over?

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "over? referatenagz @referatenagz"

Transcriptie

1 Durf jij de drempel over?

2

3 Agenda Referaten AGZ

4 WIFI WIFI 1. Inlognaam: g Wachtwoord: XPZ3VKO 2. Inlognaam: g Wachtwoord: YAC+X7EU 3. Inlognaam: g Wachtwoord: 1LUSYGO[

5 Referaat AGZ Durf jij de drempel over? Bespreek intimiteit en seksualiteit bij kanker dr. Marjolein den Ouden drs. Myrna Keurhorst Barbara Harterink-Poker, RN

6 Intimiteit Het kunnen uiten en delen van gevoelens. Dit kan gepaard gaan met aanraking als uiting van genegenheid.

7 Seksuele activiteit Geslachtsgemeenschap of andere op seksuele stimulatie en bevrediging gerichte activiteiten

8 Seksuele identiteit Man of vrouw zijn en jezelf als man of vrouw presenteren Hier speelt het lichaamsbeeld een grote rol bij

9 Kwaliteit van leven Lichamelijke intimiteit is levenslang een belangrijk aspect

10 Prostaatkanker Meest voorkomende vorm van kanker bij mannen van 45 jaar en ouder 1 Vijfjaaroverleving toegenomen (88%) 2 Behandeling afstemmen op lange(re) termijn 70% ervaart seksuele dysfunctie 3 Professionele ondersteuning: fysieke aspecten 4 1 IKNL, 2015; 2 IKNL, 2014; 3 Talcott et al, 1998; 4 O Brian et al, 2010

11 Een levensbedreigende aandoening heeft impact op alle (seksuele) domeinen (seksuele) functie (seksuele) identiteit (seksuele) relatie

12 Onderzoekspopulatie 625 (27,3%) 70 jaar jaar 5,5 jaar 30%: Uitgezaaide prostaatkanker Behandeling: - 45%: Radicale prostatectomie - 39%: Uitwendige bestraling - 38%: Hormonale therapie

13 Inhoud vragenlijst Intimiteit Seksuele activiteit Psychisch welbevinden Communicatie gezondheidszorg

14 Intimiteit 85%: intimiteit belangrijk of zeer belangrijk Intimiteit voorwaarde voor seksualiteit 7,9 7,0 8,0 7,2 P<0,01 P<0,01

15 Seksuele activiteit 7,4 4,6 7,4 5,2 P<0,01 P<0,01 Significant lager cijfer (p<0,01) Verminderen seksuele gevoelens, frequentie seksueel contact, genieten seksueel contact Geen interesse in partner. Ze hebben mij door hormoonbehandeling seksueel dood gemaakt (patiënt)

16 Spijt behandeling 11% Spijt van behandeling(en) gezien de impact op het seksueel functioneren Achteraf liever robotchirurgie met veel minder beschadiging zenuwen en bloedvaten in bekkenbodem (patiënt)

17 Psychisch welbevinden 8,2 7,3 8,2 7,8 P<0,01 Significant lager cijfer (p<0,01) P<0,01 leef intenser, geniet van de kleine dingen. Vrienden, familie is belangrijker geworden Het besef dat het leven eindig is, het zorgeloos genieten is voorbij.

18 Omgaan met veranderingen in intimiteit en seksualiteit Situatie accepteren -> nieuwe balans In nieuwe situatie : verschuiving van seksualiteit naar intimiteit alternatieven hulpmiddelen Als er geen gemeenschap meer mogelijk is dan is intimiteit ook prettig zoals knuffelen enz. Seksualiteit is niet het enige waar een goede relatie uit bestaat (partner)

19 Gezondheidszorg 72% Wist dat prostaatkanker(behandeling) invloed heeft op intimiteit/seksualiteit 45% 47% 24% 24% Matig tot slecht ingelicht door arts Matig tot slecht ingelicht door oncologieverpleegkundige

20 Verpleegkundige Seksualiteit (p=0.04) Gevolg matig/slecht ingelicht? Lichamelijke gesteldheid (p=0.04) Relatie (p=0.04) Kwaliteit van leven (p<0.01)

21 Zorgverlener moet initiatief nemen Verwachting en adresseren Kunnen doorverwijzen One size does not fit all: persoonsgerichte benadering Diverse manieren van communicatie Belang van lotgenoten, ook voor partners Ontoereiken de communicat ie Discipline niet bepalend, als er maar veilige mogelijkheden zijn Timing communicat ie Survival modus Laagdrempeligheid

22 Zorgverlener moet initiatief nemen Verwachting en adresseren Kunnen doorverwijzen One size does not fit all: persoonsgerichte benadering Diverse manieren van communicatie Daar heb ik wel moeite mee gehad. Dan denk ik: je kiest zo'n beroep, dat hoort daar gewoon bij. Je moet het daar gewoon over hebben. ( ) ze hebben het zo, denk ik dan, zo graag over de praktische dingen. (partner) Ontoereiken de communicat ie Bij een van de eerste gesprekken met de oncologisch verpleegkundige was een van haar eerste vragen al hoe het zat met de erecties. Dus dat thema lag gelijk op tafel. (patiënt)

23 Weet je, het kan wel gezegd worden, maar eigenlijk moet je daar gewoon tijd voor nemen en moet je daar, moet je het daar uitgebreid over hebben. Omdat je dan een meer overwogen beslissing maakt. (patiënt) Voor ons allebei denk ik ook wel een beetje als, ja dat het zo zwaar werd dan. Dat het dan meteen zo, je bent onder behandeling van de psycholoog of de seksuoloog (partner) Ontoereiken de communicat ie Discipline niet bepalend, als er maar veilige mogelijkheden zijn Laagdrempeligh eid

24 In het voortraject bij de diagnose, wordt gelijk al wel genoemd van mogelijk geen erecties meer, incontinentie. Dat was heel duidelijk. Laat ik zeggen het moment van hoe daarmee om te gaan en je eigen weg te vinden in het verwerken daarvan en eventueel daarin een beetje begeleiding in krijgen, ik denk dat dat later pas doordringt. (patiënt) Ontoereiken de communicat ie Timing communicat ie Survival modus

25 Dat je mensen van je leeftijd hebt, van die ook dit meemaken en je gevoelens herkennen en dat, dat, dat zoek ik, tenminste wel. (partner) Belang van lotgenote n, ook voor partners Ontoereiken de communicat ie Nou het gaat vooral om dat laatste, herkenning en dan ben je al veel gauwer over een drempel heen. oh dat hebben ze allemaal. (patiënt)

26 70% van de prostaatkankerpatiënten wordt geconfronteerd met seksuele problematiek door behandeling

27 Praten over seksualiteit: Moet dat nou? Barbara Harterink- Poker Casemanager Urologie/ Gynaecologie Consulent seksuele gezondheid

28 Gevolgen van behandelingen WIFI Log in op kahoot.it WIFI 1. Inlognaam: g Wachtwoord: XPZ3VKO 2. Inlognaam: g Wachtwoord: YAC+X7EU 3. Inlognaam: g Wachtwoord: 1LUSYGO[

29 Model: Leefstijl Lichaam Fysieke toestand Biologisch Cultuur Opvoeding Sociale interacties seksualiteit Persoonlijkheid Normen gedachten Sociaal psychologisch

30 Praten over seksualiteit Hoe vaak sprak je de afgelopen week met een patiënt over diens seksualiteit?

31 Praten over seks, moeilijk? Weinig kennis en vaardigheden Tijdsdruk / taak verzwaring Patiënt te jong of te oud Patiënt te ziek Patiënt alleenstaand Patiënt vraagt niets Patiënt komt uit een andere cultuur Geen contact met patiënt

32 Wel praten over seksualiteit.. Serieus nemen van mens als geheel Ruimte geven voor vragen en emoties Kwaliteit van leven Zet je de deur open Vraagt nog geen oplossing of behandeling Patiënt vraagt / zegt het vaker dan je denkt

33 Belemmeringen vanuit patiënt Ik moet blij zijn dat ik behandeld ben/ word Geen wezenlijke bijdrage aan herstel Veranderd zelfbeeld Tegenover deze man/ vrouw durf ik niet te zeggen dat Patiënt heeft er soms nog niet eens met partner over gesproken.

34

35 Praten over seks voorwaarden Besef welke plaats seks in eigen leven heeft Seksuologische kennis Communicatieve vaardigheden Eigen beperkingen kennen Over durven laten aan collegae

36 Praten over seks benadering Vanzelfsprekende houding maar behoudt rode oortjes Duidelijke taal Feitelijk uitvragen Normaal maken Gevoelige onderwerpen later bespreken Belevingswereld patiënt Rust en privacy

37 Doorverwijzen? Huisarts CSG Barbara Harterink telnr Stomaverpleegkundige Seksuoloog Bekkenfysiotherapeut Psycholoog

38 Schultz en vd Wiel

39 Praten over seksualiteit?.eigenlijk wel!! Bedankt voor de aandacht!

40 Conclusie Prostaatkanker en de behandeling daarvan hebben een negatieve impact op vrijwel alle bevraagde domeinen. Een goede voorlichting door verpleegkundigen lijkt significant bij te dragen aan het verkleinen van de impact van prostaatkanker. Het is essentieel dat het onderwerp intimiteit en seksualiteit via een persoonsgerichte benadering wordt geborgd in het behandelingstraject.

41 Aanbevelingen professionals Maak de (mogelijke) veranderingen/problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit bespreekbaar Geef standaard voorlichting en begeleiding op verschillende momenten Geef eerlijke en kwalitatief goede inhoudelijke voorlichting Sluit aan bij de wensen en behoeften van mannen met prostaatkanker EN partners

42 Aanbevelingen mannen met prostaatkanker Maak problemen op het gebied van intimiteit en seksualiteit bespreekbaar, zowel met je partner als met artsen en verpleegkundigen. Als het onderwerp niet door de ander ter sprake wordt gebracht, neem dan zelf het initiatief.

43 Discussie/vragen?

44 Agenda Referaten AGZ

Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016

Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening. Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Communicatie, intimiteit en seksualiteit bij mensen met een nieraandoening Niervereniging zaterdag 16 januari 2016 Even voorstellen Claudia van der Wel Consulent seksuele gezondheid in Deventer Inhoud

Nadere informatie

Seksualiteit en intimiteit

Seksualiteit en intimiteit Seksualiteit en intimiteit in de oncologische en palliatieve zorg Dr. Hilde de Vocht / Saxion Lector AGZ: Ouderenzorg en Palliatieve Zorg Parkinsonverpleegkundigen 5 februari 2013 Seksualiteit en intimiteit

Nadere informatie

Tips rond de zorg voor mensen met bekkenbodemproblemen

Tips rond de zorg voor mensen met bekkenbodemproblemen Hoe kan ik de beste zorg krijgen? Tips rond de zorg voor mensen met bekkenbodemproblemen Inleiding De gezondheidszorg in Nederland is over het algemeen van een hoog niveau. Toch wordt niet overal dezelfde

Nadere informatie

Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten

Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten Intimiteit en seksuele gezondheid, een zorgprogramma voor kankerpatiënten Tiny Van Keymeulen - Klinisch Psycholoog Oncologisch Psychosociaal Support Team 26 november 2012 Ongekende noden Reactie van de

Nadere informatie

Project. Projectgroep. Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten

Project. Projectgroep. Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten Ongekende noden Intimiteit en seksuele gezondheid,een zorgprogramma voor kankerpatiënten Tiny Van Keymeulen - Klinisch Psycholoog Oncologisch Psychosociaal Support Team 25 november 2011 Dixit Woet Gianotten

Nadere informatie

Kanker en Seksualiteit?

Kanker en Seksualiteit? Birgit Van hoorde Centrum voor Seksuologie en Gender UZ Gent Kanker en Seksualiteit? Intimiteit en seksualiteit bij kanker: wat is normaal? INHOUD Seksualiteit Kanker: gevolgen voor seksualiteit Taak seksuoloog

Nadere informatie

Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase

Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase Intimiteit en seksualiteit in de palliatieve fase Dr. Hilde de Vocht / Lector Ouderenzorg en Palliatieve Zorg Palliatief Netwerk Zuidoost Drenthe, 18 november 2014 Intimiteit in vele vormen Intimiteit

Nadere informatie

Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk

Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk Seksuele disfunctie en relatieproblematiek in de urologische praktijk Symposium Seksuologisch Onderzoek Dr Henk Elzevier, Uroloog en Seksuoloog Afdeling Urologie LUMC LEIDEN Disclosure belangen spreker

Nadere informatie

KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017

KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017 KANKER EN SEKS: Onderzoek NFK, maart 2017 Toen ik in het ziekenhuis de vraag stelde of seks tijdens chemotherapie mocht, kreeg ik als antwoord dat ik dat waarschijnlijk toch niet zou willen. Meer konden

Nadere informatie

PATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie

PATIËNTEN INFORMATIE. Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie PATIËNTEN INFORMATIE Erectiestoornissen na de behandeling bij prostaatkanker m.b.v. de da Vinci robot Erectiele disfunctie Door middel van deze folder wil het Maasstad Ziekenhuis u informeren over (de

Nadere informatie

Seksualiteit en intimiteit in de ouderenzorg en palliatieve zorg. Dr. Hilde de Vocht Lector AGZ: Ouderenzorg & Palliatieve Zorg

Seksualiteit en intimiteit in de ouderenzorg en palliatieve zorg. Dr. Hilde de Vocht Lector AGZ: Ouderenzorg & Palliatieve Zorg Seksualiteit en intimiteit in de ouderenzorg en palliatieve zorg Dr. Hilde de Vocht Lector AGZ: Ouderenzorg & Palliatieve Zorg Seksualiteit en intimiteit Seksualiteit is een centraal aspect van het menselijk

Nadere informatie

Prostaatkanker verstoort intimiteit en seksualiteit: Maak het bespreekbaar!

Prostaatkanker verstoort intimiteit en seksualiteit: Maak het bespreekbaar! Prostaatkanker verstoort intimiteit en seksualiteit: Maak het bespreekbaar! saxion.nl/agz Colofon De onderzoeksgroep Dr. H.M. de Vocht (lector Verpleegkunde: intimiteit en seksualiteit Saxion) Dr. M.E.M.

Nadere informatie

PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com

PDF created with pdffactory Pro trial version www.pdffactory.com Invloed van autisme op relaties en seksualiteit Sylvie Carette Autisme Centraal 23 februari 2010 Overzicht Invloed van autisme op seksualiteit Seksualiteitsprofiel volwassenen met AS (Hénault enattwood)

Nadere informatie

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker

Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Ondersteunende zorg voor mensen met kanker Máxima Oncologisch Centrum (MOC) Inleiding Als u van uw behandelend arts te horen krijgt dat u kanker heeft, krijgen u en uw naasten veel informatie en emoties

Nadere informatie

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde

Info. Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten. Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Info Aanraken, knuffelen en meer... Informatie voor cliënten Expertisecentrum voor epilepsie en slaapgeneeskunde Inhoud INHOUD 1. Waar gaat het over 3 2. Aanraken 4 3. Hoe noem jij dat? 5 4. Baas over

Nadere informatie

Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast?

Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? Omgaan met een stoma: een versmald levenspad met een ongenode gast? An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent Stellingen 2 We moeten de patiënt zover krijgen dat hij zijn stoma aanvaardt. Ja Ik

Nadere informatie

Beter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit

Beter op alles voorbereid. Prostaatkanker en seksualiteit BEWUSTCHECKLIST Beter op alles voorbereid Prostaatkanker en seksualiteit Nadat U te horen heeft gekregen dat U prostaatkanker hebt, hebt u allereerst het slechte nieuws van de diagnose moeten verwerken.

Nadere informatie

Ondersteuning bij kanker

Ondersteuning bij kanker Het bericht dat kanker is geconstateerd laat je niet onberoerd. Meestal volgt een ingrijpende tijd. Misschien komt u voor situaties te staan waar u zich geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al

Nadere informatie

Psychosociale problemen bij kanker

Psychosociale problemen bij kanker Psychosociale problemen bij kanker mogelijkheden voor begeleiding in het azm Psychosociale problemen bij kanker Inleiding 3 Reacties 3 Begeleiding 3 Wanneer hulp inschakelen 4 Vroegtijdige herkenning 4

Nadere informatie

Post-hbo opleiding seksuologie

Post-hbo opleiding seksuologie Post-hbo opleiding seksuologie mensenkennis Plezierige overdracht, de docent spreekt uit ervaring en brengt veiligheid en openheid in de groep door haar respectvolle wijze van benaderen. Top! Post-hbo

Nadere informatie

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden

Urologie Lastmeter Inleiding Hulpverleningsmogelijkheden 1/5 Urologie Lastmeter Inleiding Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer de behandeling al langer geleden is. U kunt problemen ondervinden op

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting. Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn

10 e Post O.N.S. Meeting. Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn 10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn 10 e Post O.N.S. Meeting Safe seks en seksualiteit binnen de oncologische zorg Inleiding & doel presentatie Doel

Nadere informatie

Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK

Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK Seksualiteit en stoma ONDERZOEK IN SAMENWERKING MET DE NFK Toen ik in het ziekenhuis de vraag stelde of seks tijdens chemotherapie mocht, kreeg ik als antwoord dat ik dat waarschijnlijk toch niet zou willen.

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord

Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Netwerk Ouderenzorg Regio Noord Vragenlijst Behoefte als kompas, de oudere aan het roer Deze vragenlijst bestaat vragen naar uw algemene situatie, lichamelijke en geestelijke gezondheid, omgang met gezondheid

Nadere informatie

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Kanker en Seksualiteit. COLONCARE Seksualiteit

Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE. onderdeel. Kanker en Seksualiteit. COLONCARE Seksualiteit Patiënteninformatiedossier (PID) COLONCARE onderdeel Kanker en COLONCARE INHOUDSOPGAVE Kanker en seksualiteit... 3 Een moeilijke periode... 4 Extra ondersteuning... 5 Contact met lotgenoten... 6 2 Kanker

Nadere informatie

prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee

prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee prostaatkanker die terugkeert of uitzaait Impact op kwaliteit van leven Dr Marije van der Lee 2 ele Programma Prostaatkanker: gevolgen voor patient en partner Kunnen informatiebijeenkomsten hierbij helpen?

Nadere informatie

Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum

Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Psychosociale begeleiding in het Centrum Inleiding Als u te horen krijgt dat u kanker heeft of een hematologische ziekte, kan er veel veranderen in uw leven en dat van uw naasten. Niet alleen lichamelijk,

Nadere informatie

VRAGENLIJST. Datum: Naam: Adres: GSM: Onderstreep welke van de volgende begrippen op u van toepassing is: 1: Hoofdpijn.

VRAGENLIJST. Datum: Naam: Adres: GSM: Onderstreep welke van de volgende begrippen op u van toepassing is: 1: Hoofdpijn. VRAGENLIJST Het doel van deze vragenlijst is een globaal beeld te krijgen van de aard van uw problemen. Het zal de gesprekken ten goede komen indien u deze vragen, onafhankelijk van elkaar, zo nauwkeurig

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Vragen? 1 Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken

Nadere informatie

rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014

rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 rouw, verliesverwerking en spiritualiteit Oncologiedagen 2014 Jacqueline van Meurs: geestelijk verzorger/consulent spirituele zorg Gerda Bronkhorst: oncologieverpleegkundige/verpleegkundig consulent palliatieve

Nadere informatie

Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening

Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening Intimiteit, seksuele ontwikkeling en beleving bij kinderen (0-18 jr) met een (chronische) aandoening De seksuele ontwikkeling van een kind begint al vroeg in het prille leven en loopt eigenlijk door de

Nadere informatie

Confrontatie met ziekte en dood, wat doe je ermee in het onderwijs?

Confrontatie met ziekte en dood, wat doe je ermee in het onderwijs? Confrontatie met ziekte en dood, wat doe je ermee in het onderwijs? Frans Grosfeld, psycholoog cursusleider Afdeling Klinisch Vaardigheidsonderwijs, UMC Utrecht Frans Grosfeld trainingsacteur Henriette

Nadere informatie

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U?

UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? UW PARTNER HEEFT KANKER EN HOE GAAT HET MET U? Nadine Köhle, MSc. Contactdag Stichting Olijf 3 oktober 2015 Garderen EVEN VOORSTELLEN ACHTERGROND KANKER HEB JE NIET ALLEEN! 4 ACHTERGROND IMPACT VAN DE

Nadere informatie

Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling

Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling Goede kankerzorg is meer dan een medische behandeling DEZE RAPPORTAGE IS AANGEPAST OP 16 JULI 2018 Als kankerpatiëntenorganisaties vinden wij dat ziekenhuizen aan specifieke randvoorwaarden moeten voldoen

Nadere informatie

Waar kunt u terecht als u kanker hebt?

Waar kunt u terecht als u kanker hebt? Wilhelmina Ziekenhuis Assen Vertrouwd en dichtbij Informatie voor patiënten Waar kunt u terecht als u kanker hebt? z Er is kanker bij u geconstateerd. Als gevolg van uw ziekte kunt u te maken krijgen met

Nadere informatie

Egbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS

Egbert Kruijver. Inhoud Lezing 19-06-15. Een veelzijdig vraagstuk. Intimiteit en Seksualiteit In de zorg. seksuoloog NVVS Egbert Kruijver seksuoloog NVVS Intimiteit en Seksualiteit In de zorg Een veelzijdig vraagstuk Egbert Kruijver MW-VO / seksuoloog NVVS 18-06-2015 Het Nachtcongres Seksuoloog in de revalidatie Sophia Revalidatie

Nadere informatie

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese

Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese Relatievorming en Seksualiteit bij jongeren met cerebrale parese drs. Diana Wiegerink psycholoog / onderzoeker bij Erasmus MC / Rijndam revalidatiecentrum, Rotterdam Presentatie voor TransitieNet maart

Nadere informatie

Seksualiteit en intimiteit bij prostaatkanker

Seksualiteit en intimiteit bij prostaatkanker Seksualiteit en intimiteit bij prostaatkanker Seksualiteit en intimiteit bij prostaatkanker De praktijk Het Reinier de Graaf Gasthuis 2 Als casemanager urologische oncologie op de polikliniek Urologie

Nadere informatie

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water

WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water WORKSHOP 1: KANKER IN HET GEZIN: Als een steen in het water Anja van Onna & Carine Kappeyne van de Coppello Ingeborg Douwes Centrum, Amsterdam Inhoud: Ongeveer 24% volwassen kankerpatiënten hebben schoolgaande

Nadere informatie

Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten.

Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Erectiestoornissen: wat vrouwen moeten weten. Inleiding Erectiestoornissen zijn min of meer bespreekbaar geworden, hoewel het onderwerp toch nog een beetje

Nadere informatie

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben

met liefde, geduld en begrip kan ook iemand met een longprobleem een prettige seksuele relatie hebben Intimiteit en seksualiteit bij longziekten Inleiding Intimiteit en/of seksualiteit horen bij het leven. De een is hierin wat actiever dan de ander en in de ene periode loopt het beter dan in de andere.

Nadere informatie

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker

Patiënteninformatie. Seksualiteit en gynaecologische kanker Patiënteninformatie Seksualiteit en gynaecologische kanker Inleiding Deze brochure gaat over intimiteit en seksualiteit en is bedoeld voor vrouwen met kanker en hun partners. Kanker en seksualiteit is

Nadere informatie

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis

Oncologie. Patiënteninformatie. Omgaan met kanker. Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Oncologie Omgaan met kanker i Patiënteninformatie Bij wie kunt u terecht? Slingeland Ziekenhuis Algemeen Het hebben van kanker kan grote gevolgen hebben voor uw leven en dat van uw naasten. Lichamelijk

Nadere informatie

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen

Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Zelfmanagement bij mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door verstandelijke beperkingen Een speciale uitdaging voor het huisartsenteam en het steunnetwerk Dr. Jany Rademakers, NIVEL Drs. Jeanny

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Kanker en seksualiteit

Kanker en seksualiteit Kanker en seksualiteit AnneMarie Kuijs Manager Ontwikkeling & Begeleiding Stichting-OOK 31 januari 2019 AnneMarie Kuijs, maart 2018 2 AnneMarie Kuijs, maart 2018 3 https://www.youtube.com/watch?v=q64htnej

Nadere informatie

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht?

Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer

Nadere informatie

Inleiding Agenda van vandaag

Inleiding Agenda van vandaag Inleiding Agenda van vandaag Werkgebied GGD Deelname aan het ZAT Afname KIVPA vragenlijst Jongerenspreekuur op aanvraag (per mail aangevraagd) overleg mentoren, zorg coördinator en vertrouwenspersoon Preventief

Nadere informatie

Het nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven

Het nazorgtraject. Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven Het nazorgtraject Borstcentrum Máxima locatie Eindhoven In de afgelopen periode bent u behandeld voor borstkanker. Nu uw behandeltraject is afgesloten begint het nazorgtraject. Hieronder vindt u informatie

Nadere informatie

Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker

Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker Zelfmanagement en eigen regie bij borstkanker AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl Mariëtte Bergmans (BVN) 1 wie staat hier? AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl 1 Definitie zelfmanagement

Nadere informatie

Seksuologie bij prostaatkanker

Seksuologie bij prostaatkanker Seksuologie bij prostaatkanker Wat kan relevante informatie zijn voor de fysiotherapeut? Dr. Jack Beck Uroloog Fellow of the European Board of Urology Medisch Seksuoloog Fellow of the European Committee

Nadere informatie

Wanneer en hoe het kind of de adolescent over de diagnose inlichten? Susanne Böhler Klinisch psychologe

Wanneer en hoe het kind of de adolescent over de diagnose inlichten? Susanne Böhler Klinisch psychologe Wanneer en hoe het kind of de adolescent over de diagnose inlichten? Susanne Böhler Klinisch psychologe Getuigenissen van ouders Seksuele voorlichting pas je ook aan de leeftijd aan. Een kind van zeven

Nadere informatie

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense

Werkinstructie benaderen intermediairs Sense Werkinstructie benaderen intermediairs Sense BIJLAGE 7 Voorbeeld van de opzet van de presentatie in PowerPoint BIJLAGE 7 VOORBEELD VAN DE OPZET VAN DE PRESENTATIE IN POWERPOINT] 1 WERKINSTRUCTIE BENADEREN

Nadere informatie

Kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van de herstelondersteunende zorg binnen de afdeling creatieve therapie van het Antoni van Leeuwenhoek

Kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van de herstelondersteunende zorg binnen de afdeling creatieve therapie van het Antoni van Leeuwenhoek Kwalitatief onderzoek naar de ervaringen van de herstelondersteunende zorg binnen de afdeling creatieve therapie van het Antoni van Leeuwenhoek Welkom Inleiding onderzoeksthema Diagnose kanker. Alles wat

Nadere informatie

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening

Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Seksualiteit bij jongeren met een (chronische) aandoening Op de polikliniek van het Universitair Kinderziekenhuis St Radboud ziekenhuis willen wij je met deze folder informatie geven over seksualiteit

Nadere informatie

Vanjezelfhouden.nl 1

Vanjezelfhouden.nl 1 1 Kan jij van jezelf houden? Dit ontwerp komt eigenlijk altijd weer ter sprake. Ik verbaas mij erover hoeveel mensen er zijn die dit lastig vinden om te implementeren in hun leven. Veel mensen willen graag

Nadere informatie

Doc 69 Liefde,seks, senior

Doc 69 Liefde,seks, senior Doc 69 Liefde,seks, senior Let s talk about seks Riët Daniel, Gezondheidszorgpsycholoog en seksuoloog, Marjolein Oerlemans huisarts, Minouche van Rumste, gynaecoloog Doelen Bewustwording Kennis hebben

Nadere informatie

Psychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks?

Psychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks? Psychosomatische fysiotherapie als hulp voor zin in seks? Jolanda Kragten Bekkenfysiotherapeut, psychosomatisch fysiotherapeut,haptonomisch werkend fysiotherapeut Zorggroep Almere, NPI 22-03-2013 Verwijzingen

Nadere informatie

Resultaten onderzoek seksualiteit

Resultaten onderzoek seksualiteit Resultaten onderzoek seksualiteit Augustus 2015 In opdracht van Way of Life en de NPV Uitgevoerd door Direct Research www.wayoflife.nl www.npvzorg.nl Conclusies Kennis Seksuele voorlichting Opvattingen

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening

Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Harteraad zorgt voor informatie over intimiteit en seksualiteit na een hartaandoening Een hartaandoening is een ingrijpende gebeurtenis. Veel zaken die vanzelfsprekend waren, staan nu op zijn kop. Naast

Nadere informatie

Oncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum

Oncologie. Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Oncologie Psychosociale begeleiding in het Oncologie Centrum Belangrijke telefoonnummers Algemeen nummer umcg (050) 361 61 61 U kunt hier ook terecht met algemene vragen over het UMCG. Bijvoorbeeld over

Nadere informatie

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs

Relatie en Intimiteit. Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Relatie en Intimiteit Ivonne van Deursen-Oomen AnneMarie Kuijs Wat hoop je vandaag mee te nemen, te horen en/of te leren? Wat is communicatie Communicatie is een proces tussen zender en ontvanger De boodschap

Nadere informatie

Praten helpt. Mieke Winants verpleegkundig counseler seksuologie NVVS

Praten helpt. Mieke Winants verpleegkundig counseler seksuologie NVVS Praten helpt Dialysepatiënten Afhankelijk. PD 4x in 24 uur HD 3x per week Seksuele problemen Libidoverlies, niet opgewonden Orgasmeproblemen Pijn bij het vrijen Erectie problemen/ Seksuele ontevredenheid:

Nadere informatie

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling

Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Seksualiteit en seksuele ontwikkeling Platform Smith Magenis syndroom 15 november 2014 - Leusden Yvonne Stoots Vanmiddag Seksualiteit Seksuele ontwikkeling Begeleiding bij seksuele ontwikkeling Seksualiteit

Nadere informatie

Naar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie

Naar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Naar de seksuoloog polikliniek Verloskunde & Gynaecologie Samen met uw behandelend arts heeft u gesproken over een bezoek aan de seksuoloog van de polikliniek Verloskunde & Gynaecologie. Misschien overweegt

Nadere informatie

Intimiteit en seks bij borstkanker

Intimiteit en seks bij borstkanker Intimiteit en seks bij borstkanker Patientenvoorlichting 28 november 2013 Jurgen Knobel, GZ-psycholoog in opleiding tot klinisch psycholoog/ seksuoloog NVVS Inhoud Draaglast en draagkracht Fasen in ziekteproces

Nadere informatie

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg

Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel en geestelijke gezondheidszorg Informatie voor cliënten Cliënten en geestelijke gezondheidszorg Slachtoffers van mensenhandel hebben vaak nare dingen meegemaakt. Ze zijn geschokt

Nadere informatie

Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort. Nationale Academie voor Media en Maatschappij

Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort. Nationale Academie voor Media en Maatschappij Doorlopende leerlijn naar thema Nationaal Media Paspoort 1 THEMA 1. Weet wat je ziet Alles wat je ziet in de media is door iemand met bepaalde bedoeling gemaakt. Deze producent wordt door allerlei dingen

Nadere informatie

Praten met je kind over seksualiteit

Praten met je kind over seksualiteit Informatie voor ouders van kinderen van 10 tot 14 jaar Praten met je kind over seksualiteit Lastig en spannend! Seks? Is mijn kind daar al aan toe? Wanneer begin je erover? Wacht je vragen af? Hoe breng

Nadere informatie

Onderzoek Veilig of niet?

Onderzoek Veilig of niet? Onderzoek Veilig of niet? 06 februari 2013 Over het onderzoek Aan dit online onderzoek, gehouden van 24 januari tot 04 februari 2013, deden 2.261 jongeren mee. Het onderzoek is gehouden in samenwerking

Nadere informatie

Dokter, ik heb kanker..

Dokter, ik heb kanker.. Dokter, ik heb kanker.. huisartsen-duodagen noordwest utrecht november 2006 Anette Pet Klinisch psycholoog-psychotherapeut Hoofd Patiëntenzorg Welmet Hudig Theoloog Therapeut Het Helen Dowling Instituut

Nadere informatie

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte

Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte Harteraad zorgt voor info over intimiteit & seksualiteit na hartaandoening of beroerte INTIMITEIT & SEKSUALITEIT NA HARTAANDOENING OF BEROERTE Inleiding Een hartaandoening of een beroerte is een ingrijpende

Nadere informatie

Je eigen gevoelens. Schaamte

Je eigen gevoelens. Schaamte Je eigen gevoelens Voor ouders, partners, broers, zussen en kinderen van mensen met een ernstig drugsprobleem is het heel belangrijk om inzicht te krijgen in de problemen van het verslaafde familielid,

Nadere informatie

Enquête intimiteit & seksualiteit Oktober 2017

Enquête intimiteit & seksualiteit Oktober 2017 Enquête intimiteit & seksualiteit Oktober 2017 Resultaten enquête intimiteit en seksualiteit De enquête is verstuurd naar 2378 online respondenten van het Ouderenpanel van het Nationaal Ouderenfonds. In

Nadere informatie

Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave

Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Workshop Seksuele opvoeding een gave (op) gave Seksuele opvoeding l 18-22 jaar oud Wat is de bagage die uw kind meegekregen moet hebben rond sekuele vorming als hij/zij volwassen is geworden? uw kind als

Nadere informatie

Intimiteit en Parkinson

Intimiteit en Parkinson + Intimiteit en Parkinson Anouk van Dillen Gezondheidszorgpsycholoog Seksuoloog NVVS + 14 februari, een mooie dag om over intimiteit te praten! + Nadruk op: - het positieve - wat wel kan - verbetering

Nadere informatie

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter)

Ondersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) ndersteuning bij de diagnose kanker (de lastmeter) De diagnose kanker kan grote impact op u en uw naaste(n) hebben. De ziekte en de behandeling kunnen niet alleen lichamelijke klachten met zich meebrengen,

Nadere informatie

Zelfmanagement en eigen regie van de oncologische patiënt. 33 e Oncologiedagen Workshop 18 november 2014 AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.

Zelfmanagement en eigen regie van de oncologische patiënt. 33 e Oncologiedagen Workshop 18 november 2014 AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr. Zelfmanagement en eigen regie van de oncologische patiënt 33 e Oncologiedagen Workshop 18 november 2014 AnneLoes van Staa PhD RN MD a.van.staa@hr.nl wie staat hier? 33 e Oncologiedagen Workshop 18 november

Nadere informatie

Komt u mij leren mijn ziekte te aanvaarden? : over psychologische ondersteuning van patiënten met darmkanker

Komt u mij leren mijn ziekte te aanvaarden? : over psychologische ondersteuning van patiënten met darmkanker Komt u mij leren mijn ziekte te aanvaarden? : over psychologische ondersteuning van patiënten met darmkanker An Lievrouw psycholoog Oncologisch Centrum UZ Gent 26 maart 2015 Uiteindelijk is het belangrijk

Nadere informatie

Nierfalen en Seksualiteit

Nierfalen en Seksualiteit Nierfalen en Seksualiteit 1 Inhoudsopgave Inleiding Seksuele problemen bij nierfalen Bij mannen en vrouwen Factoren die het seksueel functioneren kunnen beïnvloe- den Bespreekbaar maken Maatschappelijk

Nadere informatie

Psychosociale oncologische zorg. Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn

Psychosociale oncologische zorg. Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn Psychosociale oncologische zorg Afstemming en communicatie tussen eerste- en tweedelijn Psychosociale oncologische zorg binnen het st. Anna Ziekenhuis en de eerste lijn Input huidig procesverloop: Doorlopen

Nadere informatie

Zorgen rond kanker. Bij wie van ons kunt u terecht?

Zorgen rond kanker. Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij wie van ons kunt u terecht? Zorgen rond kanker Bij u is kanker geconstateerd. Tijdens of na uw ziekte kunt u te maken krijgen met situaties waar u geen raad mee weet, ook wanneer

Nadere informatie

De Lastmeter. Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie

De Lastmeter. Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie 00 De Lastmeter Hoeveel last heeft u van problemen, klachten en zorgen? Oncologie 1 Kanker is een ziekte die uw leven ingrijpend kan verstoren. De ziekte en behandeling kunnen niet alleen lichamelijke

Nadere informatie

Seksuele vorming: gave (op-)gave

Seksuele vorming: gave (op-)gave Seksuele vorming: gave (op-)gave De Wegwijzer Oosterwolde, 28 januari 2016 Mieneke Aalberts-Vergunst Programma Introductie Stellingen De wereld om ons heen Onze opvoeding Seksualiteit Het Bijbelse beeld

Nadere informatie

Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig?

Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig? Doneerjeervaring.nl Generieke rapportage van de peiling Als je niet meer beter wordt, wat heb je dan nodig? Finale versie 4 oktober 2018 Inleiding Jaarlijks krijgen duizenden mensen met kanker te horen

Nadere informatie

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg

Als je weet dat je niet meer beter wordt. Palliatieve zorg 00 Als je weet dat je niet meer beter wordt Palliatieve zorg Het is moeilijk voor u en uw naasten om te horen dat u niet meer beter wordt. Er is geen genezing meer mogelijk voor uw ziekte. Maar er is nog

Nadere informatie

Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland

Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Bespreken van prognose en einde van het leven op hartfalenpoli s in Zweden en Nederland Martje van der Wal m.h.l.van.der.wal@umcg.nl Achtergrond Behandeling van (systolisch) hartfalen verbeterd Medicatie

Nadere informatie

NEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH)

NEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) NEDERLANDSE SAMENVATTING (SUMMARY IN DUTCH) Dit proefschrift beschrijft vijf empirische studies, waarvan drie studies gericht zijn op het in kaart brengen van diverse aspecten van de seksuele gezondheid

Nadere informatie

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten

Chronisch nierlijden en seksualiteit. informatie voor patiënten Chronisch nierlijden en seksualiteit informatie voor patiënten CHRONISCH NIERLIJDEN EN SEKSUALITEIT 3 WAT IS SEKSUALITEIT? 4 SEKSUELE PROBLEMEN EN HUN OORZAKEN 4 PROFESSIONELE HULP? 6 CONTACTGEGEVENS 7

Nadere informatie

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1

B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 B a s S m e e t s w w w. b s m e e t s. c o m p a g e 1 JE ONBEWUSTE PROGRAMMEREN VOOR EEN GEWELDIGE TOEKOMST De meeste mensen weten heel goed wat ze niet willen in hun leven, maar hebben vrijwel geen

Nadere informatie

Kanker is niet voor watjes

Kanker is niet voor watjes Kanker is niet voor watjes SPKS 22 september 2018 2 ele Helen Dowling Instituut Mensen met kanker en hun naasten helpen de ziekte emotioneel te verwerken specialistische psychologische zorg (1100 cliënten

Nadere informatie

De rol van de huisarts in de nazorg voor de oudere kankerpatiënt: gewone of bijzondere patiënten? dr. Marjan van den Akker

De rol van de huisarts in de nazorg voor de oudere kankerpatiënt: gewone of bijzondere patiënten? dr. Marjan van den Akker De rol van de huisarts in de nazorg voor de oudere kankerpatiënt: gewone of bijzondere patiënten? dr. Marjan van den Akker Opbouw Wat betekent nazorg in de eerste lijn? Ervaringen en ideeën van huisartsen

Nadere informatie

Aseksualiteit. ellen.vanhoudenhove@ugent.be

Aseksualiteit. ellen.vanhoudenhove@ugent.be ellen.vanhoudenhove@ugent.be Inhoud Wat is aseksualiteit? als seksuele oriëntatie? Kenmerken van aseksuele personen Identiteitsontwikkeling en coming-out Vooroordelen en moeilijkheden Hulpbehoefte Aseksuele

Nadere informatie

Voeding en zelfmanagement

Voeding en zelfmanagement Voeding en zelfmanagement Tips &Tricks voor de verpleegkundige Nicolien van Rooij oncologieverpleegkundige / trainer / care consulent Noord Holland Isabelle Royer oncologieverpleegkundige / care consulent

Nadere informatie

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk

Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Dé 14 fundamentele stappen naar geluk Van de Amerikaanse psycholoog Michael W. Fordyce 1. Wees actief en ondernemend. Gelukkige mensen halen meer uit het leven omdat ze er meer in stoppen. Blijf niet op

Nadere informatie