Inhoudstafel A. EVOLUTIE VAN DE BINNENLANDSE WERKGELEGENHEID EN DE BEROEPSBEVOLKING PER GEWEST Evolutie van de beroepsbevolking...

Transcriptie

1

2

3 Inhoudstafel VOORWOORD INLEIDING A. EVOLUTIE VAN DE BINNENLANDSE WERKGELEGENHEID EN DE BEROEPSBEVOLKING PER GEWEST Evolutie van binnenlandse werkgelegenheid... 3 a. Evolutie van de aandelen binnenlandse werkgelegenheid per gewest... 5 b. Evolutie van de aandelen binnenlandse werkgelegenheid per geslacht en gewest... 5 c. Verdeling van de binnenlandse werkgelegenheid per nijverheidstak in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Evolutie van de beroepsbevolking... 7 B. EVOLUTIE VAN DE BEZOLDIGDE ARBEID VOLGENS STATUUT, GESLACHT EN GEWEST Algemene evoluties Handarbeiders Hoofdarbeiders Hand- en hoofdarbeiders Evolutie van het aantal werknemers in de privé- en openbare sector volgens geslacht en gewest Werknemers in de privé-sector Werknemers in de publieke sector Evolutie van het aantal bezoldigde arbeiders en inrichting volgens omvang van de inrichtingen voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, Brabant en België a. Arbeiders b. Inrichtingen Evolutie van het aantal bezoldigde werknemers per nijverheidstak in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest Evolutie van de bezoldigde arbeid en het aantal inrichtingen sedert 1980 per gemeente a. Bezoldigde arbeid Evolutie van de bezoldigde arbeid per gemeente en gemeentelijk aandeel t.o.v. het Gewest b. Inrichtingen C. VERDELING VAN DE HAND- EN HOOFDARBEIDERS PER GEMEENTE IN NACE2 OP 30 JUNI Intragemeentelijke verdeling van de hand- en hoofdarbeiders per nijverheidstak op 30 juni Intergemeentelijke verdeling van de bezoldigde werknemers per nijverheidstak in NACE2 op 30 juni Verdeling van de handarbeiders per nijverheidstak op 30 juni

4 Lijst der grafieken Grafiek 1 : Evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid per gewest sedert juni 1986 in indices (juni 1981 = 100)... 6 Grafiek 2 : Evolutie van de bezoldigde arbeid sinds 1989 in de drie gewesten en Brabant (1989=100) Grafiek 3 : Verdeling van de bezoldigde werknemers in Brussel op 30 juni Grafiek 4 : Evolutie in relatieve waarden van de bezoldigde arbeid en het aantal inrichtingen per gemeente tussen 1980 en Grafiek 5 : Aandeel van de bezoldigde werkgelegenheid van de Brusselse gemeenten en in het Gewest in 1980 en

5 VOORWOORD In mijn hoedanigheid van Minister-Voorzitter, bevoegd voor het Tewerkstellingsbeleid, wens ik de BGDA te danken voor het publiceren van deze bundel van statistische gegevens over de evolutie van de werkgelegenheid in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. Deze informatie bevestigt een aantal gekende gegevens, rekent af met een aantal vooroordelen en laat vooral toe om het politieke debat op een objectieve wijze nieuw leven in te blazen. De situatie zoals ze hierin beschreven staat, lijkt mij voldoende verontrustend om een algemene oproep tot globale mobilisering te lanceren naar alle socioeconomische actoren van het Gewest. Tezamen moeten we zorgen voor een grotere werkgelegenheid voor de Brusselaars in het kader van een meer solidaire stedelijke economie. Charles PICQUE

6 INLEIDING Na de moeilijke recessie die het begin van de jaren '90 heeft gekenmerkt, leek het ons onontbeerlijk om een voorlopige balans op te maken van de gevolgen hiervan in termen van tewerkstelling. De aanleiding daartoe wordt ons gegeven door de recente verschijning van een reeks statistieken die een geregionaliseerd overzicht geven van de tewerkstelling en de beroepsbevolking. De gegevens van het Ministerie van Tewerkstelling en Arbeid hebben betrekking op de periode Wij hebben een iets bredere periode in acht genomen, met name tot juni 1994, door een synthese van de brutogegevens van de RSZ eraan toe te voegen. Deze cijfers vormen immers de enige thans beschikbare bron om de recente evolutie van de bezoldigde arbeid in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest te beoordelen. Uit deze actualisering blijkt dat reeds bestaande tendensen zich voortzetten en zelfs in omvang toenemen. Het aantal nieuwe arbeidsplaatsen tijdens groeiperiodes blijft namelijk vrij gering, terwijl de fases van recessie gepaard gaan met een achteruitgang van de werkgelegenheid die groter is dan in de rest van het land. Van 1981 tot 1992, kent de binnenlandse tewerkstelling (bezoldigd+niet-bezoldigd) een terugval van 3%, wat omgekeerd evenredig is met het nationale groeipercentage over dezelfde periode. In het kader van deze evolutie hebben in de loop der jaren de componenten van de binnenlandse werkgelegenheid binnen het Gewest gevoelige veranderingen ondergaan: toename van de vrouwelijke arbeid, vermindering van de bezoldigde arbeid, toename van het aantal zelfstandigen, inkrimping van het aantal handarbeiders. Alhoewel iedereen zich wel bewust is van de omvang van het fenomeen van desindustrialisatie waarmee het Gewest te kampen heeft, toch wordt zelden onderstreept dat de groei van de tertiaire werkgelegenheid in het Brusselse Gewest kleiner is dan in de andere gewesten. De achteruitgang van de globale binnenlandse werkgelegenheid gaat gepaard met een inkrimping van de actieve Brusselse bevolking die 4% minder bedraagt over de in acht genomen periode. We merken op dat de evolutieprofielen van de tewerkgestelde actieve bevolking heel wat gelijkenissen vertonen met die van de globale werkgelegenheid, met uitzondering van het niveau van de tewerkgestelde actieve vrouwelijke bevolking in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest dat de neiging vertoont om te stagneren. De ongunstige positie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest lijkt er nog meer op achteruit te zijn gegaan tijdens het laatste conjuncturele dieptepunt, dat zich sneller in Brussel heeft doen gevoelen dan in de rest van het land. Sinds 1991 is het aantal bezoldigde arbeidsplaatsen verminderd. Tussen 1991 en 1994 telt het Gewest een verlies van jobs, hetzij 4,6%. In de privé-sector zijn ongeveer arbeidsplaatsen tijdens die periode uit de statistieken verdwenen, wat overeenkomt met een dalingscoëfficiënt van 10%, terwijl dit cijfer op nationaal vlak tot 3% beperkt blijft. Dit betekent dat in die periode 60% van de globale privétewerkstelling in Brussel verloren is gegaan.

7 We stellen vast dat de daling van het aantal handarbeiders wederom het meest uitgesproken is in het BHG, zonder dat, zoals in Vlaanderen en Wallonië, een voldoende stijging van het aantal hoofdarbeiders werd waargenomen. De kleine en middelgrote ondernemingen, waarvan het aantal tijdens de laatste recessie lichtjes is teruggezakt, noteren echter op lange termijn een toename van de werkgelegenheid, wat van de grote ondernemingen niet kan worden gezegd (met uitzondering van de categorie van 500 tot 999). Dit statistisch overzicht wordt afgesloten met een vrij gedetailleerde voorstelling van de evolutie van de werkgelegenheid per gemeente. Daar stellen we vast dat de algemene problemen van het Gewest verre van gelijk gespreid zijn. In 1994 was Brussel-Stad nog goed voor 41% van de bezoldigde arbeid, terwijl in de jaren 80 de differentiatie tussen de andere gemeentes is toegenomen. In grote lijnen kan worden gesteld dat de nieuwe ruimtelijke configuratie van de werkgelegenheid de tendens vertoont om zich te concentreren in de zuidoostelijke gemeentes, waar de groeicoëfficiënten systematisch hoger liggen dan het gewestelijke gemiddelde.

8 Dit statistisch overzicht beslaat de periode van 1981 tot 1992 voor alles wat met binnenlandse werkgelegenheid en actieve bevolking te maken heeft. Deze gegevens zijn afkomstig van een recente publikatie van het Ministerie van Arbeid en Tewerkstelling. Wat de bezoldigde arbeid afzonderlijk betreft, wordt de periode van 1980 tot 1994 in acht genomen op grond van de traditionele gedecentraliseerde statistiek van 30 juni, verspreid door de RSZ. We vestigen de aandacht wel op het feit dat deze reeksen niet als dusdanig vergelijkbaar zijn, aangezien de toegepaste methodologieën verschillen. De ruimte waarover wij beschikken, laat ons niet toe het belangrijke methodologische werk weer te geven dat door het MTA voor de produktie van die gegevens werd ontwikkeld. Daarom raden wij de lezer ten stelligste aan om de basisdocumenten te raadplegen. 1 We preciseren echter dat de schatting van de beroepsbevolking resulteert uit verschillende administratieve bronnen zonder zich te beperken tot een loutere compilatie. "De gehanteerde definities en de benadering van het geheel gaan verder dan de classificaties van reglementaire aard". We vinden opeenvolgend : A. Evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid en de beroepsbevolking per gewest 1. De evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid per gewest Zeer schematisch bevat de binnenlandse werkgelegenheid : "Alle personen ouder dan 14 jaar die minstens 1 uur per week tewerkgesteld zijn in een in België gevestigde produktie-eenheid". Twee groepen kunnen onderscheiden worden : - de loontrekkende werkgelegenheid (openbare en privé-sector) - de niet-loontrekkende werkgelegenheid (zelfstandig en helper) 2. De evolutie van de beroepsbevolking per gewest "De beroepsbevolking omvat alle personen ouder dan 14 jaar die zich op 30 juni van het referentiejaar op de arbeidsmarkt aanbieden. Het begrip beroepsbevolking beperkt zich enkel tot de in België gevestigde bevolking ongeacht of zij tewerkgesteld is (in eigen land of in het buitenland) of werkloos". De in het buitenland woonachtige werknemers tewerkgesteld in Belgische produktie-eenheden worden bijgevolg uitgesloten. 1 MTA, "De beroepsbevolking in België, 4 gewesten, toestand op 30 juni 1992" serie : kijk op de arbeidsmarkt, mei "De beroepsbevolking in België, 3. methodologische nota" serie : kijk op de arbeidsmarkt, september

9 De beroepsbevolking omvat dus : binnenlandse werkgelegenheid + grensarbeiders uit België werkzaam in het buitenland - grensarbeiders uit het buitenland werkzaam in Belgische produktie-eenheden = werkende beroepsbevolking + werklozen (NWWZ) = totale beroepsbevolking - miliciens - gewapende macht = burgerlijke beroepsbevolking De overgang van de binnenlandse werkgelegenheid (plaats van tewerkstelling) naar de beroepsbevolking (woonplaats) werd gerealiseerd door de schatting van de intergewestelijke stromingen op grond van de gecorrigeerde resultaten van de enquêtes op de werkkrachten. De loontrekkende werkgelegenheid zoals ze voorkomt in de schatting van de binnenlandse werkgelegenheid is zelf het resultaat van een schatting van het MTA dat op basis van brutogegevens van de RSZ overgegaan is tot een zeker aantal correcties (dubbeltellingen, ontbrekende categorieën,...). B. Evolutie van de bezoldigde arbeid volgens statuut, geslacht en gewest Wat opvalt bij het lezen van de gegevens in de gedecentraliseerde statistiek van de RSZ, zijn de grote verschillen. Uit deze statistiek haalden we de vergelijkende evolutie van de bezoldigde arbeiders van de drie gewesten, Brabant en het hele land volgens het statuut en het geslacht van de werknemers, volgens de aard van de sector (openbaar of privé), volgens de omvang van de inrichtingen, alsook de evolutie binnen het BHG van de bezoldigde arbeid per nijverheidstak en per gemeente. Ten slotte wordt een inter- en intragemeentelijke verdeling van de hand- en hoofdarbeiders per gemeente en per nijverheidstak in Nace 2 voorgesteld. 2

10 A. Evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid en de beroepsbevolking per Gewest 1. Evolutie van binnenlandse werkgelegenheid 2 Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 totaal Juni ,1 92,5 93,9 103,1 96,9 98,0 105,1 87,9 91,0 103,9 93,5 95,2 Juni ,9 90,3 92,2 103,3 97,0 98,1 106,7 86,3 89,9 104,8 92,7 94,6 Juni ,0 89,8 91,9 103,9 97,4 98,5 108,6 86,9 90,7 106,0 92,9 95,0 Juni ,9 89,6 92,0 105,1 99,2 100,3 109,6 87,6 91,5 107,2 94,0 96,2 Juni ,9 89,7 92,3 106,1 100,3 101,3 110,7 87,9 91,9 108,3 94,6 96,8 Juni ,8 88,7 91,5 107,4 100,3 101,5 111,3 86,9 91,2 109,4 93,9 96,4 Juni ,3 86,8 89,6 107,5 99,5 100,9 111,0 86,1 90,5 109,1 92,8 95,4 nietloontrek. Binnenlandse werkgelegenheid naar beroepsstatuut en gewest - Mannen Brussel Vlaanderen Wallonië Land nietloontrekloontrek. niet- nietloontrek. loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. nietloontrek. Binnenlandse werkgelegenheid naar beroepsstatuut en gewest - Vrouwen Brussel Vlaanderen Wallonië Land nietloontrekloontrek. niet- nietloontrek. loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 totaal Juni ,4 102,0 102,6 107,0 108,2 107,9 107,9 100,7 102,1 107,2 104,7 105,1 Juni ,3 102,4 103,2 108,2 111,9 111,2 109,8 102,3 103,7 108,9 107,0 107,3 Juni ,1 104,8 105,6 109,4 116,5 115,1 111,5 106,3 107,3 110,4 111,0 110,9 Juni ,0 105,9 106,9 112,0 120,3 118,7 114,0 107,0 108,3 113,0 113,3 113,2 Juni ,9 107,7 108,8 114,2 124,7 122,6 116,1 108,8 110,2 115,3 116,4 116,2 Juni ,6 106,9 108,4 117,0 126,8 124,9 117,8 108,7 110,4 117,6 117,2 117,3 Juni ,6 106,6 108,0 118,2 127,2 125,4 118,2 110,1 111,6 118,3 117,7 117,8 2 Bron : MTA. Het MTA heeft voor een klein aantal werknemers de plaats van tewerkstelling en de woonplaats niet kunnen bepalen; Dit aantal zorgt voor een verschil tussen de raming van het koninkrijk en de raming van de drie gewesten. 3

11 nietloontrek. Binnenlandse werkgelegenheid naar beroepsstatuut en gewest - Mannen + Vrouwen Brussel Vlaanderen Wallonië Land nietloontrekloontrek. niet- nietloontrek. loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. totaal loontrek. Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 totaal Juni ,6 96,3 97,3 104,5 100,7 101,4 106,2 92,5 95,0 105,2 97,4 98,7 Juni ,8 95,1 96,5 105,2 102,0 102,6 107,9 92,0 94,9 106,3 97,7 99,1 Juni ,3 95,7 97,3 106,0 103,8 104,2 109,7 93,8 96,7 107,6 99,2 100,6 Juni ,6 96,0 97,9 107,7 106,3 106,6 111,2 94,5 97,6 109,4 100,8 102,2 Juni ,9 96,8 98,8 109,1 108,5 108,6 112,7 95,4 98,5 110,9 102,2 103,7 Juni ,2 95,9 98,2 111,0 109,2 109,5 113,7 94,7 98,1 112,5 102,1 103,8 Juni ,8 94,6 96,9 111,5 108,8 109,3 113,7 94,7 98,1 112,6 101,5 103,4 Binnenlandse werkgelegenheid Brussels gewest Vlaams gewest Waals gewest Land Verschil 81/92-3,12% 9,30% -1,86% 3,36% Verschil 91/92-1,31% -0,20% 0,01% -0,44% De groei die tijdens de tweede helft van de jaren tachtig de evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid in België heeft gekenmerkt, bevestigt enerzijds de aanhoudende stijging van het aantal vrouwen op de arbeidsmarkt en, anderzijds, de toename van de niet-bezoldigde arbeid. De dalende tendens van de bezoldigde mannelijke arbeid is zeer duidelijk in het Brusselse en Waalse gewest. Voor dit laatste gewest bedraagt de terugval tussen 81 en 92 bijna eenheden (13,2%), wat niet gecompenseerd wordt door de steeds grotere aanwezigheid van vrouwen op de arbeidsmarkt. Men stelt vast dat de stijging van de vrouwelijke arbeid in Brussel het minst uitgesproken is. Hoewel de niet-bezoldigde arbeid in de drie gewesten toeneemt, volstaat dit niet om in het BHG de erosie van de mannelijke bezoldigde arbeid in kwantitatieve termen op te vangen. In het totaal heeft het Brusselse gewest tussen 1981 en ,1% van zijn binnenlandse werkgelegenheid verloren, terwijl het Waalse gewest de daling tot 1,9% heeft kunnen beperken en in Vlaanderen de werkgelegenheid met ruim 9% is gestegen. 4

12 a. Evolutie van de aandelen binnenlandse werkgelegenheid per gewest Brussels gewest Vlaams gewest Waals gewest Juni 81 17,65 53,37 28,98 Juni 86 17,39 54,76 27,85 Juni 87 17,16 55,14 27,69 Juni 88 17,05 55,16 27,79 Juni 89 16,87 55,53 27,60 Juni 90 16,79 55,75 27,46 Juni 91 16,63 56,09 27,28 Juni 92 16,46 56,16 27,38 b. Evolutie van de aandelen binnenlandse werkgelegenheid per geslacht en gewest Brussel Vlaanderen Wallonië Land Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Juni 81 60,43 39,57 65,70 34,30 63,92 36,08 64,25 35,75 Juni 86 58,30 41,70 63,49 36,51 61,23 38,77 61,96 38,04 Juni 87 57,71 42,29 62,83 37,17 60,56 39,44 61,32 38,68 Juni 88 57,07 42,93 62,11 37,89 59,97 40,03 60,66 39,34 Juni 89 56,77 43,23 61,81 38,19 59,95 40,05 60,45 39,55 Juni 90 56,43 43,57 61,28 38,72 59,64 40,36 60,02 39,98 Juni 91 56,32 43,68 60,89 39,11 59,41 40,59 59,72 40,28 Juni 92 55,90 44,10 60,64 39,36 58,97 41,03 59,40 40,60 c. Verdeling van de binnenlandse werkgelegenheid per nijverheidstak in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest Situatie op 30 juni 1992 Niet-loontrekkenden Binnenlandse werkgelegenheid Loontrekkenden Helpers Zelfstandigen Privésector Openbare sector Landbouw Energie en waterhuishouding Niet-energetische delfstoffen, chemische industrie Metaalverwerkende industrie Overige be- en verwerkende industrieën Bouwnijverheid Handel, horeca, reparatiebedrijven Vervoer en verkeer Bank- en verzekeringswezen Overige dienstverlening Totaal

13 Niet-loontrekkenden Binnenlandse werkgelegenheid Loontrekkenden Helpers Zelfstandigen Privésector Openbare sector Landbouw 8,4 27,7 36,1 63,9 0,0 63,9 100 Energie en waterhuishouding 0,1 0,7 0,8 75,5 23,7 99,2 100 Niet-energetische delfstoffen, chemische industrie 0,9 2,6 3,5 96,5 0,0 96,5 100 Metaalverwerkende industrie 0,8 3,9 4,8 94,0 1,2 95,2 100 Overige be- en verwerkende industrieën 2,7 13,3 16,0 83,9 0,0 84,0 100 Bouwnijverheid 3,7 15,2 18,9 81,1 0,0 81,1 100 Handel, horeca, reparatiebedrijven 9,8 20,7 30,5 69,4 0,1 69,5 100 Vervoer en verkeer 0,7 4,1 4,7 19,1 76,2 95,3 100 Bank- en verzekeringswezen 1,1 12,4 13,5 72,9 13,7 86,5 100 Overige dienstverlening 1,0 6,7 7,7 34,4 57,8 92,3 100 Totaal 2,8 10,6 13,4 55,3 31,2 86,6 100 De structuur van de niet-bezoldigde arbeid per nijverheidstak toont aan dat de uitbreiding van de tertiaire sector in deze categorie nog groter is dan in de categorie van de bezoldigde arbeid. De belangrijkste nijverheidstak binnen de groep van zelfstandigen en aanverwante beroepen blijft de "Handel - Horeca" (41,4%), gevolgd door de krediet- en verzekeringsinstellingen en vooral de "Diensten aan ondernemingen" (20,39%) en "Andere diensten" (22,8%), hetzij een totaal van 84,6% van de niet-bezoldigde arbeid in het BHG. Grafiek A : Evolutie van de binnenlandse werkgelegenheid per gewest sedert juni 1986 in indices (juni 1981 = 100) Vlaanderen België Brussel Wallonië juni 86 juni 87 juni 88 juni 89 juni 90 juni 91 juni 92 6

14 2. Evolutie van de beroepsbevolking 3 Beroepsbevolking naar gewest - Mannen Brusse l Vlaande re n W allonië werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Juni 86 92,2 130,1 96,0 97,1 92,8 96,9 92,8 130,7 95,8 Juni 87 90,4 107,4 92,1 97,0 89,3 96,6 92,0 132,9 95,2 Juni 88 89,9 102,4 91,1 97,3 75,9 96,0 92,8 120,9 95,1 Juni 89 89,7 96,2 90,3 98,8 62,9 96,6 93,8 110,0 95,1 Juni 90 89,8 92,6 90,0 99,7 58,8 97,2 94,4 106,3 95,4 Juni 91 88,8 103,8 90,3 99,6 67,2 97,6 93,9 116,4 95,7 Juni 92 87,0 114,8 89,7 98,8 77,5 97,5 93,2 131,8 96,3 Beroepsbevolking naar gewest - Vrouwen Brusse l Vlaande re n W allonië werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Juni 86 99,2 131,8 103,2 107,6 111,2 108,2 102,7 125,4 106,4 Juni 87 99,2 113,6 100,9 110,7 110,2 110,7 104,3 125,9 107,9 Juni ,9 111,6 102,2 114,7 98,3 112,1 107,8 120,8 109,9 Juni ,5 108,3 102,3 118,1 84,7 112,9 109,0 119,5 110,7 Juni ,6 107,1 103,2 122,0 75,5 114,8 111,0 119,9 112,5 Juni ,6 117,0 103,5 124,1 77,2 116,8 111,3 126,5 113,8 Juni ,7 129,2 104,2 124,6 85,7 118,5 112,4 137,5 116,5 3 Bron : MTA. 7

15 Beroepsbevolking naar gewest - Mannen + Vrouwen Brusse l Vlaande re n W allonië werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal werkend werkloos totaal Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni Juni ,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 Juni 86 95,2 130,9 99,1 100,8 103,8 101,1 96,4 127,8 99,9 Juni 87 94,1 110,4 95,9 101,8 101,8 101,8 96,4 129,0 100,0 Juni 88 94,6 106,8 95,9 103,3 89,4 102,0 98,2 120,8 100,7 Juni 89 94,7 102,0 95,5 105,4 76,0 102,6 99,2 115,3 101,0 Juni 90 95,2 99,6 95,7 107,4 68,8 103,7 100,4 113,9 101,9 Juni 91 94,2 110,1 96,0 108,1 73,2 104,7 100,1 122,1 102,6 Juni 92 92,8 121,7 96,0 107,7 82,4 105,3 100,1 135,0 104,0 Beroepsbevolking Brussels gewest Vlaams gewest Waals gewest Verschil 81/92-4,01% 5,27% 4,01% Verschil 91/92 0,01% 0,51% 1,38% Evolutie van de aandelen beroepsbevolking per geslacht en gewest Brussel Vlaanderen Wallonië Land Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Mannen Vrouwen Juni 81 56,80 43,20 62,99 37,01 61,88 38,12 62,02 37,98 Juni 86 55,03 44,97 60,37 39,63 59,38 40,62 59,53 40,47 Juni 87 54,53 45,47 59,76 40,24 58,90 41,10 58,99 41,01 Juni 88 53,98 46,02 59,32 40,68 58,41 41,59 58,52 41,48 Juni 89 53,73 46,27 59,28 40,72 58,23 41,77 58,43 41,57 Juni 90 53,44 46,56 59,03 40,97 57,92 42,08 58,16 41,84 Juni 91 53,42 46,58 58,73 41,27 57,72 42,28 57,92 42,08 Juni 92 53,10 46,90 58,32 41,68 57,30 42,70 57,52 42,48 In termen van actieve tewerkgestelde bevolking, (de tewerkstelling van inwoners van Brussel), is de situatie van het gewest nog zorgwekkender dan op het vlak van de binnenlandse werkgelegenheid. Sinds 1981 is het aantal tewerkgestelden in het BHG met 7,2% gezakt, terwijl dit aantal in Vlaanderen met 7,7% is gestegen en in Wallonië een status quo werd genoteerd. 8

16 Meer nog dan de activiteitscoëfficiënten, hoewel deze lager liggen in Brussel, maar de evolutiedifferentiëlen analoog zijn met de andere gewesten, is het de vlucht uit de stad die het niveau van de actieve tewerkgestelde bevolking beïnvloedt. De evolutie van de globale actieve bevolking per geslacht wijst aan dat de inkrimping van het mannelijke aandeel over het geheel van de drie gewesten in het Brusselse gewest niet voldoende gecompenseerd wordt door een stijging van de vrouwelijke activiteit om aldus een globale stijging van de actieve bevolking teweeg te brengen, zoals dit het geval is in Vlaanderen en Wallonië. Bovendien is tijdens de periode de stijging van de actieve vrouwelijke bevolking in het Brusselse gewest voornamelijk toe te schrijven aan de toename van niet-tewerkgestelde vrouwelijke werkzoekenden. Het aantal tewerkgestelde vrouwen is in Vlaanderen met 24,6% gestegen, in Wallonië met 12,4% en slechts met 0,7% in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest. 9

17 B. Evolutie van de bezoldigde arbeid volgens statuut, geslacht en gewest 4 1. Algemene evoluties Handarbeiders Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M Brussel V T M Brabant V T M Vlaande re n V T M W allonië V T M Be lgië V T Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M ,82 100,36 98,30 89,53 85,64 Brussel V ,46 96,15 94,00 87,91 85,92 T ,37 98,96 96,87 88,99 85,73 M ,53 101,10 99,96 94,46 92,81 Brabant V ,52 98,34 96,88 91,97 90,87 T ,22 100,26 99,02 93,71 92,22 M ,23 101,05 100,62 98,42 98,06 Vlaande re n V ,99 101,53 99,95 97,27 96,09 T ,45 101,19 100,43 98,09 97,49 M ,59 100,52 99,09 94,80 93,42 W allonië V ,73 101,13 101,52 97,79 97,56 T ,35 100,68 99,75 95,61 94,55 M ,38 100,84 99,98 96,56 95,57 Be lgië V ,50 100,76 99,59 96,23 95,17 T ,42 100,82 99,87 96,47 95,46 Brusse ls Ge we st Brabant Vlaande re n W allonië Be lgië Verschil 89/94-14,27% -7,78% -2,51% -5,45% -4,54% Verschil 93/94-3,66% -1,58% -0,61% -1,11% -1,05% 4 Bron : RSZ - Met uitzondering van de zeelui van de koopvaardij en de binnenschippers. 10

18 Hoofdarbeiders Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M Brussel V T M Brabant V T M Vlaande re n V T M W allonië V T M Be lgië V T Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M ,26 98,69 97,18 100,48 98,04 Brussel V ,48 103,85 104,44 104,36 103,37 T ,74 101,05 100,51 102,26 100,49 M ,70 101,42 100,78 103,53 102,37 Brabant V ,45 105,74 107,15 107,56 107,57 T ,96 103,41 103,71 105,38 104,76 M ,46 101,90 102,19 105,20 105,51 Vlaande re n V ,25 108,15 110,38 112,09 113,13 T ,22 104,82 106,01 108,41 109,06 M ,59 100,55 101,41 107,22 106,87 W allonië V ,15 105,13 108,70 107,84 108,09 T ,87 102,85 105,06 107,53 107,48 M ,94 100,76 100,75 104,54 104,00 Be lgië V ,25 106,30 108,52 109,09 109,44 T ,51 103,39 104,43 106,69 106,58 Brusse ls Ge we st Brabant Vlaande re n W allonië Be lgië Verschil 89/94 0,49% 4,76% 9,06% 7,48% 6,58% Verschil 93/94-1,73% -0,59% 0,60% -0,05% -0,11% 11

19 Hand- en hoofdarbeiders Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M Brussel V T M Brabant V T M Vlaande re n V T M W allonië V T M Be lgië V T Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M ,70 99,16 97,50 97,38 94,53 Brussel V ,91 102,40 102,47 101,26 100,08 T ,65 100,54 99,62 99,04 96,91 M ,99 101,31 100,49 100,38 99,04 Brabant V ,82 104,15 104,94 104,21 103,97 T ,74 102,48 102,33 101,96 101,08 M ,33 101,43 101,33 101,49 101,43 Vlaande re n V ,07 105,76 106,61 106,73 106,97 T ,38 103,09 103,35 103,49 103,54 M ,09 100,53 100,25 101,01 100,15 W allonië V ,49 104,05 106,75 105,12 105,24 T ,66 101,97 102,91 102,69 102,23 M ,16 100,80 100,38 100,64 99,88 Be lgië V ,42 104,63 105,82 105,20 105,12 T ,06 102,32 102,54 102,45 101,96 Brusse ls Ge we st Brabant Vlaande re n W allonië Be lgië Verschil 89/94-3,09% 1,08% 3,54% 2,23% 1,96% Verschil 93/94-2,15% -0,86% 0,05% -0,45% -0,48% 12

20 2. Evolutie van het aantal werknemers in de privé- en openbare sector volgens geslacht en gewest 5 Werknemers in de privé-sector Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M Brussel V T M Brabant V T M Vlaande re n V T M W allonië V T M Be lgië V T Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M ,81 97,89 95,41 90,08 88,87 Brussel V ,90 103,39 100,73 97,46 97,21 T ,07 100,13 97,58 93,09 92,27 M ,05 101,06 100,01 96,44 96,27 Brabant V ,41 105,07 104,27 101,93 102,27 T ,96 102,62 101,66 98,57 98,59 M ,01 102,40 102,49 100,70 100,58 Vlaande re n V ,24 106,17 106,90 105,77 105,69 T ,79 103,73 104,04 102,49 102,38 M ,37 100,79 99,93 96,18 95,01 W allonië V ,66 104,39 106,34 103,86 103,09 T ,83 102,07 102,21 98,91 97,89 M ,82 101,29 100,74 97,92 97,37 Be lgië V ,00 105,22 105,58 103,72 103,45 T ,61 102,72 102,49 100,02 99,57 Brussels Gewest Brabant zonder Brl Brabant Vlaanderen Wallonië België Verschil 89/94-7,73% 9,00% -1,41% 2,38% -2,11% -0,43% Verschil 93/94-0,87% 1,30% 0,03% -0,11% -1,04% -0,45% 5 Bron : RSZ + berekeningen BGDA. 13

21 Werknemers in de publieke sector Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M Brussel V T M Brabant V T M Vlaande re n V T M W allonië V T M Be lgië V T Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 M ,51 101,66 101,62 111,80 105,70 Brussel V ,79 100,84 105,20 107,20 104,57 T ,11 101,28 103,28 109,66 105,18 M ,63 101,86 101,58 109,11 105,20 Brabant V ,22 102,66 106,02 107,90 106,74 T ,37 102,23 103,64 108,55 105,91 M ,99 98,08 97,30 104,21 104,39 Vlaande re n V ,70 104,87 105,99 108,81 109,72 T ,19 101,25 101,36 106,36 106,88 M ,47 99,94 100,96 111,89 111,71 W allonië V ,29 103,62 107,26 106,68 107,89 T ,38 101,78 104,12 109,28 109,80 M ,32 99,44 99,36 108,20 106,87 Be lgië V ,41 103,60 106,24 107,77 108,02 T ,79 101,42 102,64 107,99 107,42 Brussels Gewest Brabant zonder Brl Brabant Vlaanderen Wallonië België Verschil 89/94 5,18% 7,50% 5,91% 6,88% 9,80% 7,42% Verschil 93/94-4,09% 1,20% -2,43% 0,49% 0,48% -0,53% 14

22 Grafiek B : Evolutie van de bezoldigde arbeid sinds 1989 in de drie gewesten en Brabant (1989=100) 104,0 103,5 103,0 102,5 102,0 101,5 101,0 100,5 100,0 99,5 99,0 98,5 98,0 97,5 97,0 96,5 juni 89 juni 90 juni 91 juni 92 juni 93 juni 94 Brussel Brabant Vlaanderen Wallonië België Grafiek C : Verdeling van de bezoldigde werknemers in Brussel op 30 juni 1994 Hoofdarbeiders in de publieke sector 35,6% werknemers werknemers Handarbeiders in de privésector 18,1% werknemers Handarbeiders in de publieke sector 3,4% werknemers Hoofdarbeiders in de privésector 42,9% De bezoldigde arbeid in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest zet van juni 93 tot juni 94 haar inkrimping voort. Ze daalt nog eens met 2,15%. Dit fenomeen weerspiegelt verschillende tendensen binnen het gewest dat zwaar heeft geleden onder de gevolgen van de laatste recessie. Het verschil in termen van bezoldigde arbeid tussen het niveau van 94 en dat van 89, wijst op een daling van 3,09%, terwijl tijdens dezelfde periode Vlaanderen, Wallonië en Brabant bijdragen tot de verhoging van de nationale bezoldigde arbeid. 15

23 De gevolgen van de crisis die Brussel sinds 1990 heeft geteisterd, zijn van velerlei aard: - De vermindering van het aantal werknemers in de industriële sector ten gevolge van de continue achteruitgang van deze sector, heeft zowel bij de vrouwen als bij de mannen de bezoldigde handenarbeid getroffen. Het totale aantal werknemers is met 14% gezakt t.o.v. 89. Gedurende deze periode, bedraagt de terugval van het aantal manuele arbeiders op nationaal vlak slechts 5%. - De decentralisatie van de tertiaire arbeid in Brussel in vergelijking met de andere gewesten en het feit dat de totale vrouwelijke arbeid in het BHG niet toelaat om de verliezen van mannelijke arbeidsplaatsen voldoende te compenseren, leiden ertoe dat het tekort nog toeneemt. - Wat de hoofdarbeiders betreft, zijn er duidelijke verschillen tussen Brussel en de rest van het land. Terwijl Vlaanderen een continue stijging van dit type van werknemers kent en Wallonië en Brabant hun achteruitgang trachten te stabiliseren, noteren we in het Brusselse Gewest tussen 93 en 94 alweer een daling van de hoofdarbeid met -1,73%. In tegenstelling tot de categorie van de handarbeiders, wordt de evolutie gekenmerkt door een ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Over de periode is het aantal vrouwelijke werknemers met 3,4% gestegen, terwijl het aantal mannelijke werknemers met 2 % is gedaald. - Ten slotte is de terugval van de bezoldigde arbeid niet enkel het resultaat van de achteruitgang van de privé-sector. De cijfers van 94 tonen aan dat de evolutie van de werkgelegenheid ook in de openbare sector een neerwaartse tendens vertoont. Terwijl de openbare werkgelegenheid zowel in Vlaanderen als in Wallonië een gelijklopende positieve evolutie van respectievelijk 0,49% en 0,48% heeft gekend, bekleedde het Brusselse Gewest tussen 93 en 94 met een percentage van -4,09 eens te meer één van de laatste plaatsen. Tijdens de bestudeerde periode (89-94) daarentegen, wijzen de statistieken op een groeicoëfficiënt van 5,18% van het aantal werknemers in de openbare sector van het BHG, t.o.v. 6,9% in Vlaanderen en 9,8% in Wallonië. 16

24 3. Evolutie van het aantal bezoldigde arbeiders en inrichting volgens omvang van de inrichtingen voor het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, Brabant en België 6 a. Arbeiders Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Brusse l KMO (< 50) tot tot tot > Totaal Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Brabant KMO (< 50) tot tot tot > Totaal Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Be lgië KMO (< 50) tot tot tot > Totaal Bron : RSZ + berekenigen BGDA - Met uitzondering van de zeelui van de koopvaardij en de binnenschippers. 17

25 Arbeiders (1980 = 100) Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,35 111,07 110,86 110,92 110,32 109,66 108,73 5 tot ,10 113,63 112,23 112,05 112,47 108,98 108,14 10 tot ,47 104,22 107,64 108,27 103,77 103,53 102,15 20 tot ,04 104,13 106,21 103,48 102,69 103,01 99,62 Brusse l KMO (< 50) ,61 107,31 108,60 107,70 106,30 105,62 103,68 50 tot ,41 93,17 93,04 96,45 99,07 99,10 97, tot ,44 95,60 92,73 91,19 92,46 95,50 94, tot ,46 98,25 95,10 102,98 97,59 102,68 105,20 > ,92 92,50 101,10 95,33 93,49 87,20 82,05 Totaal ,58 98,04 99,65 98,57 97,67 97,10 95,00 Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,14 117,16 118,65 120,28 120,89 120,94 121,64 5 tot ,80 119,41 120,34 122,09 123,49 122,50 122,84 10 tot ,18 112,63 116,07 119,20 116,90 118,49 118,69 20 tot ,63 112,70 116,44 115,99 117,84 121,55 120,33 Brabant KMO (< 50) ,15 114,87 117,54 118,76 119,31 120,89 120,69 50 tot ,80 95,99 100,27 102,23 102,49 105,72 104, tot ,85 101,93 101,13 99,33 101,80 101,59 101, tot ,54 101,63 102,91 109,13 106,42 108,23 109,46 > ,12 91,90 99,01 94,89 91,78 86,23 82,08 Totaal ,26 102,84 105,66 105,40 105,24 104,86 103,95 Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,19 118,19 119,68 120,98 122,13 122,81 124,38 5 tot ,03 117,68 119,30 121,43 122,56 124,16 125,32 10 tot ,15 109,35 112,65 115,27 115,92 119,54 120,49 20 tot ,06 109,45 113,46 114,98 115,64 120,37 118,67 Be lgië KMO (< 50) ,45 112,89 115,74 117,57 118,42 121,42 121,56 50 tot ,91 102,06 104,90 106,66 107,53 113,60 112, tot ,90 103,84 105,83 105,23 106,79 105,70 104, tot ,10 96,92 97,12 98,12 98,14 98,28 100,30 > ,72 88,18 89,79 87,27 84,32 76,63 74,72 Totaal ,13 103,08 105,20 105,47 105,70 105,61 105,11 18

26 Arbeiders : schommelingen en verhoudingen Verschil 80/94 Verschil 89/94 Aandeel omvang Aandeel BHG/Land Omvang inrichting In A.W. in % In A.W. in % < , ,11 6,04 6,91 15,00 13,11 5 tot , ,83 4,73 5,39 15,00 12,94 10 tot , ,98 6,38 6,86 16,16 13,70 20 tot , ,33 10,31 10,81 15,76 13,23 Brusse l KMO (< 50) , ,39 27,46 29,97 15,54 13,25 50 tot , ,14 8,82 9,10 16,78 14, tot , ,39 25,77 25,58 19,46 17, tot , ,07 10,64 11,78 20,86 21,88 > , ,30 27,31 23,58 27,76 30,48 Totaal , ,09 100,00 100,00 19,57 17,69 Verschil 80/94 Verschil 89/94 Aandeel omvang Aandeel Brabant/Land Omvang inrichting In A.W. in % In A.W. in % < , ,82 6,70 7,84 24,77 24,22 5 tot , ,88 5,34 6,31 25,18 24,68 10 tot , ,38 6,87 7,84 25,87 25,48 20 tot , ,77 11,21 12,98 25,51 25,87 Brabant KMO (< 50) , ,07 30,12 34,97 25,36 25,18 50 tot , ,23 9,99 10,08 28,28 26, tot , ,03 26,42 25,91 29,68 28, tot , ,70 9,90 10,43 28,90 31,54 > , ,68 23,56 18,61 35,63 39,15 Totaal , ,08 100,00 100,00 29,11 28,79 Verschil 80/94 Verschil 89/94 Aandeel omvang Omvang inrichting In A.W. in % In A.W. in % < , ,23 7,87 9,32 5 tot , ,49 6,18 7,36 10 tot , ,18 7,73 8,86 20 tot , ,42 12,80 14,45 Be lgië KMO (< 50) , ,68 34,57 39,99 50 tot , ,66 10,29 11, tot , ,60 25,91 25, tot , ,48 9,98 9,52 > , ,26 19,25 13,69 Totaal , ,96 100,00 100,00 19

27 b. Inrichtingen Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Brusse l KMO (< 50) tot tot tot > Totaal Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Brabant KMO (< 50) tot tot tot > Totaal Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < tot tot tot Be lgië KMO (< 50) tot tot tot > Totaal

28 Inrichtingen (1980 = 100) Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,89 109,65 109,41 110,01 110,01 108,87 108,24 5 tot ,22 113,56 112,40 111,71 112,61 109,11 108,07 10 tot ,45 105,62 108,32 108,68 104,74 104,01 102,70 20 tot ,71 105,85 106,88 104,52 104,72 104,00 100,72 Brussel KMO (< 50) ,59 109,59 109,57 109,76 109,54 108,13 107,20 50 tot ,87 94,01 92,78 96,05 99,32 99,18 97, tot ,20 97,39 94,38 92,59 92,87 97,67 96, tot ,22 94,44 93,33 98,89 90,00 98,89 102,22 > ,17 100,00 111,86 103,39 103,39 101,69 96,61 Totaal ,27 108,87 108,77 108,99 108,84 107,63 106,70 Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,76 116,20 117,55 119,09 119,75 119,31 120,31 5 tot ,37 119,27 120,16 121,51 123,01 121,86 122,62 10 tot ,28 113,52 116,72 119,56 117,88 118,88 118,99 20 tot ,31 113,57 116,92 116,57 119,32 122,13 121,02 Brabant KMO (< 50) ,80 116,24 117,82 119,32 120,03 119,83 120,58 50 tot ,60 96,78 100,16 102,17 102,57 106,03 105, tot ,64 104,62 103,20 102,40 104,27 104,80 105, tot ,03 99,21 100,79 106,35 100,00 104,76 105,56 > ,75 97,50 105,00 100,00 96,25 95,00 91,25 Totaal ,45 115,43 117,00 118,47 119,17 119,09 119,79 Omvang inrichting Juni 80 Juni 85 Juni 89 Juni 90 Juni 91 Juni 92 Juni 93 Juni 94 < ,53 117,43 118,85 119,82 120,70 120,77 122,55 5 tot ,03 117,74 119,28 121,20 122,37 123,47 125,15 10 tot ,27 109,99 113,14 115,57 116,41 118,97 120,92 20 tot ,79 109,31 113,49 115,00 116,11 119,77 119,24 Be lgië KMO (< 50) ,64 116,29 118,05 119,33 120,27 120,95 122,58 50 tot ,35 102,23 104,76 106,51 107,99 113,13 113, tot ,35 103,67 105,09 105,58 107,31 105,84 105, tot ,66 96,36 96,58 97,72 95,90 96,13 98,18 > ,90 96,19 100,00 97,88 94,92 92,80 90,25 Totaal ,32 115,66 117,44 118,71 119,66 120,39 121,96 21