Inhoud INLEIDING NOMINATIES WINNAAR FLEX NIET UIT NOODZAAK, MAAR UIT GIERIGHEID EISEN

Transcriptie

1

2 Inhoud INLEIDING NOMINATIES WINNAAR FLEX NIET UIT NOODZAAK, MAAR UIT GIERIGHEID EISEN

3 INLEIDING Terwijl de winsten van werkgevers steeds hoger worden, werken steeds meer jongeren met een flexcontract. Daardoor weten ze niet hoeveel ze per maand kunnen verdienen, hoeveel uur ze kunnen werken en of ze überhaupt na een tijdje nog werk hebben. Steeds minder jongeren kunnen financieel op eigen benen staan. Door de invoering van het schuldenstelsel bouwen jongeren torenhoge studieschulden op en door het jeugdloon hebben jongvolwassenen moeite om een eigen bestaan op te bouwen. ROOD, jong in de SP is in 2017 een campagne gestart om flexwerk terug te dringen, omdat jongeren de kans moeten krijgen op een goede toekomst en waardering verdienen voor het werk dat ze doen. De Flextremist van het jaar 2017-verkiezing is in het leven geroepen om de meest gierige werkgever van Nederland aan de schandpaal te nagelen en onder druk te zetten om jongeren fatsoenlijke werkomstandigheden en een toekomst te bieden. De afgelopen tijd sprak ROOD met honderden jongeren over hun werk, inkomen en hun toekomst. Hieruit kwamen drie grote flextremisten prominent naar voren: McDonald s, Randstad en Albert Heijn. Een vierde flextremist werd later nog genomineerd: bezorgbedrijf Deliveroo. In dit juryrapport presenteren wij de winnaar van de titel Flextremist van het Jaar ROOD sluit af met een aantal politieke eisen om de uitbuiting van jonge werkenden te stoppen. De jury, Bart van Kent SP-Tweede Kamerlid Bastiaan Meijer Voorzitter FNV Jong Lisa de Leeuw Voorzitter ROOD, jong in de SP

4 NOMINATIES Eind september 2017 werd de Flextremist van het Jaar-verkiezing afgetrapt door ROOD, jong in de SP in Den Haag. Er werden toen meteen drie grote bedrijven genomineerd: McDonald s, Randstad en Albert Heijn. Dit gebeurde op basis van gesprekken met honderden jongeren daaraan voorafgaand, waaruit bleek dat dit grote flextremisten zijn. Vanaf eind september 2017 kon er online op de drie genomineerden gestemd worden en konden jongeren ook hun eigen baas toevoegen bij de nominaties. Er zijn ongeveer 400 stemmen uitgebracht. Andere zelf ingebrachte nominaties zijn PostNL, Jumbo, Deliveroo, Action, Zara, Hoogvliet, Dirk van de Broek en Kruidvat. Dit laat zien dat het probleem zich niet beperkt tot een aantal bedrijven. Begin december werd het bezorgbedrijf Deliveroo vanuit de opgerichte vakbond de Riders Union officieel genomineerd voor de verkiezing. Er zijn veel verschillende redenen gegeven voor de nominaties. Uit die redenen valt een aantal conclusies te trekken. Allereerst werden er een aantal algemene opmerkingen gemaakt over flexwerk. Mensen geven vaak aan dat ze het gevoel hebben uitgebuit te worden of dat er misbruik van ze wordt gemaakt, terwijl ze wel hard werken. Een aantal specifieke klachten kwamen vaak terug: te lage lonen uitbuiting van personeel. Lage lonen, overwerk dat niet wordt uitbetaald overwerk structureel niet uitbetalen, houdt zich niet aan cao, onzekerheid over uren en salaris ze doen niet aan vaste contracten of uren... een vriendin van mij werkt zich uit de naad daar maar vaste uren ho maar en het altijd moeten klaarstaan voor je baas mensen moeten altijd op ieder moment klaarstaan om in dienst te komen. Ook noemden velen de grote winsten van de werkgevers die daartegenover staan een bedrijf die zoveel winst maak moet zijn medewerkers meer zekerheid bieden. Bij Randstad werd vaak de reden gegeven dat de uitzendbranche in zijn algemeenheid het probleem van flexwerk in stad houdt en aanjaagt: de uitzendbranche is de grote winnaar van kortdurende contracten. Uiteindelijk heeft de jury uit alle nominaties Deliveroo als winnaar gekozen. Hieronder wordt deze beslissing toegelicht.

5 WINNAAR De winnaar van de eerste verkiezing van Flextremist van het Jaar is het bezorgbedrijf Deliveroo. Deliveroo is van plan om per 1 januari 2018 zijn medewerkers niet langer in loondienst te laten werken, maar via een ZZP-constructie. Dit betekent voor de medewerkers dat: - Je niet meer per uur betaald wordt, maar per bezorging. Deliveroo bepaalt dit bedrag en kan dit ook zomaar verlagen. - Je bent overal zelf verantwoordelijk voor: een verzekering, veiligheidsmateriaal, opgaves bij de Belastingdienst, pensioen- en ziekteverzekering en je eigen spullen. - De overeenkomst met een ZZP-er kan zonder opgaaf van reden op elk moment door Deliveroo worden opgezegd. - Je kan niet werken wanneer je wil, maar alleen wanneer Deliveroo daar toestemming voor geeft. En Deliveroo is niet verplicht jou werk aan te bieden. De jury concludeert dat de arbeidspositie van bezorgers bij Deliveroo hierdoor zodanig onzeker wordt, dat het bedrijf met recht de titel verdient. De werkgever verschuift alle risico s volledig van zichzelf naar de bezorgers. Bovendien werkt Deliveroo in andere landen al volgens eenzelfde soort constructie en daar is te zien dat bezorgers vaak onder het minimumloon werken, iets wat bezorgers in Nederland ook vrezen dat gaat gebeuren. FEITJES Deliveroo zit niet alleen in Nederland, maar nog in acht andere landen. In het Verenigd Koninkrijk en Australië heeft Deliveroo al meerdere aanklachten aan zijn broek wegens onderbetaling (onder het minimumloon) en onveiligheid. Rond hetzelfde moment dat bezorgers in Londen staakten en actievoerden voor een leefbaar loon en betere arbeidsomstandigheden, verdubbelde de CEO van Deliveroo Will Shu zijn salaris. In Nederlandse media verkondigde Philip Padberg van Deliveroo dat de maaltijdbezorgers verzekerd blijven voor schade, ongevallen en aansprakelijkheid. Dit bleek een leugen.

6 VERHALEN VAN RIDERS Ik begon met werken bij Deliveroo in januari 2017, nadat een vriend die bezorgt in Haarlem had verteld over hun flexibele system. Op dit moment werk ik tussen de 4 en 8 uur per week, omdat ik niet veel tijd heb naast mijn studie. Sinds januari heb ik zo n 1400 kilometer gefietst, wat nog weinig is vergeleken met veel andere bezorgers. Ik ben tegen het ZZP-systeem dat Deliveroo wil invoeren. De belastingen die wij betalen zullen omhoogschieten, we zullen nog minder verzekering hebben en we zullen nog minder betaald krijgen. Er wordt ons verteld dat we in het nieuwe systeem meer geld zullen gaan verdienen, omdat je wordt betaald per bezorging. In de praktijk betekent dit alleen meer geld als je nauwelijks werkt. De mensen die bijna fulltime werken, zullen veel minder gaan verdienen. We doen werk dat niet altijd gewaardeerd wordt, vaak in slecht en soms in vreselijke weersomstandigheden en we krijgen er bijna niks voor. - Anoniem, 18 jaar Ik ben begonnen met werken voor Deliveroo in januari Ik had ontslag genomen bij mijn vorige baan, omdat ik klaar was met de verkoopindustrie en omdat ik recentelijk een nieuwe racefiets had gekocht, was ik op zoek naar een baan in Amsterdam waar je voor moest fietsen. Ik werk ongeveer 30 uur in de week, de ene week meer en de andere week minder, afhankelijk van mijn andere verantwoordelijkheden. Tot een paar maanden geleden, was mijn ervaring geweldig; ik was zeker van mijn aantal uren in de week, ik was een lead rider (supervisor) en ik verdiende wat extra geld en aanzien met extra taken. Toen begonnen er dingen te veranderen. Een voor een werden mijn extra taken ingetrokken en ook de zekerheid van het aantal uren dat ik per week werd ingeroosterd verdween. Ik heb ook het gevoel dat het moeilijker is geworden om je stem te laten horen. Eerst kon je gewoon het kantoor binnenlopen als je een vraag of een probleem had of een nieuwe jas wilde, maar nu gaat het via formulieren, roosters en een zooi aan bureaucratische onzin. Ik vind de plannen voor de ZZP-constructie oplichterij. Ik heb al moeite om rond te komen en de mensen die zeggen dat we meer gaan verdienen, zijn leugenaars. De extra kosten voor ons zijn krankzinnig, om nog maar niet te spreken over de risico s. Het is bijna 2 jaar geleden dat ik begon met werken voor Deliveroo, en ik snap dat een vast contract niet de beste optie is, maar op dit moment voelt het alsof alle inspanning die ik in mijn baan steek gewoon wordt weggelachen en in de prullenbak gegooid. - Anoniem, 22 jaar -

7 FLEX NIET UIT NOODZAAK, MAAR UIT GIERIGHEID DRIE MYTHES OVER FLEX FLEXWERK ZOU GOED ZIJN VOOR DE ECONOMIE. Flexwerk is slecht voor de innovatie van bedrijven. Werknemers die maar een paar maanden bij een bedrijf kunnen werken, bouwen een minder goede band op met hun collega s en het bedrijf waar ze werken, waardoor ze vaak minder betrokken zijn. Als je niet zeker weet of je lang bij je werkgever mag blijven, laat je het wel na om te veel kritiek te leveren op de gang van zaken, of met nieuwe ideeën te komen: je wilt er in eerste instantie voor zorgen dat je mag blijven. JONGEREN ZOUDEN GRAAG FLEXIBEL WILLEN ZIJN. Flexcontracten worden vaak gekoppeld aan vrijheid voor de werknemers. Maar nulurencontracten, oproepcontracten en het soort contract dat Deliveroo straks aanbiedt, zorgen juist helemaal niet voor vrijheid. Je moet altijd klaarstaan om te werken. Daarnaast zijn de lonen voor flexwerkers gemiddeld een stuk lager dan voor vaste werknemers, waardoor het nog moeilijker wordt om een goed bestaan op te bouwen. Doordat vooral jongeren flexcontract op flexcontract gestapeld krijgen, is het voor hen veel lastiger om een pensioen op te bouwen of een hypotheek te krijgen. Ook is hun kans op werkloosheid en armoede drie keer zo groot als bij vaste werknemers. Uit onderzoek is gebleken dat 90 procent van de jongvolwassenen tot 35 jaar een vast contract wil. FLEXWERK ZOU NOODZAKELIJK ZIJN, ANDERS KUNNEN WE NIET CONCURREREN. Nederland is een van de Europese koplopers als het gaat om flexwerk. In andere Europese landen wordt flexwerk minder ingezet. De toename van flexcontracten is dan ook geen onvermijdelijk verschijnsel. Daarbij komt dat de exportgerichte sectoren in Nederland juist minder gebruik maken van flexcontracten dan op het binnenland gerichte sectoren, waardoor het argument dat flex noodzakelijk is voor internationale concurrentie onzin blijkt te zijn. Daarnaast kent flexwerk veel hierboven genoemde nadelen voor innovatie binnen een bedrijf, waardoor de internationale concurrentiepositie juist zwakker wordt! DRIE FEITEN OVER FLEX JONGEREN KUNNEN STEEDS MINDER OP EIGEN BENEN STAAN. Nog maar 25 procent van de 20- tot 25-jarigen kan zelfstandig rondkomen, blijkt uit onderzoek van het CBS (Centraal Bureau voor Statistiek). Dit was rond het jaar 2000 nog 45 procent. DE WINSTEN VAN GROTE BEDRIJVEN NEMEN STEEDS MEER TOE. Uit onderzoek van het CPB (Centraal Planbureau) en het CBS blijkt dat grote bedrijven bijna twee keer zoveel winst maken als 15 tot 20 jaar geleden. Bedrijven houden meer geld over, terwijl werkenden steeds minder krijgen. Bedrijven gebruiken hun winsten vooral om te sparen en uit te keren aan hun aandeelhouders, in plaats van het te gebruiken om te investeren of om de lonen van hun werknemers te verhogen. Een verbeterde koopkracht van werknemers zou ervoor zorgen dat het geld weer gaat rollen, en dat is juist goed voor de economie. VAST WERK IS GOED VOOR DE WERKNEMER, HET BEDRIJF ÉN DE ECONOMIE. Met een vast contract ervaren mensen waardering voor het werk dat ze doen. Daardoor worden werknemers loyaler en kunnen werkgevers investeren in scholingen en trainingen. Dat zorgt er weer voor dat de arbeidskrachten meer, beter en sneller kunnen produceren. Daarnaast ontstaat de mogelijkheid tot innovatie juist wanneer werknemers zich betrokken voelen bij hun werk. Vast werk is daarom niet alleen goed voor de onderlinge band op de werkvloer, maar ook voor de economie als geheel.

8 DE EISEN VAN ROOD, JONG IN DE SP Flexwerk is geen noodzaak, maar gierigheid. Werkgevers en hun aandeelhouders stoppen de winsten die alleen maar kunnen worden gemaakt door de inzet van tienduizenden hardwerkende Nederlandse jongeren in hun eigen zak. Ze kunnen ermee wegkomen omdat Nederland geregeerd wordt door rechtse kabinetten die de belangen van werkgevers en aandeelhouders vooropstellen, en niet die van jongeren. De enige manier om daar verandering in te brengen, is door een machtige beweging op te bouwen die flex terugdringt. ROOD, jong in de SP bouwt aan zo n beweging. ROOD heeft drie eisen om ervoor te zorgen dat de toekomst van jongeren voorop komt te staan in plaats van de gierigheid van de werkgevers en aandeelhouders: MAAK EEN EINDE AAN NUL-URENCONTRACTEN. Niemand werkt nul uur en niemand kan rondkomen van nul uur werken. Een belangrijke stap om de positie van jongeren op de arbeidsmarkt te verbeteren, is daarom om nulurencontracten (oftewel nul-eurocontracten ) te verbieden. FLEXWERK MOET VOOR WERKGEVERS DUURDER WORDEN EN VAST WERK GOEDKOPER. Alles dat flexibel is in de wereld, is duurder: je vraagt er namelijk meer van. Bij werk in Nederland is dat niet zo. Dat is gek. Door vast werk goedkoper en flexwerk duurder te maken, maken we vaste contracten weer de norm. Flexwerk maken we duurder met een bungelboete. Vast werk maken we goedkoper door de WW-premie, die werkgevers betalen wanneer een arbeidskracht ziek wordt, te verlagen. Dat betekent niet dat jongeren nog makkelijker ontslagen mogen worden een diep gekoesterde wens van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Een jongere die zijn werk goed doet, mag niet zomaar op straat worden gezet. GEEF ZEKERHEID, EEN GOEDE TOEKOMST EN WAARDERING VOOR HET WERK DAT JONGEREN DOEN. Zonder het harde werk van jongeren kunnen werkgevers niet zulke dikke winsten maken. Daarvoor verdienen jongeren waardering. Die waardering uit zich in zekerheid: een goed salaris, een einde aan het jeugdloon en geen angst om zomaar op straat te worden geknikkerd. Alleen op die manier krijgen jongeren de mogelijkheid een goede toekomst op te bouwen. EISEN DELIVEROO Daarnaast ondersteunt ROOD de eisen van Deliveroo riders, georganiseerd in de Riders Union: Deliveroo draait de ZZP-constructie terug Deliveroo houdt zich aan de cao Deliveroo richt een echte ondernemingsraad op Deliveroo geeft zekerheid op de lange termijn, door middel van vaste contracten