HUISARTSENSYMPOSIUM DIKKEDARM- EN PROSTAATKANKER; OP HET SNIJVLAK VAN HUISARTS & SPECIALIST

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "HUISARTSENSYMPOSIUM DIKKEDARM- EN PROSTAATKANKER; OP HET SNIJVLAK VAN HUISARTS & SPECIALIST"

Edith Lenaerts
5 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 HUISARTSENSYMPOSIUM DIKKEDARM- EN PROSTAATKANKER; OP HET SNIJVLAK VAN HUISARTS & SPECIALIST (psychologische &) seksuele gevolgen Woet L. Gianotten arts-psychotherapeut (n.p.) consulent oncoseksuologie

2 Disclosure: Ik heb geen emotionele of financiele connecties met de farmaceutische industrie of andere partijen, die mijn wetenschappelijke / professionele integriteit of objectiviteit zouden kunnen beïnvloeden. WL Gianotten

3 De korte reis van dit verhaal: 1. Waarom daarover praten 2. gevolgen van kanker & behandeling 3. gevolgen van colorectale kanker 4. gevolgen van prostaatkanker 5. De rol van huisarts vs de rol van AVL

4 1. Waarom daarover praten Seks is belangrijk voor kwaliteit van leven (voor veel mensen) Kanker en vooral onze behandeling vernielen dat vaak Veel collateral damage door de kankerbehandeling Maar ook veel HA-interventies doen dat! Zo goed mogelijke intimiteit en seks helpt in het proces van herstel Adequate aandacht voor seks verbetert het contact met de patiënt (en daarmee mogeljk ook de therapietrouw)

5 NB % van de patiënten / partners ondervindt schade aan intimiteit / seksualiteit / relatie Dat is afhankelijk van hoe belangrijk was seks (voor pat. en partner) soort kanker soort behandeling onze aanpak

6 gezondheid is een internationaal erkend mensenrecht. (hoogleraar Gezondheidsrecht in Leiden) Artsen dienen niet alleen de seksuele gezondheid van hun patiënten te beschermen, maar hun patiënten ook te faciliteren een goed seksueel leven te hebben. Goed informeren, ook over de gevolgen van medisch ingrijpen voor het seksuele leven, maakt onderdeel uit van de eis van het informed consent. Daartoe moet een arts vaak eerst vragen naar het seksuele leven van een patiënt. Hendriks AC, de Vries MC. gezondheid: een recht waar artsen niet omheen kunnen. NTvG 2018;162:D2822

7 Clinical Practice Guidelines ASCO (American Society of Clinical Oncology) It is recommended that there be a discussion with the patient, initiated by a member of the health care team, regarding sexual health and dysfunction resulting from cancer or its treatment Carter J, et al J Clin Oncol 2018;36;

8 2. gevolgen van kanker & behandeling

9 2. gevolgen van kanker & behandeling functie

10 2. gevolgen van kanker & behandeling functie identiteit

11 2. gevolgen van kanker & behandeling functie identiteit relatie

12 3. gevolgen van colorectale kanker functie Colorectale kanker Chirurgie ED 11-25% Colorectale kanker (TME) Chirurgie ejaculatie ED problemen 19-54% 11-25% (TME) ejaculatie problemen vaginale inelasticiteit 19-54% RT lubricatie vaginale inelasticiteit problemen erectie lubricatie problemen RT erectie ejaculatie problemen RT ovariële schade zin weg Göttgens KWA, Breukink SO. Colorectal and anal cancer In: Reisman Y, Gianotten WL Cancer Intimacy and Sexuality Springer, 2017

13 3. gevolgen van colorectale kanker Stoma identiteit

14 4. gevolgen van prostaatkanker functie Radicale prostatectomie schade? aanpak? NB weinig / geen zin deel vd mannen ED bijna allemaal direct beginnen anejaculatie 100% urine Incontinentie bijna allemaal bekkenfysiotherapie in 2% permanent! climacturie 20-64% stuwbandje, imipramine anorgasmie 5-40% cabergoline vertraagd orgasme 60% veranderd orgasme 70-80% pijnlijk orgasme 3-20% actief blijven!' tamsulosine penis korter 37% de novo' krommingen 16% veranderde penis sensatie 25%

15 4. gevolgen van prostaatkanker functie Radiotherapie (lange Radiotherapie termijn gevolgen) schade? aanpak? ED (lange termijn bij uitwendige gevolgen) RT schade? 40-75% aanpak? stabiel na 3 jr ED erectie bij brachytherapie problemen 15-89% 40-75% stabiel na 3 jr geen ejaculatie meer bijna allemaal pijnlijk orgasme 10% (?) tamsulosine blaasproblemen radiation cystitis darmproblemen (diarrhee) 5-15% radiation proctitis Mannen zonder erectieproblemen bij de start van de radiotherapie na 12 mnd ED 36% na 24 mnd ED 59%

16 4. gevolgen van prostaatkanker functie Androgeen deprivatie schade aanpak seks wordt minder bijna allemaal intermitterend T-suppletie zin verdwijnt >80% minder motivatie minder energie aerobische fysiotherapie erectieproblemen >80% hulpmiddelen anejaculatie gynecomastie pijn in de borsten vrouwelijke vetverdeling bijna allemaal tot 70% bijna allemaal tamoxifen of RT opvliegers bijna allemaal gabapentin afgenomen assertiviteit huilbuien bijna allemaal

17 4. gevolgen van prostaatkanker Androgeen deprivatie identiteit zin verdwijnt gynecomastie pijn in de borsten vrouwelijke vetverdeling opvliegers afgenomen assertiviteit huilbuien

18 4. gevolgen van prostaatkanker Androgeen deprivatie seks wordt minder zin verdwijnt minder motivatie relatie

19 Erectie bij de behandeling van kanker in kleine bekken Erectie functie na zenuwsparende ingreep 3-18 mnd Geen erecties geen O 2 en geen goede voeding permanent schade aan corpus cavernosum Revalidatie

20 Erectie bij de behandeling van kanker in kleine bekken Corpus cavernosum revalidatie met geforceerde erecties PDE5 remmers MUSE ICI vacuüm methode revalidatie proactief aanbevelen door te gaan met seksuele activiteit / intimiteit relatie Preventie van verdere achteruitgang (life style factoren) Revalidatie Kirby MG. Male rehab after pelvic cancer. In: Reisman Y. Cancer, intimacy and sexuality. Springer 2017

21 4. gevolgen van kanker in kleine bekken MSM seksualiteit 1. orale seks climacturie 2. mutuele masturbatie semen 3. anale seks

22 5. De rol van huisarts vs de rol van AVL De rol van AVL en zijn professionals ASCO recommendations Psychosocial and/or psychosexual counseling should be offered to all patients with cancer, aiming to improve sexual response, body image, intimacy and relationship issues, and overall sexual functioning and satisfaction. Carter J, et al J Clin Oncol 2018;36;

23 WE HAVE A DREAM SEXUAL HEALTH CARE CLINIC VOOR VROUWEN EN MANNEN IN AVL CENTRUM KWALITEIT VAN LEVEN

24 5. De rol van huisarts vs de rol van AVL De rol van AVL en zijn professionals ASCO recommendations Psychosocial and/or psychosexual counseling should be offered to all patients with cancer, aiming to improve sexual response, body image, intimacy and relationship issues, and overall sexual functioning and satisfaction. De rol van huisarts? Samen met... De vinger aan de pols houden Letten op het grotere geheel (incl de partner) Evt overnemen waar en als nodig Carter J, et al J Clin Oncol 2018;36;

References: Clavel-Hernández J, Martin C, Wang R. Orgasmic dysfunction following radical prostatectomy.: Review of Current Literature. Sex Med Rev 2018;6:124-34. Mulhall JP, Saving your sex life.

25 References: Clavel-Hernández J, Martin C, Wang R. Orgasmic dysfunction following radical prostatectomy.: Review of Current Literature. Sex Med Rev 2018;6: Mulhall JP, Saving your sex life. A guide for men with prostate Cancer. Potomac, Ciact Inc, Publishing Vendeira PM, Fode M. Contemporary management of post-prostatectomy sexual dysfunction. From penile rehabilitation towards a global sexual assessment. Workshop held at the World Meeting on Sexual Medicine. Lisbon Tal R. Prostate Cancer. In: Reisman Y, Gianotten WL. Cancer Intimacy and sexuality; a practical approach. Springer 2017: Traa M. Quality of sexual life and colorectal cancer. Towards a dyadic approach. Thesis 2014; Tilburg University

26 No approach in oncology deserves to be called holistic, as long as intimacy and sexuality have not been adequately addressed!

Vergelijkbare documenten

De reis van vanmiddag:

Disclosure Ik heb geen connecties met de farmaceutische industrie of anderszins, waardoor mijn professionele objectiviteit zou kunnen worden beïnvloed. Woet Gianotten De reis van vanmiddag: 1. Een ander