Zuidervliet Wateradvies Goudseweg 52, 2821BG Stolwijk Tel

Transcriptie

1 Zuidervliet Wateradvies Goudseweg 52, 2821BG Stolwijk Tel OKTOBER 2015 Onderwerp: ACTUALISERING KOSTENDEKKING RIOLERING (definitief) Projectnummer: 2015ZW06 1. Aanleiding De gemeenteraad van Montfoort heeft voor het programma s riolering en afvalstoffen een taakstelling geformuleerd om op de reguliere exploitatie een gezamenlijke besparing van op jaarbasis te bewerkstelligen door, voor zover toegestaan, alle kostencomponenten aan deze programma s toe te rekenen. Er is sprake van een gezamenlijke opgave zodat een uitwisseling tussen beide programma s is toegestaan. De voorliggende notitie betreft uitsluitend de gevolgen voor het programma riolering. Verder is geconstateerd dat een ruimere toerekening aan de rioolheffing van de BTW-compensatie is toegestaan dan in het GRP is benut. Tegenover de BTW-compensatie staan geen feitelijke uitgaven, zodat deze ruimere toerekening extra inkomsten opleveren voor de algemene middelen. De extra toerekening van kostencomponenten en BTW-compensatie leidt tot de noodzaak om de rioolheffing verder dan voorzien te laten stijgen om op termijn kostendekkend te blijven. Deze noodzaak komt bovenop het gegeven dat de kostendekking al onder druk staat omdat vanaf het jaar 2005 de rioolheffing niet meer is gestegen, terwijl berekeningen (GRP en GRP ) hebben aangetoond dat een aanzienlijke stijging noodzakelijk is om op termijn kostendekkend te blijven. Om de gevolgen van de kostenbesparing en toerekening inzichtelijk maken is een actualisering c.q. bijstelling van het kostendekkingsplan uit het vigerende GRP uitgewerkt. De resultaten zijn in de voorliggende notitie weergegeven. 2. Doel Het doel van het nieuwe kostendekkingsplan (KDP ) bestaat uit drie delen: 1. Vaststelling van mogelijke structurele kostenbesparingen binnen het programma riolering. 2. Vaststelling van kostencomponenten uit de reguliere exploitatie, waarvan is toegestaan dat ze aan het programma riolering worden toegerekend. 3. Vaststelling van de gevolgen van de bovenstaande uitkomsten op de ontwikkeling van de rioolheffing om op termijn kostendekkend te blijven. 3. Plan van aanpak Om aan de drie doelstellingen te beantwoorden staat de volgende aanpak voor ogen: Besparen: het vaststellen van structurele en verantwoorde besparingen binnen het programma riolering. Toerekenen: het screenen van alle kostenposten, waaronder de compensabele BTW, waarvan is toegestaan dat ze aan de rioolheffing worden toegerekend.

2 Actualiseren: het actualiseren van alle uitgaven uit het vigerende GRP naar het huidige prijspeil ter voorbereiding op de te maken kostendekkingsberekeningen. Kostendekking berekenen: het doorrekenen van een viertal varianten op basis van de uitgewerkte actualisatie (referentiesituatie), waarbij de effecten op de rioolheffing van besparingen en toerekeningen zowel afzonderlijk als gecombineerd inzichtelijk worden gemaakt. Rapporteren: het rapporteren van de resultaten in technisch/financie le zin (inhoudelijk) als in bestuurlijke zin (samenvatting). 4. Besparingen binnen programma riolering Binnen het rioleringsbeheer worden vijf (technische) taakvelden onderscheiden. Hieronder zijn per taakveld de te behalen besparingen aangegeven ten opzichte van het vigerende GRP. Daarnaast worden de loonkosten beschouwd. In Tabel 2 (paragraaf 6) is een overzicht van de structurele besparingen gegeven. Planvormen Veel planvormen hebben een cyclisch karakter, zoals bijvoorbeeld het GRP met een herhalingstijd van 5 jaar. Om die reden zijn alle planvormen voor de periode in beeld gebracht om de gemiddelde besparingen over deze periode te kunnen vaststellen. Ten opzichte van het vigerende GRP vervallen om uiteenlopende redenen de volgende planvormen: Grondwaterbeleid en hemelwaterbeleid (ingepland voor 2014) zijn of worden in het kader van de samenwerking binnen WINNET gerealiseerd en uit de betreffende budgets bekostigd. Planjaar 2014 valt voor de beschouwde periode en levert om die reden geen besparing meer op. De post voor onderzoek naar rioolvreemd water (ingepland voor 2014) komt te vervallen, omdat dit onderdeel wordt meegenomen in het onderzoek naar foutaansluitingen in het taakveld Onderzoek. Planjaar 2014 valt voor de beschouwde periode en levert om die reden geen besparing meer op. Het opstellen van een Rioleringsbeheerplan vindt geen doorgang omdat de strategische en tactische elementen van het rioleringsbeheer in voldoende mate zijn uitgewerkt in het vigerende GRP (eenmalige besparing ). Het opstellen van jaarprogramma s is overbodig geworden met de komst van een nieuw beheersysteem, die dergelijke plannen geautomatiseerd produceert (totale besparing ). In totaal wordt dus over een vijfjarige periode een besparing gehaald van Tegenover deze besparing staan extra uitgaven om de gevolgen van de klimaatontwikkeling extra aandacht te geven. Voorlopig wordt daarvoor een extra budget van per jaar aangehouden gedurende vijf jaar. De netto besparing voor dit taakveld bedraagt dan of wel structureel gemiddeld per jaar. Onderzoek Binnen het taakveld Onderzoek vervalt de post inmeten maaiveldhoogten, omdat tegenwoordig gedetailleerde hoogtekaarten beschikbaar zijn (structurele besparing 5.000). Ten opzicht van het vigerende GRP komt verder voor de jaren 2016 t/m 2018 de post monitoring grondwater ( per jaar) te vervallen, omdat het grondwatermeetnet pas in 2018 in plaats van in 2015 wordt gerealiseerd. Dit is dus eigenlijk slechts een verschuiving van uitgaven en geen structurele besparing. Onderhoud Binnen het taakveld Onderhoud zijn in het vigerende GRP facilitaire kosten ten bedrage van ondergebracht die ook onder het betreffende programma zijn vermeld. Dit levert een structurele besparing ter grootte van dit bedrag op. Maatregelen In dit stadium is het onverantwoord om besparingen in investeringen voor maatregelen ten gevolge van levensduurverlenging of relinen bij rioolvervanging door te voeren, omdat de technische onderbouwing daarvoor Pagina 2

3 op dit moment nog ontbreekt. In de komende jaren zal ter voorbereiding op het nieuwe GRP in het jaar 2018 hiervoor beleid worden ontwikkeld. Facilitair Binnen dit programma zijn geen besparingen te behalen. Loonkosten In het vigerende GRP is voor de jaarlijkse loonkosten een bedrag van opgenomen. Bij de actualisatie van de nota kostendekkendheid is voor deze post een bedrage van opgenomen. OP grond hiervan is er sprake van een structurele besparing van De lonen worden in middels uitbetaald door WU Samenwerking, die hierover BTW in rekening brengt. 5. Toerekenen van extra kostencomponenten In het vigerende GRP zijn niet alle toegestane kostencomponenten aan het programma riolering toegerekend en derhalve niet meegenomen bij de heffingsberekening. Toerekening van deze kostencomponenten betekent een ontlasting van de reguliere exploitatie, maar veroorzaakt een verdere stijging van de rioolheffing (zie paragraaf **). De betreffende kostencomponenten worden hieronder achtereenvolgens behandeld. In Tabel 2 (paragraaf 6) is een overzicht gegeven van de extra kostencomponenten. Straatvegen (taakveld onderhoud) Het is toegestaan dat de kosten voor straatvegen voor een deel worden toegerekend aan riolering omdat deze activiteit de reinigingskosten voor de riolering beperkt. In de nota kostendekkendheid is hiervoor een percentage van 24% gehanteerd ofwel een bedrag van Perceptiekosten (taakveld facilitair) Perceptiekosten die specifiek worden gemaakt voor de inning van de rioolheffing mogen bij de heffingsberekening worden betrokken. De inning van de verschillende heffingen is uitbesteed aan BSR. Voor de inning van de rioolheffing brengt BSR een bedrag in rekening van Kwijtschelding In specifieke gevallen wordt de aanslag voor de rioolheffing kwijtgescholden. Omdat deze derving aan inkomsten de kostendekkendheid verlaagd, mag het totale bedrag aan kwijtschelding als last bij de heffingsberekening worden meegenomen. In de nota kostendekkendheid is hiervoor een bedrag aangehouden van BTW-compensatie Tot nu toe is de BTW-compensatie alleen berekend over de exploitatiekosten en niet over de kapitaallasten. De inkomstenderving die is ontstaan ten tijde van de introductie van het BTW-compensatiefonds is hiermee niet volledig gecompenseerd. Inmiddels worden nieuwe investeringen niet meer geactiveerd maar zoveel als mogelijk direct afgeboekt vanuit een spaarvoorziening, die wordt gevoed door dotaties van spaarbedragen. De BTWcompensatie mag ook over deze dotaties worden berekend omdat nieuwe kapitaallasten bij deze methodiek ontbreken. In tegenstelling tot het verleden betaalt de gemeente tegenwoordig BTW over de loonkosten, omdat deze lopen via WU Samenwerking. Ook deze BTW-component is compensabel en mag in de heffingsberekening worden meegenomen. Deze werkwijze is bij de actualisering van de kostendekking toegepast. In Tabel 1 is de BTW-compensatie volgens de huidige, beperkte toerekening (GRP ) en de toegestane, volledige toerekening (KDP ) aangegeven voor de komende vijf jaar, het laatste jaar van de beschouwde periode (2075) en voor de gehele beschouwde periode In het eerste jaar 2016 wordt er al een extra compensatie doorgevoerd van ca , wat wordt veroorzaakt door de BTW op de loonkosten die via WU Samenwerking lopen. Doordat met name de spaarbedragen naar de spaarvoorziening groeien neemt de BTW- Pagina 3

4 compensatie steeds verder toe tot een bedrag van ca in het jaar In totaal worden er in de beschouwde periode van 60 jaar een bedrag van bijna 15,9 miljoen extra gecompenseerd. Periode Compensatiegrondslag extra compensatie GRP KDP exploitatie exploitatie kapitaallasten spaarbedragen Tabel 1: Toegerekende BTW-compensatie in GRP (geïndexeerd) en KDP (prijspeil 2015) 6. Resumé besparen en toerekenen In Tabel 2 zijn de structurele besparingen en extra toerekeningen voor het jaar 2016 weergegeven, zoals hierboven uiteengezet. Per saldo wordt er in dit jaar een bedrag van ca aan het programma riolering extra toegerekend. Dit komt volledig voor rekening van de extra BTW-compensatie en kwijtschelding. Binnen het programma riolering is er zelfs sprake van een netto besparing van ca In de komende jaren neemt de omvang van de extra toerekening verder toe door de groei van de BTW-compensatie (zie Tabel 1). De dekking van deze extra lasten moeten worden gedekt uit hogere opbrengsten uit de rioolheffing. In paragraaf 8 is dit nader uitgewerkt. Onderdeel Besparingen Extra toerekening Planvormen (gemiddeld) Onderzoek Onderhoud Facilitair Loonkosten Subtotaal riolering BTW-compensatie (2016) Kwijtschelding Totaal Netto extra toerekening Tabel 2: Structurele besparingen en extra toerekeningen voor het jaar 2016 (prijspeil 2015) 7. Actualisering van de basisgegevens uit het GRP Ter voorbereiding op de kostendekkingsberekeningen zijn alle uitgaven uit het GRP (prijspeil 2012) geïndexeerd op het prijspeil Hierbij zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: In het algemeen is voor de periode 2012 en 2015 een prijspeilcorrectie op de uitgaven doorgevoerd op basis van een inflatiepercentage van 1,5% per jaar. Pagina 4

5 Voor specifieke uitgaven (vervangingsinvesteringen voor gemalen, drukrioleringen, persleidingen, enz.) zijn actuele kostenkengetallen uit leidraadmodule D1100 van de Stichting RIONED gehanteerd (prijspeil 2015). Hiermee zijn tevens de moderne inzichten in de betreffende voorzieningen verdisconteerd. Het BTW-tarief is verhoogd van 19% naar 21%. De totale uitgaven binnen het geactualiseerde kostendekkingsplan (KDP ) omvatten een bedrag van ca. 99,2 miljoen excl. BTW, terwijl de vergelijkbare uitgaven binnen het vigerende GRP neerkomen op een bedrag van ca. 94,9 miljoen excl. BTW. De geactualiseerde uitgaven liggen dus 4,5 % hoger dan die uit het GRP. Dit pakt iets hoger uit dan de opgetreden inflatie (3,4%), wat wordt veroorzaakt door de toepassing van de actuele kostenkengetallen van de Stichting RIONED. In Figuur 1 zijn alle uitgaven, verdeeld over de verschillende categoriee n voor de gehele beschouwde periode nog eens weergegeven. Figuur 1: Uitgaven over de periode Kostendekkingsberekeningen Bij de vaststelling van het GRP is impliciet overgegaan op een andere methodiek van financiering van de rioleringsuitgaven. Investeringen worden niet langer geactiveerd, maar zoveel mogelijk vanuit een spaarvoorziening direct afgeboekt op basis van het zogenaamde Ideaal Complex. Het voordeel van deze financieringswijze is dat de rentelasten beperkt blijven en de rioolheffing op een lager eindniveau uitkomt. In de voorgaande paragrafen zijn de te behalen besparingen en extra toe te rekenen lasten ten opzichte van het vigerende GRP uitgewerkt. Het blijkt dat per saldo de lasten toenemen, wat vooral het gevolg is van de volledige BTW-compensatie en de kwijtschelding. Deze extra lasten zullen moeten worden gedekt door hogere opbrengsten uit de rioolheffing om de 100% kostendekking uit het vigerende GRP voort te zetten. Om inzicht te geven welke effecten zowel de besparingen als de extra toerekeningen op de ontwikkeling van de rioolheffing hebben zijn een viertal kostendekkingsvarianten doorgerekend met de volgende uitgangspunten: Pagina 5

6 Variant A: Geen besparingen, geen extra toerekening (referentiesituatie) Variant B: Wel besparingen, geen extra toerekening Variant C: Geen besparingen, volledig toerekening Variant D: Wel besparingen, volledig toerekening Bij de berekeningen zijn de volgende uitgangspunten gehanteerd: Prijspeil: 2015 Startjaar: 2016 Beschouwde periode: Heffing in startjaar: 223 Saldo spaarvoorziening startjaar: 2.203,-- Aantal heffingseenheden: 5682 Maximale stijging rioolheffing: 5% per jaar In Tabel 3 zijn de resultaten van de kostendekkingsberekeningen weergegeven. Variant Omschrijving Startjaar Rioolheffing startheffing eindheffing stijging groeiperiode eindjaar A (ref) geen besparing, geen extra toerekening ,7% B wel besparing, geen extra toerekening ,6% C geen besparing, wel extra toerekening ,8% D wel besparing, wel extra toerekening ,7% Tabel 3: Ontwikkeling rioolheffing als functie van besparingen en toerekeningen (prijspeil 2015) Uit de tabel blijkt dat de structurele besparingen van beperkte invloed zijn op de benodigde ontwikkeling van de rioolheffing. Ten opzichte van de referentie (variant A) wordt benodigde eindheffing 334 (variant B) in plaats van 353. De extra toerekening (variant C) heeft daarentegen wel en grote invloed op de eindheffing, die bijna 100 hoger uitpakt ( 450 in plaats 353). Bij de combinatie van besparen en toerekenen (variant D) bedraagt de eindheffing 425. De resultaten van de kostendekkingsberekeningen zijn nog eens weergeven in de grafiek van Figuur 2. Figuur 2: Ontwikkeling rioolheffing bij de vier varianten De berekende eindheffing in de referentiesituatie (variant A) ligt iets hoger dan die in het vigerende GRP ( 359 tegenover 353), ondanks dat de rioolheffing in de periode niet is gestegen ( 210). De verklaring voor Pagina 6

7 dit geringe verschil ligt in het feit dat de voorziening voor groot onderhoud is toegevoegd aan de spaarvoorziening, zodat er langer direct kan worden afgeboekt en de rentelasten beperkt blijven. Het risico van een stagnerende rioolheffing In feite is de rioolheffing in de periode niet meer gestegen, terwijl zowel in het GRP als in het GRP is aangegeven dat stijging noodzakelijk was om op termijn kostendekkend te blijven. Het risico van stilstand in de groei van de rioolheffing is dat er minder gespaard wordt en dat er dus minder direct afgeboekt kan worden vanuit de spaarvoorziening. Dit leidt tot hogere rentelasten, waardoor de rioolheffing meer moet stijgen. Ter illustratie mag het volgende rekenvoorbeeld gelden, dat betrekking heeft op de situatie in Montfoort. De in het vorige GRP berekende eindheffing bedroeg toen 232 (prijspeil 2005), geïndexeerd naar het jaar 2015 komt dit overeen met een rioolheffing van ca Indien de rioolheffing volgens plan zou zijn gestegen, dan zou de eindheffing voor variant D op dit moment uitkomen op ca. 396 in plaats van op 425. Als de rioolheffing niet groeit volgens de planning zal de spaarvoorziening eerder leeg zijn en zullen investeringen steeds vaker geactiveerd moeten worden. Bij een volledige toepassing van activeren op alle investeringen zou de rioolheffing in het geval van variant D uitkomen op een eindheffing van 489 in plaats van 425. Dit verschil geeft duidelijk het risico aan van het stagneren van de rioolheffing bij een geplande stijging om kostendekkend te blijven. Pagina 7