Zekerheid, koopkracht en kwaliteit voor alle werkenden

Transcriptie

1 Werkenden op één Zekerheid, koopkracht en kwaliteit voor alle werkenden Introductie De FNV stelt jaarlijks een nieuwe arbeidsvoorwaardenagenda op, waarin de bond aangeeft welke afspraken ze wil maken in het komende cao-seizoen. Werkenden zijn de motor waar onze economie op draait. Werkgevers erkennen dit helaas niet voldoende en zien werkenden nog te vaak als een knop waar ze aan kunnen draaien. Het wordt de hoogste tijd dat werkgever werkenden weer op één gaan zetten zodat ook zij de vruchten van hun werk kunnen plukken. In 2019 zijn er daarom drie belangrijke punten om te realiseren. Samen met de leden gaat de FNV knokken voor meer zekerheid, meer koopkracht én meer kwaliteit van werk. De economie van Nederland zit weer in de lift en de werkloosheid daalt. Voor het eerst sinds 2009 is de groei van het aantal vaste banen groter dan die van het aantal flexibele banen. Afgelopen jaar is de FNV er op meerdere plekken in geslaagd om goede afspraken te maken waarmee meer werkenden een vaste baan hebben gekregen. Zo hebben we op Schiphol bijvoorbeeld voor elkaar gekregen dat 150 uitzendkrachten in vaste dienst worden genomen. Nu is het tijd om door te pakken. De FNV wil dat werkgevers gaan investeren in werknemers en zich weer verantwoordelijk voor hen gaan voelen. Dat is hard nodig, want werknemers profiteren veel te weinig mee van de economische groei. Sterker, bedrijven concurreren nog steeds flink op arbeidsvoorwaarden in hun zucht naar meer winst, zodat de race naar beneden door blijft gaan. De grote winsten gaan naar aandeelhouders en de top, terwijl er onvoldoende geïnvesteerd wordt in degenen die het werk verrichten. De concurrentie op arbeidsvoorwaarden legt niet alleen een grote druk op lonen maar zorgt ook voor onzekerheid en hogere werkdruk. Werkgevers lijken steeds minder verantwoordelijkheid te nemen voor de mensen die voor ze werken. Dit zien we terug in het grote aantal onzekere banen, in de opkomende platformeconomie en bij schijnzelfstandigheid. Naast echte zelfstandig ondernemers zijn er namelijk steeds meer mensen die als schijnzelfstandige voor één werkgever vaste werkzaamheden moeten uitvoeren omdat de werkgever ze niet in loondienst wil nemen. Aan de ZZP er die pakketjes bezorgt of aan de fietskoerier wordt flink verdiend. De verantwoordelijkheden die bij het werkgeverschap horen worden echter niet genomen. Hierdoor verliezen pakketbezorgers en fietskoeriers het basisniveau van bescherming dat zij in een reguliere arbeidsrelatie wel zouden hebben, zoals pensioensopbouw en verzekeringen tegen werkloosheid of arbeidsongeschiktheid. Om zoveel mogelijk winst te kunnen maken proberen werkgevers de cao te omzeilen. In het verleden was iedereen die aan een product meewerkte in dienst bij hetzelfde bedrijf en viel onder dezelfde cao. Vandaag de dag wordt het werk steeds vaker opgeknipt in kleinere stukken, verdeeld over meerdere bedrijven en in steeds complexere ketens. Al die afzonderlijke pakketjes werk vallen onder andere cao s of regelingen. Ook op één werkvloer zien we dat collega s die hetzelfde werk verrichtten verschillend beloond worden omdat ze in dienst zijn bij verschillende werkgevers of opdrachtgevers. Bijvoorbeeld doordat ze via een uitzendbureau werken. Hierdoor worden collega s elkaars concurrenten gemaakt. De race naar beneden ten koste van werknemers is geen natuurwet maar het gevolg van keuzes die politiek en werkgevers maken en van de manier waarop onze economie is georganiseerd. Het is de hoogste tijd om het tij te keren zodat werkenden weer de vruchten van hun arbeid gaan plukken en hun rechtvaardige deel van de economische groei en welvaart krijgen. De FNV wil dat werkgevers 1

2 hun rol serieus nemen, met alle verantwoordelijkheden die bij het werkgeverschap horen. Dat betekent zij investeren in vast personeel, dat onder gelijke arbeidsvoorwaarden werkt. Dan zijn collega s niet elkaars concurrenten en dan kan íedereen pensioen en sociale verzekeringen opbouwen. Daarnaast willen we ook aanbesteden goed regelen zodat mensen hier niet de dupe van worden, aan het werk kunnen blijven en de werkdruk niet steeds hoger wordt. Voorkomen moet worden dat banen verder worden uitgehold. Sterke vakbond nodig De trend dat werkgevers geen verantwoordelijkheid meer willen nemen voor iedereen die in de keten meewerkt aan een product of dienst wil de FNV keren. Werknemers dienen gelijk behandeld te worden door de werkgever of opdrachtgever, ongeacht contractvorm of cao. Iedereen die bijdraagt aan een product of dienst hoort van de opbrengsten daarvan te profiteren. Om ervoor te zorgen dat cao-afspraken er op gericht zijn dat iedereen erbij hoort en gelijk wordt behandeld door de werkgever vindt de FNV het belangrijk dat alle werkenden een stem hebben aan de onderhandelingstafel. Als we er in slagen meer mensen te betrekken bij de onderhandelingen, kunnen we tot betere resultaten komen. Dat zagen we afgelopen jaar bijvoorbeeld bij de post waar de werkgever haar verantwoordelijkheden ontliep en pakketsorteerders door middel van uitzendconstructies onderbetaalde. De FNV is er daar samen met de leden in geslaagd de afspraak te maken dat uitzendkrachten voortaan gelijk loon voor gelijk werk krijgen. Alleen als werkenden zich organiseren in de vakbond kunnen ze samen een vuist maken om de balans tussen winst en arbeidskosten te herstellen. Versterken op de werkvloer en goede vakbondsfaciliteiten zijn daarom noodzakelijk. We gaan samen het gevecht aan om te zorgen dat werkenden niet meer tegen elkaar worden uitgespeeld en iedereen zijn rechtvaardige deel van de winst krijgt. Werkenden verdienen echte banen waar je van kan leven en waarbij je kan rekenen op een zeker inkomen. Banen met zekerheid, koopkracht en kwaliteit. Speerpunten arbeidsvoorwaardenagenda 1. Zekerheid voor alle werkenden Onderzoeken wijzen uit dat 9 op de 10 Nederlanders het liefst een vaste baan heeft, óók jongeren. Een vaste baan biedt zekerheid en geeft een gevoel van waardering. Desondanks heeft Nederland inmiddels de schaamtevolle titel van Europees kampioen flexwerken achter haar naam staan. Momenteel zijn er circa twee miljoen werknemers die werken op basis van een flexibele arbeidsrelatie. Samen met ruim een miljoen ZZP ers vormen zij inmiddels 35 procent van alle werkenden in Nederland. Onzeker werk is veelkoppig monster Onzeker werk komt in vele gedaanten voor. Het kan gaan om werk met tijdelijke contracten of om uitzendconstructies die elk moment afgelopen kunnen zijn. In bijvoorbeeld de detailhandel maken werkgevers veel gebruik van min-max contracten. Aan het begin van de maand weten winkelmedewerkers niet hoeveel uur ze die maand kunnen werken en dus ook niet of ze die maand genoeg geld verdienen. Een baan ernaast lukt niet omdat volledige beschikbaarheid wordt geëist en roosters pas laat bekend zijn. Onzekere roosters en opgedeelde diensten, waarbij een enorme flexibiliteit van werknemers wordt verwacht, maken het bovendien lastig werk en privé te combineren of meerdere kleine deeltijdbanen te stapelen om zo een leefbaar inkomen te verdienen. Onzeker werk zorgt ervoor, dat je leven in de wachtstand staat. Zeker voor jongeren heeft dit grote 2

3 consequenties. Belangrijke beslissingen als een huis kopen of aan kinderen beginnen worden noodgedwongen uitgesteld. Flexwerk als verdienmodel Flexwerk was ooit bedoeld voor het opvangen van piek en ziek maar wordt in de praktijk misbruikt als verdienmodel waarmee werkgevers hun risico s eenzijdig afwentelen op de flexwerker. Eigenlijk zegt de werkgever daarmee: jullie horen er niet bij. Door flexwerkers in de laagste loonschalen te houden, niet of nauwelijks bij te dragen aan de pensioensopbouw van flexwerkers en door caoafspraken te omzeilen wordt het werk zo goedkoop mogelijk georganiseerd. Constructies om sociale premies te drukken en zo de kosten laag te houden, zoals het inhuren van schijnzelfstandigen, leggen bovendien een bom onder het socialezekerheidsstelsel. In de scheepsbouw ontslaan bedrijven die de afgelopen jaren winsten maakten nu hun eigen lassers en plaatwerkers en stappen massaal over op goedkope schijnconstructies met arbeidsmigranten (A1/ET). Er worden geen schepen meer gebouwd op een cao-uurtarief en werven beconcurreren elkaar door zo weinig mogelijk premies af te dragen op loonkosten. Ook bij de (pakket)post zien we steeds meer schijnzelfstandigen. Deze bezorgers werken vaak voor één opdrachtgever en zijn volledig afhankelijk van deze partij. Feitelijk zijn het werknemers die onder de cao zouden moeten vallen. Ze werken op stukloon en verdienen daarmee vaak onder het minimumloon. Niet alleen werknemers maar ook de Nederlandse samenleving loopt miljarden mis door de doorgeschoten flexibilisering. Twee doorslaggevende redenen voor de FNV om er stevig op in te zetten dat vaste medewerkers en flexwerkers gelijk behandeld worden door hun werkgevers. Meer zekerheid Werkenden verdienen meer zekerheid over hun baan en inkomen, en meer zeggenschap over hun werktijden. Wij willen dat structureel werk wordt uitgevoerd door werknemers met vaste contracten. Bij regulier werk hoort een arbeidsovereenkomst, schijnopdrachtgeverschap (dat leidt tot schijnzelfstandigheid) moet een halt worden toegeroepen. De flexibele schil moet omlaag door meer werknemers in vaste dienst te nemen. Dit biedt niet alleen meer zekerheid en daarmee ook meer toekomstperspectief voor werkenden maar zorgt ook voor een eerlijke verdeling van risico s en kosten. Collega s, geen concurrenten Iedere werkende hoort gelijk behandeld te worden door de werkgever: bij gelijk werk horen gelijk loon en gelijke arbeidsvoorwaarden, waaronder ook het pensioen. De FNV gaat komend seizoen nadrukkelijk inzetten op een inclusieve cao die voor alle werkenden geldt. Dit seizoen gaan we flexwerkers nadrukkelijk betrekken bij de cao-onderhandelingen. We willen de trend keren dat werkgevers geen verantwoordelijkheid voor hun werknemers nemen waardoor steeds meer werkenden buiten de cao vallen en collega s concurrenten van elkaar worden gemaakt. Alleen samen kunnen we een sterke vuist maken en onze agenda voor echte banen en een eerlijk deel van de winsten realiseren. Iedereen die werkt dient daar een fatsoenlijk loon voor te verdienen, werken zonder loon wil de FNV dan ook uitbannen. Garantiebanen De FNV vindt het belangrijk dat werknemers met een arbeidshandicap volwaardig en gelijkwaardig mee kunnen draaien op de arbeidsmarkt met een baan die hen voldoende zekerheid biedt. Ook in 2019 willen we daarom afspraken met werkgevers maken om te zorgen dat er voldoende 3

4 garantiebanen voor mensen met een arbeidsbeperking worden gerealiseerd. Vooral bij de overheid, die in aantallen gerealiseerde garantiebanen sterk achterblijft, is hier nog een inhaalslag nodig. Garantiebanen moeten echte banen zijn, bij de werkgever zelf in dienst, waar tenminste het minimumloon wordt verdiend en waar voldoende budget voor goede begeleiding is. Wat willen we? Meer afspraken over de doorstroom van onzekere naar vaste contracten zodat werkenden weer kunnen rekenen op zekerheid, een goed sociaal vangnet en een fatsoenlijke pensioenregeling. Flexwerk is bedoeld om ziek en piek op te vangen, de enige acceptabele contractvorm voor dit flexwerk is een uitzendcontract (dus geen payrolling, contracting etc.). Het omzetten van kleine contracten, oproepcontracten, nul-urencontracten en kleine diensten in grotere contracten en langere diensten die meer bestaanszekerheid en een betere werk- privé balans bieden. Alle werkenden binnen de keten- ongeacht contractvorm of cao- betrekken bij de caoonderhandelingen, daarom wil de FNV toegang tot de werkvloer en het recht met alle werkenden te mogen communiceren over de inzet en onderhandelingen. Minimaal één voorstel in onze cao inzet dat door flexwerkers is aangedragen De cao van de inlener moet van toepassing zijn op alle werknemers die binnen het bedrijf werken zodat collega s gelijk beloond worden. 2. Meer koopkracht De Nederlandse economie groeit alweer een paar jaar flink maar werkenden zien daar in hun inkomen verhoudingsgewijs te weinig van terug. Terwijl hun maandelijkse lasten, zoals woon- en zorgkosten, wél fors blijven stijgen. Mensen met lage- en middeninkomens hebben steeds minder te besteden en bedrijven eigenen zich een almaar groter deel van de koek toe. Dat investeren ze vaak niet terug in het bedrijf; de aandeelhouders zijn de enigen die er beter van worden. De Arbeidsinkomensquote (AIQ), het deel van de economische koek dat naar werkenden gaat, daalt al decennia. Omdat werkgevers de cao te duur vinden verzinnen ze steeds nieuwe constructies om de cao te omzeilen en zo de arbeidskosten zo laag mogelijk te houden. De FNV heeft het afgelopen jaar in veel cao s loonafspraken weten te realiseren die tot een substantiële inkomensverbetering van alle werknemers hebben geleid. Bijvoorbeeld bij de thuiszorg en ouderenzorg waar onze leden een loonsverhoging van 4% hebben weten te realiseren. Daar zijn we trots op. Er is echter meer nodig om de al decennia dalende AIQ weer te laten stijgen en tot een eerlijke verdeling van lonen en winsten te komen. Werkenden zijn de spil van de economie en horen hun eerlijke deel te krijgen. Lonen omhoog Vanuit de rechtvaardigheidsgedachte dat iedereen moet kunnen meeprofiteren van de gestegen welvaart, niet alleen bedrijven en hun aandeelhouders, vindt de FNV dat de lonen fors omhoog moeten. Hogere lonen leiden tot een verhoogde koopkracht en dit is goed voor het welzijn van werknemers. Maar er zijn nog andere argumenten die pleiten voor hogere lonen. De extra bestedingen die gepaard gaan met stijgende koopkracht zijn goed voor de economie. Een krachtige economie is immers gebaat bij koopkracht. Als mensen meer geld hebben om producten te kopen of diensten af te nemen creëren ze daarmee meer vraag naar werk. Daarnaast kunnen de verhoogde inkomstenbelastingen die door stijgende lonen worden verkregen een positieve bijdrage leveren aan de schatkist. Helaas wordt arbeid in Nederland zwaarder belast dan kapitaal. De FNV wil hogere lonen, zodat het deel dat werknemers in hun portemonnee terugzien van economische voorspoed groeit. 4

5 Beloningsverschillen verkleinen Terwijl de topinkomens al jaren een flinke stijging laten zien, blijven lage- en middeninkomens achter en groeit de ongelijkheid. De groep werkende armen, werkenden die niet of amper kunnen rondkomen van hun loon, wordt steeds groter. Ook is er nog altijd sprake van forse beloningsverschillen tussen vrouwen en mannen. Vrouwelijke collega s verdienen soms minder voor hetzelfde werk dan hun mannelijke collega s. In sectoren waar veel vrouwen werken zien we bovendien dat er structureel lagere lonen worden betaald. De FNV wil hier verandering in brengen. Vrouwen en mannen dienen gelijk te worden beloond en werkenden verdienen een salaris waar ze ook echt van kunnen leven. Daarom wordt er ingezet op het verhogen van de laagste loonschalen zodat werknemers tenminste 130% van het wettelijk minimumloon (WML) verdienen. Flexwerkers die vaak van werkgever wisselen worden telkens in de laagste loonschaal ingedeeld. De FNV wil dat ook zij voortaan op basis van ervaring worden ingeschaald. Zo komen we tot een eerlijkere verdeling van de welvaart en zorgen we dat alle werknemers in een welvarend land als Nederland fatsoenlijk rond kunnen komen van hun salaris. Hogere uurtarieven voor ZZP ers Ten slotte zet de FNV samen met ZZP ers in op hogere uurtarieven voor zelfstandigen. Mensen die als zelfstandige werken houden vaak geen geld meer over voor pensioen- en arbeidsongeschiktheidsverzekeringen. Dit zet het socialezekerheidsstelsel onder druk omdat er minder premies worden betaald en zorgt voor verdere concurrentie op lonen en arbeidsvoorwaarden. Zo zien we in de journalistiek een enorme toename van (schijn)zelfstandigen die elkaar beconcurreren, met alle gevolgen van dien voor hun tarieven. Jonge journalisten werken soms voor 13 cent per woord. Dit betekent dat het uurloon vaak zelfs onder het minimumloon ligt. Wat willen we? Een stevige loonsverhoging van 5 procent waarmee we de trend van de dalende AIQ keren en ervoor zorgen dat werkenden hun eerlijke deel van de winsten krijgen. Daar waar meer ruimte zit eisen we meer. Beloningsverschillen verminderen en zorgen dat alle werkenden een loon verdienen waar ze van kunnen leven, bijvoorbeeld door het verhogen van de laagste loonschalen tot 130% WML, het schrappen van de laagste loonschalen of daar waar het substantieel effect heeft een bodem van 100 euro per maand af te spreken. Iedereen, dus ook flexwerkers, inschalen op basis van ervaring. Ook ervaring die bij andere werkgevers/ opdrachtgevers is opgedaan telt mee. Afspraken in de cao maken die ongelijke beloning tussen vrouwen en mannen opheffen. 3. Kwaliteit van werk en gezond richting het pensioen De FNV vindt dat werkenden recht hebben op kwalitatief goed en veilig werk. Werk waar zij gewaardeerd worden en gezond hun pensioen kunnen halen. Mensen willen hun werk graag goed kunnen doen. Als zij voldoende tijd en waardering voor hun werk krijgen leveren ze meer kwaliteit en zijn ze innovatiever. Ook de omstandigheden waaronder gewerkt wordt, zeggenschap over het rooster en respect voor het vakmanschap van werkenden zijn van belang voor de kwaliteit van werk. Door robotisering en automatisering verandert de aard van het werk en kan ook de kwaliteit en aanbod van werk onder druk komen te staan. In sectoren waar dit speelt wil de FNV samen met haar leden zeggenschap hebben over hoe dit proces wordt vormgegeven. 5

6 Minder werkdruk en betere balans tussen werk en privé De doorgeslagen flexibilisering en concurrentie op arbeidskosten hebben ertoe geleid dat werkgevers steeds vaker bezuinigen op personeel en goedkope flex- en oproepkrachten inhuren. Hierdoor moet het werk in minder tijd en door minder (ingewerkte)medewerkers worden gedaan dan voorheen het geval was. Nieuwe (flex)collega s komen en gaan en maken de werkvloer tot een duiventil waarbij de vaste krachten voortdurend nieuwe mensen moeten inwerken. Structurele onderbezetting, en de hiermee gepaard gaande overbelasting van werkenden, leidt tot hoge werkdruk. Ook besparen werkgevers op de omstandigheden waaronder het werk gedaan wordt. Dit alles heeft grote gevolgen voor de gezondheid, veiligheid en kwaliteit van werk. Werknemers met onzekere contracten voelen een enorme druk om te presteren omdat ze geen werkzekerheid hebben. De FNV wil goede afspraken maken over bezetting en de flexibele schil terugdringen. In het kader van kwaliteit van werk is de werk-privé balans ook belangrijk. Door lage lonen en kleine contracten moeten werkenden steeds vaker deeltijdbanen met elkaar combineren om de eindjes aan elkaar te kunnen knopen. Niet op elkaar aangesloten diensten moeten draaien, zoals bijvoorbeeld zorgwerkers van wie de werkdag is opgesplitst in de ochtend- en avondpiek, legt een grote druk op het privéleven. Dat geldt ook het altijd beschikbaar moeten zijn voor onzeker deeltijdwerk en de verwachting dat werknemers permanent bereikbaar zijn per telefoon of mail. Werkdruk kan het beste op bedrijfsniveau worden aangepakt en ook daarom is het belangrijk om goed georganiseerd te zijn op de werkvloer. De FNV pleit al jaren voor een eerlijke verdeling van zorg en werk en wil dat de verlofmogelijkheden voor ouders en mantelzorgers worden verbeterd. Het is van groot belang dat het ouderschaps- en mantelzorgverlof volledig wordt doorbetaald zodat het ook voor werkenden met een laag inkomen mogelijk is om dit verlof op te nemen. Duurzame inzetbaarheid Mensen moeten steeds langer doorwerken. Vooral in de fysiek en psychisch zware beroepen is het hierdoor steeds lastiger om gezond en wel de eindstreep te halen. Werkgevers/ opdrachtgevers investeren te weinig in werknemers om te zorgen dat ze gezond hun pensioen kunnen halen. Door die latere pensioenleeftijd is het ziekteverzuim en de arbeidsongeschiktheid van oudere werknemers sterk toegenomen. Dat zien we bijvoorbeeld in de bouw, de metaal maar ook bij grondpersoneel in de luchtvaart. De vergrijzing is in veel organisaties en bedrijven een tikkende tijdbom. Kennis en kunde dreigen de komende jaren te verdwijnen. Om te zorgen dat werkenden gezond de finish kunnen halen is het van groot belang dat er meer aandacht komt voor zaken als preventie, het verlichten van verzwarende factoren in functies zoals ploegendiensten, het anders organiseren van werk, en taakroulatie. Voor het slagen van een aanpak van duurzame inzetbaarheid is de zeggenschap en betrokkenheid van de werknemers cruciaal. We willen daarom afspraken maken over (het ontwikkelen van) beleid gericht op duurzame participatie van ouderen, als onderdeel van leeftijdsbewust personeelsbeleid. Ook willen we afspraken maken met werkgevers om samen op te trekken richting de politiek zodat er beleid wordt gemaakt waarmee werkenden eerlijk kunnen stoppen met werken. De FNV gaat ook door met de inzet op generatiepacten. Uit de praktijk blijkt dat oudere werknemers hier graag gebruik van maken. Met het generatiepact kunnen oudere werknemers minder gaan werken, waardoor er een echte banen voor jongeren ontstaan. Door volledige pensioensopbouw en gedeeltelijke financiële compensatie voor het aantal uren dat er minder wordt gewerkt, biedt het generatiepact een reële mogelijkheid om het richting het pensioen wat rustiger aan te doen. Voor de organisatie of bedrijf biedt het een kans om langzaam maar zeker te verjongen en oudere werknemers in staat te stellen hun kennis over te dragen aan de nieuwe generatie werknemers. 6

7 Inzet op scholing, ook voor flexwerkers Werkgevers hebben de verantwoordelijkheid om te investeren in het vakmanschap en de ontwikkeling van hun personeel. Dit doen zij vooral onvoldoende bij mensen op onzekere contracten. Juist zij hebben vaak niet de middelen en tijd om zelf in hun vakmanschap en ontwikkeling te investeren, om zo te zorgen dat zij aantrekkelijk blijven voor de veranderende arbeidsmarkt. De FNV gaat werkgevers op deze, ook maatschappelijke, verantwoordelijkheid wijzen. Ook wil de FNV dat werkgevers meer investeren in het opleiden van nieuw personeel, bijvoorbeeld door het creëren van meer BBL-(beroepsbegeleidend leren) plekken en stageplekken. Deze plekken horen wel echte opleidingsplekken te zijn en mogen niet leiden tot verdringing van echte banen. Zo kunnen jongeren en ouderen hun opleiding afmaken of een nieuw vak leren. Diversiteit Kwaliteit van werk gaat ook om de erkenning van diversiteit. De FNV gaat voor een inclusieve arbeidsmarkt en heeft diversiteit hoog op de agenda staan. Het is belangrijk dat werknemers met een migratieachtergrond of LHBTIQ+ werknemers zich geaccepteerd voelen en dat er erkenning en oog is voor hun specifieke behoeften. De FNV zet zich in om discriminatie en kansenongelijkheid op de arbeidsmarkt en op de werkvloer tegen te gaan en ervoor te zorgen dat alle werkenden volwaardig worden geaccepteerd, ongeacht achtergrond, religie, geaardheid, handicap of genderidentiteit. Cao partijen moeten toezien op het voorkomen van discriminatie, de regenboogchecklist kan hierbij een goed handvat bieden. Wat willen we? Goede afspraken maken over werkdruk (bezetting) door meer flexibele banen om te zetten in vaste banen en te zorgen voor voldoende en ervaren medewerkers om het werk uit te voeren Afspraken maken over begrenzing van de maximale beschikbaarheid Afspraken maken die de verlofmogelijkheden voor mantelzorgers en ouders verbeteren. Dat kan door het verlof uit te breiden en/of de betaling te verbeteren met speciale aandacht voor de inkomenspositie van de laagste inkomens Harde afspraken over het beschikbaar stellen van de mogelijkheid voor oudere werknemers om door middel van een generatiepact minder te gaan werken Samen gaan we het gevecht aan om te zorgen dat werkenden niet meer tegen elkaar worden uitgespeeld en alle werkenden hun eerlijke deel van de gemaakte winsten krijgen! Deze arbeidsvoorwaardenagenda wordt dit najaar in het Ledenparlement van de FNV besproken en vastgesteld. 7