PROJECT DANS EN SPORT

Transcriptie

1 projectbeschrijving voor de leerkracht PROJECT DANS EN SPORT Leerlijn Dans Thema Identiteit Groep 5 en 6 Feb 2018 Klaar voor de start? Gebruik de digitale versie van dit project. Download dit document op je computer voor het beste gebruik. We gaan ervan uit dat je kennis hebt van de opzet van COH. Vraag bij de voorbereiding zo nodig hulp aan je interne cultuurcoördinator of je cultuurcoach (laat je informeren over de scholingsmogelijkheden). Bereid het project bij voorkeur samen met je collega s voor (vergeet de vakleerkrachten niet). Een bezoek aan een voorstelling, tentoonstelling of vaste collectie in een Haagse culturele instelling is van grote meerwaarde. Zie CultuurSchakel voor het actuele aanbod. Nodig als dat lukt een kunstenaar uit die betrokken wordt bij de uitvoering van het project. Zie CultuurSchakel. Bedenk van tevoren bij welke onderdelen je ouders kunt inschakelen. Je mag het project op maat maken, mits je de fasen van het creatieve proces blijft doorlopen. Trek voor het hele project zes tot acht lesmomenten van 45 minuten uit. Kijk ook even op de Facebookpagina van Cultuuronderwijs op zijn Haags voor meer informatie en het gebruikersplatform. Inhoudsopgave 1. Informatie Introductie Oriëntatie Opdracht: Promoot je club Opdracht: Mixen Opdracht: Onze opstelling Informatie Lees ter voorbereiding van de COH-lessen onderstaande informatie over de invulling en het doel van het project en manieren om het project te promoten. Ook zijn hieronder de algemene benodigdheden en de begrippenlijst opgenomen. 1

2 Wat doen de leerlingen in dit project? In het project Dans & sport maken de leerlingen kennis met verschillende dansstijlen en onderzoeken zij de overeenkomsten en verschillen tussen dans en sport. Bewegingen uit diverse sporten en dansstijlen worden gecombineerd tot een mixdans. Om de leerlingen op verhaal te laten komen worden bij de introductie van dit project een aantal fragmenten bekeken die een combinatie laten zien tussen sport en dans. Vervolgens maken de leerlingen mindmaps waarin dans en een sport (bijvoorbeeld voetbal) wordt beschreven. Daarna worden de overeenkomsten en verschillen m.b.t. bijvoorbeeld souplesse, samenwerking, muzikaliteit enz. besproken. In vervolg op deze oriëntatie onderzoeken de leerlingen in de opdrachten de specifieke bewegingen bij dans en sport, mixen vervolgens deze bewegingen, zoeken muziek en bedenken in welke opstelling de dans vorm krijgt. Uiteindelijk presenteren de leerlingen hun gemaakte dans, met bijpassende kleding, aan publiek Waarom dit project? Kinderen van deze leeftijd bewegen graag. Veel leerlingen beoefenen een sport zitten of zitten op dansles. Vaak worden deze twee gezien als totaal verschillende disciplines. In dit project leren de leerlingen dat er sprake is van veel overeenkomsten. Met elkaar merken de leerlingen dat bewegen fijn is en op verschillende manieren uiting kan geven aan gevoel en sfeer. Tijdens dit project ervaren de leerlingen op een speelse manier op welke karakteristieke manieren bewogen kan worden en dat samenwerking er voor zorgt dat leerlingen meer begrip en inzicht krijgen in de interesses van elkaar. Doelen In dit project worden bij de Introductie, de Oriëntatie en de Opdrachten steeds twee kennisdoelen en twee vaardigheidsdoelen benoemd. De volgende houdingsdoelen gelden voor het project in het algemeen: De leerling heeft een nieuwsgiereige houding en is pro-actief. De leerling kan postief kritisch reflecteren op eigen werk en dat van anderen. Promotie Het project gaat meer leven als er ook buiten de klas aandacht voor is. Denk na over manieren om het project te promoten. Stel ouders op de hoogte van het museumbezoek of de komst van de kunstenaar in de klas. Maak flyers voor de eindpresentatie en verspreid deze in de buurt. Maak foto s of filmpjes van de diverse presentatiemomenten en deel deze via de schoolwebsite, klassenapp of andere kanalen. Zorg dat de redactie van de wijkkrant tijdens de presentatie aanwezig is om een stukje te schrijven. Algemene benodigdheden Maak gedurende het hele project gebruik van de volgende ruimtes en materialen: klaslokaal of speellokaal muziekinstallatie en/of digibord digitaal foto- en filmtoestel (kleuren)printer postervellen en stiften voor de leerkracht om aantekeningen op te maken tijdens gesprekken in de klas Begrippenlijst Nederlandse taal Vaktaal Algemene woorden Werkwoorden de warming-up populair samenvoegen wereldwijd mixen 2

3 de (dans) vaardigheden: souplesse, balans, wensbaarheid, kracht, inzet, concentratie, doorzettingsvermogen, motivatie, muzikaliteit, samenwerken enz. het richtingsgevoel de dansstijl: breakdance, streetdance, hip hop, moderne dans, klassieke dans sierlijk slow motion de dansfrase de opstelling: vierkant, lijn, klein naar groot, v-vorm, zigzag lijn de mindmap de relatie tussen. karakteristiek de formatie de overgang trainen toepassen dribbelen schuiven glijden huppelen rennen dansen springen sluipen 2. Introductie Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen De leerling maakt kennis met de combinatie van muziek, dans en sport en heeft een aantal voorbeelden gezien. De leerling beweegt als een sporter op muziek. Benodigdheden Er zijn geen extra materialen nodig naast de algemene benodigdheden. Aan de slag in de klas Maak een keuze uit onderstaande opdrachten om het project te introduceren: Bekijk de videoclip bij de NTR-televisieserie Voetballers dansen niet! Bekijk de trailer van de voorstelling The Match door Ballet van Leth Bekijk (een deel van) de YouTube-ode Johan Cruijff is art Naast het bekijken van de fragmenten kunt u met de klas een voetbalwedstrijd op muziek spelen, waarbij de leerlingen bewegen op de muziek. 3. Oriëntatie Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen De leerling kent een aantal verschillen en overeenkomsten tussen dans en voetbal m.b.t. specifieke vaardigheden en bewegingen De leerling doet de warming up voor (en na) van een specifieke soort dans of sport. Benodigdheden vellen papier voor mindmappen 3

4 teken -en schrijf materialen Aan de slag in de klas Doorloop de vaste oriëntatie-onderdelen: het filosofisch gesprek en het uitvoeren van de eerste opdracht. Het filosofisch gesprek Voer naar aanleiding van de introductie een filosofisch gesprek. Stel hierbij (een aantal van) onderstaande vragen: Wat doe jij zelf liever: dansen, voetballen, of geen van beide? Waar heeft dat mee te maken, met jou, of met iets anders? Hoe zou het komen dat er meer jongens voetballen dan meisjes? Hoe zou het komen dat er meer meisjes dansen dan jongens? Kan een voetballer balletdanser worden? Kan een balletdanser voetballer worden? Kun je aan het spel van voetballers zien wie zij zijn? Kun je aan dansers zien wie zij zijn? Vragen vanuit een andere invalshoek: Is dans sport? Zijn er verschillen? Kun je voetbal kunst noemen? Wat is mooier: dans of voetbal? Leg eens uit? Zou er iets veranderen aan het voetbalspel als voetballers bij elke training ook balletles zouden krijgen? Wereldwijd zijn er veel meer mensen bezig met voetbal dan met dans. Waarom zou voetbal populairder zijn dan dans? Oriëntatieopdracht Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Inventariseer welke leerlingen in clubverband sporten en wie er op dansles zit. De leerlingen die op een sportclub of dansles zitten doen met de hele klas een aantal bewegingsoefeningen uit de warming-up. De leerlingen maken in tweetallen een mindmap met voetbal of dans als onderwerp. Noteer wat je goed moet kunnen als voetballer of als danser. Welke vaardigheden heb je nodig? Denk aan: snelheid, souplesse, balans, wendbaarheid, kracht, inzet, concentratie, doorzettingsvermogen, motivatie, muzikaliteit, samenwerking, richtingsgevoel, bewegingen mooi kunnen uitvoeren. De leerlingen presenteren hun mindmaps en bespreken de overeenkomsten en verschillen tussen dans en voetbal. Mogelijkheid tot verdieping: Bekijk aflevering 1 van de NTR-televisieserie Voetballers dansen niet! 4

5 Reflectievragen Heb je meer inzicht gekregen in de relatie van de bewegingen in dans en voetbal? Voel je je meer een sporter of meer een danser? Hoe komt dat? Waaraan kun je in de clip van Voetballers dansen niet! zien wie de dansers en wie de voetballers zijn? Welke dansstijlen herken je in de clip van Voetballers dansen niet!? Waar herken je die aan? Johan Cruijff wordt weleens een danser genoemd? Hoe komt dat? Welke vaardigheden bezit je? Welke vaardigheden zou je graag willen ontwikkelen? 5

6 4. Opdracht: Promoot je club In de eerste opdracht van dit project onderzoeken de leerlingen welke bewegingen karakteristiek zijn voor de sport of dansstijl van hun keuze. Ze laten dit zien in een promotie act voor hun club. In de uitvoerende fase bedenken de leerlingen een promotie act voor hun sport -of dansclub. In deze act zijn een aantal bewegingen uit de oriëntatie fase van dit project verwerkt. In de presentatie fase van de opdracht laten de leerlingen met bij passende kleding hun act zien aan de rest van de groep Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen De leerling kent een aantal specifieke eigenschappen van verschillende dansstijlen en sporten. De leerling: bedenkt in een groepje een aantal bewegingen die specifiek zijn voor een bepaalde dansstijl of sport en presenteert dit aan publiek; laat in een groepje een promotie-act zien met specifieke bewegingen en een duidelijk opbouw; maakt in een groepje een filmpje van de promotie-act voor social media. Benodigdheden passende kleding en attributen bij de presentatiefase van deze opdracht. Aan de slag in de klas Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren. Onderzoek Doorloop in deze opdracht de onderstaande stappen: 1. De leerlingen kiezen voor een groep: o Sport (voetbal of andere sporten die door de leerlingen aangedragen worden) o Dans (breakdance, streetdance, moderne dans of klassieke dans) 2. De leerlingen benoemen in groepjes van vier wat er leuk is aan deze sport of dansstijl. De leerlingen noteren over welke vaardigheden je moet beschikken of welke je moet ontwikkelen. Eventueel doen ze hiervoor onderzoek op internet. 3. De groep bedenkt drie tot vijf bewegingen die specifiek zijn voor hun dansstijl of sport; bewegingen die je nodig hebt of leert wanneer je de sport of dans beoefent. Bijvoorbeeld: een snelle beweging, een balanspositie, een soepele val, een hoge sprong. 4. De groepjes demonstreren de gekozen bewegingen voor de klas. Het groepje oefent met de hele klas de bedachte bewegingen. Muziektip: Rock Your Body remix 2010 van Music Instructor 6

7 Reflectievragen Was het gemakkelijk om de vaardigheden te benoemen? Hoe komt dat? Zijn alle vaardigheden even belangrijk? Heb je bewegingen in andere groepen gezien die in jouw groep passen? Hoe verliep het voordoen voor de klas? Uitvoeren Na schooltijd kun je lessen volgen en trainen bij verschillende dansscholen en sportclubs. Bedenk en oefen in je groepje een wervende promotie-act voor een dansschool of sportclub. Aan de act moet je kunnen zien wat je hier leert en wat er leuk is aan deze plek. Elk groepje kiest vier tot acht bewegingen uit het onderzoek en maakt daar één geheel van. Zorg daarbij voor een duidelijk begin en eind. Zoek eventueel passende kleding en muziek bij je promotie-act en bedenk een yell of slogan. Reflectievragen Hoe heb je de overgangen tussen de losse bewegingen opgelost? Zijn jullie tevreden over het eindresultaat? Wat is er wervend aan jullie act? Hoe heb je muziek, kleding attributen en yell in jullie act verwerkt? Presenteren Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Elke groep ( club ) geeft een demonstratie van zijn promotie-act. Elke groep laat zijn promotie-act zien aan een andere klas. De leerlingen in het publiek geven na afloop aan of ze in de presentatie hebben gezien wat je kunt leren bij de club en wat er leuk is aan de club. Maak een promotiefilmpje. De groep kiest een locatie (voetbalveldje, gymlokaal) en maakt een eenvoudig filmpje. Presenteer de filmpjes op de website van de school en onderzoek of je sportclub een linkje kan maken op hun website naar het betreffende filmpje. Reflectievragen Ging het presenteren beter dan bij het oefenen? Hoe komt dat? Is duidelijk geworden wat je leert bij de club en wat er leuk is aan de club? Is er nu iets dat je nog zou willen veranderen aan de promotie-act? Aan welke promotie-act zou jij willen meedoen? Waarom? Evalueren Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen: Was het voor jou direct duidelijk bij welke groep je wilde horen? Welke dingen heb je ontdekt in je onderzoek die je nog niet wist van de dans/sport? Welke promotie-act springt er het meeste uit? Hoe komt dat? Hoe verliep de samenwerking in je groepje? Hebben jullie in de presentatie alles kunnen laten zien wat jullie van plan waren? 7

8 5. Opdracht: Mixen In deze tweede opdracht worden dans- en sportbewegingen samengevoegd en ritmisch gemaakt, zodat ze op muziek uitgevoerd kunnen worden. De leerlingen doen dit door in de onderzoeksfase zoveel mogelijk specifieke sport en dans bewegingen te inventariseren. Met deze informatie mixen de leerlingen in groepjes sport -en dans bewegingen tot een nieuwe dans. Natuurlijk zoeken de leerlingen ook bijpassende muziek voor deze dans. Tijdens de presentatie laten de groepjes elkaar hun dans zien en geven gerichte feed back. Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen De leerling kent een aantal kenmerkende bewegingen voor een specifieke sport of dansstijl en kan deze met de juiste woorden benoemen. De leerling: maakt in een groepje een dansfrase waarin zowel dans -als sportbewegingen voorkomen en presenteert dit aan publiek; geeft gerichte feed-back aan zijn klasgenoten over de uitgevoerde dansfrasen. Benodigdheden er zijn geen extra materialen nodig naast de algemene benodigdheden. Aan de slag in de klas Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren. Onderzoek Sporters en dansers: kunnen ze van elkaar leren? In deze opdracht mengen en mixen de leerlingen sport- en dansbewegingen. Splits de klas op in twee groepen: leerlingen die kiezen voor sport en leerlingen die kiezen voor dans. Verdeel beide groepen in twee- of drietallen en maak een keuze uit onderstaande opdrachten: De sporters inventariseren per groepje zo veel mogelijk verschillende bewegingen die ze maken: lopen, rennen, passen, dribbelen, hooghouden, koppen, bal tegenhouden, gele kaart trekken, aannemen, schieten, scoren, juichen, vallen, springen, draaien, etc. Benadruk hoe de beweging wordt uitgevoerd: snel, krachtig, hoog, laag, zijwaarts, etc. De dansers inventariseren per groepje zo veel mogelijk verschillende dansbewegingen. Benadruk hoe deze worden uitgevoerd: sierlijk, met lange lijnen, ritmisch, laag, hoog, langzaam/slow-motion, soepel, met stops, etc. Inventariseer en noteer de uitkomsten van het onderzoek. Mogelijkheid voor verdieping: bekijk aflevering 2 van de NTR-televisieserie Voetballers dansen niet!. 8

9 Reflectievragen Hoe verliep het inventariseren van de bewegingen? Hoe verliep het uitvoeren van de bewegingen? Heb je aandacht kunnen besteden aan de manier waarop je de beweging uitvoert? Wat is je opgevallen aan de aflevering Voetballers dansen niet! Uitvoeren Doorloop in deze opdracht de volgende stappen: 1. Maak groepjes van vier leerlingen met in elk groepje twee dansers en twee sporters. De leerlingen mixen de bewegingen uit het onderzoek. Maak gebruik van elkaars kwaliteiten en vaardigheden. 2. Elk groepje maakt een dansfrase die bestaat uit twee dans- en twee sportbewegingen. De leerlingen bedenken zelf de volgorde en de overgangen van de bewegingen. 3. De leerlingen selecteren zelf een muziekstuk waarop ze hun dansfrase oefenen. Of gebruik bijvoorbeeld Spirit of Drums van Lonesome Echo Production feat. Mutabaruka. Verdiepingsmogelijkheid: Laat elk groepje zijn vier bewegingen aanleren aan de rest van de klas, zodat er een gemeenschappelijke dans ontstaat die door de hele klas wordt uitgevoerd. Begeleid het proces van keuzes maken om tot de uiteindelijke dans te komen. Geef enkele leerlingen hierin een leidende rol. Bij deze opdracht kunt u een professionele danser uitnodigen die kan vertellen over de professionele danspraktijk en de leerlingen kan begeleiden bij het maken van de klassendans. Reflectievragen Hoe verliep het mixen van de bewegingen? Wat zegt de mixdans over jullie groepje? Heeft iedereen van het groepje een aandeel gehad in het eindresultaat? Hoe komt dat? Hoe ging het dansen op de muziek? Zijn jullie tevreden over het eindresultaat? Presenteren Maak een keuze uit onderstaande opdrachten: Maak koppels van twee groepjes die hun werk aan elkaar presenteren. Na afloop bespreken de groepjes de uitvoeringen met elkaar aan de hand van de reflectievragen. Elk groepje laat zijn eigen korte dans zien aan de hele klas. Wanneer er een gemeenschappelijke dans gemaakt is door de hele klas, kan de ene helft van de klas de dans laten zien aan de andere helft van de klas. De kijkers geven feedback in de vorm van tops en tips. 9

10 Reflectievragen Zijn de losse bewegingen nog van elkaar te onderscheiden? Is het groepje erin geslaagd om er één dans van te maken? Hoe komt dat? Zijn de dansers en de sporters één groep geworden? Wat maakt de uitvoering prettig om naar te kijken? Evalueren Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen: Welke inbreng heb je gehad in het groepsproces? Wat hebben jullie gedaan om van de losse bewegingen één dans te maken? Hoe zijn jullie tot de verschillende overgangen gekomen? Wat is mooier: dans, sport of de mix? Welke invloed heeft de begeleiding van de professionele danser in de klas op jullie dans gehad? 10

11 6. Opdracht: Onze opstelling Tot slot onderzoeken de leerlingen in deze laatste opdracht van het project verschillende opstellingen in de ruimte en experimenteren hiermee. Hiervoor worden zowel opstellingen uit de sport als uit de dans gebruikt. In groepjes maken ze een dans vanuit een aantal verschillende opstellingen. De leerlingen oefenen dit op muziek, noteren de opstellingen en bedenken een naam voor de dans. In de uitvoerende fase breiden de leerlingen de dansen uit door gebruik te maken van verschillende overgangen en door bewegingen te herhalen Het eindresultaat wordt gepresenteerd op bijvoorbeeld een bijzondere locatie als een sportveld of plein in de omgeving van de school. Natuurlijk worden de dansen opgevoerd met bijpassende kleding en wordt publiek uitgenodigd. Kennisdoelen Vaardigheidsdoelen De leerling: kent een aantal verschillende opstellingen m.b.t. tot dansstijlen en sporten; kent een aantal manieren van verplaatsen in de overgang tussen verschillende opstellingen. De leerling: oefent in het maken van diverse opstellingen op muziek; voegt in een groepje opstellingen toe aan de mix dans van sport - en dansbewegingen; presenteert in een groepje op muziek zijn mix dans aan publiek. Benodigdheden passende kleding en attributen bij de presentatiefase van deze opdracht. Aan de slag in de klas Doorloop de vaste onderdelen binnen elke projectopdracht: onderzoek, uitvoeren, presenteren en evalueren. Onderzoek doorloop in deze opdracht de volgende tappen: 1. De leerlingen onderzoeken verschillende opstellingen die voorafgaand en tijdens een sportwedstrijd voorkomen. 2. De leerlingen onderzoeken welke opstellingen er in dans voorkomen. Gebruik hierbij eigen ervaringen en afbeeldingen en filmpjes op internet. 3. Bewegingsopdracht: laat de groep diverse opstellingen maken in de ruimte. De leerlingen werken snel en praten niet tijdens het maken van de opstelling. Voorbeelden: o Maak een kring, vierkant of driehoek. o Maak tweetallen en verspreid je over het lokaal. o Maak een opstelling zoals bij een officiële elftalfoto, vrije trap, penalty en doelpunt. o Maak rijen van vier naast elkaar. o Maak een V-vorm. o Maak een rij van klein naar groot. o Maak een rij met de grootste leerlingen in het midden en de kleinste leerlingen aan de buitenkanten. 11

12 o o Maak een V-vorm met de grootste leerling in de punt en de kleinste leerlingen aan beide uiteinden (en andersom). Maak een zigzaglijn 4. Herhaal de vorige opdracht op muziek. De leerlingen verplaatsen zich op de maat van de muziek. Dat kan lopend of met een zelfgekozen pas: overkruispas, aanschuifpas, dribbelen, joggen, huppelen, etc. Muziektip: Night Run van René Aubry. 5. De leerlingen overleggen in groepjes over verschillende formaties voor hun dansfrase van drie tot vijf bewegingen uit deelopdracht 2. De leerlingen noteren deze formaties op papier. Bespreek de resultaten en laat de leerlingen hun keuzes toelichten. Bedenk een titel voor de dans. Reflectievragen Was het moeilijk om de formaties op papier te krijgen? Hoe kwam dat? Hoe verliepen de overgangen van de ene formatie naar de andere? Leverde het innemen van de formaties problemen op? Hoe moeilijk is het om te communiceren zonder woorden? Hebben jullie alle resultaten uit je onderzoek gebruikt? Waarom wel/niet? Heb je opstellingen gezien bij andere groepjes die jullie ook zouden willen toepassen? Uitvoeren Doorloop in deze opdracht de volgende stappen: 1. De groepjes werken hun mixdans verder uit. Wijs de leerlingen op de verschillende opstellingen en het bedenken van de overgangen. Gebruik hierbij de genoteerde formaties uit het onderzoek. Tips: o Besteed aandacht aan de overgangen door bewegingen toe te voegen van de ene formatie naar de andere. Denk aan: dribbelen, joggen, huppelen, overkruispas, zijwaartse pas. o Herhaal bepaalde bewegingen zodat de dans langer wordt. De vier bewegingen zijn tot nu toe eenvoudig achter elkaar gezet: Je kunt eenzelfde beweging vaker doen of een keer terug laten komen, bijvoorbeeld: De leerlingen spreken de volgorde van de mixdans af en noteren deze in tekst of beeld. 3. Wanneer u in deelopdracht 2 een klassendans hebt gemaakt, kunt u deze dans verder uitwerken door verschillende opstellingen te maken binnen de dans. Muziektip: More van Usher Reflectievragen Hoe zorg je ervoor dat je steeds goed staat binnen elke opstelling? Is de ene opstelling moeilijker dan de andere? Waar ligt dat aan? Wat was jouw inbreng bij het verder uitwerken van de mixdans? Dans je liever in een mixdans waarbij ieder op dezelfde plek blijft staan of in een mixdans met verschillende opstellingen? Waarom? 12

13 Presenteren De leerlingen presenteren hun uiteindelijke dans op muziek en met bijpassende kleding. Bedenk met de klas een geschikte locatie (voetbalveld, gymzaal, schoolplein, straat, etc.).schakel ouders in bij het filmen van de dansen. Reflectievragen Is de presentatie verlopen zoals je had bedacht? Wat ging beter: het oefenen of de presentatie? Hoe kwam dat? Als je nogmaals zou presenteren, zou je dan wat aanpassen? Zo ja, wat? Hadden jullie een boodschap of een bedoeling met jullie presentatie? Was dat voor het publiek ook te zien? Evalueren Bespreek met uw leerlingen het doorlopen proces aan de hand van onderstaande vragen: Is je kijk op dans of sport veranderd na het werken aan de opdrachten? Kijk je nu anders naar opstellingen in dans? Zie jij overeenkomsten tussen dans en sport? Zo ja, welke? Wat is voor jou een belangrijk verschil tussen dans en sport? Hoe hebben jullie de sportbewegingen tot een mixdans verwerkt? Hoe verliep de samenwerking tijdens de verschillende opdrachten? 13