionaal netwerk werkgevers) Visie op de dienstverlening: de kanteling - naar klanten: in dienstverlening uitgaan van zelfredzaamheid, eigen kracht, eigen ruimte, aanboren en benutten eigen sociale netwerk én verantwoordelijkheid voor keuzen in het eigen leven (géén hospitalisatie maar professionele ondersteuning) - van werken vanuit wantrouwen naar werken vanuit smart trust (van low trust naar smart trust, bij handhaving betekent dit high penalty ) Manier van organiseren: kan beter! - moderne (e-)dienstverlening, snelheid, duidelijkheid, transparant, hoog professioneel niveau, klantgericht - excellente resultaatgericht organiseren, meebewegend met de buitenwereld, gericht op realiseren doelen, andere rol(neming) uitvoerders, extern, gericht op slim bouwen samenwerking en vitale coalities 39

40 Verbinden Werkgevers, werkgevers, werkgevers Krapte is niet perse een kans voor de onderkant Samenwerking met werkgevers is bepalend voor het succes, noodzaak van meer vacatures, instroomprojecten, leerbanen en stages die passen bij de doelgroepen Aansluiting onderwijs en arbeidsmarkt is essentieel (noninterventie en preventie) Instroomprojecten ontwikkelen bij en met werkgevers, zet werkgevers in de rol van eigenaar van instroomprojecten Werkgevers aanspreken op hun eigen mogelijkheden (opleiding, WVA, sectorfondsen etc) Benutting social return en wederkerigheid De gemeente faciliteert het proces en beperkt inzet van middelen en instrumenten 40

41 Verbinden Verbinden als sleutelwoord Werkgevers moeten echt centraal komen te staan. Wees daarin pragmatisch: concentreren op wat werkt (inhoud) en niet op hoe het zou moet (organisatie) Benut alle bij werkgevers aanwezige kennis en middelen (begeleiding, vak-vereisten, financiering, sectormiddelen etc) Zo snel mogelijk bij een echte werkgever: mensen maken de grootste kans op een reguliere baan, als zij vanaf de start in een reguliere werkomgeving actief zijn De burger (en de werkgever en u als wethouder) wil oplossingen en geen langs elkaar heen werkende loketten. Organisaties die vasthouden aan kolom-denken krijgen het zwaar. Je moet dus verbinden en de samenhang zien, breder dan alleen werk en inkomen. Be Stupid Simple: alle dingen zonder dubbelingen en onnodige fratsen organiseren (maximaal LEAN). Niet alles moet eerst uitgebreid getest, op traject, is moeilijk plaatsbaar of multiproblem! 41

42 Vragen Wat houdt u op dit moment het meeste bezig? Wat zou er beter moeten gaan lopen? Waarin wilt u verbeteren? Waar zitten voor u discussiepunten? Welke voorbeelden van een effectieve aanpak heeft u om te delen? 42

43 Contactgegevens drs H.P. Zuidema MPM (Hans) Gemeente Arnhem Telefoon: (026) bezoekadres: Eusebuisbuitensingel 53 ZO! - organisatieadvies hans.zuidema@zo-advies.nl Mobiel postadres: Gemeente Arnhem Postbus LK Arnhem Free-paper over het transformatieproces in het sociaal domein is op te vragen per 43

44 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Workshop: van stip tot strategie VNG programma Vakmanschap Stephan Reusken Franka van Alphen

45 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

46 Vereniging van Nederlandse Gemeenten

47 Vereniging van Nederlandse Gemeenten Visie WNV: van stip tot strategie Wat hebben we nodig om samen tot een gedragen visie rond Werken naar Vermogen te komen? Hoe geven we het visietraject al kenmerken van de gewenste situatie? Wat is het verbindende verhaal waar wij achter staan en hoe vertellen we dit gezamenlijk? Zijn onze interventies en communicatie uitingen doorspekt van de gezamenlijke stip op de horizon? Wat is onze voorkeursstijl, denken versus doen? Hoe organiseren we bouncen?