VERBREED GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN

Transcriptie

1 VERBREED GEMEENTELIJK RIOLERINGSPLAN GEMEENTE MUIDEN 5 februari :B - Definitief C

2 Inhoud Samenvatting Inleiding Algemeen Specifiek Procedure Relatie met andere plannen Leeswijzer Evaluatie Algemeen Rol GRP Procedures tot stand komen Resultaten voorgaande planperiode Financiën Beleid en ontwikkeling Inleiding Drie zorgplichten, drie stelsels Landelijke ontwikkelingen Invloedsfactoren hemelwaterbeleid Lokale speerpunten van beleid Procedure: van knelpunt tot maatregel Bedrijfsvoering Afvalwaterzorg Inleiding Achtergronden Gewenste situatie Huidige situatie Objectgegevens Prognose object uitbreiding planperiode Toetsing Opgave afvalwater zorgplicht Hemelwaterzorg Inleiding Achtergronden Gewenste situatie Huidige situatie Objectgegevens Toetsing Opgave hemelwaterzorgplicht :B - Definitief 1

3 6 Grondwaterzorg Inleiding grondwater, wat is het? Gewenste situatie Huidige situatie Toetsing Opgave grondwaterzorgplicht Bedrijfsvoering Inleiding Taakvelden Planvorming Onderzoek Onderhoud Maatregelen Faciliteiten Samenwerking Middelen Financiële middelen Uitgaven en lasten Inkomsten en tariefontwikkeling Kostendekking Personele middelen Bijlage 1 Begrippenlijst Bijlage 2 Evaluatie in tabelvorm Bijlage 3 Beleidsontwikkelingen en wet- en regelgeving Bijlage 4 Beheervisie Bijlage 5 Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Bijlage 6 Overzicht lozingspunten Bijlage 7 Planvormen Bijlage 8 Ramingen en planningen Bijlage 9 Uitgaven Bijlage 10 Kostendekking Bijlage 11 Tarief egalisatievoorziening Bijlage 12 Reacties :B - Definitief

4 Bijlage 13 Raadsvoorstel, raadsbesluit en verklarende notitie investeringen :B - Definitief 3

5 Samenvatting In opdracht van de Gemeente Muiden heeft ARCADIS het verbreed gemeentelijk rioleringsplan (vgrp) opgesteld voor de periode De gegevens voor het opstellen van het plan zijn beschikbaar gesteld door de gemeente. De werkzaamheden door ARCADIS zijn begeleid door Waternet. In dit vgrp is een onderscheid gemaakt in zorgplichten op het gebied van het stedelijk afvalwater, het hemelwater en het grondwater. De zorgplichten ten aanzien van hemelwater en grondwater zijn nieuw. Deze verbreding van het GRP is het gevolg van gewijzigde wetgeving. Bij het opstellen van dit vgrp zijn Waternet /AGV, Rijkswaterstaat en de Provincie Noord-Holland betrokken. De reacties van deze instanties op dit vgrp zijn opgenomen in Bijlage 12. Met het vaststellen van het vgrp voldoet de gemeente aan de verplichtingen conform de gewijzigde Wet Milieubeheer. Vanwege de verbreding van de zorgplicht is in het GRP aparte aandacht besteed aan het hemelwater en het grondwater. De rode draad blijft gelijk: Evaluatie. Toelichting op beleidsontwikkeling. De ambities van de gemeente met betrekking tot de zorgplichten en op basis daarvan de opgave in dit geval per zorgplicht. Aandacht voor de bedrijfsvoering en een professionele aanpak van het beheer is steeds belangrijker. De behandeling van de middelen, financiën en de bemensing. De onderdelen passeren hier kort de revue. Evaluatie GRP De planperiode van het voorgaande GRP is verlengd met een jaar tot en met In de afgelopen planperiode zijn de volgende resultaten behaald: De aansluiting van het buitengebied is voltooid in 2012, met uitzondering van de woonboten in de Muidertrekvaart. Het geplande onderzoek is uitgevoerd. Een inhaalslag is gemaakt voor het actualiseren en beheren van de rioolgegevens. De Gemeente Muiden maakt nu gebruik van het rioleringsbeheersysteem dat bij Waternet beschikbaar is. Daardoor zijn kosten bespaard. Het BRP is in 2008 opgesteld en in 2010 geactualiseerd. De verbetermaatregelen vallen aanzienlijk gunstiger uit dan bij eerdere berekeningen. In Muiden Zuid-West is een groot deel van de riolering gerenoveerd door het aanbrengen van een kunststof kous (relining). Deze aanpak is voordeliger dan vervanging, is voor de omgeving minder ingrijpend en geeft minder overlast. Naar aanleiding van wateroverlast is onderzoek uitgevoerd bij de Singelstraat en zijn verbeteringen gerealiseerd waarmee de wateroverlast is aangepakt. De aanpak van de riolering in Muiden Noord-West is door stagnatie van nabij geplande woningbouw ontwikkeling vertraagd. De storingsdienst voor alle gemeentelijke gemalen is sinds december 2011 ondergebracht bij Waternet. Het preventief jaarlijks onderhoud voor de rioolgemalen is uitbesteed :B - Definitief 5

6 Beleidsontwikkelingen Recente wetswijzigingen en afspraken op bestuurlijk niveau die relevant zijn voor de gemeente bij het vervullen van de drie zorgplichten zijn samengevat. De belangrijkste punten zijn genoemd. Samenwerken op het gebied van de waterketen (inzameling en transport van afvalwater en waterzuivering) is nu belangrijker en dit belang neemt naar verwachting nog toe. Op bestuurlijk niveau moet samenwerken leiden tot een meer integrale en efficiëntere aanpak en aanzienlijke kostenbesparingen waardoor een verdere stijging van de rioolheffing in de toekomst kan worden getemperd. Opgave voor Stedelijk afvalwater, Hemelwater en Grondwater Onderscheid is gemaakt in de volgende activiteiten: plannen, onderzoek, onderhoud, maatregelen en faciliteiten die alle nodig zijn voor een goede vervulling van de drie zorgplichten. Belangrijke aandachtspunten zijn: Monitoring zowel van het functioneren van overstorten en de riolering, als het verloop van de neerslag en grondwaterstanden. Rioolreiniging en inspectie waarmee de kwaliteit van het stelsel wordt gecontroleerd en herstel, renovatie en vervanging worden gestuurd. Het gebruik van databeheer voor het opslaan en het beschikbaar hebben van actuele gegevens van het rioolstelsel (ligging, materiaal, jaar van aanleg etc.) en het registreren van inspectieresultaten en het kunnen raadplegen en presenteren van deze gegevens. Het verder professionaliseren van het beheer door het hanteren en ontwikkelen van kwaliteitscriteria bij het beoordelen van onderdelen van het stelsel en het afstemmen van onderhoudsactiviteiten op wat werkelijk nodig is in plaats van het hanteren van vaste standaarden. Aanzienlijke uitgaven voor vervanging en reparatie in de komende planperiode. Middelen Op basis van wat nodig is voor een goede uitvoering van de zorgplichten zijn activiteiten en kosten gepland en zijn verschillende varianten berekend voor de kostendekking. Bij de financiering van de investeringen voor vervanging en verbetering is uitgegaan van de klassieke werkwijze met activeren van de bedragen en afschrijven over een lange termijn van maximaal de verwachte technische levensduur. Deze wijze van financieren leidt tot aanzienlijke boekwaarden van nog niet afgeschreven investeringen, waardoor aanzienlijke rentelasten ontstaan. In het kader van het opstellen van het vgrp was geen gelegenheid om de mogelijkheden van alternatieve wijzen van financiering te bekijken die onder meer door de Stichting Rioned en de VNG worden bepleit om de rentelasten te beperken. Voor de kostendekking zijn drie varianten doorgerekend. Bij variant 1 stijgt de heffing in 2013 en blijft daarna constant. Bij variant 2 stijgt de heffing met een vast percentage gedurende de eerste 10 jaar en blijft daarna constant. Bij variant 3 stijgt de heffing met een vast percentage gedurende de eerste 25 jaar en blijft daarna weer constant. De verschillen zijn in de volgende tabel en figuur weergegeven. variant Stijging heffing Heffing 1 56,9% ( 114,05) in ,45 constant over de periode ,94% gedurende 10 jaar Stijgt van 210,34 in 2013 naar 324,63 in 2022 en blijft daarna constant. 3 2,56 % gedurende 25 jaar Stijgt van 205,6 in 2013 naar 377,13 in 2037 en blijft daarna constant. Tabel 1, Overzicht kostendekkingsvarianten :B - Definitief

7 NB. Alleen variant 1 voldoet aan de voorwaarde dat het eindsaldo van de voorziening nul of bijna nul is. Om de varianten 2 en 3 te laten voldoen aan deze voorwaarde dient de op een nader vast te stellen tijdstip te worden bijgesteld opdat wordt voorkomen dat het eindsaldo van de egalisatievoorziening buiten proporties toeneemt. De voorwaarde dat het saldo van de voorziening positief blijft is leidend. Figuur 1, Grafieken ontwikkeling rioolheffing voor 3 varianten kostendekking :B - Definitief 7

8 1 Inleiding 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 1.1 ALGEMEEN Aanleg en beheer van de rioleringsvoorzieningen zijn gemeentelijke taken, die hun wettelijke basis hebben in de Wet milieubeheer (Wm. art ). Met het inwerkingtreden van de Wet gemeentelijke watertaken op 1 januari 2008 hebben naast de zorg voor het stedelijk afvalwater 1 ook de (gemeentelijke) zorg voor het afstromende hemelwater en grondwater een duidelijkere basis in de wetgeving gevonden. De gemeente is wettelijk verplicht een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) op te stellen (Wet milieubeheer, art.4.22). Het maken van goede beleidsafwegingen op het terrein van beheer openbare ruimte, bescherming van bodem en waterkwaliteit en de zorg voor het totale watersysteem worden steeds belangrijker. Ook het financiële beleid, de inzet van middelen en toenemende lastendruk zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Met het voorliggende Gemeentelijk Rioleringsplan legt het gemeentebestuur het rioleringsbeleid vast voor de komende planperiode van 5 jaar met een doorkijk naar de toekomst. Met respect voor wat in het verleden tot stand is gekomen, bouwt de gemeente verder aan een robuust en flexibel rioleringssysteem dat voldoet aan de hedendaagse eisen. Deze aanpak sluit tegelijkertijd aan bij maatschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot doelmatigheid en duurzaamheid. Onderscheid 3 zorgplichten: stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. In overeenstemming met de aangepaste wetgeving is het GRP ten opzichte van het vorige plan uitgebreid met de zorgplichten voor hemelwater en grondwater. Voor de komende planperiode spreken we dan ook van een verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan (vgrp). 1 Stedelijk afvalwater is huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater :B - Definitief

9 Riolering mede basis voor volksgezondheid Riolering heeft samen met de drinkwatervoorziening sinds de 19e eeuw meer voor de volksgezondheid betekend dan de ontwikkeling van de medische wetenschap daarna. Dat is in het kort de conclusie die internationale wetenschappers enkele jaren geleden trokken. Zuiver drinkwater en riolering zijn zo vanzelfsprekend geworden, dat men zich niet altijd meer realiseert welke rijkdom we hiermee in onze huizen bezitten: een belangrijke basis voor de volksgezondheid. Riolering zo vanzelfsprekend en onzichtbaar In Nederland is een ondergrondse infrastructuur voor de riolering aanwezig met een vervangingswaarde van maar liefst 77 miljard. Dagelijks zijn vele medewerkers van overheden en bedrijfsleven bezig om de riolering probleemloos te laten functioneren. Voor de aanwezigheid van deze infrastructuur betaalt men per huishouden een rioolheffing. Voor dat bedrag komen we op een hygiënische wijze van onze fecaliën af en tegelijkertijd kunnen we op eenvoudige wijze het grijze water (wassen, afwassen, douchen, enz.) en het overbodige hemelwater lozen. 1.2 SPECIFIEK Gemeente Muiden werkt intensief samen met Waternet op het gebied van het rioolbeheer. AGV/Waternet verzorgt vanaf 1 januari 2007 (met de ondertekening van de Overeenkomst overdracht rioleringszorgtaak op 17 december 2007) de rioleringszorgtaken voor de Gemeente Muiden. De Gemeente Muiden houdt de regie. Gemeente Muiden stemt het rioleringsbeleid af met buurgemeenten Naarden en Bussum. Bij het opstellen van dit vgrp heeft de Gemeente Muiden met de gemeenten Naarden en Bussum de ambities op het gebied van de drie zorgplichten afgestemd. Hiermee is invulling gegeven aan een nauwere samenwerking in de waterketen. De afgestemde ambities zijn mede een basis voor toekomstige samenwerking en het realiseren van een doelmatiger aanpak. 1.3 PROCEDURE Geldigheidsduur Op basis van de informatie uit het gemeentelijke rioolbeheersysteem en recent onderzoek kan de Gemeente Muiden een goed beeld geven van de te verrichten activiteiten en te nemen maatregelen voor de korte termijn. Beleidsontwikkelingen, zoals Waterbeheer 21ste eeuw en de Europese Kaderrichtlijn Water en ook de autonome ontwikkelingen als de klimaatverandering, maken een plancyclus van 5 jaar gewenst. Zo kan het gemeentelijk beleid aanhaken op de landelijke en mondiale ontwikkelingen. Het voorliggende vgrp heeft betrekking op een planperiode van vijf jaar van 2013 tot en met Totstandkoming De bestuurlijke, financiële en juridische verantwoordelijkheid voor de invulling van de wettelijke zorgplichten voor stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater ligt op grond van de Wet milieubeheer bij de gemeente. De gemeente heeft zich bij het opstellen van het vgrp laten ondersteunen door het ingenieursbureau ARCADIS Nederland BV. Bij het tot stand komen van dit vgrp is gebruik gemaakt van de Leidraad Riolering. Overleg met andere overheden Het vgrp is in nauwe samenwerking met de Provincie Noord-Holland en het Waterschap Amstel Gooi en Vecht (AGV) opgesteld. Het concept vgrp is ter commentaar aan genoemde partijen voorgelegd en aan :B - Definitief 9

10 Rijkswaterstaat. De formele reacties op dit vgrp zijn in Bijlage 12 opgenomen. Voor zover relevant, zijn de opmerkingen en aanvullingen in dit vgrp verwerkt. 1.4 RELATIE MET ANDERE PLANNEN De beleidsvoornemens in dit vgrp zijn afgestemd met de volgende plannen en beleidsstukken: Lokaal Basisrioleringsplan Muiden 2008 met actualisatie in Meetplan riolering Muiden Collegeprogramma. Milieubeleidsplan. Regionaal Waterplan Provincie Noord-Holland. Waterbeheerplan Waterschap Amstel Gooi en Vecht Handboek Hemelwater, AGV, december Handreiking Stedelijk Grondwater, AGV, december Toetsingskader Rioolemissies, Dienst Waterbeheer en Riolering (DWR) en AGV, Nationaal Waterbeleid voor de 21ste eeuw (2000). Bestuursakkoord Waterketen 2007 (BWK2007). Nationaal Waterplan (2009). Bestuursakkoord Water 2011 (BAW2011). Internationaal Europese richtlijn Stedelijk Afvalwater. Europese Kaderrichtlijn Water (KRW). 1.5 LEESWIJZER Na deze inleiding wordt in hoofdstuk 2 teruggekeken op de voorgaande planperiode. Wat is wel en wat is niet uitgevoerd van de voorgenomen activiteiten uit de voorgaande planperiode (GRP ). Hoofdstuk 3 bevat de speerpunten van het rioleringsbeleid voor de komende planperiode. Daarnaast beschrijft dit hoofdstuk enkele procedures die bij de totstandkoming van het vgrp zijn gevolgd. In de hoofdstukken 4 t/m 6, Afvalwaterzorg, hemelwaterzorg en grondwaterzorg, is de aandacht gericht op de drie afzonderlijke zorgplichten. Het accent ligt daarbij telkens op het functioneren van het desbetreffende systeem. Voldoet het aan de functionele eisen en wat zijn daarin de knelpunten? Het doorvoeren van maatregelen om deze knelpunten op te lossen is, evenals de reguliere beheeractiviteiten, mensenwerk. De benodigde activiteiten en maatregelen zijn beschreven en voorzien van budgetten en planningen in hoofdstuk 7, Bedrijfsvoering. In hoofdstuk 8 worden de benodigde financiële en personele middelen beschreven om alle activiteiten en maatregelen uit te kunnen voeren en bekostigen. Bij het begin van elk hoofdstuk is de hoofdstukindeling vermeld met markering van het betreffende hoofdstuk :B - Definitief

11 2 Evaluatie 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 2.1 ALGEMEEN In dit hoofdstuk wordt teruggekeken op de voorgaande planperiode ( ). De evaluatie sluit aan bij de vermelding van de activiteiten conform het GRP van de Gemeente Muiden en de verlenging tot en met Niet of nog niet uitgevoerde activiteiten kunnen een extra aandachtspunt inhouden voor de komende planperiode, zowel in planmatige, organisatorische, personele als financiële zin. De evaluatie bepaalt mede het vertrekpunt voor de komende periode ROL GRP Het GRP was de basis voor het door de raad vaststellen van kredieten voor het voorbereiden en uitvoeren van de verschillende rioleringsprojecten en het vaststellen van de rioolheffing in de planperiode. Het GRP heeft in de planperiode gediend als kompas voor het rioleringsbeheer. Het accent in het GRP lag op: Het tot stand brengen van een adequaat beheer van riolering en van de beheergegevens van de riolering. Het opstellen van een nieuw Basisrioleringplan (BRP). Het afronden van maatregelen gericht op een beter functioneren van het gemengde stelsel en daarmee voldoen aan de Basisinspanning en voortzetten van maatregelen in het kader van het Waterkwaliteitsspoor PROCEDURES TOT STAND KOMEN Het GRP werd vastgesteld conform de procedures van de Wet Milieubeheer. De Provincie Noord-Holland en het waterschap AGV, werden betrokken bij het opstellen van het GRP en in de gelegenheid gesteld te reageren op het ontwerp GRP. De reacties werden verwerkt in het vastgestelde GRP :B - Definitief 11

12 In het licht van een mogelijke fusie van de gemeenten Naarden, Bussum, Muiden en Weesp werd de planperiode van het GRP Muiden in 2011 met een jaar verlengd tot en met RESULTATEN VOORGAANDE PLANPERIODE De activiteiten die in het GRP inclusief de verlenging t/m 2012 werden opgenomen, zijn stuk voor stuk geëvalueerd en in tabelvorm gerapporteerd (zie Bijlage 2). Vanwege de lengte van de tabel in Bijlage 2 is hierna een samenvatting gegeven waarin de ontwikkelingen in de periode op hoofdlijnen zijn gepresenteerd. Aanleg van voorzieningen De aansluiting van het buitengebied is voltooid in 2012, met uitzondering van de woonboten in de Muidertrekvaart. Door een stagnerende vastgoedmarkt zijn in de planperiode géén grootschalige uitbreidingen tot stand gekomen. Het areaal is alleen toegenomen door de nieuwe aansluitingen in het kader van het saneren van ongezuiverde lozingen in het buitengebied. Beheer van bestaande voorzieningen Onderzoek Het geplande onderzoek is uitgevoerd. Een inhaalslag is gemaakt voor het actualiseren en beheren van de rioolgegevens. De Gemeente Muiden maakt nu gebruik van het rioolbeheersysteem dat bij Waternet beschikbaar is. Daardoor zijn kosten bespaard. Het BRP is in 2008 opgesteld en in 2010, mede ten behoeve van de Wvo vergunning, geactualiseerd. De verbetermaatregelen die mede op basis van dit BRP zijn bepaald vallen aanzienlijk gunstiger uit dan volgens eerdere berekeningen. De geplande inspanning voor het uitvoeren van inspecties is ingezet voor inventarisaties ten behoeve van het uitvoeren van diverse maatregelen. Naar aanleiding van wateroverlast is bij de Singelstraat onderzoek uitgevoerd. Maatregelen In Muiden Zuid-West is een groot deel van de riolering gerenoveerd door het aanbrengen van een kunststof kous (relinen). Deze aanpak is voordeliger dan vervanging, is voor de omgeving minder ingrijpend en geeft minder overlast. Bij de Singelstraat zijn verbeteringen gerealiseerd waarmee wateroverlast is aangepakt. De aanpak van de riolering in Muiden Noord-West is vertraagd door stagnatie van nabij geplande woningbouw. Onderhoud De storingsdienst voor alle gemeentelijke gemalen is sinds december 2011 ondergebracht bij Waternet. Het preventief onderhoud wordt voor de rioolgemalen jaarlijks uitbesteed. Voor de drukpompunits in het buitengebied is nog geen preventief onderhoud ingepland omdat deze recent zijn aangelegd. 2.3 FINANCIËN Rioolheffing Door een wijziging van de Gemeentewet is het rioolrecht omgezet naar een rioolheffing. Vanaf 1 januari 2010 kan slechts een heffing worden opgelegd volgens deze wijziging. Het rioolrecht was gekoppeld aan het profijtbeginsel, terwijl de rioolheffing een algemene belastingmaatregel betreft. De geplande en de werkelijke ontwikkeling van de rioolheffing voor particulieren ( ) zijn weergegeven in Tabel :B - Definitief

13 Rioolheffing per jaar GRP (1 e 500 m3/jaar) Elke volgende 100m3 38, Werkelijk verloop ,2 200,4 1 e 500 m3 Elke volgende 100 m3 40,8 40,8 40,8 42,24 40,08 Tabel 2, Berekende versus werkelijke ontwikkeling van de rioolheffing. Tariefegalisatievoorziening Gedurende de planperiode hebben de geplande en gerealiseerde saldi van de tariefegalisatievoorziening (peildatum steeds 1 januari van vermeld jaar) zich ontwikkeld als in Tabel 3 is weergegeven. Saldo voorziening (1/1 van betr. jaar) 2007 x x x x x x GRP Werkelijk Tabel 3, Berekende versus werkelijke ontwikkeling van de tarief egalisatievoorziening. Ten opzichte van de prognose in het vgrp en verlenging 2012 is het saldo van de egalisatievoorziening aanzienlijk hoger. Ontvangen rioolheffing Opbrengst rioolheffing 2007 x x x x x x GRP Werkelijk *) 848 *) begroting Tabel 4, Ontwikkeling opbrengst rioolheffing '07-12 De ontwikkeling van het saldo van de tariefegalisatievoorziening en de lasten wijken af van de geplande ontwikkeling volgens het GRP De verklaring hiervoor is dat riolen zijn gerenoveerd in plaats van vervangen (relining Zuidwest). Tevens is een aantal projecten vertraagd om uiteenlopende redenen, zoals nader onderzoek naar (kostenbesparende) maatregelen en vertraging in nieuwbouw ontwikkeling. De renovatie van riolen in plaats van vervanging leverde een aanzienlijke kosten besparing op. Na renovatie kan het riool in beginsel weer vele jaren functioneren. In dit vgrp is uitgegaan van een verlenging van de levensduur met 60 jaar :B - Definitief 13

14 3 Beleid en ontwikkeling 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 3.1 INLEIDING Dit hoofdstuk gaat in op de speerpunten van het lokale rioleringsbeleid voor de komende planperiode, mede ingegeven door recente landelijke beleidsontwikkelingen en wetgeving. De inhoud van dit hoofdstuk blijft beperkt tot hoofdzaken. Specifiek beleid rond de zorgplichten staan in de volgende hoofdstukken. Door deze opzet vormt dit hoofdstuk tegelijkertijd een handleiding om de inhoud van het voorliggende GRP op efficiënte wijze door te nemen. 3.2 DRIE ZORGPLICHTEN, DRIE STELSELS Met de introductie van drie zorgplichten maken we ook onderscheid in drie stelsels, te weten: 1. Vuilwaterstelsels voor de inzameling en afvoer van huishoudelijk en bedrijfsmatig afvalwater, eventueel vermengd met (vervuild) hemelwater. Voorzieningen die tot deze categorie behoren zijn vuilwater- en gemengde riolering, drukriolering, rioolgemalen en persleidingen, bergbezinkbassins, enz. 2. Hemelwaterstelsels voor de inzameling en verwerking van relatief schoon hemelwater. Hiertoe behoren voorzieningen als hemelwaterriolering, infiltratievoorzieningen, afscheiders, enz. 3. Openbare ontwateringstelsels voor het handhaven van acceptabele grondwaterstanden. Om deze stelsels goed te laten functioneren zijn systeemdoelen en functionele eisen gesteld. Om het functioneren toetsbaar te maken, zijn de eisen vertaald in meetbare maatstaven. In Bijlage 5 is de werkwijze in tabel vorm nader uitgewerkt (kolommen 1 t.m3) :B - Definitief

15 Doelen Gewenste toestand. (Wat wil men bereiken?) "Tijdloos" (lange termijn) en uniform Functionele eisen Vertaling van doelen in systeemeisen. (Hoe moet het systeem zich gedragen?) Maatstaven & Meetmethoden Locatiegebonden Getalsmatige precisering Specificatie van methode i.v.m. van functionele eisen vastleggen maatstaf. Veranderlijk in de tijd Theoretisch gedrag Specificatie rekenmodel. Werkelijke gedrag Specificatie waarnemingen. (+ andere registraties) Figuur 2, Proces met doelen, functionele eisen en maatstaven In de volgende hoofdstukken (4, 5 en 6) komen de zorgplichten apart aan de orde. Per zorgplicht worden beschreven voor de komende planperiode: De gewenste situatie in de vorm van ambities en functionele eisen. Een beschrijving van de bestaande situatie. Een toetsing van de bestaande situatie aan het wensbeeld. Aan het eind van elk hoofdstuk zijn de geconstateerde knelpunten opgesomd. De maatregelen die nodig zijn om de knelpunten op te lossen, komen daarna integraal aan de orde, in hoofdstuk 7, Bedrijfsvoering. 3.3 LANDELIJKE ONTWIKKELINGEN In de afgelopen planperiode hebben vele ontwikkelingen plaatsgevonden die veelal zijn vastgelegd in bestuursakkoorden, zoals het Bestuursakkoord Waterketen (2007) en het Bestuursakkoord Water (2011). Deze bovenstaande ontwikkelingen hebben eveneens geleid tot nieuwe wetgeving waarvan de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken de belangrijkste is. Over het algemeen wordt een groot belang gehecht aan het scheiden van vuile en schone waterstromen en een structurele aanpak van de grondwater-problematiek. Het beleid is vooral gericht op het in de toekomst bereiken van een klimaatbestendig stedelijk afvalwatersysteem (riolering én zuivering) met een hoge duurzaamheid, dat op doelmatige wijze in stand wordt gehouden. Een en ander op basis van een intensieve samenwerking met het waterschap en met het benutten van innovatieve ontwikkelingen en een transparante verantwoording van de kosten. Ondanks dat de eerder vastgelegde afspraken (Nationaal Bestuursakkoord Water en Bestuursafspraken Waterketen) onverminderd van kracht blijven, hebben de meest recente doelstellingen uit het Bestuursakkoord Water voor de gemeenten de komende tijd de meeste betekenis. Tot 2020 moet in de gehele waterketen in totaal 550 miljoen doelmatigheidswinst worden behaald, waarvan 380 miljoen in de afvalwaterketen bij waterschappen en gemeenten. Deze kostenbesparing kan bereikt worden door bundeling van capaciteit en kennis, professionalisering van operationele taken en intensievere samenwerking :B - Definitief 15

16 Naast bovenstaande doelstellingen vanuit de bestuursakkoorden heeft de Wet verankering en bekostiging gemeentelijke watertaken geleid tot een uitbreiding van de gemeentelijke zorgtaken, te weten: 1. De zorgplicht voor het stedelijk afvalwater (bestaand). 2. De zorgplicht voor het hemelwater (nieuw). 3. De zorgplicht voor het grondwater (nieuw). Inmiddels zijn de artikelen uit deze wijzigingswet overgenomen in de Wet milieubeheer, Gemeentewet en de nieuwe Waterwet (sinds december 2010 van kracht). De Gemeentewet biedt de mogelijkheid om de extra kosten, die voortkomen uit de nieuwe zorgplichten, te dekken uit een nieuwe rioolheffing, die sinds 1 januari 2010 is ingesteld. De Wet milieubeheer verplicht gemeenten om uiterlijk per 1 januari 2013 over een verbreed GRP te beschikken. Met het voorliggende vgrp wordt hieraan voldaan. 3.4 INVLOEDSFACTOREN HEMELWATERBELEID Toen men in de eerste helft van de vorige eeuw overging op de aanleg van riolering koos men voor een gemengde afvoer van stedelijk afvalwater en hemelwater door één rioolstelsel, het gemengde rioolstelsel. Van rijkswege wordt thans aangedrongen om het hemelwater gescheiden van het stedelijk afvalwater in te zamelen en te verwerken. De veronderstelde voordelen van dit landelijke beleid luiden: Verminderen van risico s voor volks- en diergezondheid ten gevolge van vuiluitworp van de gemengde riolering via overstorten. Vermijden van milieuschade in oppervlakte- en grondwater. Verbeteren van de doelmatigheid van RWZI en riolering. Beperken van wateroverlast ten gevolge van de klimaatontwikkeling door onder andere het realiseren van, ten aanzien van de klimaatontwikkeling, robuuste stelsels :B - Definitief

17 Dit rijksbeleid is gericht op grootschalige afkoppeling van hemelwater, maar niet rücksichtslos ten koste van alles. In de Wet gemeentelijke watertaken is vastgelegd dat de gemeente autonoom is in haar besluitvorming hoe er lokaal met hemelwater wordt omgegaan. Die verantwoordelijkheid vraagt om een weloverwogen keuze, want tegenover de bovengenoemde voordelen van afkoppelen staan ook een aantal belangrijke mogelijke nadelen. Het afstromende hemelwater kan door lokale omstandigheden verontreinigd zijn en de effecten op de waterkwaliteit ten gevolge van grote hoeveelheden Figuur 3, Complex van invloedsfactoren hemelwater geloosd hemelwater zijn onzeker. In bijgaande afbeelding (RO= Ruimtelijke ontwikkeling) is het gehele complex van invloedsfactoren schematisch weergegeven. Onderscheid wordt gemaakt in een viertal factoren van buitenaf die het hemelwaterbeleid beïnvloeden en vijf lokale factoren die door het hemelwaterbeleid worden beïnvloed. Op elk van deze factoren wordt kort ingegaan. DUURZAAMHEID Scheiding van stedelijk afvalwater en hemelwater biedt meer kansen om nuttige grondstoffen en energie uit het stedelijk afvalwater terug te winnen en hemelwater voor nuttige doeleinden lokaal in te zetten. RUIMTELIJKE ONTWIKKELING (RO) Kansen om de duurzaamheid te verbeteren dienen zich eerder aan bij locatieontwikkeling dan in de bestaande woonomgeving. Op dit moment loopt een aantal landelijke experimenten met een toenemende schaalgrootte waarvan de resultaten bemoedigend zijn. KWANTITATIEVE EFFECTEN Bij directe afvoer van hemelwater naar oppervlaktewater neemt het geloosde volume op jaarbasis sterk toe en voldoet daarmee niet aan de doelstellingen van Waterbeheer 21ste eeuw (zie Bijlage 3). Bij de maatgevende piekgebeurtenissen vallen de verschillen overigens wel mee, zodat de gevolgen voor de stedelijke wateropgave (benodigd retentievolume en dergelijke) beperkt blijven. KWALITATIEVE EFFECTEN Bij een directe afvoer van hemelwater naar oppervlaktewater nemen, door het grote geloosde volumen, de emissies toe. Foutaansluitingen op het hemelwaterriool zijn hierbij een belangrijke oorzaak. Wat het effect is van beide verschijnselen op de waterkwaliteit is sterk afhankelijk van lokale factoren. Bij infiltratie of bodempassage van hemelwater zijn de negatieve effecten veel minder. Wel vraagt dan de beheersing van grondwaterstanden extra aandacht. INTERACTIES IN DE (AFVAL)WATERKETEN Het onttrekken van hemelwater uit de afvoerstroom naar de RWZI heeft voordelen voor het beheer van de zuivering. De bedrijfsvoering is eenvoudiger en het energieverbruik (pompen en beluchting) neemt af. Uitbreiding van een RWZI kan eventueel worden uitgesteld. Extra zuiveringstrappen op bestaande RWZI s werken alleen bij een continue belasting. Ondanks deze voordelen blijven directe financiële voordelen uit. Immers de huidige kapitaallasten liggen voor langere tijd vast :B - Definitief 17

18 FINANCIËLE GEVOLGEN De ombouw van een bestaand gemengd rioolstelsel naar een gescheiden stelsel, op het moment van vervanging op grond van levensduur, vraagt een circa 40% hogere investering dan gewone vervanging. Daartegenover staat dat de onderhoudskosten 10 tot 20% lager liggen. BEHEERORGANISATIE Gescheiden rioolstelsels zijn complexer dan gemengde rioolstelsels, waardoor het risico van falen groter is. Foutaansluitingen zijn daarvan het beste voorbeeld. Dat impliceert dat er meer menskracht nodig is zowel voor het toezicht bij de aanleg als voor het beheer. 3.5 LOKALE SPEERPUNTEN VAN BELEID De ambities van de afgelopen planperiode waren hoog. In het kader van de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor zijn veel projecten uitgevoerd. Daarnaast is het beheer van de riolering op een hoger plan getrokken. Met de behaalde ambities in de afgelopen planperiode kiest de Gemeente Muiden nu voor een consoliderende opstelling. De, soms vergaande, landelijke ontwikkelingen zoals vergaande scheiding van dwa en hwa en het terugwinnen van grondstoffen wordt, gezien de gehaalde doelstellingen in de afgelopen planperiode, niet noodzakelijk geacht. De voornemens voor het te voeren beleid zijn hieronder per speerpunt bondig samengevat. In de volgende hoofdstukken 4, 5 en 6 is dit verder uitgewerkt. ZORGPLICHTEN Van de drie zorgplichten zal de gemeente in de komende planperiode vooral aandacht schenken aan de zorgplicht stedelijk afvalwater. Met name het hydraulisch functioneren, het onderzoeken van de toestand van de riolering, het beheer en onderhoud van gemalen en het bijhouden van de rioolgegevens. De verbetermaatregelen voor het terugdringen van emissies (Basisinspanning en Waterkwaliteitsspoor) zijn afgerond. De gemeente stelt met dit vgrp het hemelwaterbeleid en grondwaterbeleid vast. De Gemeente Muiden overweegt een gezamenlijke aanpak met de buurgemeenten. DUURZAAMHEID Over de effecten van het afkoppelen van hemelwater op de waterkwaliteit is nog veel onzeker, terwijl de extra kosten voor de aanleg van een gescheiden rioolstelsel hoog oplopen. Soms kan het hemelwater worden afgevoerd zonder de aanleg van een apart hemelwaterstelsel. De gemeente zal in de komende periode dan ook een behoudende positie innemen. Per project wordt bekeken of en zo ja op welke wijze meer duurzaamheid kan worden bewerkstelligd. In de operationele sfeer blijft de gemeente letten op het terugdringen van het energieverbruik en de CO2-belasting. KLIMAATBESTENDIGHEID In de komende planperiode verkent de gemeente welke mogelijke knelpunten zich voordoen in de afvoer van hemelwater ten gevolge van de te verwachten klimaatontwikkeling. Bij de voorbereiding van werkzaamheden, kunnen maatregelen worden meegenomen om geconstateerde knelpunten als gevolg van klimaatontwikkeling op te lossen en zo wateroverlast in de toekomst te voorkomen. DOELMATIGHEID De gemeente wil in de komende planperiode de doelmatigheid van het rioleringsbeheer verder vergroten. Op het gebied van het gegevensbeheer is al veel gerealiseerd. Nu moet de gemeente doorpakken en zorgen voor het actueel houden van gegevens, het vaststellen van kwaliteitscriteria en een planmatige uitvoering van het rioolbeheer. Dat houdt onder meer in dat jaarlijks een operationeel plan wordt opgesteld om de in het voorgaande jaar uitgevoerde activiteiten te evalueren en nieuwe activiteiten voor :B - Definitief

19 het komende jaar vast te stellen. Het monitoren van het feitelijk gedrag van de riolering draagt bij aan het vaststellen van de juiste verbeteringsmaatregelen in de toekomst. TRANSPARANTIE Om de kostenontwikkeling op de voet te volgen evalueert de gemeente bij het opstellen van het jaarprogramma naast de technische activiteiten uit het voorgaande jaar, ook de kosten. Op die manier kan de gemeente afwijkingen van de prognoses uit het GRP tijdig signaleren en zo nodig maatregelen nemen om bij te sturen. SAMENWERKING De gemeente heeft het rioolbeheer uitbesteed aan Waternet. De gemeente voert de regie. In de komende planperiode wil de gemeente de samenwerking met de gemeenten Naarden en Bussum intensiveren met als doel kennis en ervaring uit te wisselen om de doelmatigheid van het rioolbeheer te vergroten. Op 12 december 2011 hebben de gemeenten in de regio en AGV een intentieverklaring voor samenwerking ondertekend. De afspraken worden verder geconcretiseerd door het uitvoeren van business cases. 3.6 PROCEDURE: VAN KNELPUNT TOT MAATREGEL In de hoofdstukken 4, 5 en 6 zijn de drie zorgplichten voor afval-, hemel- en grondwater beschreven en is het functioneren getoetst aan de functionele eisen in de tabel van Bijlage 5. De geconstateerde knelpunten tussen de gewenste en huidige situatie zijn aan het eind van elk hoofdstuk opgesomd. Daar het oplossen van deze knelpunten mensenwerk is komen deze terug in hoofdstuk 7, Bedrijfsvoering, waarin alle beheeractiviteiten voor de komende planperiode worden beschreven, gepland en gebudgetteerd. Ook de activiteiten die nodig zijn om de geconstateerde knelpunten in het systeemfunctioneren weg te nemen, maken daar onderdeel van uit. 3.7 BEDRIJFSVOERING Mensen zorgen ervoor dat de deelsystemen aan de functionele eisen gaan voldoen. Het vergt een adequate organisatie om dat doel te bereiken. In dit vgrp zijn de personele activiteiten onderverdeeld in 5 taakvelden conform de richtlijnen uit de Leidraad Riolering van Stichting RIONED, te weten: 1. Planvorming. 2. Onderzoek. 3. Onderhoud. 4. Maatregelen. 5. Facilitair. De aansturing van alle activiteiten vindt plaats met de informatie die in het beheersysteem is opgeslagen. De revisie gegevens die vrijkomen bij de uitvoering van de activiteiten worden weer teruggesluisd en ingevoerd in het beheersysteem. Zo blijven de beheergegevens actueel, een absolute randvoorwaarde voor doelmatig rioleringsbeheer. In Bijlage 4 is een moderne visie op het rioleringsbeheer opgenomen. Elementen hieruit zijn overgenomen in dit GRP, met name die elementen die dienen om de doelmatigheid van het rioleringsbeheer te optimaliseren :B - Definitief 19

20 4 Afvalwaterzorg 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 4.1 INLEIDING In hoofdstuk 3 en bijlage 3 is in algemene zin ingegaan op de betekenis van de Wet verbrede watertaken. Dit hoofdstuk gaat specifiek in op de afvalwaterzorgplicht en daarom is de aandacht gericht op het systeem voor inzameling en transport van stedelijk afvalwater. Daartoe behoren vuilwater- en gemengde riolering, drukriolering, rioolgemalen en persleidingen, bergbezinkbassins, enz. De vraag is of het huidige systeem aan de functionele eisen voldoet. Zo niet dan moeten maatregelen getroffen worden om de geconstateerde knelpunten in het systeem op te lossen. In bijlage 5 zijn de Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden opgenomen. 4.2 ACHTERGRONDEN De zorgplicht stedelijk afvalwater conform de nieuwe wetgeving houdt in een zorgplicht voor inzameling en transport van afvalwater bestaande uit huishoudelijk afvalwater, bedrijfsafvalwater en al het andere water wat daarmee eventueel gemengd wordt. Dat betekent dat hemelwater, vermengd met afvalwater, nog steeds onder deze zorgplicht valt. Alleen voor onvermengd hemelwater geldt de nieuwe zorgplicht hemelwater (zie hoofdstuk 5). Ten aanzien van het buitengebied kunnen gemeenten nu ook formeel kiezen voor de verbrede zorgplicht. Dit betekent dat de gemeente voor alle panden in het buitengebied de zorgplicht voor de afvalwatervoorziening op zich kan nemen. De Gemeente Muiden kiest hier voor. Binnen de sfeer van de zorgplicht stedelijk afvalwater zijn het Besluit lozing afvalwater huishoudens, het Activiteitenbesluit en het Besluit lozen buiten inrichtingen van toepassing :B - Definitief

21 4.3 GEWENSTE SITUATIE De ambities voor de komende planperiode concentreren zich voor deze zorgplicht op de volgende punten: 1. In de gewenste situatie wordt het stedelijk afvalwater doelmatig ingezameld en getransporteerd, zonder gevaar voor de volksgezondheid en ontoelaatbare belasting van het milieu. 2. Bij vervanging van bestaande gemengde riolering wordt een terughoudend beleid gevoerd ten aanzien van de scheiding van waterstromen in stedelijk afvalwater en hemelwater. De afweging vindt plaats per project. Bij nieuwbouw wordt gestreefd naar gescheiden opvang, afvoer en verwerking van hemelwater. 3. Bestaande gemengde rioolstelsels zijn tot op zekere hoogte (beschermingsniveau) in staat om extreme neerslag ten gevolge van de klimaatontwikkeling zonder schade voor burgers en bedrijven te verwerken. Boven dat beschermingsniveau is adaptatie noodzakelijk waarover de burgers ingelicht worden (klimaatadaptatie). 4. Er bestaat inzicht in het feitelijk functioneren van de bestaande gemengde riolering door middel van het monitoren van overstorten, waterstanden in de riolen, de werking van gemalen en de neerslag. 5. Het tempo van rioolvervangingen houdt gelijke tred met de optredende slijtage van de riolen, waarbij zoveel mogelijk wijk- of clustergericht werk met werk wordt gemaakt. De ambities zijn vertaald in functionele eisen en opgenomen in kolom 4 in de tabel in Bijlage HUIDIGE SITUATIE Deze paragraaf geeft een overzicht van de huidige situatie. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan de orde: Objectgegevens (areaalgegevens). Prognoses OBJECTGEGEVENS De riolering van de gemeente Muiden omvat zeven gemengde stelsels en één gescheiden stelsel. De stelsels zijn in de volgende afbeelding weergegeven. Afbeelding 1, bemalingsgebieden Muiden :B - Definitief 21

22 In Tabel 5 zijn de belangrijkste kengetallen van het stedelijk afvalwatersysteem weergegeven. Systeem Onderdeel Omvang Eenheid Algemene gegevens (drie zorgplichten) Bedrijven Aantal ie Inwoners (CBS 2012) Aantal st Heffingseenheden (fictief) Aantal ca st Specifieke gegevens afvalwaterzorgplicht Vrij verval riolering Gemengd/vuilwater Gemengd riool 20,9 km Vuilwaterriool 3,9 km Bergbezinkvoorzieningen 2 st Overstorten 6 st Daken hellend 14,2 ha Daken vlak 2,9 ha Gesloten verharding (asfalt) 3,1 ha Niet gesloten verharding (elementen) 13 ha Totaal aangesloten verhard opp. 33,1 ha Kolken (gemengd + hemelwater) Aantal st Mechanische riolering Persleiding 6,7 km Rioolgemalen (gemengd) 8 st Rioolgemalen (gescheiden) 1 st Drukriolering 6,4 km Pompunits (excl. particulieren) 71 st IBA s 3 st Monitoren riolering Waterpeilmeters (2 vast en 1 roulerend) 3 st Neerslagmeters 1 st Debietmeters (ter plaatse van gemalen) 2 st Tabel 5, Overzicht stedelijk afvalwatersysteem Muiden De totale lengte van de vrijverval riolering (gemengde en vuilwater) bedraagt 25 km. Daarnaast is er ruim 6,7 km persleiding en 6,4 km drukriolering aanwezig. Gemalen 9 en 71 pompunits zorgen voor het transport van het stedelijk afvalwater naar de RWZI-Weesp. In Bijlage 6 is een gedetailleerd overzicht gegeven van alle lozingsvoorzieningen (riooloverstorten, nooduitlaten, e.d.). De leeftijdsopbouw van het areaal gemengde riolering en vuilwaterriolering (DWA) is weergegeven in Figuur :B - Definitief

23 Figuur 4, Leeftijdopbouw vuilwater riolen gemengd en vuilwater PROGNOSE OBJECT UITBREIDING PLANPERIODE In Tabel 6 zijn de verwachte uitbreidingen vermeld, die deels binnen de planperiode van het vgrp worden gerealiseerd met vermelding van het vermoedelijk te realiseren stelseltype. In totaal zullen in de periode circa 300 nieuwe woningen worden aangesloten en 23 bestaande woonboten. Deze nieuwe aansluitingen leiden tot een toename van de naar de RWZI af te voeren hoeveelheid stedelijk afvalwater. Locatie Periode Aard Stelseltype Omvang/ Aantal Nieuwe aansluitingen van 2014 Nieuw Drukriool / IBA 23 woonboten Uitbreiding 2016 Nieuw GS 100 Uitbreiding 2017 Nieuw GS 200 Uitbreiding 2018 Nieuw GS 200 Tabel 6, Overzicht verwachte uitbreiding 4.5 TOETSING In de tabel van Bijlage 5 is de huidige situatie getoetst aan de functionele eisen. Samenvattend luiden de conclusies als volgt :B - Definitief 23

24 ZORGPLICHT Binnen de gemeentegrens zijn alle percelen en de meeste woonarken aangesloten op (druk)riolering of aangesloten op een individuele afvalwaterzuivering (IBA). De 23 woonarken in de Muidertrekvaart hebben nog geen aansluiting. Deze worden in de komende planperiode aangesloten. ONGEWENSTE LOZINGEN Door AGV wordt een onderzoek verricht naar het fenomeen rioolvreemd water, ofwel ongecontroleerd instromend grond- en/of oppervlaktewater. EMISSIES - WATERKWALITEIT Op basis van het BRP 2008 met actualisatie in 2010 is het maatregelenpakket om te voldoen aan de Basisinspanning en het Waterkwaliteitsspoor ingrijpend herzien. Veel maatregelen zijn inmiddels uitgevoerd. De emissie uit het gemengde stelsel blijft nu onder de zogenaamde referentie-emissie (Basisinspanning). De laatste maatregelen in het kader van het Waterkwaliteitsspoor zijn voorbereid en in uitvoering genomen. De emissie beperkende maatregelen zijn in 2012 voltooid. Het functioneren van de riolering wordt gemonitord. De waterstanden in de riolering bij een aantal overstorten en de neerslag worden gemeten. Aan de hand van deze gegevens wordt het optreden van overstortingen en de duur ervan geregistreerd, kan het functioneren van de riolering worden gerelateerd aan neerslaggebeurtenissen en kunnen hoge waterstanden ten gevolge van storingen of verstoppingen worden opgemerkt. WATEROVERLAST - KLIMAATBESTENDIGHEID De gemengde riolering beschikt theoretisch over voldoende afvoercapaciteit om aan de gekozen afvoernorm te voldoen. Slechts incidenteel kan gedurende korte tijd water-op-straat optreden bij extreme regenval ten gevolge van onvoldoende afvoercapaciteit. De klimaatbestendigheid (extreem functioneren) van de gemengde riolering is nog onbekend. KLIMAATONTWIKKELING Door klimaatverandering zal de kans op lange perioden van droogte toenemen en hiermee de kans op verstoppingen. Daarnaast neemt door hevige stortbuien de piekbelasting toe. Dit stelt andere eisen aan de inzamel en afvoer systemen. TOESTAND (TOTAAL AREAAL) In de vorige planperiode zijn inspecties vooral uitgevoerd in het kader van het voorbereiden van maatregelen. Vanaf 2012 is de uitvoering van rioolinspecties weer vooral gericht op het controleren van de toestand van de riolering, het signaleren van tekortkomingen en het vaststellen van te treffen maatregelen. TRANSPORTSYSTEEM De gemalen zijn met voldoende (norm) pompcapaciteit uitgerust om de afvalwaterhoeveelheden te kunnen afvoeren. De bergbezinkbassins en de gemalen zijn aangesloten op een centrale post. 4.6 OPGAVE AFVALWATER ZORGPLICHT In bijlage 5 zijn de Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden opgenomen. Ten aanzien van de functionele eisen zijn de volgende knelpunten geconstateerd: I. De uitvoering van inspecties, de beoordeling van inspectieresultaten, de verwerking van gegevens en revisies gebeurt nog onvoldoende planmatig, waardoor gegevens ten behoeve van het rioolbeheer niet geheel actueel zijn :B - Definitief

25 II. De klimaatbestendigheid van de gemengde stelsels (extreem functioneren) is nog niet onderzocht. In hoofdstuk 7, Bedrijfsvoering, zijn de maatregelen opgenomen om de geconstateerde knelpunten (voor de drie zorgplichten) in de komende planperiode weg te nemen :B - Definitief 25

26 5 Hemelwaterzorg 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 5.1 INLEIDING In dit hoofdstuk is de aandacht uitsluitend gericht op het systeem voor de inzameling en verwerking van hemelwater. Daartoe behoren hemelwaterriolering, infiltratievoorzieningen, afscheiders, enz. Indien hemelwater wordt afgepompt, kunnen daartoe ook gemalen en persleidingen behoren. De vraag is of het huidige systeem aan de functionele eisen voldoet. Zo niet dan moeten maatregelen getroffen worden om de geconstateerde knelpunten in het functioneren van het systeem weg te nemen. In bijlage 5 zijn de Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden opgenomen. In feite droeg de gemeente ook voor de komst van de nieuwe wet de verantwoordelijkheid voor de omgang met hemelwater in stedelijk gebied. Er is dus in principe niet zoveel veranderd. De nieuwe wetgeving legt wel meer verantwoordelijkheid bij de perceeleigenaar. Pas als hij zich niet redelijkerwijs van het hemelwater kan ontdoen is de gemeente gehouden aan het treffen van maatregelen (Waterwet, art. 9a). De gemeente moet beoordelen wat zij in dit verband redelijkerwijs van de perceeleigenaar mag en wil vragen. Daarbij moet rekening worden gehouden met de gewenste voorkeursvolgorde voor de omgang met hemelwater. Als de gemeente oordeelt dat de perceeleigenaar onder de gegeven omstandigheden niet in staat is om zich van het hemelwater te ontdoen, moet de gemeente voorzieningen treffen om dit water in te zamelen en af te voeren. 5.2 ACHTERGRONDEN In Bijlage 3 en hoofdstuk 3 is uitgebreid ingegaan op de beleidsmatige ontwikkelingen rondom hemelwater. De Wet gemeentelijke watertaken geeft de gemeente de nodige ruimte om hierin een actief beleid te kunnen voeren. Omdat er lokaal maatwerk geleverd moet worden, berust de besluitvorming bij het lokale bestuur. Op het gebied van de hemelwaterzorg zijn de klimaatontwikkeling en de voorkeursvolgorde hoe om te gaan met hemelwater belangrijk :B - Definitief

27 KLIMAATONTWIKKELING De klimaatontwikkeling manifesteert zich steeds nadrukkelijker. Neerslag wordt merkbaar extremer en ernstige wateroverlast lijkt vaker voor te komen. Hoe zal de riolering zich hieronder houden? Kunnen de bestaande riolen die nog 20 jaar of langer mee moeten die grotere hoeveelheden verwerken? Krijgen de burgers te maken met regelmatige wateroverlast, merkbaar tot in hun huizen? Vragen waarvan de gemeente zich verplicht moet voelen om antwoorden op te geven. Een gemeente moet een bewuste keuze maken in het beschermingsniveau waarbij de burger beschermd wordt tegen wateroverlast. De burger moet worden geïnformeerd over de situatie, dat onder bepaalde omstandigheden wateroverlast kan ontstaan, waarbij de gemeente niet verantwoordelijk voor schade kan worden gesteld. WATEROVERLAST EN KLIMAAT Water-op-straat: het al of niet met huishoudelijk afvalwater vermengde hemelwater komt uit de riolering op straat te staan of het hemelwater kan bijvoorbeeld door verstopte kolken niet in de riolen wegstromen. Water-op straat kan aanleiding geven tot wateroverlast doordat het verkeer hinder ondervindt of doordat het water woningen binnenstroomt. Het is niet mogelijk om riolering en hemelwatervoorzieningen aan te leggen die alle mogelijke extreme regenbuien kunnen verwerken. Een landelijk geaccepteerde maatstaf is, dat een bui die theoretisch gemiddeld één maal in de twee jaar voorkomt afgevoerd moet kunnen worden. Het watersysteem dient op basis van WB21 Figuur 5, Voorbeeld wateroverlast getoetst te worden op een situatie die eens per 100 jaar voor kan komen. Tijdens hydraulische toetsing van het stelsel zal, gezien de verwachte klimaatsverandering, ook gecontroleerd moeten worden hoe het stelsel reageert op zwaardere buien. VOORKEURSVOLGORDE De voorkeursvolgorde beschrijft een algemene voorkeur voor het omgaan met hemelwater en ander afvalwater aan de bron. Bij hemelwater geldt, dat lokale lozing van hemelwater in het milieu (al dan niet via een gemeentelijk hemelwatersysteem) de voorkeur heeft boven lozing op een gemengd stelsel. Lozing op oppervlaktewater is gelijkwaardig aan lozing op de bodem. De voorkeursvolgorde heeft betrekking op gemeentelijke bevoegdheden en geeft richting aan de gemeentelijke afwegingen, maar is niet verplicht. De voorkeursvolgorde is: 1. Het ontstaan van stedelijk afvalwater wordt voorkomen of beperkt. 2. Verontreiniging van stedelijk afvalwater wordt voorkomen of beperkt. 3. Afvalwaterstromen worden zoveel mogelijk gescheiden gehouden. 4. Huishoudelijk afvalwater en daarmee vergelijkbaar afvalwater (zoals bedrijfsafvalwater) wordt ingezameld en naar een RWZI getransporteerd. 5. Ingezameld hemelwater wordt zoveel mogelijk hergebruikt of anders lokaal teruggebracht in het oppervlaktewatersysteem of in de bodem (zo nodig na zuivering bij de bron). Pas als beiden niet mogelijk blijken vindt afvoer naar een RWZI plaats. Uitgangspunt is dat afstromend hemelwater meestal schoon genoeg is om zonder zuivering in het milieu te worden teruggebracht. 5.3 GEWENSTE SITUATIE De ambities voor de komende planperiode concentreren zich voor de hemelwaterzorgplicht op de volgende punten: :B - Definitief 27

28 1. Hemelwater wordt bij hevige buien afgevoerd zonder dat dit tot hinder of wateroverlast leidt (regulier functioneren). 2. Bij extreme neerslag ten gevolge van de klimaatontwikkeling wordt het hemelwater tot op zekere hoogte (beschermingsniveau) zonder schade of ernstige belemmering (deels over maaiveld) afgevoerd. Voor een hoger beschermingsniveau zijn aanpassingen noodzakelijk. 3. Muiden en Muiderberg zijn historische kernen waar afkoppelen een buitenproportionele inspanning kan vragen. In de voorbereiding van wegreconstructies of rioolvervangingen wordt op projectbasis afgewogen of het afkoppelen van hemelwater doelmatig is. 4. Voor uitbreidingslocaties wordt gestreefd naar een zo volledig mogelijke scheiding van afval- en hemelwaterstromen. 5. In principe worden afval- en hemelwaterstromen afkomstig van nieuwe percelen gescheiden op de perceelgrens aangeleverd bij de openbare voorzieningen (conform het Bouwbesluit). 6. De hoeveelheid rioolvreemd water wordt tot een minimum beperkt. 7. Foutaansluitingen op hemelwatervoorzieningen zijn tot een minimum teruggebracht. 8. Er bestaat voldoende inzicht in de toestand van hemelwatervoorzieningen, vergelijkbaar met die in de gemengde riolering. 9. De gemeente wenst in de toekomst een geleidelijke transitie te realiseren waarbij het hemelwater zoveel mogelijk gescheiden wordt opgevangen, afgevoerd en verwerkt. Zo mogelijk op eigen terrein. Voor nieuwbouwlocaties is dit een uitgangspunt. Bij vervanging van riolering in bestaande situaties is men terughoudend vanwege het verwachte lage rendement, de gewenste doelmatigheid, mogelijk negatieve consequenties voor het oppervlaktewater en de economische haalbaarheid. De ambities zijn vertaald naar functionele eisen en opgenomen in de desbetreffende tabel van Bijlage HUIDIGE SITUATIE Deze paragraaf geeft een overzicht van de huidige situatie van de hemelwatervoorzieningen. Daarbij komen de volgende onderwerpen aan de orde: Objectgegevens. Prognoses OBJECTGEGEVENS In Tabel 7 zijn de belangrijkste kengetallen van het hemelwatersysteem weergegeven. Systeem Onderdeel Omvang Eenheid Vrij verval riolering Hemelwaterriool 6,9 km (verbeterd) gescheiden Overstorten/regenwateruitlaat 13 st Kolken (hemelwater) Aantal 800 st Tabel 7, Areaal hemelwater riolering De totale lengte van hemelwaterriolering (HWA) bedraagt circa 6,9 km. De aanwezige lozingsvoorzieningen staan in Bijlage 6. De leeftijdsopbouw en de toename van het areaal aan hemelwaterriolering is weergegeven in Tabel 6 en Figuur 6, leeftijdsopbouw hemelwaterriolen :B - Definitief

29 Figuur 6, leeftijdsopbouw hemelwaterriolen. 5.5 TOETSING In de tabel van Bijlage 5 is de huidige situatie getoetst aan de functionele eisen. Samenvattend luiden de conclusies als volgt. ZORGPLICHT Alle percelen, waarvan de eigenaren zich redelijkerwijs niet van het hemelwater kunnen ontdoen, zijn op de riolering aangesloten. ONGEWENSTE LOZINGEN Er zijn geen aanwijzingen en/of klachten over de aanwezigheid van foutaansluitingen op hemelwaterriolen. Bij inspecties wordt aan dit aspect aandacht gegeven. WATEROVERLAST - KLIMAATBESTENDIGHEID De hemelwaterriolering beschikt over voldoende afvoercapaciteit om aan de afvoernorm te voldoen. Slechts incidenteel treedt gedurende korte tijd water-op-straat op bij hevige regenval ten gevolge van onvoldoende afvoercapaciteit of verstopte kolken. Er heeft geen verkenning plaatsgevonden naar de klimaatbestendigheid van de hemelwaterriolering. TOESTAND (TOTAAL AREAAL) De hemelwaterriolen zijn nog relatief jong. Maatregelen aan deze riolen zijn in de komende planperiode niet voorzien. 5.6 OPGAVE HEMELWATERZORGPLICHT In bijlage 5 zijn de Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden opgenomen. Ten aanzien van de functionele eisen zijn de volgende knelpunten geconstateerd: III. Registratie van klachten en aanwijzingen ten aanzien van foutaansluitingen op de hemelwaterstelsels. IV. Registratie van klachten en aanwijzingen ten aanzien van aanwezigheid van ongewenste hoeveelheden rioolvreemd water die de hemelwater rioolstelsels binnentreedt. V. De klimaatbestendigheid van de hemelwaterstelsels (extreem functioneren) is niet onderzocht :B - Definitief 29

30 VI. De toestand van de hemelwaterriolering is nog niet onderzocht (gelet op de leeftijd van de hemelwaterriolen speelt dit aspect vooral op langere termijn) :B - Definitief

31 6 Grondwaterzorg 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 6.1 INLEIDING De zorgplicht voor grondwater vormt een nieuwe wettelijk vastgelegde verplichting voor de gemeente. In tegenstelling tot beide andere zorgplichten bestaat er voor het grondwater geen infrastructuur die op vergelijkbare wijze wordt beheerd. De inhoud van dit hoofdstuk gaat dan ook meer over het formuleren van doelstellingen en beleid dan het beschrijven van de gewenste situatie, de huidige situatie en het vastleggen van knelpunten. De zorgplicht voor grondwater houdt in: het in het openbaar gemeentelijk gebied treffen van maatregelen om structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming zo veel mogelijk te voorkomen of beperken, voor zover het treffen van die maatregelen doelmatig is en niet tot de zorg van het waterschap of de provincie behoort. Belangrijk uitgangspunt bij de nieuwe wetgeving is de verantwoordelijkheid die perceeleigenaren hebben voor de staat van het eigen terrein en voor maatregelen op eigen terrein tegen grondwaterproblemen. Deze verantwoordelijkheid geldt voor particulieren en andere private partijen en ook voor de gemeente als eigenaar van de openbare ruimte. De verantwoordelijkheid van de perceeleigenaar komt neer op het voldoen aan de bouwregelgeving. Bij grondwaterproblemen mag daarom in de eerste plaats van de perceeleigenaar worden verwacht dat hij op eigen terrein de vereiste (waterhuishoudkundige en/of bouwkundige) maatregelen neemt. De gemeente is verantwoordelijk voor een goede toestand van het openbaar gebied. Grondwaterproblemen in het bebouwd gebied kunnen veelal worden voorkomen of verminderd via een goede ontwatering van de openbare ruimte. De zorgplicht heeft het karakter van een inspanningsverplichting. Dat wil zeggen dat de gemeente niet verantwoordelijk is voor handhaving van het grondwaterpeil in bebouwd gebied. De zorgplicht werkt niet :B - Definitief 31

32 met terugwerkende kracht en leidt niet tot aansprakelijkheid voor schadesituaties uit het verleden. De wetgeving geeft aan dat de burger met grondwaterproblemen bij de gemeente met zijn probleem terecht moet kunnen. De gemeente is eerste aanspreekpunt voor de burger (loketfunctie). In het GRP moet de gemeente definiëren wat zij verstaat onder het begrip structureel nadelige gevolgen. Daar waar maatregelen in het publieke domein worden voorzien, moeten ze in het GRP worden gespecificeerd naar plaats, tijd en aanpak, zodat de burger hier kennis van kan nemen. De gemeente kan in een volgende fase de perceeleigenaar per gebiedsgerichte verordening apart benaderen. Daarin kunnen de regels en termijnen worden opgenomen waaraan de eigenaren zich moeten houden. In individuele gevallen kan de gemeente nog gebruik maken van een zogenaamd maatwerkvoorschrift om de medewerking af te dwingen. Het inzicht in de huidige situatie ten aanzien van grondwater in de gemeente dient nog verder onderzocht te worden. Het grondwaterbeleid zal daarom in de komende planperiode verder worden doorontwikkeld. Toekomstige grondwater zorgplicht De toekomstige grondwater zorgplicht kan bijvoorbeeld inhouden dat, nadat is vastgesteld dat sprake is van structurele overlast, de gemeente pas maatregelen gaat treffen als er een samenloop is met andere maatregelen (doelmatigheidseis). Dit zou ook pas over bijvoorbeeld 20 jaar kunnen zijn, doordat dan het riool vervangen gaat worden. Structurele overlast impliceert derhalve niet dat door de gemeente meteen maatregelen worden genomen. 6.2 GRONDWATER, WAT IS HET? Het grondwater wordt onderscheiden in enerzijds het grondwater in dieper gelegen watervoerende bodempakketten en anderzijds het grondwater in het bovenste, freatisch pakket. Dit is het grondwater wat we het eerst tegenkomen en waarvan bewoners de meeste overlast ervaren. De stijghoogte van het freatisch grondwater, het grondwaterpeil (zie Figuur 7), is van belang voor het grondgebruik en eventueel te nemen maatregelen bij dit gebruik. Hiermee wordt (vooral) de ontwateringsdiepte bedoeld. Dit is het verschil tussen het maaiveld en het grondwaterpeil (zie Figuur 7). De ontwateringsdiepte wordt beïnvloed door de maaiveldhoogte, de grondgesteldheid en de afstand tot open water of een drainage. Het grondwater en de ontwatering zijn van belang voor bouwen (kruipruimten), voor aanleg en onderhoud van oppervlaktewater, groen en wegen en voor de kansen voor ecologie en natuur. Naast bovengenoemde kwantitatieve aspecten zijn kwalitatieve aspecten van belang. Hierbij zijn onderwerpen uit de Kaderrichtlijn Water (KRW) van belang zoals de invloed van grondwaterlichamen op de oppervlaktewaterkwaliteit, bodemverontreinigingen en ecologie. De KRW stelt voorwaarden voor fysisch-chemische parameters die een goede ecologische toestand van het oppervlaktewater ondersteunen. Figuur 7, Grondwater in de bodem :B - Definitief

33 6.3 GEWENSTE SITUATIE De ambities voor het grondwaterbeleid in Muiden luiden als volgt: 1. De gemeente heeft kennis van haar eigen grondwaterregime en het optimaal te bereiken regime. Ze is voorbereid op de klimaatveranderingen. 2. Structurele over- of onderlast van grondwater wordt voorkomen of beperkt met maatregelen in het openbaar gebied. 3. Burgers kunnen bij de gemeente terecht met vragen en klachten over grondwater (loketfunctie). 4. De gemeente toetst bij klachten op uniforme wijze of er sprake is van structureel nadelige gevolgen en beoordeelt of het probleem onder de gemeentelijke zorgplicht valt of de verantwoordelijkheid van de particulier en/of een andere overheid is. 5. De gemeente neemt het initiatief voor onderzoek naar de oorzaak van grondwaterproblemen en zoekt samen met het waterschap naar oplossingen in de openbare ruimte. 6. De gemeente treft zo nodig maatregelen in het openbare gebied indien deze maatregelen doelmatig zijn. Bij de uitvoering van maatregelen wordt zoveel mogelijk werk met werk gemaakt, bijvoorbeeld door mee te liften met rioolvervanging of infrastructurele werken. Een fysiek systeem voor de beheersing van grondwaterstanden is in Muiden niet of heel beperkt (drainage) aanwezig. Voor dit GRP zijn daarom geen functionele eisen in Bijlage 5 geformuleerd zoals dat wel het geval is bij de afvalwater- en hemelwaterzorgplicht. De komende planperiode zal vooral worden benut om grondwaterbeleid concreet in te vullen. De hiervoor aangegeven ambities 1 t/m 3 zijn daarom opgezet als beleidsdoelen. Elk doel is in onderstaande tabel verder uitgewerkt in aanpak en middel. In hoofdstuk 7 zijn de activiteiten opgenomen om aan de beleidsdoelen te voldoen. De overige ambities 4 t/m 7 hebben meer betrekking op de uitvoering van activiteiten die aan bod komen nadat de beleidsdoelen zijn ingevuld. Tabel 8, Beleidsdoelen grondwaterzorg inclusief uitwerking. Doel 5: voorkomen of beperken van structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand voor de aan de grond gegeven bestemming. Aanpak Middelen Inzicht krijgen in ondiepe grondwaterstanden en risicogebieden. grondwaterstanden monitoren (meetnet) analyse van meetgegevens Inzicht krijgen in ervaringen van overlast (aard en locatie) analyseren enquêteresultaten registreren en analyseren van klachten/meldingen Definiëren wat in Muiden onder structureel nadelige gevolgen verstaan wordt. Op basis van meetgegevens en klachten ontwateringsnormen en toets criteria structureel opstellen. Doel 6: de gemeente is het eerste aanspreekpunt voor burgers met vragen en meldingen over grondwater. Aanpak De gemeente is zowel telefonisch als via internet voorbereid op vragen en meldingen. De afhandeling is transparant en eenduidig. Bij klachten of meldingen wordt doorverwezen naar de vakafdeling. Middelen website vullen met informatie :B - Definitief 33

34 COMMUNICATIE MET BURGER EN BEDRIJF Met bewoners over stedelijk water en riolering communiceren, wordt steeds belangrijker. Communicatie gaat uiteindelijk verder dan het melden van klachten en het geven van voorlichting. Per situatie (ontwerp, aanleg en beheer) zijn verschillende methoden en intensiteit noodzakelijk. Wat betreft voorlichting kan stichting Rioned de gemeente hierin ondersteunen. 6.4 HUIDIGE SITUATIE Lokaal is drainage aanwezig. Delen van de aanwezige drainage zijn opgenomen in het rioolbeheersysteem. Van een planmatige en systematische inzet en inrichting van drainage systemen is nog geen sprake. Wel wordt bij de ontwikkeling van woningbouwlocaties blokdrainage aangelegd. De opzet van bouwdrainage is in het algemeen alleen gericht op functioneren in de bouwrijpfase. Aangenomen moet worden dat met name de bouwdrainage vrij kort na de aanleg geen bijdrage meer levert in de beheersing van de grondwaterstanden. De gemeente heeft alleen een globaal inzicht in de ligging van het grondwater ten opzichte van het maaiveld/drooglegging. Enkele klachten zijn bekend. De beantwoording van vragen en klachten is nog ad hoc. 6.5 TOETSING De toetsing van de huidige aan de gewenste situatie heeft voor de grondwaterzorg, zoals eerder vermeld, uitsluitend betrekking op de in tabel van Bijlage 5 opgenomen beleidsuitgangspunten. ZORGPLICHT Muiden heeft beperkt inzicht in de lokale grondwaterpeilen. Grondwaterstanden worden niet gemonitord. VOORKÓMEN VAN STRUCTUREEL NADELIGE GEVOLGEN In Muiden zijn locaties (info uit klachten) waar grondwaterproblemen zich kunnen voordoen. Systematisch onderzoek hiernaar en naar te hanteren criteria voor het beoordelen en treffen van maatregelen is nog niet uitgevoerd. TOESTAND (TOTAAL AREAAL) Lokaal zijn in Muiden voorzieningen (drainage) aanwezig. Er zijn object gegevens ingevoerd in het beheersysteem. 6.6 OPGAVE GRONDWATERZORGPLICHT In bijlage 5 zijn de Doelen, Functionele Eisen, Maatstaven en Meetmethoden opgenomen. Ten aanzien van deze uitgangspunten zijn de volgende knelpunten geconstateerd: VII. Er bestaat nog geen definitie voor wat lokaal onder structureel nadelige gevolgen wordt verstaan. VIII. Er is nog onvoldoende inzicht in de ondiepe grondwaterstanden en risicolocaties op wijkniveau. IX. De gemeente geeft nog onvoldoende invulling aan haar loketfunctie grondwater :B - Definitief

35 7 Bedrijfsvoering 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen 7.1 INLEIDING In de drie voorgaande hoofdstukken is de aandacht gevestigd op de drie deelsystemen, waarmee de gemeente de zorgplichten invult. Om de deelsystemen in stand te houden is de menselijke factor, ofwel de wijze waarop de beheeractiviteiten worden uitgevoerd, van doorslaggevende betekenis. Een goede inbedding daarvan in de gemeentelijke organisatie is een voorwaarde voor een goed rioolbeheer en de vervulling van de drie zorgplichten. Vandaar dat in dit hoofdstuk specifieke aandacht wordt besteed aan de bedrijfsvoering van het rioleringsbeheer. Het gaat om het totaal aan inspanningen. 7.2 TAAKVELDEN De beheeractiviteiten worden conform de Leidraad Riolering van Stichting RIONED (module D2000) onderverdeeld in een vijftal taakvelden: Planvorming. Onderzoek. Onderhoud. Maatregelen. Facilitair :B - Definitief 35

36 Figuur 8, De vijf taakvelden van het rioleringsbeheer Tot het taakveld facilitair behoren de activiteiten: gegevensbeheer, klachtenregistratie en afhandeling, communicatie, vergunningen, enz. De samenhang tussen de taakvelden is in Figuur 8 weergegeven. Vanuit het Bestuursakkoord Waterketen (zie Bijlage 3) wordt sterk aangedrongen op samenwerking binnen de waterketen. Dit betreft de samenwerking tussen gemeenten onderling enerzijds en met het waterschap anderzijds. Aan de bovenstaande taakvelden voor de interne rioleringszorg moet dus het taakveld Samenwerking worden toegevoegd. 7.3 PLANVORMING Plannen zijn onmisbare elementen in een doelmatig rioleringsbeheer. Zij geven richting aan de activiteiten en maatregelen die nodig zijn om de systemen goed te laten functioneren. Onderscheid wordt gemaakt in strategische planvorming waarin beleid wordt vastgelegd, tactische planvorming waarin de activiteiten en maatregelen worden geoptimaliseerd om de gestelde doelen tegen de laagste kosten te realiseren en operationele planvorming, die vooral gericht is op de uitvoering op de kortere termijn. Alle planvormen kunnen zowel een eenmalig als een cyclisch karakter hebben. GEWENSTE SITUATIE Voor het taakveld planvorming heeft de Gemeente Muiden zich het volgende als doel gesteld: 1. Muiden beschikt over alle relevante plannen op zowel strategisch, tactisch als operationeel niveau. 2. Muiden beschikt over visies op het gebied van stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater. Planvormen Het rioleringsbeheer kan in de drie aandachtsvelden objectbeheer, functioneel beheer en financieel beheer worden verdeeld (zie ook Bijlage 4). Op basis van deze indeling geeft Figuur 9 een overzicht van de voor de gemeente relevante planvormen. In Bijlage 7 is voor elke planvorm een beknopte omschrijving opgenomen :B - Definitief

37 Figuur 9, Relevante planvormen HUIDIGE SITUATIE De gemeente beschikt over de volgende plannen: Waterkwaliteits- en kwantiteitstoets 2001 (Waternet / AGV). GRP Muiden Basisrioleringsplan Muiden 2008 met actualisatie in Meetplan riolering Muiden Operationeel plan. OPGAVE In Tabel 9 zijn voor Muiden de relevante plannen voor de komende planperiode in de tijd geplaatst en gebudgetteerd. In 2017 wordt de planperiode afgesloten met het vaststellen van een nieuw GRP. Hierin wordt alle informatie verwerkt die met de uitvoering van de overige plannen is verzameld. In de tabel is geen plaats ingeruimd voor een visie op het stedelijk afvalwaterbeleid. De reden is dat een duurzame aanpak van het stedelijk afvalwater conform het toekomstbeeld van het Bestuursakkoord Waterketen op dit moment voor Muiden nog onvoldoende aansluit op de realiteit. In de komende planperiode worden de landelijke ontwikkelingen op dit gebied gevolgd. De uitwerking van een afvalwatervisie zal dan naar verwachting in de volgende planperiode kunnen plaatsvinden :B - Definitief 37

38 Plannen Gemeentelijk Rioleringsplan Basisrioleringsplan Hemelwatervisie (o.a. inventarisatie afkoppelmogelijkheden en kosten etc.) Grondwaterbeleidsplan incl monitoringsplan. Klimaatverkenning Incidentenplan Jaarprogramma (actualiseren operationeel plan, optimaliseren beheer, prestatie indicatoren) opzet in 2013 daarna planning instrument en bewaken voortgang Totaal jaarbudget Tabel 9, Relevante planvormen met planningen en budgetten. Met het opstellen van deze plannen wordt voldaan aan de ambities voor het taakveld planvorming. Tegelijkertijd worden activiteiten ontplooid om aan de volgende, in de voorgaande hoofdstukken geconstateerde knelpunten tegemoet te komen: I. De uitvoering van inspecties en de beoordeling van inspectieresultaten, de verwerking van de gegevens en actualiseren van de rioolbeheergegevens gebeurt nog onvoldoende planmatig. II. De klimaatbestendigheid van de gemengde riolering is onbekend ( 4.4). V. De klimaatbestendigheid van de hemelwaterstelsels (extreem functioneren) is niet onderzocht (zie 5.3). VII. Er bestaat nog geen definitie voor wat lokaal onder structureel nadelige gevolgen wordt verstaan. 7.4 ONDERZOEK Onderzoeksactiviteiten bestaan uit de volgende onderdelen: Inventarisaties, (in)metingen, en dergelijke. Berekeningen. Monitoring. Rioolinspecties. GEWENSTE SITUATIE Voor het taakveld onderzoek heeft de Gemeente Muiden zich het volgende als doel gesteld: Beheerbestanden zijn actueel en compleet en vormen de basis voor de afstemming van alle beheeractiviteiten. De kennis van het rioleringssysteem (areaal, toestand en functioneel) is op orde. Onderzoeksinspanningen zijn afgestemd op het goed functioneren van het systeem, waarbij risico s optimaal worden vermeden (assetmanagement). Veldmetingen (monitoring) in de riolering geven een goed inzicht in het feitelijk gedrag van de riolering, waardoor in combinatie met een daarop afgestemd rekenmodel de doelmatigheid van maatregelen wordt verhoogd :B - Definitief

39 Middels analyse van enquêtegegevens, klachtenregistraties en gemeten grondwaterstanden ontstaat inzicht in wat lokaal onder structureel nadelige gevolgen van de grondwaterstand moet worden verstaan. Veldmetingen in het grondwater geven een goed inzicht in de fluctuaties van grondwaterstanden en de risico s op het voorkomen van structureel nadelige gevolgen. Inzicht in de mogelijkheden voor duurzame financiering van de rioleringszorg conform het BBV aangeduid met Ideaalcomplex voor het beperken van de kapitaallasten en daarmee het temperen van de stijging van de rioolheffing. HUIDIGE SITUATIE Inventarisatie Muiden maakt gebruik van een rioolbeheerpakket van Waternet voor het beheer van de gegevens van de riolering. De uitvoering van inspecties en invoer van gegevens waren in de afgelopen planperiode vooral gericht op de voorbereiding van de uitvoering van projecten. Dit ging ten koste van de inspecties voor het monitoren van de toestand van de riolering. De beoordeling van inspecties en de verwerking van de resultaten en invoer in de beheerbestanden verlopen correct. Berekeningen In 2008 en 2010 is het functioneren (hydraulisch en vuiluitworp) van de stelsels van Muiden doorgerekend in het kader van het gezamenlijke Basisrioleringsplan 2008 en actualisatie Monitoring Muiden werkt samen met Waternet bij het monitoren van het functioneren van de riolering. Muiden beschikt over een meetplan riolering en meetsensoren zijn geïnstalleerd. In de komende planperiode zullen metingen worden voortgezet. Muiden beschikt nog niet over een grondwatermeetnet. Rioolinspecties In Muiden worden rioolinspecties van de vrijverval riolering uitsluitend uitgevoerd met behulp van een mobiele videocamera. Naast rioolinspecties wordt incidenteel kernbooronderzoek uitgevoerd om in twijfelgevallen de reststerkte van de betonnen riolering te kunnen vaststellen. In de komende planperiode worden de volgende rioolinspecties uitgevoerd: Planmatig circa 3 km rioolinspecties per jaar; Bij de oplevering van nieuwe riolen en renovaties. Duurzame financiering In het voorliggende GRP is voor de kostendekking van de rioleringsuitgaven, met name de kosten van investeringen (rioolvervanging en verbetermaatregelen) uitgegaan van de traditionele wijze waarbij de investeringen worden geactiveerd en lineair worden afgeschreven over de lange termijn (maximaal de verwachte levensduur). Een uitvoerige afweging van mogelijkheden voor een andere wijze van financiering waarbij de kapitaallasten zo laag mogelijk worden gehouden (vooral door versneld/direct af te schrijven en zo de rentelasten te verminderen) is niet gemaakt. In de komende planperiode is het de bedoeling alternatieve mogelijkheden voor financiering uitdrukkelijk te onderzoeken. Aanleiding daartoe zijn signalen vanuit de Stichting RIONED en de VNG om binnen de kaders van het Besluit begroting en verantwoording gemeenten en provincies (BBV) de mogelijkheden te benutten om investeringen niet langer te activeren maar direct af te boeken en daardoor de rentelasten te bepreken en zo de ontwikkeling van de rioolheffing voor de burger te temperen :B - Definitief 39

40 OPGAVE In onderstaande Tabel 10 zijn alle onderzoeksactiviteiten voor de komende planperiode gepland en gebudgetteerd. Binnen de planperiode worden alle transportsystemen gefaseerd doorgerekend ter toetsing van de afvoercapaciteit (Basisrioleringsplan in 2015). Onderdeel Activiteit Inventariseren Foutaansluitingen Inmetingen Inrichten grondwatermeetnet Monitoren Monitoren grondwater Monitoren riolering Rioolinspecties Vuilwater/gemengd/ Hemelwater Doorrekenen Doorrekenen gescheiden stelsel Grondwater Definitie structureel nadelige gevolgen grondwater Kostendekking Trendanalyse duurzame financiering (onderzoek mogelijkheden beperken kapitaallasten conform aanbevelingen commissie BBV en RIONED.) Diversen Onderzoek overig Jaarbudget Tabel 10, Onderzoeksactiviteiten met planningen en budgetten exclusief btw. Met het uitvoeren van deze activiteiten wordt voldaan aan de eerder genoemde ambities voor het taakveld onderzoek. Tegelijkertijd worden activiteiten ontplooid om aan de volgende, in de voorgaande hoofdstukken geconstateerde knelpunten tegemoet te komen: III. Registratie van klachten en aanwijzingen ten aanzien van foutaansluitingen op de hemelwaterstelsels. IV. Registratie van klachten en aanwijzingen ten aanzien van aanwezigheid van ongewenste hoeveelheden rioolvreemd water die de hemelwater rioolstelsels binnentreedt. VII. Er bestaat nog geen definitie voor wat lokaal onder structureel nadelige gevolgen wordt verstaan 7.5 ONDERHOUD De gemeente hanteert de in Tabel 11 aangegeven frequenties voor de onderhoudsactiviteiten. Daarnaast worden op ad hoc basis activiteiten uitgevoerd, waarvan de noodzaak uit recente rioolinspecties is gebleken :B - Definitief

41 Activiteit Frequentie/omvang Reinigen/inspectie Rioolreiniging / inspectie 3km per jaar Kolken Overstorten Randvoorzieningen Gemalen Pompen (drukriolering) 1 x per jaar 1 x per jaar 1 x per jaar 1 x per jaar 1 x per jaar Tabel 11, Onderhoudsfrequentie. GEWENSTE SITUATIE Voor het taakveld onderhoud heeft de Gemeente Muiden zich het volgende doel gesteld: Onderhoudsinspanningen zijn afgestemd op het goed functioneren van het systeem, waarbij risico s optimaal worden vermeden (assetmanagement). HUIDIGE SITUATIE De reinigingsfrequentie wordt tot op heden, net als de inspectiefrequentie, gelijkmatig verdeeld over de gemengde riolering. Alleen objecten waarvan bekend is dat ze sneller vervuilen worden frequenter gereinigd. In de komende planperiode wordt nagegaan of differentiatie in de reinigingsfrequentie wenselijk is om de beschikbare gelden doelmatiger in te zetten. In dit verband is het raadzaam om de slibproductie bij riool- en kolkreiniging bij te houden en te registreren. OPGAVE Met de uitwerking van de eerder genoemde plannen wordt voldaan aan de gewenste situatie voor dit taakveld. In onderstaande Tabel 12 zijn alle onderhoudsactiviteiten voor de komende planperiode gepland en gebudgetteerd. Activiteit Incidenteel klein onderhoud Minigemalen en IBA Veegwerk Schoonmaken kolken Onderhoud gemalen Onderhoud riolen Jaarlijks Tabel 12, Onderhoudsactiviteiten met planning en budgetten, exclusief btw. 7.6 MAATREGELEN Maatregelen worden onderverdeeld in de volgende categorieën: Verbeteren. Repareren. Vervangen. Renoveren. Aanleg :B - Definitief 41

42 GEWENSTE SITUATIE Voor het taakveld maatregelen heeft de Gemeente Muiden zich het volgende als doel gesteld: De uitvoeringsmaatregelen voor de komende planperiode zijn qua methodiek en planning naar behoren onderbouwd en afgestemd met maatregelen uit andere werkvelden (bijvoorbeeld met wegbeheer). Er bestaat een duidelijk afwegingskader voor de keuze bij rioolvervanging tussen een open sleuf methode of rioolrenovatie. Er moet zoveel mogelijk werk-met-werk worden gemaakt, bijvoorbeeld de aanleg van drainage of afkoppelen van hemelwater in combinatie met rioolvervanging. HUIDIGE SITUATIE Verbetering In de voorgaande planperiode zijn de verbeteringsmaatregelen om de emissie te beperken afgerond. Repareren Uit kwaliteitsonderzoek is gebleken dat maatregelen nodig zijn om de betreffende riolen in staat te stellen de beoogde levensduurverwachting te halen. De maatregelen zullen in de komende planperiode worden uitgevoerd. Vervangingen en renoveren In de komende planperiode wordt het vervangen of renoveren van riolen afgestemd op het overige beheer van de openbare ruimte. Aanleg Alle panden in Muiden zijn aangesloten op de riolering. De aanleg van nieuwe riolering zal beperkt blijven tot de nieuwbouwlocaties. Deze nieuwe riolering wordt gefinancierd vanuit de grondexploitatie, zodat de aanleg geen lasten teweeg brengt. De lasten voor het onderhoud en (te zijner tijd) vervanging van deze riolen komen wel ten laste van de rioleringszorg. OPGAVE In Tabel 13 zijn de geplande investeringen opgenomen voor de komende planperiode uitgezonderd eventuele noodzakelijke reparaties / vervangingen die volgen uit nog uit te voeren inspecties. Voor de investeringen na deze planperiode zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: De verbeteringsinvesteringen van de planperioden zijn afgerond. De rioolvervanging wordt gestuurd op basis van gemiddelde levensduur en zo nodig bijgestuurd op basis van rioolinspecties :B - Definitief

43 Onderdeel Activiteiten Verbeteren Repareren urgent <1jr prioritair 2-5jr Vervangen Vrijverval riolering Gemalen E/M Gemalen B/K Drukriolering E/M Randvoorzieningen BK Randvoorzieningen E/M Persleidingen Uitbreidingen 23 woonarken drukrio bk woonarken drukrio em Jaarbudget E/M: elektromechanisch B/K: bouwkundig Tabel 13, Uitvoeringsmaatregelen met planning en budget. 7.7 FACILITEITEN Tot dit taakveld behoren de volgende activiteiten: Gegevensbeheer. Klachtenregistratie en klachtenafhandeling. Communicatie. Waterloket. GEWENSTE SITUATIE Voor het taakveld faciliteiten heeft de Gemeente Muiden zich het volgende als doel gesteld: Beheerbestanden zijn actueel en compleet en bevatten naast objectgegevens ook toestand gegevens. De resultaten van de rioolinspecties worden direct beoordeeld en te nemen maatregelen worden direct verwerkt in de beheerbestanden en de operationele planning. De gemeente beschikt over een adequate klachtenregistratie en afhandeling. De gemeente heeft duidelijke communicatielijnen met de burgers. Burgers kunnen bij de gemeente terecht met meldingen en vragen over grondwater (loketfunctie). HUIDIGE SITUATIE Gegevensbeheer Gegevensbeheer speelt een cruciale rol in het rioleringsbeheer (zie Figuur 8). Alle beheeractiviteiten worden gevoed met de gegevens en na uitvoering worden revisies weer verwerkt. Voor het gegevensbeheer van de riolering maakt men gebruik van het rioolprogramma DG Dialog dat is geïnstalleerd bij Waternet. De revisiegegevens van uitgevoerde rioleringswerken en inventarisatiegegevens worden binnen 6 weken in het systeem verwerkt. Naast de objectgegevens worden ook schadebeelden uit rioolinspecties in het beheersysteem vastgelegd. Aan de hand van deze gegevens kunnen gerichte maatregelen worden vastgesteld en afgestemd met het beheer van de openbare ruimte. Daardoor blijft het gegevensbestand en WION actueel, hetgeen noodzakelijk is om het rioleringsbeheer systematisch te kunnen uitvoeren :B - Definitief 43

44 Klachtenregistratie en afhandeling Klachten worden bij de Gemeente Muiden adequaat afgehandeld. s Avonds en in het weekend is het storingsnummer bereikbaar. De klachten worden zo spoedig mogelijk verholpen. Communicatie Communicatie in projecten wordt in overleg met afdeling communicatie opgepakt en afgehandeld. Algemene informatie vindt plaats door middel van folders of via de website van de gemeente ( Watervergunningen De gemeente heeft haar loketfunctie als aanspreekpunt voor de aanvraag van watervergunningen in het kader van de Waterwet ingevuld. Waterloket (Grond)water gerelateerde klachten kunnen momenteel gemeld worden bij de Gemeente Muiden. OPGAVE In Tabel 14 zijn voor de komende planperiode alle kosten vermeld die met taakveld Facilitair te maken hebben. De onder overige posten vermelde kosten maken onderdeel uit van de exploitatie. Activiteit Post Gegevensbeheer Databeheer Overige kosten GRP personeel (inhuur Waternet) Recognities Contributies Verzekeringen Telefoniekosten Energie pompgemalen Jaarbudget Tabel 14, Facilitaire uitgaven, exclusief btw. 7.8 SAMENWERKING In het Bestuursakkoord Waterketen 2007 dringen de betrokken partijen (zie 3.2) aan op meer samenwerking in de waterketen om de doelmatigheid van de activiteiten in deze sector te vergroten. In een ledenbrief (10/102) informeert de VNG haar leden nader over de beoogde opzet van deze samenwerking. Waternet/AGV is in opdracht van de Gemeente Muiden belast met de uitvoering van de rioleringszorg. De gemeente voert daarin de regie. Voor het vgrp zijn de ambities met de Gemeente Naarden en de Gemeente Bussum afgestemd. Deze werkwijze heeft input geleverd aan het feitenonderzoek. Aangetoond is dat ten opzichte van de geraamde kosten in het GRP kosten zijn bespaard. De essentie is nu samenwerken op basis van afspraken. De watertaken worden gezamenlijk beschouwd vanuit ieders eigen verantwoordelijkheid. De gemeente en het waterschap stemmen hun waterbeleid op elkaar af en leveren een gezamenlijke inspanning om de waterkwaliteit te verbeteren en om wateroverlast te voorkomen. Onderzoek naar de mogelijkheden van samenwerking met omliggende gemeenten en het hoogheemraadschap worden verkend in het platform BOWA (Bestuurlijk Overleg Water van gemeenten :B - Definitief

45 liggend in het gebied van het waterschap Amstel, Gooi en Vecht). Eind 2011 is een verklaring ondertekend waarin de intentie is uitgesproken om samen te gaan werken, met als doel: vergroting van kwaliteit, kostenbesparing en het verminderen van personele kwetsbaarheid. In 2012 wordt onderzocht op welke vlakken dit kan plaatsvinden; het doel is om op basis hiervan eind 2012 / begin 2013 een samenwerkingsovereenkomst te ondertekenen :B - Definitief 45

46 8 Middelen 1. Inleiding 2. Evaluatie 3. Beleid en ontwikkeling 4. Afvalwaterzorg 5. Hemelwaterzorg 6. Grondwaterzorg 7. Bedrijfsvoering 8. Middelen In het voorgaande hoofdstuk zijn de inspanningen beschreven die nodig zijn om de bedrijfsvoering van het rioleringsbeheer op basis van het gekozen ambitieniveau zo doelmatig mogelijk in te vullen. In dit hoofdstuk worden de benodigde financiële en personele middelen beschreven om aan dat doel te beantwoorden. 8.1 FINANCIËLE MIDDELEN Activeren of zo snel mogelijk/direct afschrijven investeringen In het voorliggende GRP is voor de kostendekking van de rioleringsuitgaven, vooral de kosten van investeringen (rioolvervanging en verbetermaatregelen) uitgegaan van de traditionele wijze waarbij de investeringen worden geactiveerd en lineair worden afgeschreven over de lange termijn (max. de verwachte levensduur). Een uitvoerige afweging om te kiezen voor een andere wijze van financiering waarbij de kapitaallasten zo laag mogelijk worden gehouden (vooral door snel/direct af te schrijven en zo de rentelasten te verminderen) is nog niet gemaakt. In de komende planperiode is het de bedoeling de mogelijkheden hiervan te onderzoeken. Aanleiding daartoe zijn signalen vanuit de Stichting RIONED en de VNG om de mogelijkheden van het Besluit begroting en verantwoording gemeenten en provincies (BBV) te benutten om investeringen niet langer te activeren maar direct af te boeken en daardoor de ontwikkeling van de rioolheffing voor de burger te temperen UITGAVEN EN LASTEN In hoofdstuk 7 is uitgelegd welke lasten in de komende periode verwacht worden. In Figuur 10 is het verloop van alle uitgaven voor vervangingsinvesteringen en exploitatielasten over de beschouwde periode van 60 jaar weergegeven. In Bijlage 8 zijn tabellen opgenomen met per type voorziening de :B - Definitief

47 vervangingsinvesteringen en het planningsjaar. De investeringen voor rioolvervanging zijn gebaseerd op de kostenkengetallen uit het beheersysteem. De kosten zijn geïndexeerd naar prijspeil Figuur 10. Ontwikkeling uitgaven In Bijlage 9 is een overzichtstabel opgenomen met alle uitgaven en inkomsten gedurende de beschouwde periode van 60 jaar. In de kop van de investeringskolommen is aangegeven welke technische levensduur voor de verschillende voorzieningen is aangehouden. De exploitatielasten zijn overgenomen uit de productbegroting Riolering voor de periode. Alle bedragen zijn weergegeven op basis van prijspeil De totale uitgaven over de periode bedragen circa 58,8 miljoen INKOMSTEN EN TARIEFONTWIKKELING Om de lasten te dekken kan de gemeente een belasting heffen van inwoners en bedrijven in de vorm van een kostendekkende rioolheffing. Een vergelijk met omliggende gemeenten Het COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden) stelt jaarlijks een atlas op welke van alle gemeenten de tarieven van OZB, reinigingsheffing en rioolrecht bevat. In Tabel 15 zijn de rioolheffingen voor Muiden en omliggende gemeenten voor 2012 ter vergelijking opgenomen :B - Definitief 47

48 Gemeente Gebruikerstarief Eenpersoons Meerpersoons Bussum Diemen Hilversum Huizen Muiden Naarden Ouder-Amstel Weesp Tabel 15, Overzicht rioolheffing omliggende gemeenten (bron: lasten 2012). Uit Tabel 15 blijkt dat het tarief van Muiden op een gemiddeld niveau ligt voor de regio. Onderlinge verschillen in de rioolheffingen tussen gemeenten worden onder meer veroorzaakt door factoren als de aard van de ruimtelijke omgeving, het vervangingsstadium, de kapitaallasten uit het verleden en de relatieve omvang van de drukriolering. Bekend is dat gemeenten in een stedelijke omgeving met dichte bebouwing en een naar verhouding gering aantal m rioolbuis per inwoner met een lager tarief kunnen volstaan dan landelijke gemeenten. Het vervangingsstadium zegt verder iets over het aandeel van riolering die in de lasten bijdragen, omdat bij de eerste aanleg de investeringen vanuit de grondexploitatie worden gedekt. Drukrioleringssystemen kennen als mechanische voorzieningen relatief hoge beheerlasten. Bovendien komt de aanleg van deze systemen in het buitengebied, in tegenstelling tot de 1 e aanleg van vrijverval riolering, veelal wel ten laste van de rioolheffing KOSTENDEKKING De kostendekking is uitgewerkt op grond van onderstaande uitgangspunten: De beschouwde periode bedraagt 60 jaar, zodat alle vervangingsinvesteringen bij de kostendekking zijn meegenomen. Alle investeringen worden geactiveerd en lineair afgeschreven waarbij de termijn varieert van 15 tot 50 jaar afhankelijk van de aard van het object. De financiële afschrijvingstermijn is gelijk of korter dan de verwachte technische levensduur. Om de ontwikkeling van de rioolheffing te egaliseren is een tarief egalisatievoorziening ingesteld. Daarin wordt aan het begin van elk jaar het begrote saldo van inkomsten en lasten gestort (of bij begroot negatief saldo onttrokken). Deze dotaties of onttrekkingen zijn als het ware een sluitpost in de exploitatie, waardoor een sluitende jaarrekening wordt verkregen. De rente wordt berekend over de boekwaarde met een nominaal percentage van 4,25%. Renteopbrengsten van tariefegalisatievoorziening worden aan de algemene middelen toegerekend. Aan het einde van de beschouwde periode van 60 jaar is er sprake van een boekwaarde (nog niet afgeschreven investeringen). Het aantal heffingseenheden in 2012 bedraagt Het saldo van de voorziening is op 1 januari 2013 geraamd op een bedrag van , --. De heffing per huishouden bedraagt in 2012: 200,40 De gemeente kent één rioolheffing waaruit de kosten die voortvloeien uit de zorgplichten op het gebied van het stedelijk afvalwater, het hemelwater én het grondwater worden gedekt. Voor de grotere lozers wordt een staffel in rekening gebracht voor de hoeveelheid > 500m :B - Definitief

49 Figuur 11, Lastenpatroon In Figuur 11 is het lastenpatroon weergegeven voor de verschillende kostenposten. Drie variantenkostendekking Voor de kostendekking zijn drie varianten doorgerekend, uitgaande van een balans tussen inkomsten en uitgaven gedurende de beschouwde periode (60 jaar) incl. de dotaties of onttrekkingen aan de voorziening. De voorwaarden die aan de voorziening worden gesteld zijn, dat het saldo van de voorziening steeds positief is en dat het eindsaldo van de voorziening nul of bijna nul is. De 1 e voorwaarde is leidend. De varianten zijn: 1. Een eenmalige stijging van de heffing in het eerste jaar van de beschouwde periode. 2. Een jaarlijkse stijging van gedurende alleen de 1e 10 jaar van de beschouwde periode. 3. Een jaarlijkse stijging van gedurende alleen de 1e 25 jaar van de beschouwde periode. NB. Omdat alle lasten zijn uitgedrukt op basis van het prijspeil 2012, moet jaarlijks een indexering op basis van de inflatie worden doorgevoerd bovenop de vermelde stijging van de rioolheffing (Prijsindex CBS Totaal GWW sector). In de volgende tabel zijn de verschillen van de 3 varianten aangegeven. variant Stijging heffing Heffing 1 56,9% ( 114,05) in ,45 in 2013 en constant over de periode % gedurende 10 jaar Stijgt van 210,34 in 2013 naar 324,63 in 2022 en blijft daarna constant. 3 2,56 % gedurende 25 jaar Stijgt van 205,6 in 2013 naar 377,13 in 2037 en blijft daarna constant. Tabel 16, verschillen in de 3 varianten voor de kostendekking Figuur 12 a, b en c tonen het verloop van de tariefegalisatievoorziening. Vanuit de exploitatie zijn er jaarlijks dotaties (toevoegingen) aan de voorziening vanuit de exploitatie of onttrekkingen vanuit de voorziening ten behoeve van de exploitatie :B - Definitief 49

50 Figuur 12a, b en c, Verloop voorziening voor de 3 varianten :B - Definitief

51 NB. Alleen variant 1 voldoet aan de voorwaarde dat het eindsaldo van de voorziening nul of bijna nul is. Om de varianten 2 en 3 te laten voldoen aan deze voorwaarde dient de op een nader vast te stellen tijdstip te worden bijgesteld opdat wordt voorkomen dat het eindsaldo van de egalisatievoorziening buiten proporties toeneemt. De voorwaarde dat het saldo van de voorziening positief blijft is leidend. In de volgende Figuur 13 is een overzicht gegeven van het verloop van de uitgaven (exploitatie + investeringen) versus de inkomsten. Figuur 13, Uitgavenpatroon vs inkomsten. In Bijlage 8, Bijlage 9, Bijlage 10 en Bijlage 11 zijn tabellen en grafieken opgenomen waarin de ramingen en planning, de uitgaven en inkomsten, de kostendekking en het verloop van het saldo van de voorziening zijn weergegeven. De totale lasten over de periode bedragen volgens de uitgevoerde berekeningen 60,2 miljoen (inclusief btw). De boekwaarde verloopt van circa 1,6 miljoen in 2013 naar een maximum van 9,8 miljoen in 2040 en is aan het einde van de beschouwde periode (60 jaar) 6,9 miljoen. De rentelasten verlopen van circa 0,2 miljoen. in 2013 naar een maximum van circa 0,43 miljoen in 2040 en aan het einde van de beschouwde periode 0,31 miljoen in Figuur 14, Ontwikkeling rioolheffing :B - Definitief 51

52 STIJGING RIOOLHEFFING De kostendekkingsberekeningen geven aan dat voor een kostendekkende heffing de rioolheffing moet worden verhoogd. De belangrijkste oorzaak van de stijging van de heffing is de vervanging van de bestaande riolering. Daarnaast is de heffing in de afgelopen planperiode achtergebleven bij de in het GRP geplande ontwikkeling en de ontwikkeling van de inflatie. 8.2 PERSONELE MIDDELEN Voor de invulling van het rioleringsbeheer beschikt de gemeente zelf over een formatie van 0,5 fte en 0,5 fte van Waternet. De omvang van de formatie wordt vergeleken met het landelijk beeld met behulp van een model dat de Stichting RIONED hiervoor heeft ontwikkeld. Dit model bepaalt de benodigde capaciteit op basis van de volgende drie invloedsfactoren: Het aantal inwoners, circa (feb. 2012). Het te beheren areaal in aanwezige lengte van de riolering in km. De inspanning voor het uitvoeren van onderzoeken, het opstellen van plannen en het realiseren van maatregelen in de planperiode op basis van de geraamde budgetten. Verder zijn voor elk taakveld schattingen gemaakt voor het uitbestedingspercentage. Hierbij is enerzijds gekeken naar de mate van uitbesteding in de afgelopen planperiode en is anderzijds gekeken naar de uitbestedingspercentages die de Leidraad aangeeft. In het plan is daarom uitgegaan van de maximale uitbestedingspercentages die de Leidraad adviseert. Deze variëren per taakveld van 40% tot 90%. Het resultaat geeft de personele middelen weer die nodig zijn voor de invulling van de rioleringstaken onder de voor Muiden geldende omstandigheden. In Tabel 17 zijn de resultaten van de berekening weergegeven. Voor 1 fte zijn 175 functionele dagen aangehouden. Taakveld Invloedsfactor Grootheid fte s Planvorming aantal inwoners 1 Onderzoek Facilitair Onderhoud areaalgrootte gemengd stelsel: 0,4 hemelwaterstelsel: vuilwaterstelsel: drainage leidingen: drukpompunits en IBA s : Maatregelen investeringsniveau rioolvervanging: gem ,--per jaar 0,3 Totaal afgerond 1,6 Tabel 17, Overzicht personele middelen. Op basis van het landelijke model en uitgaande van max. uitbesteding is voor de Gemeente Muiden een formatie voor het rioleringsbeheer nodig van circa 1,6 fte. Bij de gemeente zelf is 0,5 fte beschikbaar en 0,5 fte wordt ingevuld door Waternet. De resterende capaciteit wordt ingehuurd en heeft betrekking op begeleiding, voorbereiding en toezicht van projecten en begeleiding van onderzoek. De kosten hiervan zijn verwerkt in toeslagen bij de geraamde bedragen :B - Definitief

53 Bijlage 1 Begrippenlijst De woorden en verklaringen in deze lijst zijn deels afkomstig uit de NEN 3300 Buitenriolering Termen en definities en wetgeving. Daarnaast zijn vrij gebruikelijke definities uit het vakgebied opgenomen. AFKORTINGEN RWZI BBB BBL BBV bob BRP BWK CIW CUWVO DWA EHS EKRW GBKN GGOR GRP HWA IBA KRW MTR NBW NEN NPR NW4 vgrp Wabo WB21 WHP WION Wm Wvo Ww Rioolwaterzuiveringsinrichting Bergbezinkbassin Bergbezinkleiding Besluit begroting en verantwoording gemeenten en provincies Binnen onderkant buis Basisrioleringsplan Bestuursakkoord Waterketen Commissie Integraal Waterbeheer Coördinatiecommissie uitvoering Wet verontreiniging oppervlaktewateren Droogweerafvoer Ecologische Hoofdstructuur Europese Kaderrichtlijn Water Grootschalig basiskaart van Nederland Gewenst grond- en oppervlaktewater regime Gemeentelijk Rioleringsplan Hemelwaterafvoer Installatie voor individuele behandeling van stedelijk afvalwater Kaderrichtlijn Water Maximaal Toelaatbaar Risico Nationaal Bestuursakkoord Water Nederlandse norm Nederlandse praktijkrichtlijn Vierde Nota op de Waterhuishouding Verbreed Gemeentelijk Rioleringsplan Wet algemene bepalingen omgevingsrecht Waterbeheer 21 e eeuw Waterhuishoudingsplan Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten Wet milieubeheer Wet verontreiniging oppervlaktewateren Waterwet :B - Definitief 53

54 TERMEN EN DEFINITIES Aansluitvergunning Afvalwater Afvalwaterakkoord Afvalwaterzuiveringsinrichting Afvoerend oppervlak Basisinspanning Basisrioleringsplan Bedrijfsafvalwater Bemalingsgebied Bergbezinkbassin Berging Bodempassage Buitengebied Doorlatende verharding Droogweerafvoer (dwa) Drukriolering DT-riool Gemengd rioolstelsel Vergunning op grond van de aansluitverordening die wordt afgegeven door het waterschap voor de aansluiting op de rioolwaterzuiveringsinrichting (RWZI). Noot: komt medio 2011 te vervallen (zie ook Afvalwaterakkoord) Zie Stedelijk afvalwater Convenant tussen gemeente en waterschap waarin afspraken worden vastgelegd over de omvang en aard van het aangeleverde afvalwater en de randvoorwaarden waaronder dat gebeurt. Zie Rioolwaterzuiveringsinrichting Het naar de riolering afwaterende oppervlak. Term die de waterkwaliteitsbeheerders gebruiken voor het aanduiden van de inspanningen die elke gemeente moet uitvoeren of uitgevoerd hebben om de vuiluitworp uit de riolering tot een bepaald niveau te reduceren. Planvorm van tactische aard waarin het functioneren van de riolering wordt getoetst aan de in het GRP vastgelegde eisen die daarvoor gelden en doelmatige maatregelen worden vastgesteld om de knelpunten op te lossen. Afvalwater dat vrijkomt bij door de mens bedrijfsmatig of in omvang als zij bedrijfsmatig was, ondernomen bedrijvigheid, dat geen huishoudelijk afvalwater, afvloeiend hemelwater of grondwater is. Een riolering technische eenheid waaruit het stedelijk afvalwater of hemelwater door een rioolgemaal wordt afgevoerd naar een volgend bemalingsgebied of de rioolwaterzuiveringsinrichting. Reservoir voor de tijdelijke opslag en behandeling (bezinking) van stedelijk afvalwater voordat overstorting op oppervlakte4water plaatsvindt. De inhoud van de riolering uitgedrukt in m 3 of mm/ha. Verzamelnaam voor voorzieningen waarbij hemelwater de bodem wordt ingeleid en via een onderliggend drainagesysteem naar oppervlaktewater wordt afgevoerd. Gemeentelijk grondgebied buiten de bebouwde kom, waaruit de afvoer van stedelijk afvalwater veelal met behulp van mechanische riolering plaatsvindt. Waterpasserende elementenverharding voor de infiltratie van hemelwater naar de bodem. De hoeveelheid stedelijk afvalwater die per tijdseenheid in een droogweersituatie via het rioolstelsel wordt afgevoerd. Mechanische riolering waarbij het transport plaatsvindt door middel van pompjes en persleidingen. Geperforeerd (drainage-transport)riool, gelegen onder de grondwaterstand, voor de afvoer van hemelwater en beheersing van de grondwaterstand. Rioolstelsel, waarbij stedelijk afvalwater (afvalwater + afvloeiend hemelwater) door één leidingstelsel wordt getransporteerd :B - Definitief

55 TERMEN EN DEFINITIES Gescheiden rioolstelsel Hemelwaterriool Huishoudelijk afvalwater Hydraulische berekening Infiltratiekrat Inspectie IT-riool Lamellenafscheider Maatstaf Onderhoud Onderzoek Overstorting Overstortput Pompcapaciteit Pompovercapaciteit (poc) Regenwaterriool Riolering Riool Rioolput Rioolwaterzuiveringsinrichting Rioolstelsel, waarbij stedelijk afvalwater en afvloeiend regenwater door twee afzonderlijke leidingstelsels, vuilwaterriool en hemelwaterriool, wordt afgevoerd. Het hemelwater heeft een open verbinding met het oppervlaktewater. Voorziening voor de inzameling en verdere verwerking van afvloeiend hemelwater. Afvalwater dat overwegend afkomstig is van menselijke stofwisseling en huishoudelijke werkzaamheden. Het door rekenen bepalen van het hydraulisch functioneren van een rioolstelsel. Rechthoekige voorziening van kunststof voor de opvang van (ondergronds) afvloeiend hemelwater en (vertraagde) infiltratie naar de bodem. Het waarnemen, herkennen en beschrijven van de toestand waarin de riolering verkeert. Geperforeerd (infiltratie-transport)riool, gelegen boven de grondwaterstand, opvang van (ondergronds) afvloeiend hemelwater en (vertraagde) infiltratie naar de bodem. Voorziening voor de behandeling van op oppervlaktewater geloosd hemelwater. Grenswaarde (getalsmatig) op basis waarvan geconcludeerd wordt of aan een functionele eis wordt voldaan. Herstel van het oorspronkelijke functioneren, waarbij de toestand van objecten ongewijzigd gehandhaafd wordt. Het verzamelen, ordenen, analyseren en verwerken van gegevens, zodanig dat informatie kan worden afgeleid over de toestand en het functioneren van de buitenriolering. De lozing van stedelijk afvalwater via een overstortdrempel naar oppervlaktewater. Rioolput voorzien van een overstortdrempel, die de riolering scheidt van het oppervlaktewater en waarover incidenteel overstortingen plaatsvinden. In rioolgemaal geïnstalleerde capaciteit voor de afvoer van stedelijk afvalwater en/of hemelwater. Het deel van de pompcapaciteit, dat beschikbaar is voor de regenwaterafvoer. Het andere deel van de capaciteit is beschikbaar voor de afvalwaterafvoer tijdens droog weer. zie hemelwaterriool Het samenstel van riolen, rioolputten en bijbehorende voorzieningen voor de inzameling en het transport van afvalwater. Samenstel van buizen tussen twee putten bestemd voor de inzameling en/of het transport van stedelijk afvalwater. Constructie toegang gevend tot het rioolstelsel (te herkennen aan gietijzeren deksels in de weg). Het totaal van de grond, gebouwen en apparatuur voor de zuivering van stedelijk afvalwater (RWZI) :B - Definitief 55

56 TERMEN EN DEFINITIES Stedelijk afvalwater Verbeterd gescheiden rioolstelsel Visuele inspectie Vuilwaterriool Wadi Huishoudelijk afvalwater of een mengsel daarvan met bedrijfsafvalwater, afvloeiend hemelwater, grondwater of ander afvalwater, waarvan de houder zich ontdoet, voornemens is zich te ontdoen of zich moet ontdoen. Gescheiden rioolstelsel waarvan hemelwaterstelsel is voorzien van overstortdrempels om de negatieve effecten van foutaansluitingen af te vangen en een deel van het hemelwater af te voeren naar de rioolwaterzuiveringsinrichting. Het op directe wijze dan wel op indirecte wijze via optische hulpmiddelen inspecteren van de toestand. Voorziening voor de inzameling en het transport van stedelijk afvalwater. Brede greppelachtige voorziening voor de opvang van (bovengronds) afvloeiend hemelwater en (vertraagde) infiltratie naar de bodem :B - Definitief

57 Bijlage 2 Evaluatie in tabelvorm De nummering in de 1 e kolom verwijst naar het hoofdstuk of de paragraaf in het GRP :B - Definitief 57

58 nr Onderzoek / opstellen plan / maatregelen 3 Uit hoofdstuk 3 evaluatie GRP Aanleg bij bestaande bebouwing Gepland Basisinspanning werd deels gerealiseerd in planperiode. Ophogen overstortdrempels en aanpassen gemaal capaciteit werd nog niet gerealiseerd. In 2010 moet 1,3 ha verhard oppervlak zijn afgekoppeld. Ongezuiverde lozingen moeten nog worden aangepakt. In 2007 voltooiing aanleg drukriolen en IBA s dan geen ongesaneerde lozingen meer. Resultaat Per onderdeel. Zie en in deze tabel. In het GRP zijn geen kosten opgenomen voor de aanleg van drukriolering en IBA s in het buitengebied. Dit omdat in het GRP uitgegaan is dat het project in 2007 al afgerond zou zijn. Het aansluiten van het buitengebied is voltooid in 2012 door afronding van de laatste restpunten. In 2010 is het overgrote deel gerealiseerd. Dit is later dan in het GRP is vermeld (2007). Het gehele proces vanaf initiatieffase tot en met de uitvoering en afronding heeft meer tijd gevergd door onder andere inspraak, maatwerk, uitwerking ontwerp, doorvoeren van wijzigingen in de voorbereiding, etc. Uiteindelijk zijn alle aansluitingen wel naar tevredenheid tot stand gekomen Aanleg bij nieuwbouw woningen 6.3 Beheer bestaande voorzieningen met onderscheid naar onderzoek en maatregelen Onderzoek Inventarisatie en gegevens beheer Planperiode: Noord-West enkele tientallen nieuwe aansluitingen KNSF/Bloemendaler polder vanaf 2010 jaarlijks 100 nieuwe aansluitingen Bij nieuwe aansluitingen zoveel mogelijk het aansluiten van verhard oppervlak beperken. Jaarlijks beheerplan opstellen dat tevens basis is voor begroting 1. Aanschaf eigen beheersysteem ( ) 2. Controle digitale gegevens 3. Verwerken revisies (aanleg en maatregelen) 4. Vastleggen meetpunten in de riolering De ontwikkeling van zowel de Bloemendalerpolder als het KNSF terrein is nog niet gestart. Wanneer dit wel gaat starten is afhankelijk van veel factoren zoals het aantrekken van de woningmarkt. Operationeel plan is opgesteld en wordt jaarlijks geactualiseerd. In de afgelopen planperiode is een aanzienlijke inhaalslag gemaakt wat betreft gegevens over de riolering in de Gemeente Muiden. Veel x, y en z gegevens zijn geïnventariseerd, verbindingen zijn gecontroleerd en de :B - Definitief

59 nr Onderzoek / opstellen Gepland Resultaat plan / maatregelen Per onderdeel. 2 t/m aanwezigheid en staat van onderhoud 5. Instand houden beheersysteem riolering van objecten als riooloverstorten en en gemalen(bestandbeheer etc.) gemalen zijn inzichtelijk gemaakt. Met jaarlijks 5000,-- de verkregen informatie is het kwaliteitsniveau van het rioolbeheerbestand aanzienlijk verhoogd. Er is nu meer inzicht in het functioneren van het stelsel, wat het mogelijk heeft gemaakt om de juiste maatregelen te nemen ter verbetering van het hydraulisch en vuiltechnisch functioneren Inspectie 45% = 13 km in planperiode t/m 2010 Circa 6500/jaar. Daarna jaarlijks 10 %= circa3 km/jaar eveneens circa 6500/jaar. Beoordelen inspectie gegevens 2500/jaar (reinigen valt onder exploitatie) De aanschaf van een rioolbeheersysteem is niet nodig geweest. Het rioolbeheerbestand van Gemeente Muiden is in het rioolbeheersysteem van Waternet gezet en wordt daar bijgehouden. Inspecties zijn anders uitgevoerd dan voorgenomen in het GRP. Dit komt omdat de focus sterk lag bij het uitvoeren van maatregelen in het kader van de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor. Deze maatregelen zijn, mede door de uitgevoerde inventarisaties en inmetingen, in 2010 gewijzigd (zie ook toelichting onder en 4). In 2011 zijn inspecties uitgevoerd in een aantal straten in Muiderberg in verband met voorgenomen wegwerkzaamheden. Op dergelijke gronden zijn in voorgaande jaren ook inspecties uitgevoerd. In Muiden Noordwest wordt in 2012 geïnspecteerd. Vooruitlopend op inspecties zijn dus veel inventarisaties en inmetingen uitgevoerd. Inspecties worden komende jaren weer planmatig uitgevoerd Meten en berekenen Actualiseren BRP Opnieuw bepalen afvoerend (verhard opp.) ( 4000) Actualiseren BRP 30000) Alle vermelde onderzoeken zijn uitgevoerd. Op grond van het nieuwe BRP (en de uitgevoerde inventarisaties en inmetingen) is in :B - Definitief 59

60 nr Onderzoek / opstellen Gepland Resultaat plan / maatregelen Per onderdeel een nieuwe Wvo vergunning verleend met een gewijzigd maatregelpakket om te voldoen aan de basisinspanning en het waterkwaliteitsspoor. Hiermee zijn aanzienlijk lagere investeringen gemoeid dan met het oorspronkelijke maatregelpakket (verschil is ,-). In 2012 is bij de voorbereiding van de maatregelen gebleken dat het maatregelpakket nog verder aangescherpt kon worden waardoor nog minder investeringen noodzakelijk zijn (een grove schatting levert een extra verlaging op van ,-). De laatste maatregelen worden in 2012 uitgevoerd. Het BRP is door Waternet opgesteld. De kosten van het opstellen voor dit BRP zijn aanzienlijk lager uitgevallen dan het geplande budget Controle verordeningen en vergunningen. Controle extern bureau de Roever Enkele aanpassingen in Wvo vergunningen. (aansluiten op rwzi Weesp en actualisatie overstorten) Overig onderzoek Voor diverse studies en ad-hoc onderzoek is jaarlijks een bedrag opgenomen van ca. 1/per aansluiting. In 2011 (verschoven naar 2012) moet een nieuw GRP worden opgesteld. Hiervoor is opgenomen. De aanschaf van een rioolbeheersysteem is niet nodig geweest. Het rioolbeheerbestand van Gemeente Muiden is in het rioolbeheersysteem van Waternet gezet en wordt daar bijgehouden. De geraamde kosten in het GRP voor onderzoeksinspanningen zijn mede hierdoor lager uitgevallen dan was voorzien. Zie van deze tabel. Naar aanleiding van opgetreden wateroverlast bij de Singelstraat is een onderzoek verricht naar mogelijke maatregelen. Gecombineerd met een maatregel in het kader van de basisinspanning zijn hiervoor werkzaamheden verricht aan de riolering. Daarnaast is ook de maaiveldinrichting gewijzigd waardoor :B - Definitief

61 nr Onderzoek / opstellen plan / maatregelen Gepland Samenvatting onderzoek In de planperiode wordt incidenteel ( , -) en structureel onderzoek ( , -/jaarlijks) uitgevoerd. Resultaat: goed inzicht in toestand en functioneren van de riolen; Ongeoorloofd gebruik riolering kan worden beperkt Maatregelen Onderhoud De kosten voor onderhoud zijn opgenomen in de exploitatie. Reinigen kolken 2 x per jaar. (geen aanleiding te wijzigen) Werk is uitbesteed. Vrijverval riolen reinigen 1 x per 10 jaar in combinatie met camera inspectie. Jaarlijks 3km te reinigen en inspecteren. Aanvullend ad hoc actie naar aanleiding van eventuele klachten en/of storingen. Resultaat Per onderdeel. eventueel water op straat vastgehouden en afgevoerd kan worden. Uit de eerste zware buien die in 2011 zijn opgetreden blijkt dat de maatregelen effect hebben. Zie in deze tabel. De storingsopvolging van riolen (zowel vrijverval als persleidingen) en gemalen is sinds eind 2011 uitbesteed aan Waternet (inspanningsverplichting). Voor de gerealiseerde drukrioleringspompen is nog geen onderhoudscontract voor preventief onderhoud. Voor de overige gemalen wel Reparatie, renovatie en vervanging riolering Strategie: Afstroming gewaarborgd De vervangingsplanning is deels gebaseerd op aannames over het jaar van aanleg of de planning van de herstructurering van wijken indien geen inspectie gegevens beschikbaar zijn of gegevens ontbreken. Voor vervanging en reparatie 1,4 + 0,2 mln. in de planperiode. In toekomst uitgebreidere afstemming vervanging en reparatie op andere beheerprogramma s en resultaten inspecties. In de wijk Muiden zuidwest is vrijwel alle riolering voorzien van een relining (kunststof kous), waardoor conventionele rioolvervanging niet noodzakelijk was. De kwaliteit van de riolering is door dit omvangrijke project nu weer goed op orde. De kosten voor het relinen lagen aanzienlijk lager dan bij een conventionele rioolvervanging. Relinen was in zuidwest goed mogelijk vanwege de hoogteligging van de riolering. De geraamde kosten in het vorige GRP voor rioolvervanging in de wijk Zuidwest bedroegen ,00. Het werk is (ook financieel) nog niet geheel afgerond, de totaalkosten voor Zuidwest worden ruim ,00 lager geschat dan de toen geraamde kosten in het vorige GRP. Behoudens een aantal kleinere :B - Definitief 61

62 nr Onderzoek / opstellen Gepland Resultaat plan / maatregelen Per onderdeel. werken die gecombineerd zijn met afkoppelprojecten in Muiderberg zijn verder geen riolen vervangen in de afgelopen planperiode. Nu er veel geïnventariseerd en ingemeten is, wordt de volgende stap om inspecties in te plannen in gebieden waarvan de riolering mogelijk van onvoldoende kwaliteit is of gebieden waar andere werkzaamheden aan de riolering of in verband met herinrichting zijn gepland Reparatie, renovatie en vervanging overige objecten Verbeteren functioneren (hydraulisch en emissie) vrij verval riolen Overige kleinschalige maatregelen 6.4 Zorg voor afvloeiend hemelwater Op basis van vastgestelde termijnen voor gemiddelde verwachte levensduur met onderscheid naar bouwkundig en mechanisch en elektrotechnische deel en vervangingswaarden. In planperiode kosten 0,6 miljoen Volledig benutten kansen voor afkoppelen. In ,3 ha af te koppelen. Afhankelijk KRW bijstelling emissie eisen mogelijk. Bijvoorbeeld vervangen putdeksels, gangbaar houden van schuiven en kleppen, energie etc. Deze kosten zijn opgenomen in de exploitatie. In de toekomst wordt een aparte zorgplicht voor hemelwater onderscheiden. Voor de wijk Noordwest is in het vorige GRP ,- geraamd voor rioolvervanging. Deze rioolvervanging zou in samenhang met de nieuwbouwontwikkeling op het KNSF terrein opgepakt worden. De nieuwbouwontwikkeling is nog niet gerealiseerd waardoor de rioolvervanging van Noordwest ook nog niet opgepakt is. In 2012 worden in Noordwest inspecties uitgevoerd om de kwaliteit van de riolen goed in beeld te brengen. De reservering voor deze rioolvervanging blijft daarom staan in de vervangingsplanning en wordt opgeschoven naar komende planperiode. In 2012 worden 7 rioolgemalen gerenoveerd. Gemaal Mariahoeve wordt in 2012 vervangen. Dit is later dan aanvankelijk gepland door nader onderzoek. De geraamde kosten komen overeen met de nu verwachte werkelijke kosten. Zie (3, 4 en 5) Onderzoek, in deze tabel. Geen bijzonderheden. Zie in deze tabel :B - Definitief

63 nr Onderzoek / opstellen plan / maatregelen Gepland Geen aparte activiteiten en kosten opgenomen in de planperiode. 6.5 Zorg voor grondwater In de toekomst wordt een aparte zorgplicht voor hemelwater onderscheiden. Binnen de gemeente zijn diverse locaties aanwezig waar relatief hoge grondwaterstanden voorkomen. (in relatie tot bestemming). In de planperiode ontwikkelt de gemeente beleid ten aanzien van de invulling van de grondwaterzorgplicht ten behoeve van de. volgende planperiode Financiën Resultaat Per onderdeel. De voortgang is vertraagd. In de komende planperiode wordt de beleidsontwikkeling t.a.v. de grondwaterzorgplicht opgepakt. De geraamde kosten in het GRP voor onderzoeksinspanningen zijn lager uitgevallen dan was voorzien door lagere kosten voor het opstellen van het BRP en het vervallen van de noodzaak om een eigen rioolbeheersysteem aan te schaffen. Ook de kosten voor inhuur van personeel zijn (door het uitbesteden van de rioleringszorg aan Waternet) lager uitgevallen. Voor de drukrioolgemalen is in het vorige GRP een post voor onderhoudskosten opgenomen. Deze post is tot op heden nog niet noodzakelijk geweest, mede omdat veel drukrioolgemalen later zijn gerealiseerd dan in het vorige GRP is voorzien. De geplande investeringen voor grootschalige rioolvervanging in Noordwest zijn uitgesteld omdat de realisatie van de nieuwbouwontwikkeling op het KNSF terrein nog niet is gestart. In de planperiode moet hieraan aandacht worden besteed. De rioolvervanging in de wijk Zuidwest is aanzienlijk goedkoper en later uitgevoerd dan in het vorige GRP is voorzien. De investeringen voor gemaalrenovaties en vervanging van :B - Definitief 63

64 nr Onderzoek / opstellen Gepland Resultaat plan / maatregelen Per onderdeel. gemaal Mariahoeve zijn door nader onderzoek pas in 2012 uitgegeven (in het vorige GRP zijn deze werkzaamheden aanvankelijk voorzien in 2007). Door deze verschillen in geplande en werkelijk gerealiseerde investeringen zijn de in het vorige GRP verwachte kapitaallasten dus ook lager uitgevallen :B - Definitief

65 Bijlage 3 Beleidsontwikkelingen en wet- en regelgeving Beleidsmatige ontwikkelingen De laatste jaren hebben zich een aantal beleidsmatige en vakinhoudelijke ontwikkelingen voorgedaan, die mogelijk van invloed zijn op de toekomstige status van de riolering. Hieronder wordt op een aantal van deze ontwikkelingen nader ingegaan. Waterbeheer 21ste eeuw In het kader van Waterbeheer 21ste eeuw (WB21) moet de omgang met regenwater veranderen op basis van de trits vasthouden-bergen-afvoeren. Dit beleid is gericht op het zoveel mogelijk terugkeren naar de natuurlijke wijze van afvoeren, zoals die was voor de verstedelijking. Dat betekent niet alleen dat regenwater zoveel mogelijk gescheiden van het stedelijk afvalwater moet worden afgevoerd, maar ook bij voorkeur via de bodem in plaats van door een (regenwater)riool. Kaderrichtlijn Water Vanuit Europa dient de Kaderrichtlijn Water (KRW) te worden geïmplementeerd. De uitwerking van de stroomgebied visies, om aan dit Europese beleid gestalte te geven, verkeert in een vergevorderd stadium. De uitwerking vindt integraal plaats met die voor Waterbeheer 21ste eeuw. De schaalgrootte van de waterlichamen die voor de uitwerking in deze fase zijn gekozen, zijn zodanig dat het aandeel van rioollozingen ten opzichte van andere bronnen (landbouw, verkeer, enz.) mee valt. Op dit moment zijn dan ook nauwelijks maatregelen voor de riolering in KRW-verband te verwachten. Als het uitwerkingsniveau echter zou worden verfijnd tot waterlichamen die beter aansluiten op de situatie in het stedelijk gebied, dan kunnen daaruit alsnog aanvullende maatregelen naar voren komen. Bestuursakkoord Waterketen (BWK-2007) Het regeringsstandpunt ten aanzien van de omgang met hemelwater is uitgewerkt in de Wet afbakening en bekostiging gemeentelijke watertaken die per 1 januari 2008 van kracht is. Het beleid moet leiden tot het grootschalig onttrekken van hemelwater uit de (afval)waterketen. De besluitvorming is overigens in de wet nadrukkelijk toebedeeld aan de gemeenten. Waterschappen hebben daarbij slechts een adviserende rol. Lokaal hemelwaterbeleid wordt beïnvloed door een complex van factoren. Risico s en baten moeten zorgvuldig tegenover elkaar worden afgewogen. Dit roept om lokaal maatwerk om faalkansen te vermijden. In de waterketen gaat per jaar een omzet om van circa 3 miljard, gelijk verdeeld over de drie sectoren drinkwater, riolering en afvalwaterzuivering. Alleen voor de riolering geldt bovendien dat die omzet zich in de komende tien jaar minstens gaat verdubbelen. De lasten voor deze hoge uitgaven worden direct doorberekend aan de burger. Het is een maatschappelijke verantwoordelijkheid van de betrokken overheden om deze lasten zo laag mogelijk te houden door een hoge mate van doelmatigheid te bereiken in de waterketen :B - Definitief 65

66 Algemeen wordt verwacht dat de potentie voor meer doelmatigheid in de waterketen vooral in de rioleringssector aanwezig is. Met deze opgave op de achtergrond hebben de ministeries van VROM en V&W, samen met een aantal koepels in 2007 het Bestuursakkoord Waterketen gesloten. De speerpunten die men daarbij nastreeft hebben betrekking op doelmatigheid, samenwerking, transparantie, innovatie en duurzaamheid. De voortgang wil men in 2009 en 2011 monitoren. Zo nodig zullen aanvullende maatregelen getroffen worden om één en ander te bevorderen. Lange termijn visie op de waterketen Vanuit BWK-verband is een toekomstvisie voor de waterketen in 2050 gepresenteerd, Verbindend Water geheten. De ambities richten zich op het realiseren van een hoog duurzaamheidniveau op basis van het principe cradle-tocradle (wieg tot wieg). De nieuwe woningen in 2050 zullen vrijwel CO2-neutraal uitgerust zijn. Afvalwaterhoeveelheden nemen drastisch af en het regenwater wordt zoveel mogelijk benut of via de bodem afgevoerd. Vanzelfsprekend heeft dit een grote impact op de hedendaagse ondergrondse infrastructuur. Stedelijk afvalwater wordt vooral lokaal gezuiverd nadat hieruit de nuttige grondstoffen zijn onttrokken. De betekenis van deze toekomstvisie is groot. Immers, de rioolbuizen die morgen de grond ingaan, maken deze toekomstverwachting mee. Nationaal Bestuursakkoord Water (NBW) In 2008 is het NBW-actueel vastgesteld. De betrokken partijen hebben hierin vastgelegd dat de zogenaamde basisinspanning, ondanks het schrappen van de Wvo-lozingsvergunning in de nieuwe Waterwet, onverkort van toepassing blijft. De basisinspanning is evenwel bedoeld als doelvoorschrift, zodat voor alternatieve, doelmatiger maatregelen gekozen mag worden. Samenwerking in de waterketen Eén van de mogelijkheden voor gemeenten om tot betere prestaties te komen is samenwerking met andere partijen in een groter verband. Daar zijn vele mogelijkheden voor. Essentieel is dat de samenwerking moet leiden tot bundeling van activiteiten op een grotere schaal. Hiermee zijn niet alleen schaalvoordelen te behalen, maar wordt ook een professionalisering van de rioleringszorg bereikt. De organisatie wordt daarmee veel minder kwetsbaar voor het vertrek van die ene rioleringsmedewerker, terwijl de rioleringsbeheerder Aquario BV WF, Vitens, Stichting Waternet 6 gemeenten Watercyclusbedrijf Amsterdam, HHAGV Waterketenbedrijf HHR, DZH, Noordwijkerhout Vooronderzoek Evides + Bernisse Samenscholing Zeeland samenwerking 10 gemeenten Vlaanderen brede overdracht rioleringszorg (67% in 4 jaar) zelf meer gelegenheid krijgt om zich binnen een team te ontwikkelen en bekwamen. Reiderland Rioleringszorg naar ARCADIS RioNoord WG, WNZ, WHA, 6 gemeenten Toekomst Waterketen Gelderland samenwerking in 6 regio s Limburg samenwerking WSBL, WML, gemeenten Bestuursakkoord Water 2011 Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en drinkwaterbedrijven hebben concrete afspraken gemaakt over een doelmatiger waterbeheer. Waterveiligheid blijft topprioriteit. In het bestuursakkoord staan :B - Definitief

67 afspraken over: De nieuwe aanpak betekent een structurele besparing die oploopt tot 550 miljoen in De stijging van lasten voor burgers en bedrijven blijven daardoor beperkt. Medio mei 2009 is door het Rijk, Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG), het Interprovinciaal Overleg (IPO), de Unie van Waterschappen (UvW) en VEWIN het Bestuursakkoord Water getekend. Ontwikkelingen in wet- en regelgeving Zowel in de afgelopen jaren als in de komende tijd zijn of worden een aantal ontwikkelingen in de wet- en regelgeving doorgevoerd, die in meer of mindere mate van belang zijn voor het rioleringsbeheer. In de volgende paragrafen wordt op de relevante wetgeving ingegaan. Wet milieubeheer De wettelijke planverplichting uit de Wet milieubeheer, art voor het opstellen van een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) blijft van toepassing. De inhoud van het plan moet worden verbreed van één naar drie zorgplichten. Het zogenaamde verbrede GRP moet vóór 1 januari 2013 zijn vastgesteld. Een en ander heeft invloed op het begrippenkader voor de wet (art. 1.1; zie ook bijlage 1). Verder heeft de Minister van Verkeer & Waterstaat de bevoegdheid om een prestatievergelijking van de gemeentelijke rioleringstaken verplichten (art. 4.22, vierde lid). BENCHMARK In 2010 is door Stichting RIONED in samenwerking met de VNG een landelijk dekkende benchmark riolering uitgevoerd. Alle gemeenten hebben daartoe een vragenlijst ingevuld. De vragenlijst bestaat uit een verplicht deel en een vrijwillig deel. Op 18 november 2010 is het eindrapport aan de minister voor Milieu en Infrastructuur overhandigd. Elke gemeente heeft een specifieke rapportage ontvangen voor haar eigen situatie. De benchmark heeft tevens tot doel de convenantafspraken uit het Bestuursakkoord Waterketen 2007 (BWK-2007) in te evalueren. In de wet is ook een voorkeursvolgorde opgenomen over de omgang met stedelijk afvalwater, die milieuvervuiling door stedelijk afvalwater moet tegengaan (art a). De gemeenteraad kan bij verordening regels en termijnen vastleggen voor de omgang met afvloeiend hemelwater en grondwater op particulier terrein (art a). Artikel geeft de gemeente de mogelijkheid om het stedelijk afvalwater, behalve door een openbaar vuilwaterriool (of gemengd riool) naar een zuiveringsinrichting te leiden, ook door andere gelijkwaardige systemen te verwerken. Dat betekent dus dat bijvoorbeeld IBA s onder de zorgplicht kunnen komen te vallen. Waterwet De nieuwe Waterwet integreert negen bestaande wetten, waaronder de Wet verontreiniging oppervlaktewater (Wvo), tot één integrale wet. Ook bij deze wet worden de bestaande vergunningen gebundeld tot één nieuwe vergunning: de watervergunning. Ook de Wvo-lozingsvergunning voor het lozen van afvalstoffen op oppervlaktewater wordt vervangen door algemene regels in het Besluit lozen buiten inrichtingen (in voorbereiding). Op grond van dit besluit moet de gemeente in het vgrp een overzicht opnemen, waarop alle overstortvoorzieningen en nooduitlaten voorkomen. In de praktijk zal het erop neerkomen dat het waterschap de gemeente alleen kan aanspreken op grond van geconstateerde waterkwaliteitsproblemen als de riolering daarvan een belangrijke veroorzaker is. Ook de Wvoaansluitvergunning behoort tot het verleden. Deze wordt op grote schaal vervangen door het vaststellen van afvalwaterakkoorden tussen gemeente en waterschap. Besluit lozing afvalwater huishoudens Het besluit lozing afvalwater huishoudens (blah) is per 1 januari 2008 in werking getreden. Het bevat algemene regels voor het lozen van stedelijk afvalwater door particulieren. In het verleden was de :B - Definitief 67

68 regelgeving op dit gebied nogal onoverzichtelijk. De algemene regels die voor deze lozingen golden, waren verspreid over drie verschillende besluiten. Daarnaast was voor verschillende lozingen een vergunning of ontheffing van het waterschap of de gemeente vereist. Met het nieuwe besluit zijn alle regels voor afvalwaterlozingen door huishoudens samengebracht in één besluit. Voor de lozingen geldt alleen een meldingsplicht. Er is geen vergunning of ontheffing meer vereist. Wel kan een waterkwaliteitsbeheerder maatwerkvoorschriften opleggen, als het belang van de bescherming van het milieu daartoe noodzaakt. Activiteitenbesluit Het Activiteitenbesluit is sinds 1 januari 2008 van kracht. Dit besluit geeft regels voor activiteiten in of vanuit een inrichting. Het Activiteitenbesluit is in het leven geroepen om de administratieve lasten van de burgers te verlichten. Het Activiteitenbesluit gaat uit van de 1 loketgedachte. Dit houdt in dat contact opgenomen kan worden met één bevoegd gezag en deze coördineert de melding met andere bevoegde gezagen. Besluit lozen buiten inrichtingen In 2012 is het besluit lozen buiten inrichtingen (blbi)in werking getreden. Dit besluit regelt alle lozingen die niet vanuit een inrichting in de zin van de Wet milieubeheer of een particulier huishouden plaatsvinden. Het gaat bijvoorbeeld om lozingen uit gemeentelijke rioolstelsels, lozingen van grondwater bij ontwatering van gronden (zoals bronneringswater bij bouwactiviteiten), lozingen van afstromend regenwater van wegen en andere openbare ruimten en lozingen bij gevelreiniging. De lozingen vinden zowel door bedrijven als overheden plaats. In navolging van het Activiteitenbesluit en het Besluit lozing afvalwater huishoudens wordt dit een integraal besluit, waarin alle lozingsroutes (bodem, oppervlaktewater, rioolstelsels) worden geregeld, gebaseerd op de Wet milieubeheer, Wet bodembescherming en de Waterwet. Dit besluit geeft het bevoegde gezag voor verschillende onderwerpen de bevoegdheid tot het stellen van maatwerkvoorschriften. (Dit geldt ook voor het blah en Activiteitenbesluit). Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) De Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) zorgt ervoor, dat het aantal vergunningen dat nodig is om te mogen bouwen of aanleggen beperkt wordt tot maar één vergunning: de omgevingsvergunning. Uitgangspunt voor de wet is de één-loket-gedachte. De gemeente is voor de uitvoering van de wet het bevoegde gezag, maar heeft een afstemmingsplicht met andere instanties, waaronder het Hoogheemraadschap. Indirecte lozingen op de riolering vallen ook onder deze wet, zodat de Wvoaansluitvergunning, wat het domein van de waterschappen was, komt te vervallen. Wet informatie-uitwisseling ondergrondse netten (WION) Per 1 juli 2008 is de Wet Informatie-Uitwisseling Ondergrondse Netten (Wion), beter bekend als de grondroerdersregeling, in werking getreden. De Wet heeft tot doel het voorkomen van graafincidenten bij kabels en leidingen. De wet regelt primair de informatie-uitwisseling over de ligging van kabels en leidingen tussen netbeheerders en grondroerders. De wet bevat eveneens bepalingen over zorgvuldig graven en zorgvuldig opdrachtgeverschap en het treffen van voorzorgsmaatregelen bij gevaarlijke leidingen :B - Definitief

69 Bijlage 4 Beheervisie Ontwikkeling in het rioleringsbeheer SYSTEEM EN MENS, een onlosmakelijk duo De aanleg van drinkwater- en rioleringssystemen hebben samen de belangrijkste bijdrage geleverd aan het hedendaagse hoge niveau van de volksgezondheid in de westerse wereld. Daar zijn wetenschappers van over de hele wereld het hartgrondig over eens. Zonder rioleringssysteem zou een hoge beschaving dus ook niet mogelijk zijn, maar evengoed zou het systeem zonder mens ook niet in stand kunnen worden gehouden. Mens en systeem zijn dus onlosmakelijke aan elkaar verbonden. Onderstaand schema, dat de essentie van het rioleringsbeheer samenvat in vier vragen, toont deze afhankelijkheid nog eens duidelijk aan. BEHEERSTRATEGIE: vier essentiële vragen De antwoorden op de vier strategische vragen geven in onderlinge samenhang zowel het te voeren beleid als de geleverde prestaties vorm. De twee bovenste vragen richten zich vooral op menselijk handelen (de we-vorm ), terwijl de onderste twee vragen zich concentreren op het systeem. Beleid - GRP Doen we de goede dingen? Doet het systeem wat het kan? Monitoren Bestuur Operationeel beheer Fysiek systeem Prestatiecyclus Evalueren Doen we de dingen goed? Kan het systeem wat het moet? Modelleren De zorg begint bij het vastleggen van de goede dingen in het GRP. Dit gebeurt in de vorm van doelen en functionele eisen waaraan het systeem moet voldoen. Het functioneren van het systeem moet zelf het antwoord op die vraag leveren, waarvoor zowel een theoretische als een praktische toets beschikbaar zijn. Voor de theoretische toets wordt meestal een rekenmodel ingezet om de vraag Kan het systeem wat het moet? te beantwoorden. Luidt het antwoord negatief dan kan met het model de benodigde maatregelen worden vastgesteld om alsnog aan de functionele eisen te voldoen. Steeds vaker wordt deze theoretische benadering aangevuld met praktijkinformatie, zoals meetgegevens, klachten, enz. Deze informatie moet uitwijzen of het systeem ook echt doet wat het (theoretisch) kan. Het monitoren van het feitelijk systeem gedrag is daarvan een goed voorbeeld. De verzamelde systeeminformatie moet bij een beleidsevaluatie in het kader van een nieuw GRP uitwijzen of het gevoerde beleid volstaat of dat aanpassingen nodig zijn ( Doen we de dingen goed? ). Deze laatste stap sluit de beleidscyclus af, waarna het hele proces zich opnieuw herhaalt. Samenvattend bestaat het bovenste deel van het schema uit beleidsmatige activiteiten en het onderste deel uit operationele activiteiten :B - Definitief 69

70 Aandachtsgebieden Het bovenstaande schema draait om beleid en functioneren. Om een en ander in goede banen te leiden zijn zoveel verschillende activiteiten nodig dat een heldere structuur onmisbaar is. De operationele activiteiten zijn onderverdeeld in drie aandachtsgebieden: objectbeheer, functioneel beheer en financieel beheer. Vanzelfsprekend staan deze aandachtsgebieden niet op zich zelf en zijn er allerlei dwarsverbanden aan te geven. Zo is het databeheer van groot belang voor het opzetten van een rekenmodel waarmee betrouwbare berekeningen kunnen worden gemaakt. En zonder een goed onderbouwd vervangingsplan en een daaraan gekoppelde investeringslijn voor de volgende levensfase van de riolering kan geen gezonde financiële onderbouwing voor de rioolheffing tot stand komen. Kortom, de activiteiten uit het objectbeheer zijn niet alleen van belang voor het in stand houden van de riolering als systeem, maar zeker ook voor het aanleveren van betrouwbare basisinformatie voor de activiteiten in de andere aandachtsvelden. GRP: rioleringsbeleid Objectbeheer Functioneel beheer Financieel beheer rioleringsbeheerplan databeheer onderhoudsplan inspectieplan vervangingsplan jaarprogramma basisrioleringsplan optimalisatiestudie afvalwaterakkoord modelleren meetplan monitoren data-analyse modelkalibratie RTC kostentoerekening kostenanalyse heffingsgrondslagen financiering trendanalyses kostendekking Als beeldbepalende planvorm voor het objectbeheer geldt het Rioleringsbeheer-plan (RBP), waarin de beheerstrategie voor de komende periode wordt uitgestippeld. Dit plan is daarmee de tegenhanger van het Basisrioleringsplan voor het functioneel beheer en het kostendekkingsplan voor het financieel beheer. Doelmatig beheer Het huidige rioleringsbeheer kan veelal worden gekenschetst als een inspanningsverplichting. Van jaar tot jaar worden dezelfde beheeractiviteiten met een vergelijkbare omvang uitgevoerd in cyclisch proces waarbij alle objecten eens in de zoveel jaar onder handen worden genomen. Bij een doelmatig rioleringsbeheer is een resultaatsverplichting het uitgangspunt. De beheeractiviteiten worden afgestemd op de behoeften van het systeem en worden dus niet langer plichtmatig uitgevoerd. Ze variëren jaarlijks zowel qua omvang als qua diepgang naar gelang de actuele toestand van het systeem. Na verloop van tijd ontstaat er zo een over het gebied gedifferentieerde inspanning, die optimaal is afgestemd op het goed laten functioneren van het systeem. Deze werkwijze bevordert de doelmatigheid van de beheeractiviteiten en leidt tot een minimale lastendruk voor de burger. Financiering op maat; voldoende middelen op het juiste moment en voor de juiste bestemming beschikbaar. Naast de hiervoor beschreven doelmatigheid van het beheer, omvat assetmanagement moderne inzichten in het beheer van voorzieningen die een lange levensduur hebben en gedurende die tijd optimaal moeten worden beheerd om het kostenniveau zo laag mogelijk te houden en tegelijkertijd ontoelaatbare risico s te mijden. Men moet dus vooruitkijken naar de gehele levenscyclus van de voorziening. Veel gemeenten doen dit al voor riolering zolang de planverplichting voor GRP s bestaat. Bij de kostendekkingsberekeningen nemen we de vervangingsinvesteringen en exploitatiekosten over die gehele periode mee om de invloed daarvan op het kostendekkende niveau van de rioolheffing te laten gelden. Dit voorkomt tegenvallers, waarbij onverwacht en versneld veel extra geld van de burgers nodig is om de benodigde uitgaven te kunnen financieren :B - Definitief

71 Hoewel we met rioleringsbeheer op de goede weg zijn, mankeert het nog al eens aan de onderbouwing van investeringen, waardoor het gevaar van te weinig financiële middelen op de bewuste momenten en de kwalijke gevolgen daarvan voor de burger nog steeds aanwezig zijn. Ook het omgekeerde kan zich voordoen namelijk een teveel aan middelen. Ook daarvan is de burger de dupe door het betalen van een te hoge heffing. Vaak is nog sprake van het op de automatische piloot uitvoeren van beheertaken, zonder de gevolgen en kosten daarvan te monitoren en zonder de uitvoeringswijze of organisatie van deze taken bij te stellen. Ook dit is een aspect van het verbeteren van de doelmatigheid, hetgeen uiteindelijk moet leiden tot de invulling van de doelstelling van modern assetmanagement :B - Definitief 71

72 Bijlage 5 Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Riolering is oorspronkelijk aangelegd om epidemieën te voorkomen en verlost te worden van de overlast van overtollig hemelwater in de stedelijke omgeving. In feite zijn deze maatschappelijke doelen tijdloos. Met de komst van de Wet gemeentelijke watertaken heeft de zorg voor het hemelwater een aparte positie gekregen en is de zorg voor het grondwater toegevoegd. De algemene, maatschappelijke doelen voor de (brede) rioleringszorg bestaan dus uit: Het beschermen van de volksgezondheid. Het beperken van wateroverlast ten gevolge van overtollig hemelwater en grondwater. Om aan deze algemene doelen te kunnen voldoen, worden aan riolering een aantal systeemdoelen gekoppeld die op de drie zorgplichten betrekking hebben. Deze systeemdoelen zijn: 1. Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater (afvalwater). 2. Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater (afvalwater). 3. Zorgen voor inzameling van hemelwater (hemelwater). 4. Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater (hemelwater). 5. Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert (grondwater). DOEL 1 Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater De wettelijke verplichting om stedelijk afvalwater in te zamelen bestond voorheen ook al. Om het stedelijke afvalwater te kunnen inzamelen en transporteren, moeten de voorzieningen (leidingen, putten e.d.) in goede staat zijn. Regelmatige inspectie en tijdige vervanging zijn daarbij noodzaak. Voor de beoordeling van de toestand van riolen gebruikt de gemeente de werkwijze uit NEN Als beheerder legt de gemeente de gewenste kwaliteit van de riolen vast in functionele eisen en meetbare maatstaven. De maatstaf geeft aan wanneer maatregelen moeten worden getroffen. DOEL 2 Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater Voor het transport moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water door de riolen onder vrijverval naar het gemaal of uitlaat binnen een bepaalde tijd kunnen afstromen. De voorzieningen mogen ook niet vervuild zijn met zand of andere ongerechtigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het stedelijk afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker te zijn :B - Definitief

73 DOEL 3 Zorgen voor inzameling van hemelwater De zorgplicht voor hemelwater houdt in, dat de gemeente zorg dient te dragen voor een doelmatige inzameling van het afvloeiende hemelwater. Dit voor zover degene die zich daarvan ontdoet, voornemens is zich te ontdoen en zich moet ontdoen, redelijkerwijs niet kan worden gevergd om het afvloeiende hemelwater op of in de bodem of in het oppervlaktewater te brengen. Naast de zorg voor het afvloeiende hemelwater van particuliere terreinen heeft dit natuurlijk ook betrekking op het hemelwater dat van openbaar terrein afstroomt. DOEL 4 Zorgen voor verwerking van ingezameld hemelwater Voor het transport moeten de riolen groot genoeg zijn en moet het water door de riolen binnen een bepaalde tijd onder vrijverval naar het gemaal of uitlaat kunnen afstromen. Ten aanzien van de verwerking van het ingezamelde hemelwater is de keus aan de gemeente. Onder het verwerken van het hemelwater kunnen in ieder geval de volgende maatregelen worden begrepen: de berging, het transport, de nuttige toepassing, het, al dan niet na zuivering, terugbrengen op of in de bodem of in het oppervlaktewater. De voorzieningen mogen ook niet vervuild zijn met zand of andere ongerechtigheden. De gemalen moeten voldoende capaciteit hebben om het stedelijk afvalwater te kunnen verpompen en bedrijfszeker te zijn. Lozingen vanuit de hemelwaterriolering mogen geen aanleiding geven tot ontoelaatbare effecten in de kwaliteit en kwantiteit van het oppervlaktewater. Dit doel heeft ook betrekking op wateroverlast tijdens neerslagsituaties. Om dit zoveel mogelijk te voorkomen moet de riolering als totaal voldoende afvoercapaciteit hebben (zie ook onderstaand kader). DOEL 5 Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert Te hoge of te lage grondwaterstanden kunnen de bestemming van een gebied belemmeren. Beide situaties vragen om verschillende functionele eisen. Bij het formuleren van de maatstaven voor dit doel is een duidelijk onderscheid in de bestemmings-, inrichtings- en beheerfase belangrijk. De zorgplicht grondwater heeft nadrukkelijk betrekking op de beheerfase. Bij de bestemmings- en inrichtingsfase vormt grondwater al een belangrijk aspect in de gebruikelijke procedures (Watertoets). De gemeente is aanspreekpunt voor grondwaterklachten (loketfunctie). Functionele eisen, maatstaven en meetmethoden Functionele eisen zijn specificaties van de doelen die voor de gemeentelijke watertaken zijn geformuleerd. Doelen geven aan wat de gemeente wil bereiken. Functionele eisen beschrijven aan welke voorwaarden de gemeente moet voldoen en hoe de voorzieningen moeten functioneren om de gestelde doelen te bereiken. Maatstaven zijn de getalsmatige vertaling van de functionele eisen. Maatstaven maken de functionele eisen in kwantitatieve zin toetsbaar. Maatstaven zijn sterk lokaal gebonden, waardoor in het vgrp duidelijk aangegeven moet worden welke maatstaven de gemeente lokaal hanteert. Meetmethoden (c.q. berekeningsmethoden) zijn methoden waarmee de gemeente de toestand of het functioneren van de voorzieningen aan de gestelde eis kan toetsen. Om het gewenste functioneren van de voorzieningen eenduidig (en reproduceerbaar) vast te leggen, moet de gemeente bij het formuleren van de maatstaven aangeven welke meetmethoden worden gehanteerd :B - Definitief 73

74 In de volgende tabel is een overzicht van de functionele eisen, maatstaven en meetmethoden behorende bij de geformuleerde doelen opgenomen. De functionele eisen c.a. die voortkomen uit nieuwe ambities zijn in de tabel met een licht gele kleur gemarkeerd. In de laatste kolom van tabel, toetsing, is het resultaat vermeld van de toetsing van de huidige situatie aan de functionele eisen. Vanwege de breedte van de tabel zijn de bladen gedraaid :B - Definitief

75 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing Doel 1: Zorgen voor inzameling van stedelijk afvalwater Stedelijk afvalwater: huishoudelijk afvalwater, bedrijfsafvalwater, verontreinigd regenwater Systemen: gemengde stelsels + vuilwaterstelsels Zorgplicht afvalwater (algemeen) Alle percelen op het gemeentelijk gebied, waarvan stedelijk afvalwater vrijkomt, moeten zijn voorzien van een aansluiting op de openbare riolering of een lokale voorziening voor de behandeling van stedelijk afvalwater die eenzelfde graad van milieubescherming biedt. Alle percelen zijn voorzien van een aansluiting op de riolering, tenzij vrijstelling van de zorgplicht is verleend door de provincie. Registratie van rioolaansluitingen, niet gerioleerde percelen en provinciale vrijstellingen Al het in de gemeente geproduceerde stedelijk afvalwater wordt met behulp van vrijverval riolering en drukriolering ingezameld en afgevoerd naar de RWZI met uitzondering van de incidentele lozingen op oppervlaktewater bij hevige regenval (zie ook onder Emissies ). Daarmee voldoet de gemeente aan de wettelijke zorgplicht. Ongewenste lozingen Er dienen geen ongewenste lozingen op Geen overtredingen in kader van de Wet milieubeheer en de Waterwet Controle, handhaving en registratie Binnen de gemeentegrens zijn alle percelen aangesloten op (druk)riolering. de riolering plaats te vinden. (Activiteitenbesluit, Besluit lozing huishoudelijk afvalwater, Besluit lozen buiten inrichtingen). Omvang rioolvreemd water < 10% van theoretische droogweerafvoer per etmaal Controle van pompvolumen op droge dagen Registratie van klachten en aanwijzingen. (zie ook aspect Waterdichtheid). Geen hemelwaterlozingen op vuilwaterstelsel (foutaansluitingen) Controle op pompvolumen op natte dagen Registratie van klachten en aanwijzingen. Instroming hemelwater De instroom van hemelwater naar de gemengde riolering moet ongehinderd plaats kunnen vinden. Plasvorming bij kolken vermijden. Visuele waarnemingen en klachtenregistratie De kolken worden minimaal eenmaal per jaar gereinigd om de instroming van hemelwater naar de gemengde riolering te waarborgen. Afvoercapaciteit riolering (regulier functioneren) De afvoercapaciteit van de riolering voor Gemiddeld eenmaal per twee jaar is in beperkte mate water op straat toelaatbaar(theoretisch). Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, module C2100 bij standaardbui 08. Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, module C2100 bij standaardbui 08. afvalwater moet toereikend zijn om het aanbod bij hevige neerslag ondergronds te kunnen verwerken. Klimaatbestendigheid (extreem functioneren) Bij extreme neerslag waarbij de riolering Vaststellen van een neerslaggebeurtenis waarbij geen schade of (onacceptabele) hinder mag optreden Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, modules C2100 en C2150 Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, modules C2100 en C :B - Definitief 75

76 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing tekort schiet om de neerslaghoeveelheden ondergronds af te (beschermingsniveau). Daarboven moet schade of hinder worden geadopteerd. voeren moet bovengrondse schade aan gebouwen en hinder van verkeer tot een minimum beperkt blijven. Emissies De vuiluitworp door overstortingen op oppervlaktewater dient beperkt te zijn. Vuiluitworp mag maximaal gelijk zijn aan die van het zogenaamde referentiestelsel (basisinspanning). Vuiluitworpberekeningen op basis van leidraad Riolering module C2100 en aanvullende regels van het waterschap. Muiden voldoet aan de basisinspanning Inzicht in het feitelijk gedrag van de (gemengde) rioleringsstelsels. Monitoren van peilfluctuaties in relatie tot gevallen neerslag. Op dit moment wordt op diverse locaties het feitelijk gedrag van de riolering gemonitord. Vuiluitworp mag niet tot negatieve effecten op waterkwaliteit aanleiding geven (voldoen aan het waterkwaliteitsspoor). Effectberekeningen en/of veldmetingen Er is overeenstemming over te nemen maatregelen in het kader van het Waterkwaliteitsspoor. Deze maatregelen zijn nog niet gereed. Lozingen uit onbekende overstortvoorzieningen zijn niet Registratie van alle overstortvoorzieningen (lijst in GRP op In Bijlage 6 zijn alle bekende lozingsvoorzieningen opgenomen. toegestaan. basis van Besluit lozen buiten inrichtingen) Stabiliteit Ingrijpmaatstaven voor stabiliteit Visuele inspectie met classificatie De planmatige uitvoering van inspecties De stabiliteit van de riolering dient gewaarborgd te zijn. Afstroming De afstroming in de riolering onder droogweer omstandigheden dient gewaarborgd te zijn. Waterdichtheid Riolen en andere objecten dienen in hoge mate waterdicht te zijn, zodanig dat de hoeveelheid intredend grondwaterwater (lekwater) beperkt blijft. (conform NEN 3398) mogen niet voorkomen. volgens NEN 3399 en de verwerking van de resultaten. Ingrijpmaatstaven voor afstroming Visuele inspectie met classificatie De planmatige uitvoering van inspecties (conform NEN 3398) mogen niet volgens NEN 3399 en de verwerking van de resultaten. voorkomen. Verloren berging < 2% Hydraulische berekeningen Voor zover bekend is dit niet aan de orde. Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid Visuele inspectie met classificatie Er zijn geen aanwijzingen dat de conform NEN 3398 mogen niet volgens NEN 3399 waterdichtheid aanleiding geeft tot voorkomen. problemen. Omvang rioolvreemd water < 10% van Controle van pompvolumen op droge Registratie van klachten en theoretische droogweerafvoer per etmaal dagen aanwijzingen. (zie ook aspect Ongewenste lozingen). Stankoverlast Geen klachten over overlast door stank Klachtregistratie Registratie van klachten en :B - Definitief

77 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing De riolering dient zodanig te worden onten belucht te zijn dat overlast door stank vanuit de riolering. aanwijzingen. Er zijn geen gevallen van stankoverlast bekend. wordt voorkomen. Overlast bij rioleringswerken Overlast tijdens werkzaamheden aan de riolering dient beperkt te zijn. Goede afstemming van rioolwerken op werkzaamheden andere diensten en nutsbedrijven; bereikbaarheid percelen zoveel mogelijk handhaven. Klachtregistratie Bij het uitvoeren van werkzaamheden aan de riolering wordt zoveel mogelijk overlast aan de burgers en bedrijven beperkt door werkzaamheden waar mogelijk te combineren. De belanghebbende bewoners worden tijdig geïnformeerd d.m.v. een bewonersbrief en/of informatieavonden. Doel 2: Zorgen voor transport van stedelijk afvalwater Afvoercapaciteit transportsysteem De afvoercapaciteit van riolering en transportsysteem (gemalen en persleidingen) moet voldoende zijn om bij droog weer het aanbod van stedelijk afvalwater te verwerken. Bedrijfszekerheid gemalen De bedrijfszekerheid van gemalen en andere objecten dient gewaarborgd te zijn. Optimaal systeemontwerp gebaseerd op Hydraulische berekeningen landelijke normen en richtlijnen (o.a. Leidraad Riolering). Pompcapaciteit vaststellen op basis van landelijke normen en richtlijnen (o.a. Leidraad Riolering) Capaciteitsberekeningen De gemalen zijn met voldoende pompcapaciteit uitgerust om de afvalwaterhoeveelheden te kunnen afvoeren. Gemalen worden dubbelpomps Waarnemingen en klachtenregistratie uitgevoerd en zijn van een automatische storingsmelding voorzien. Inzicht in het feitelijk gedrag van de (gemengde) rioleringsstelsels. Monitoren van peilfluctuaties in relatie tot gevallen neerslag. Op dit moment wordt op diverse locaties het feitelijk gedrag van de riolering gemonitord. Doel 3: Zorgen voor inzameling van regenwater Regenwater: regenwater dat schoon genoeg is om direct of na (lokale) behandeling in het milieu te worden gebracht Systemen: hemelwaterstelsels, infiltratievoorzieningen, retentiebassins, enz. Zorgplicht hemelwater (algemeen) Alle percelen op het gemeentelijk grondgebied waarvan de perceel eigenaar zich redelijkerwijs niet kan ontdoen van het afvloeiende hemelwater moeten zijn voorzien van een aansluiting Schoon hemelwater door perceel eigenaar lokaal laten lozen op oppervlaktewater of in bodem. Is dat niet mogelijk, dan hemelwaterstroom gescheiden aanbieden aan openbare voorziening. Onderzoek naar technische en financiële haalbaarheid. Alle percelen, waarvan de eigenaren zich redelijkerwijs niet van het hemelwater kunnen ontdoen, zijn op de riolering aangesloten :B - Definitief 77

78 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing op een openbare hemelwatervoorziening. Ongewenste lozingen Er dienen geen ongewenste lozingen op de hemelwatervoorzieningen plaats te vinden. Geen overtredingen van de lozingsvoorwaarden in kader van de Waterwet (Besluit lozen buiten inrichtingen). Registratie van overstortvoorzieningen (lijst in GRP op basis van Besluit lozen buiten inrichtingen) Alle lozingspunten van hemelwatervoorzieningen op oppervlaktewater zijn opgenomen in Bijlage 6, waarmee aan de voorwaarden van het Besluit lozen buiten inrichtingen wordt voldaan. Geen afvalwaterlozingen e.d. op Veldonderzoek naar foutaansluitingen Registratie klachten en aanwijzingen. hemelwatervoorzieningen (foutaansluitingen). Omvang rioolvreemd water op droge Controle van pompvolumen op droge Registratie klachten en aanwijzingen. dagen moet minimaal zijn (zie ook aspect Waterdichtheid). dagen Instroming hemelwater De instroom van hemelwater naar de hemelwatervoorzieningen moet ongehinderd plaats kunnen vinden. Plasvorming ten gevolge van opstuwing bij inlaatpunten van hemelwatervoorzieningen (kolken e.d.) vermijden. Visuele waarnemingen en klachtenregistratie De kolken worden jaarlijks eenmaal gereinigd, waardoor de instroming onder normale omstandigheden gewaarborgd is. Stabiliteit De stabiliteit van de riolering dient gewaarborgd te zijn. Ingrijpmaatstaven voor stabiliteit (conform NEN 3398) mogen niet voorkomen. Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3399 Planmatige uitvoering van inspecties en de verwerking van de inspectie resultaten. Waterdichtheid Hemelwaterriolen van verbeterd Ingrijpmaatstaven voor waterdichtheid conform NEN 3398 mogen niet Visuele inspectie met classificatie volgens NEN 3399 Planmatige uitvoering van inspecties en de verwerking van de resultaten. gescheiden rioolstelsels dienen in hoge mate waterdicht te zijn, zodanig dat de hoeveelheid intredend grondwaterwater (lekwater) beperkt blijft. voorkomen. Omvang rioolvreemd water op droge dagen moet minimaal zijn (zie ook aspect Waterdichtheid). Controle van pompvolumen op droge dagen Registratie klachten en aanwijzingen. Overlast bij rioleringswerken Overlast tijdens werkzaamheden aan de riolering dient beperkt te zijn. Goede afstemming van rioolwerken op werkzaamheden andere diensten en nutsbedrijven; bereikbaarheid percelen zoveel mogelijk handhaven. Waarnemingen en melding registratie. Bij het uitvoeren van werkzaamheden aan de riolering wordt zoveel mogelijk overlast aan de burgers en bedrijven beperkt door werkzaamheden waar mogelijk te combineren. De belanghebbende bewoners worden tijdig geïnformeerd d.m.v. een bewonersbrief :B - Definitief

79 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing en/of informatieavonden. Doel 4: Zorgen voor verwerking van ingezameld regenwater Afvoercapaciteit transportsysteem Optimaal systeemontwerp gebaseerd op De afvoercapaciteit van riolering en landelijke normen en richtlijnen (o.a. transportsysteem (gemalen en Leidraad Riolering). persleidingen) moet voldoende zijn om bij Pompcapaciteit vaststellen op basis van droog weer het aanbod van stedelijk landelijke normen en richtlijnen (o.a. afvalwater te verwerken. Leidraad Riolering) Bedrijfszekerheid gemalen Gemalen worden dubbelpomps De bedrijfszekerheid van gemalen en uitgevoerd en zijn van een automatische andere objecten dient gewaarborgd te storingsmelding voorzien. zijn. Afvoercapaciteit (regulier Gemiddeld eenmaal per twee jaar is in functioneren) beperkte mate water op straat De bergings- en afvoercapaciteit van de toelaatbaar(theoretisch). hemelwatervoorzieningen moeten toereikend zijn om het aanbod bij hevige neerslag binnen de voorzieningen te kunnen verwerken. Klimaatbestendigheid (extreem Vaststellen van een neerslaggebeurtenis functioneren) waarbij geen schade of onacceptabele Bij extreme neerslag waarbij de hinder mag optreden hemelwatervoorzieningen tekortschieten (beschermingsniveau). Daarboven moet om de neerslaghoeveelheden binnen de schade of hinder worden geadopteerd. eigen voorziening af te voeren moet schade en hinder tot een minimum beperkt blijven. Emissies Vuiluitworp mag niet tot negatieve De vuiluitworp door hemelwaterlozingen effecten op waterkwaliteit aanleiding op oppervlaktewater dient beperkt te zijn. geven (voldoen aan het waterkwaliteitsspoor). Hydraulische berekeningen Capaciteitsberekeningen Waarnemingen en klachtenregistratie Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, module C2100 bij standaardbui 08. Hydraulische berekeningen conform Leidraad Riolering, module C2150 Effectberekeningen en/of veldmetingen Controle van het ontwerp. De gemalen van verbeterd gescheiden stelsels zijn met voldoende pompcapaciteit uitgerust om het ingezamelde hemelwater naar de RWZI af te voeren. Het bestaande signaleringssysteem van de grotere gemalen bestaat uit afstand uitlezing en bediening. Op de afdeling De hemelwaterriolering beschikt in het algemeen over voldoende afvoercapaciteit om aan de afvoernorm te voldoen. Slechts incidenteel treedt gedurende korte tijd water-op-straat op bij hevige regenval. Er is nog geen beschermingsniveau vastgesteld tot waaraan burgers gevrijwaard worden van wateroverlast met schade of ernstige belemmering tot gevolg. Nabij regenwateruitlaten bij gescheiden stelsels zijn op basis van praktijkervaringen geen problemen bekend met de waterkwaliteit als gevolg van bijvoorbeeld foutieve aansluitingen :B - Definitief 79

80 Functionele eisen Maatstaven Meetmethoden Toetsing of regenwaterlozingen. Lozingen uit onbekende overstortvoorzieningen zijn niet toegestaan. Registratie van overstortvoorzieningen (lijst opnemen in GRP op basis van Besluit lozen buiten inrichtingen) Alle lozingspunten van de hemelwaterriolering zijn opgenomen in Bijlage 6. Doel 5: Zorgen dat (voor zover mogelijk) het grondwater de bestemming van een gebied niet structureel belemmert Voor deze zorgplicht zijn nog geen functionele eisen geformuleerd omdat er geen infrastructurele voorzieningen aanwezig zijn. In hoofdstuk 6 zijn beleidsdoelen geformuleerd om in de komende planperiode tot grondwaterbeleid te komen. De activiteiten die hieruit voortkomen zijn in hoofdstuk 7 opgenomen. Zorgplicht grondwater (algemeen) Vastleggen wat lokaal onder structureel Het voorkomen of beperken van nadelige gevolgen verstaan moet structureel nadelige gevolgen door hoge worden. of lage grondwaterstanden voor de aan de grond gegeven bestemming. Inzicht in risico s Inzicht in geografische spreiding van Inzicht in locaties met een verhoogd invloedfactoren (geologisch, risico op grondwateroverlast. waterhuishoudkundig, bouwkundig, civiel technisch, enz.) Inzicht in grondwaterregime Grondwaterfluctuaties mogen geen Inzicht in de relatie tussen aanleiding zijn tot structureel nadelige grondwaterstanden en externe factoren, gevolgen. zoals neerslag, lekke riolen, bodemopbouw, enz. Rood: aandachtspunten Monitoring grondwaterpeilen en toetsen aan de vastgestelde criteria. Monitoring grondwaterpeilen en rapporteren kritische plekken. Monitoring grondwaterpeilen, toetsen aan de lokaal vastgestelde criteria :B - Definitief

81 Bijlage 6 Overzicht lozingspunten Het onderstaande overzicht van overstorten en uitlaten is overgenomen uit het BRP 2010 Gemeente Muiden. Overstort bij knooppunt / inspectieput Locatieaanduiding overstort (straat) hoogte overstort drempel (t.o.v. NAP) 0640G01 Nooit Gedacht Mariahoeve G36 De Spierling Mariahoeve G04 Ton Kootsingel Vesting Oost BBB Vestingplein Vesting Oost G12 Het Karveel Zuid West G06 De Kogge Zuid West G15 B. de Raadtsingel Vesting West G11 P.C. Hooftlaan Noord West OW1 P. Irenestaat Noord West BBB Gerard Doulaan Muiderberg G05 Googweg Muiderberg G07 P. Mondriaanlaan Muiderberg AMS2003 Googweg Hakkelaarsbrug Tabel 18, overzicht overstorten en uitlaten Muiden en Muiderberg :B - Definitief 81

82 Bijlage 7 Planvormen Gemeentelijk Rioleringsplan [zorgplichten afvalwater, hemelwater en grondwater] In het GRP legt de gemeente het beleid vast ter invulling van drie wettelijk opgelegde zorgplichten voor afvalwater, hemelwater en grondwater. Daarbij komen zowel de objecten, het functioneren als de financiën aan de orde. Hoewel niet wettelijk vastgelegd omvat een GRP veelal een planperiode van 5 jaar. Visie op stedelijk afvalwater [zorgplicht afvalwater] In de toekomstvisie Verbindend Water voor het jaar 2050, een initiatief voortkomend uit het Bestuursakkoord Waterketen, worden hoge duurzaamheidsdoelen nagestreefd. Zo kunnen allerlei nuttige grondstoffen uit urine en fecaliën worden teruggewonnen op basis van het principe cradle-to-cradle (van wieg tot wieg) of kan thermische energie uit het stedelijk afvalwater worden gewonnen. Vanzelfsprekend zijn de mogelijkheden voor deze duurzame toepassingen in de nieuwe stad beduidend hoger dan in de bestaande stad. Het is nu al nuttig voor gemeenten om zich op deze mogelijkheden te oriënteren omdat de riolen die morgen de grond ingaan naar alle waarschijnlijkheid het jaar 2050 zullen halen. Visie op hemelwater [zorgplicht hemelwater] Tot op heden heeft de gemeente in voorkomende gevallen ad hoc besloten om het verhard oppervlak van gemengde rioolstelsels af te koppelen of niet. Daarbij zijn geen of nauwelijks afwegingen gemaakt tussen de voor- en nadelen van dit afkoppelen. Deze zijn namelijk sterk locatieafhankelijk en kunnen niet op basis van generiek (landelijk of regionaal) beleid ingevuld. Met de visie wil de gemeente in de komende planperiode tot een weloverwogen hemelwaterbeleid komen. Visie grondwater [zorgplicht grondwater] Tot een vaststelling van grondwaterbeleid is het echter tot op heden niet gekomen. Op grond monitoring en andere verzamelde gegevens moet dit beleid in de komende planperiode meer gestalte krijgen. Rioleringsbeheerplan [zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater] Een Rioleringsbeheerplan is een tactische planvorm waarin de werkwijze voor alle beheeractiviteiten die op de objecten zijn gericht (inventarisatie, inspecties en onderhoud) wordt vastgelegd. Dit zorgt niet alleen voor continuïteit in de bedrijfsvoering, het biedt ook de mogelijkheid om de activiteiten doelmatiger in te zetten (optimaliseren). Niet alle riolen zijn bijvoorbeeld gebaat bij een uniforme reinigingsfrequentie voor de gehele gemeente. Een gedifferentieerde frequentie, afgestemd op de behoefte van de lokale riolering leidt tot een optimale inzet van personele en financiële middelen. Dit moet leiden tot de situatie waarbij de huidige inspanningsverplichting zich ontwikkelt tot een resultaatsverplichting. Het Rioleringsbeheerplan vormt tenslotte ook de basis voor de jaarlijks op te stellen operationele programma s. Basisrioleringsplan [zorgplichten afvalwater en hemelwater] In een Basisrioleringsplan wordt het functioneren van de riolering getoetst aan de functionele eisen voor afvoercapaciteit en emissies. Ter oplossing van de geconstateerde knelpunten worden doelmatige maatregelen vastgesteld. Tot op heden gebeurt dat veelal op strikt theoretische basis. In de toekomst zal bij deze toetsing ook het feitelijk gedrag van de riolering betrokken worden, zodra voldoende meetgegevens zijn verzameld. Door het rekenmodel hier te kalibreren kunnen de maatregelen met meer zekerheid :B - Definitief

83 worden bepaald. Tegelijkertijd met de toetsing wordt een actueel overzicht van kengetallen bewerkstelligd, zoals af te voeren afvalwaterhoeveelheden en afvoerend verhard oppervlak. In die zin vormt het basisrioleringsplan een basis voor het met het waterschap te sluiten afvalwaterakkoord. Financiële trendanalyse De wijze van financieren van rioleringsuitgaven is van grote invloed op de hoogte van de rioolheffing. In de financiële trendanalyse worden de verschillende methoden uitgewerkt en met elkaar vergeleken. Omdat lasten uit het verleden moeten worden meegedragen naar de toekomst openbare voordelen van een nieuwe financieringswijze zich soms pas in de tweede levensfase. Een korte termijn benadering is dan ook volstrekt onvoldoende om de trends van de verschillende methoden inzichtelijk te maken. De rapportage beschrijft alle doorgerekende varianten en presenteert de resultaten op basis van financiële verslagen en grafieken. Afvalwaterakkoord [zorgplichten stedelijk afvalwater en hemelwater] Met het wegvallen van Wet verontreiniging oppervlaktewater behoort ook de aansluitvergunning tot het verleden. Waterschappen streven ter vervanging daarvan naar het sluiten van afvalwaterakkoorden met gemeenten. Hierin worden naar de RWZI af te voeren afvalwaterhoeveelheden vastgelegd alsmede de locaties waar dit water wordt overgedragen. Een afvalwaterakkoord biedt ook ruimte om allerlei andere afspraken vast te leggen, zoals af te koppelen verhard oppervlak en de condities waaronder dit plaatsvindt. Ook kunnen de resultaten uit een optimalisatiestudie (OAS), waarin gestreefd wordt naar de meest doelmatige maatregelen binnen het gehele afvalwatersysteem, in het akkoord worden vastgelegd. Klimaatverkenning [zorgplichten stedelijk afvalwater en hemelwater] Tot op heden werd de afvoercapaciteit van riolering uitsluitend getoetst op het incidenteel voorkomen van water-op-straat (regulier functioneren). Door de klimaatverandering zal dit fenomeen zich in de toekomst nadrukkelijker manifesteren met schade door wateroverlast als reële mogelijkheid. In een klimaatverkenning wordt onderzocht in hoeverre dit beeld kan worden voorkomen door veelal bovengrondse maatregelen. Boven dit beschermingsniveau moet ernstige wateroverlast worden geaccepteerd (klimaatadaptatie). Een klimaatverkenning kan deel uitmaken van een basisrioleringsplan. Monitoringsplan [zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater] In een monitoringsplan wordt de informatiebehoefte over het functioneren van de riolering vertaald in meetdoelen. Op basis van deze doelen worden een meetnet ontworpen, dat is opgebouwd uit meetsensoren op een aantal geselecteerde locaties. In het monitoringsplan wordt ook aandacht geschonken aan de specificaties van sensoren, de inrichting van meetlocaties, opleveringscontroles en datatransmissie, opslag en verwerking. Operationele jaarprogramma s [zorgplichten afvalwater, hemelwater en grondwater] In het Rioleringsbeheerplan worden de strategie opgesteld voor het operationele rioleringsbeheer. De jaarlijkse uitwerking vindt plaats in operationele jaarprogramma s. In elk jaarplan worden de werkzaamheden van het voorbije jaar geëvalueerd en worden de onderhouds-, uitvoerings- en onderzoeksmaatregelen voor het komende jaar vastgesteld met vermelding van geraamde kosten. Bij de evaluatie kunnen ook financiële aspecten worden betrokken om na te gaan in hoeverre nog in de pas wordt gelopen met de prognoses in het GRP. Op deze manier kan het jaarprogramma tegelijkertijd een solide basis vormen voor de jaarlijkse op te stellen productbegroting. Deze werkwijze effent het pad om van een inspanningsverplichting te groeien naar een resultaatsverplichting :B - Definitief 83

84 Rioleringsplan [zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater] In een rioleringsplan wordt het ontwerp voor een nieuw rioolstelsel beschreven. Het plan kan zowel op nieuwbouwlocaties als wijksaneringen betrekking hebben. Afhankelijk van de omstandigheden kan in het plan ook de drainage worden meegenomen. Incidentenplan [zorgplichten stedelijk afvalwater, hemelwater en grondwater] Een incidentenplan bevat de procedures die moeten worden opgevolgd bij calamiteiten om schade aan het milieu zoveel mogelijk te voorkomen. De calamiteiten kunnen betrekking hebben op uitval van gemalen en RWZI, lozing van gevaarlijke stoffen, bluswater, schade aan riolering of persleidingen, ernstige wateroverlast :B - Definitief

85 Bijlage 8 Ramingen en planningen :B - Definitief 85

86 (Lopende) kapitaallasten Opdrachtgever: Gemeente Muiden Omschrijving project: vgrp Projectnummer: C overzicht kapitaallasten van VOOR het BCF (incl. BTW) kapitaallasten van NA het BCF(excl. BTW) rente jaar prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 jaar prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] :B - Definitief TOTALEN TOTALEN incl BTW incl BTW incl BTW incl. BTW excl BTW excl BTW excl BTW excl. BTW rente afschrijvingen kapitaallasten afschrijvingen kapitaallasten

87 Exploitatielasten (basis: gemeentebegroting) Opdrachtgever: Gemeente Muiden Omschrijving project: vgrp Projectnummer: C PLANVORMING Opstellen nieuw GRP Opstellen nieuw BRP Opstellen hemelwatervisie Grondwaterbeleidsplan incl. monitoring + definitie s Klimaatverkenning Incidentenplan Jaarprogramma Subtotaal INGEVULDE BEDRAGEN EXCL. BTW jaar Commentaar [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] categorie overzicht BTW ONDERZOEK Opstellen en realiseren lokaal grondwatermeetnet : plan, 2014 en 2015: realisatie en monitoring Reiniging en inspectie (incl beoordelen) ca 3 km per jaar Onderzoek overig Doorrekenen gescheiden stelsel Inventarisatie foutaansluitingen Inmetingen Monitoren riolering Monitoren grondwater Trendanalyse mogelijkheden duurzame financiering Grondwater, definitie structureel nadelige gevolgen Subtotaal BTW Onderhoud 1 Incidenteel (klein) onderhoud Diversen Onderhoud buitengebied pompunits en IBA's euro per pomp per jaar + 20 per iba Veegwerk door derden conform begroting 2012 Schoonmaken kolken conform begroting 2012, storingsopvolging Onderhoud gemalen conform begroting 2012, storingsopvolging Onderhoud rioleringen conform begroting 2012, storingsopvolging Subtotaal BTW MAATREGELEN Subtotaal BTW FACILITAIR + OVERIG Bijhouden beheersysteem GRP personeel (inhuur Waternet) Recognities Contributies Verzekeringen Telefoniekosten Energie pompgemalen ,5 FTE Subtotaal BTW subtotaal BTW LOONKOSTEN en andere niet BTW-plichtige kosten Stafafdeling FZ Lijnafdeling GBZ Buitendienst OW Automatisering secretarie Kwijtschelding Subtotaal conform begroting conform begroting conform begroting conform begroting conform begroting totaal BTW :B - Definitief 87

88 Heffingseenheden Opdrachtgever: Gemeente Muiden Omschrijving project: vgrp Projectnummer: C overzicht Inbreidingen Aansluitingen Nieuwbouwlocaties totaal jaar per buitengebied heffingeenheden KNSF KNSF KNSF totaal :B - Definitief

89 Uitbreidingsinvesteringen Opdrachtgever: Gemeente Muiden Omschrijving project: vgrp Projectnummer: C overzicht BEDRAGEN EXCL. BTW Aansluiten 23 Aansluiten 23 woonarken woonarken Project Object drukriolering, drukriolering, E/M bouwkundig Financieringswijze activeren activeren activeren activeren activeren activeren Afschrijvingstermijn nvt nvt nvt nvt Afschrijvingsmethode lineair lineair nvt nvt nvt nvt Totaal excl. BTW BTW 21% Jaar prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 prijspeil 2012 [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] [euro] :B - Definitief 89

90 Bijlage 9 Uitgaven :B - Definitief

91 Uitgavenoverzicht Opdrachtgever: Gemeente Muiden Omschrijving project: vgrp prijspeil: 2012 Projectnummer: C startjaar: 2013 Datum: 05-nov-12 overzicht JAAR UITGAVEN EXPLOITATIE INVESTERINGEN onderzoek loonkosten groot exploitatie vrij-verval gemalen, E/M gemalen, IBA's persleidingen drukriolering drukriolering randvoorzieni randvoorzieni drainage/ DTriolering orzieningen onderhoud investeringen infiltratievo groot uitbreidings- onderhoud overig incl. riolering bouwkundig, E/M, bouwkundig ng, E/M ng, onderzoek en bouwkundig variabel variabel excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. plannen BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW excl. BTW Totalen: :B - Definitief 91

92 :B - Definitief

93 Bijlage 10 Kostendekking Drie varianten: variant Stijging heffing Heffing 1 56,9% ( 114,05) in ,45 constant over de periode ,94% gedurende 10 jaar Stijgt van 210,34 in 2013 naar 324,63 in 2022 en blijft daarna constant. 3 2,56 % gedurende 25 jaar Stijgt van 205,6 in 2013 naar 377,13 in 2037 en blijft daarna constant. Zie de volgende drie overzichten :B - Definitief 93

94 Kostendekkingsplan overzicht Opdrachtgever: Gemeente Muiden UITGANGSPUNTEN Omschrijving project: vgrp Prijspeil: 2012 Rioolheffing startja ,45 Projectnummer: C Aantal heffingseenheden: Rioolheffing eindjaa ,45 Datum: 05-nov-12 Saldo Tariefegalisatievoorziening op 1/1 startjaar Stijgingsperiode: 0 jr Eindsaldo Tariefegalisatie voorziening Stijgingspercentage: 0,00 % nvt 0 nvt 0 JAAR LASTEN BATEN TARIEFEGALISATIEVOORZIENING DOTATIES (excl. BTW) KAPITAALSLASTEN OVERIG RIOOLHEFFING Overige OVERIG BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SPAARVOORZIENING GROOT ONDERHOUD NIEUW (excl. BTW) LOPEND excl. BTW BTW inkomsten SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 Dotaties Rentelasten Dotaties Rentelasten investeringen afschrijving boekw. 31/12 rente voor BCF na BCF - onderzoek compensabel geactiveerd cumulatief incl. BTW excl. BTW - loonkosten op basis van heffingseenhedeheffing % neg: 0,00 % excl. BTW riool- pos: 0,00 % excl. Rente ACTIVEREN - overig excl. BTW afschrijvingen incl. BTW , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Totalen: :B - Definitief

95 Kostendekkingsplan overzicht Opdrachtgever: Gemeente Muiden UITGANGSPUNTEN Omschrijving project: vgrp Prijspeil: 2012 Rioolheffing startja ,34 Projectnummer: C Aantal heffingseenheden: Rioolheffing eindjaa ,63 Datum: 05-nov-12 Saldo Tariefegalisatievoorziening op 1/1 startjaar Stijgingsperiode: 9 jr Eindsaldo Tariefegalisatie voorziening Stijgingspercentage: 4,94 % nvt 0 nvt 0 JAAR LASTEN BATEN TARIEFEGALISATIEVOORZIENING DOTATIES (excl. BTW) KAPITAALSLASTEN OVERIG RIOOLHEFFING Overige OVERIG BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SPAARVOORZIENING GROOT ONDERHOUD NIEUW (excl. BTW) LOPEND excl. BTW BTW inkomsten SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 Dotaties Rentelasten Dotaties Rentelasten investeringen afschrijving boekw. 31/12 rente voor BCF na BCF - onderzoek compensabel geactiveerd cumulatief incl. BTW excl. BTW - loonkosten op basis van heffingseenhedeheffing % neg: 0,00 % excl. BTW riool- pos: 0,00 % excl. Rente ACTIVEREN - overig excl. BTW afschrijvingen incl. BTW , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Totalen: gemiddeld: , :B - Definitief 95

96 Kostendekkingsplan overzicht Opdrachtgever: Gemeente Muiden UITGANGSPUNTEN Omschrijving project: vgrp Prijspeil: 2012 Rioolheffing startja ,60 Projectnummer: C Aantal heffingseenheden: Rioolheffing eindjaa ,13 Datum: 05-nov-12 Saldo Tariefegalisatievoorziening op 1/1 startjaar Stijgingsperiode: 24 jr Eindsaldo Tariefegalisatie voorziening Stijgingspercentage: 2,56 % nvt 0 nvt 0 JAAR LASTEN BATEN TARIEFEGALISATIEVOORZIENING DOTATIES (excl. BTW) KAPITAALSLASTEN OVERIG RIOOLHEFFING Overige OVERIG BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SPAARVOORZIENING GROOT ONDERHOUD NIEUW (excl. BTW) LOPEND excl. BTW BTW inkomsten SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 Dotaties Rentelasten Dotaties Rentelasten investeringen afschrijving boekw. 31/12 rente voor BCF na BCF - onderzoek compensabel geactiveerd cumulatief incl. BTW excl. BTW - loonkosten op basis van heffingseenhedeheffing % neg: 0,00 % excl. BTW riool- pos: 0,00 % excl. Rente ACTIVEREN - overig excl. BTW afschrijvingen incl. BTW , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , , Totalen: gemiddeld: , :B - Definitief

97 :B - Definitief 97

98 Bijlage 11 Tarief egalisatievoorziening :B - Definitief

99 TARIEFEGALISATIEVOORZIENING BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 pos: 0,00 % excl. Rente neg: 0,00 % excl. BTW :B - Definitief 99

100 TARIEFEGALISATIEVOORZIENING BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 pos: 0,00 % excl. Rente neg: 0,00 % excl. BTW :B - Definitief

101 TARIEFEGALISATIEVOORZIENING BTW-inkomsten naar Algemene Middelen SALDO 1/1 RENTE TOEVOEGING SALDO 31/12 pos: 0,00 % excl. Rente neg: 0,00 % excl. BTW :B - Definitief 101

102 Bijlage 12 Reacties :B - Definitief

103

104

105