VDP classificatie van 2001 In 2012 werd de een nieuwe VDP classificatie van kracht, een pyramide met Bourgogne als voorbeeld. Van hoog naar laag:

Transcriptie

1 Duitse topwijnen in Cordial Verslag van de NGS proeverij van VDP wijnen, gehouden op 29 oktober 2018 in Restaurant Cordial te Oss. Door Paul Op ten Berg. Het werd weer eens tijd dat het NGS aandacht ging schenken aan Duitse wijnen. De eerste NGS proeverij van Duitse wijnen, tevens masterclass over biologische wijnbouw, werd op 28 september 1987 gegeven door Dr. Peter Von Weymarn (Niersteiner Brudersberg). De belangstelling voor Duitse wijnen bij onze leden is sindsdien flink gegroeid, we vinden ze steeds vaker op de wijnkaarten. Proeverijen en wijnreizen hebben daar sterk aan bijgedragen. Ook voor deze proeverij werd dankbaar gebruik gemaakt van de bemiddeling van Alain en Gisela Jacobs van het Informatiebureau voor Duitse wijnen. Zij zorgden voor een imposante serie witte en rode wijnen, waarvan de oudste van de jaargang 2007 was. Deze proeverij werd mogelijk gemaakt door de VDP, de vereniging waar alle Duitse topproducenten lid van zijn, en van het Deutsches Weininstitut. De indrukwekkende presentatie was in handen van Lars Daniëls MV.

2 Presentatie De VDP zorgde als vanouds voor een uitgebreide en tot in de puntjes verzorgde PowerPoint presentatie. Lars Daniëls MV illustreerde zijn betoog aan de hand van deze presentatie met talloze wetenswaardigheden. VDP Het Verband Deutscher Prädikatsweingüter is met ruim 100 jaar geschiedenis internationaal gezien de oudste vereniging van producenten van premium wijn. De 197 leden verrichten wijnbouw met terroir als uitgangspunt. Ze volgen de strikte regels van de VDP Een onderzoek in 2018 wees uit dat de VDP leden samen 3% van de totale Duitse wijnoogst binnenhalen; het gezamenlijke oppervlak aan VDP wijngaarden (5.460 ha) 5% van het Duitse totaal van ha omvat; De gezamenlijke VDP bedrijven ruim 7,5% van de Duitse wijnomzet realiseren;

3 In 2017 bedroeg de gemiddelde grootte van een VDP bedrijf 26 ha. Gemiddeld produceerde elk bedrijf flessen per jaar, wat neerkomt op een jaarlijkse omzet van Riesling VDP In de Duitse wijngaarden is 23% ( ha) beplant met riesling; In de VDP wijngaarden is 55% (2.893 ha) beplant met riesling (2016); Deze riesling aanplant bij de VDP leden omvat 5% van de wereldwijde riesling aanplant en 12% van de Duitse riesling aanplant. VDP classificatie van 2001 In 2012 werd de een nieuwe VDP classificatie van kracht, een pyramide met Bourgogne als voorbeeld. Van hoog naar laag: VDP.GUTSWEIN (vergelijkbaar met Bourgogne générique); VDP.ORTSWEIN (vergelijkbaar met Bourgogne Village); VDP.ERSTE LAGE (vergelijkbaar met Bourgogne Premier Cru); VDP.GROSSE LAGE (vergelijkbaar met Bourgogne Grand Cru).

4 De regionale associaties bepalen welke van de wijngaarden de status VDP.GROSSE LAGE of VDP.ERSTE LAGE krijgt. Ahr, Mosel en Rheinhessen hebben nog geen VDP.ERSTE LAGE in hun classificatie systeem. De Mosel bijvoorbeeld maakt veel wijnstijlen qua zoetheid en het is lastig om die te vatten in een pyramide. Dit alles is voortdurend in ontwikkeling. VDP.GROSSE LAGE De beste wijngaarden van Duitsland, nauwkeurig in kaart gebracht; Meestal halverwege de helling, net als in de Bourgogne; Maximaal rendement 50 hl/ha; Alleen traditionele druivenrassen; Geëtiketteerd als Qualitätswein trocken VDP.GROSSES GEWÄCHS is de benaming voor droge wijnen van een VDP.GROSSE LAGE; De traditionele predicaten mogen alleen worden gebruikt voor natuurlijke zoete en nobele zoete wijnen (Kabinett, Spätlese, Auslese, Beerenauslese, Trockenbeerenauslese, Eiswein). De Pfalz is hét wijngebied om de categorie Grosse Lage uit te leggen, er zijn veel topwijngaarden en er is een lange traditie van droge wijnen. De VDP wil alle leden te vriend houden en ieder lid krijgt dan ook door het bestuur voor een of meer wijngaarden het predicaat VDP.GROSSES GEWÄCHS toegekend. Bij monopole wijngaarden is een vergelijking echter niet mogelijk, waardoor de beslissing lastiger is. Een en ander houdt ook verband met de trend in de wijnwereld om namen van wijngaarden op het etiket te vermelden. De geur van petroleum in wijn Tijdens de presentatie vroeg een van de aanwezigen aan Lars Daniëls hoe de bekende petroleumgeur in wijn ontstaat. Hij kreeg de volgende uitleg. Een beroemde, wellicht beruchte chemische geur, die van oudsher vooral met gerijpte Riesling wordt geassocieerd. Maar wie weet heden ten dage nog hoe petroleum ruikt? Waarschijnlijk zou het eerlijker zijn dit aroma, dat vaak als goût de pétrole (FR) en soms als Petrolton (DU) wordt aangeduid, onder de noemer kerosine of benzine te behandelen. Maar goed. De geur van petroleum vindt zijn oorsprong in carotenoïden, die vanaf de vruchtzetting tot aan de véraison door de plant in de nog groene druif als antioxidanten worden aangemaakt, ter bescherming van het bladgroen tegen fel zonlicht (in deze fase vindt ook in de druif fotosynthese plaats). Vanaf de véraison, wanneer de plant bladgroen gaat terugtrekken uit de druiven en bladeren, worden de carotenoïden onder invloed van zuurstof afgebroken.

5 Bij riesling blijft de stof 1,1,6-trimethyl-1,2-dihydronaphtaleen (afgekort TDN) over. Dat is een zeer sterke geurstof, die tot de norisoprenoïden behoort. Hij wordt opgeslagen in verbinding met glucose en voordat TDN geurig wordt, moet die verbinding worden verbroken. Dat gebeurt door toedoen van zuren en met behulp van enzymen tijdens de inweking en de vergisting, maar soms ook pas tijdens rijping op de fles. De belangrijkste oorzaak van een hoog gehalte aan TDN is veel en intens direct zonlicht, zo heeft Australisch onderzoek duidelijk uitgewezen. Ook warmte en waarschijnlijk een gebrek aan stikstof in de bodem dragen eraan bij. Petroleumgeur komt meer voor bij Riesling dan bij andere wijnen en kan worden gezien als herkomstindicator; Rieslings uit het zeer zonnige Clare Valley en Eden Valley in Australië hebben doorgaans (veel) meer TDN en dus meer petroleumgeur (al in hun jeugd) dan Duitse Rieslings. Maar ook in Duitse Rieslings komt petroleumgeur voor, zij het dat deze zich doorgaans (veel) later en minder prominent openbaart, na jaren rijping op de fles. Klimaat in Duitsland Duitsland bezit een koel tot gematigd macroklimaat. Met uitzondering van Rheinhessen, Pfalz en Baden is (kwaliteits-)wijnbouw alleen mogelijk langs de rivieren. Zo heeft de wijnstreek Saar jaarlijks een gemiddelde temperatuur van 16ºC met uur zonneschijn. In Rheinhessen (Wonnegau) is dat 16,8ºC en uur zon. Maar zelfs in kleine wijngebieden zijn gemiddelde temperatuurverschillen van meer dan 1ºC mogelijk.

6 Proeverij Alle wijnen waren afkomstig van VDP producenten. Van drie druivenrassen, weissburgunder, riesling en spätburgunder. FLIGHT 1 Weisser Burgunder en Riesling - VDP.GROSSES GEWÄCHS Weissburgunder (pinot blanc) is een (somatische) mutatie van pinot gris, naar alle waarschijnlijkheid ontstaan in noordoost Frankrijk. Duitsland heeft momenteel met ha de meeste aanplant, met als tweede Italië met ha en als derde Oostenrijk. Het is een onderschat druivenras, dat zelden op de juiste plaats is aangeplant omdat in het groeiseizoen een temperatuur van meer dan 15 C vereist is. Weissburgunder presteert het beste op kalkrijke kleibodem en is een belangrijke basis voor de productie van goede mousserende wijn. ***(*) Schweigener Rädling Weissburgunder Grosses Gewächs 2013, Weingut Bernhart, Pfalz Dit wijngoed bezit circa 17 ha wijngaarden, waarvan 12 ha in de Alsace, met een jaarlijkse productie van flessen. De Rädling ligt op 300 m hoogte in een beschut dal met expositie op het zuidoosten. De bodem bevat voornamelijk kalkmergel op kalkrots. Deze wijn van 100% weissburgunder komt uit het perceel Weissenburg, in het hart van de Rädling. VDP.GROSSE LAGE. Late, handmatige oogst met selectie. Gekoelde vergisting in rvs tanks, gebotteld mei Alc. 12,7%, zuren 5,8 g/l, restsuiker 0,4 g/l. Importeurs: Marcel Arentz en De Geluksdruif. K gemiddeld tot goed geconcentreerd goudgeel G fijn en elegant, appel, peer, iets ananas, mineraal, peperig S strak en delicaat, sappig en energiek, fraaie balans, goede expressie van de bodem A prima lengte, blijft fris en mineraal T zeer jeugdig, wel GG niveau maar geen top ****+ Kirrweiler Mandelberg Weissburgunder Grosses Gewächs 2010, Weingut Bergdolt, Pfalz Dit wijngoed bezit circa 30 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% weissburgunder uit de wijngaard Kirrweiler Mandelberg, met een lössbodem. Geoogst begin oktober. VDP.GROSSE LAGE. Opgevoed in rvs tanks. Alc. 13%, zuren 7,8 g/l, restsuiker 4,3 g/l. Importeur: Neerlands Wijnhuis. K diep goudgeel

7 G prachtig geel en tropisch fruit, diep, weelderig en complex S amandelspijs, kweepeer, honing op toast met boter, complex, ideale balans A zeer lang, eindigt vrij droog en fris T zeer bijzonder, deze krachtige wijn met een rijke stijl staat als een huis Riesling In 2016 was wereldwijd ha riesling aangeplant. In Duitsland ha (VDP ha, 55% van de totale aanplant), in de USA ha, in Australië ha, in Frankrijk ha, in Oekraïne ha, in Oostenrijk ha en in Moldavië ha. Met riesling beplante oppervlakte in Duitsland (2017/2018): Regio totaal ha aantal VDP leden in de regio Pfalz Mosel Rheinhessen Rheingau Württemberg Nahe Baden Franken Mittelrhein Sachsen/ Saale-Unstrut Ahr 67 6 Vinificatie van riesling Riesling heeft in het algemeen een lage ph (naast andere componenten geassocieerd met een hoge zuurgraad) en is daardoor microbiologisch zeer stabiel, een pluspunt bij de vinificatie. Van riesling druiven worden diverse typen wijn geproduceerd: Wijnen van hoge kwaliteit in diverse rendementsklassen, van zoete Kabinett (60-70 hl/ha) tot VDP.GROSSES GEWÄCHS (35-45 hl/ha); Wijnen met botrytis (edele rot); Mousserende wijnen, van beendroog tot zeer zoet; Riesling is gevoelig voor bodemsoorten en kan zeer goed ouderen. Maar riesling behoudt altijd karakter, typiciteit en terroir-expressie, ook bij een rendement van meer dan 50 hl/ha. Een lager rendement is bij witte wijnen trouwens niet altijd beter i.v.m. frisheid. Invloed van de bodemsoort op riesling De textuur van de bodem bepaalt de doorlaatbaarheid voor water en lucht en de voorraad grondwater en voedingsstoffen. Kleur en hardheid zijn van invloed op opslag en transport van warmte in de bodem en aan de oppervlakte, maar ook op de reflectie van UV stralen op de bladeren. Arme bodemsoorten als leisteen bevatten weinig stikstof. Dit heeft tijdens de gisting invloed op de stofwisseling van de gistcellen. Vluchtige zwavel bestanddelen geven een minerale expressie in de wijn en zorgen voor minder fruitigheid. Professor Dr. Ulrich Fischer van de universiteit in Neustadt maakte onderstaande smaak- en geurprofielen.

8 Uit deze diagrammen blijkt dat dat de bodem van invloed is op de vorming van aroma s bij riesling. Waarom kan Riesling zo goed ouderen? zuurgraad: Riesling heeft veel organische zuren, vooral wijnsteenzuur; dit is een stabiel zuur, waardoor de ph van de wijn laag blijft en de wijn fris en lang houdbaar blijft, met een bitterzout effect; restsuiker: suiker maskeert peteroleum aroma en dergelijke in de eerste stadia van oxidatie van de wijn; suiker is ook een bron voor nieuwe aroma s; alcohol: Duitse Riesling heeft relatief weinig alcohol en veel aroma; daardoor kan het langer duren voordat oxidatie aroma s merkbaar zijn met o.a. bittere tonen; Opmerking 1: zuren vormen waarschijnlijk de belangrijkste reden voor de potentie van Riesling om te ouderen. Opmerking 2: nu Duitse Riesling wijnen steeds droger worden, is het interessant om te volgen of het rijpingspotentieel daardoor gaat toenemen of afnemen. ****- Wawerner Goldberg Riesling Grosses Gewächs 2016, Weingut van Volxem, Mosel-Saar- Ruwer Dit wijngoed bezit 85 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling uit de Wawerner Goldberg wijngaard, op een steile helling van rode leisteen met stukken ryoliet en vulkanische kwartsporfier, aan de Mosel in Wiltingen, Saar. Milieuvriendelijke wijnbouw, late handmatige oogst, vergist met autochtone gisten, opvoeding in houten vaten gedurende maanden. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 12%, zuren 7,2 g/l, restsuiker 8,9 g/l. Importeur: Wijnimport J. Bart. K gemiddeld geconcentreerd groengeel G nog wat nerveus, mineraal, S strak, sterk extract, perzik, zeer levendig, prachtige balans met zachte zuren A lang en verfijnd T zeer jeugdig en veel te jong

9 ****(*) Niederhäuser Hermannshöhle Riesling trocken Grosses Gewächs 2010, Weingut H. Dönnhoff, Nahe Dit wijngoed bezit 28 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling van tot 60 jaar oude stokken uit de topwijngaard Hermannshöhle. Zeer steil met expositie op het zuiden. De extreem minerale bodem bevat zwartgrijze leisteen met vulkanische elementen en wat kalk. Handmatige oogst met selectie, rendement circa 40 hl/ha. Gisting en opvoeding in rvs tanks en klassieke eikenhouten vaten. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13%, zuren 8,1 g/l, restsuiker 8,1 g/l. Importeurs: Marcel Arntz, Dielen, Pangkarra en De Logie. K goed geconcentreerd geelgroen G in het begin wat zuurkool, daarna rond perzikfruit met wat toast en rook, krentenbrood S zeer elegant, prachtig droog, diep geconcentreerd en zeer complex A zeer lang en energiek T imposante wijn qua complexiteit en potentie, de beste droge witte wijn van de proeverij ****+ Halenberg Riesling Grosses Gewächs 2007, Weingut Emrich-Schönleber, Nahe Dit wijngoed bezit 21 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling uit de 8,5 ha grote Halenberg wijngaard (Emrich-Schönleber bezit 5,3 ha) met een stenige bodem van blauwe leisteen en kwartsiet. Expositie op het zuiden, 70% steile helling. De druiven moeten ieder jaar naar water zoeken, blijven daardoor klein en ontwikkelen een fijn aroma. Handmatige oogst van de beste goudgele druiven. Rijping in grote eiken foeders gedurende 8 maanden. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13%, zuren 6,9 g/l, restsuiker 6,4 g/l. Importeurs: Wijnhaven en Hosman Frères. K goed geconcentreerd geelgroen, nog jeugdig G minerale uitwaaiering van perziken, abrikozen, amandelen, honing en pijnboompitten S complex, wordt breder in het glas, weelderig maar niet overdreven, stevig en krachtig A flinke lengte met zilte bitters van het terroir T spannend en mooi ontwikkeld met iets positieve evolutie

10 FLIGHT 2 Spätburgunder - VDP.GROSSES GEWÄCHS In 2016 was wereldwijd ha met pinot noir beplant. In Frankrijk ha, in de USA ha, in Duitsland ha (VDP 648 ha), in Moldavië ha, in Italië ha, in Nieuw-Zeeland ha en in Australië ha. Door de klimaatverandering werd pinot noir in Duitsland steeds meer aangeplant. De gemiddelde temperatuur per jaar steeg de laatste 40 jaar met 1,4 C. Van ha in 1964 steeg het areaal aan pinot noir wijngaarden in 2016 naar ha. Per wijnstreek: Regio oppervlakte pinot noir in % Ahr 364 ha 64,7 Baden ha 34,5 Rheingau 392 ha 12,3 Württemberg ha 11,6 Pfalz ha 7,1 Nahe 278 ha 6,6 Rheinhessen ha 5,5 Pioniers als Huber, Salwey, Rebholz, Fürst, Stodden, Meyer-Näkel en vele anderen begonnen met experimentele productie van premium Spätburgunder wijnen in de jaren 80 en begin 90 van de vorige eeuw. Het werd een uitdaging voor de nieuwe generatie wijnmakers, die dit lastige druivenras met vallen en opstaan onder de knie kregen. Ze leerden veel van discussies met Bourgondische topproducenten. Dit ging gepaard met klonale selectie, waarbij problemen werden opgelost als de verhouding schil/sap, aantasting door botrytis (ongewenste aroma s) en laccase (bleke kleur). Sinds 1980 werd veel onderzoekswerk gedaan door de universiteit van Geisenheim. Hier werden nieuwe klonen ontwikkeld, met kleinere druiven en een intens pinot noir karakter. Druiven met meer kleur, meer extract en een lager rendement. Momenteel is een overvloed aan pinot noir klonen beschikbaar en aangeplant zoals Dijon, Geisenheim, Freiburg, Mariafeld (Zwitserland), Kastenholz (vooral in de Ahr vallei). De keuze is afhankelijk van wijngaard, wijnbouw, vinificatie en persoonlijke voorkeur. Overzicht van diverse pinot noir klonen die in Duitsland in gebruik zijn:

11 ***(*) Kalkschupen Spätburgunder Grosses Gewächs 2013, Weingut Dautel, Württemberg Dit wijngoed bezit 17 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% pinot noir van diverse klonen uit de Kalkschupen wijngaard op het zuiden, met een bodem van gipskeuper. Rendement 35 hl/ha door halveren van druiventrossen en groene oogst. Handmatige oogst met selectie in diverse plukgangen. Tweede selectie bij aankomst. Krachtige, lange gisting op de schillen met autochtone gisten in klassieke houten vaten. 12 maanden opvoeding in nieuwe en gebruikte barriques, gevolgd door 10 maanden in grote foeders. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13,5%, zuren 5 g/l, restsuiker 1 g/l. Agent: Riesling Partners. K gemiddeld geconcentreerd robijnrood met iets veroudering G bijzonder, jam van zure kersen, krachtig, toast en kruidnagel, iets animaal, rendang S licht zoetje, dan veel extract van zacht rijp fruit, prima tannines, redelijke frisheid A goede tot uitstekende lengte met ruggengraat en lenigheid T zeer herkenbaar als Duitse wijn, volle, mondvullende stijl, extrovert **** Siebeldingen Im Sonnenschein R Spätburgunder Grosses Gewächs 2012, Weingut Ökonomierat Rebholz, Pfalz Dit wijngoed bezit 23 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% pinot noir uit de wijngaard Im Sonnenschein met ligging op het zuidwesten, op 180 tot 220 m hoogte. De bodem bestaat uit schelpenkalk en kalkstenen met fossielen van de vroegere zeebodem. Biologische wijnbouw sinds Handmatige oogst met selectie. Koele inweking vooraf, vergist in rvs tanks bij koele temperatuur gedurende ruim een week, met pigeage en overpompen, in totaal 3 weken schilcontact. Rebholz stuurt nooit bij. Opvoeding ruim 20 maanden in voornamelijk nieuwe barriques van licht getoast Frans eiken en eiken uit de Pfalz. Daarna 3 jaar flesrijping. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13,5%, zuren 5,2 g/l, restsuiker 0,2 g/l. Importeur: Résidence Wijnen. K goed geconcentreerd granaatrood, nog weinig evolutie G tamelijk gesloten maar flink geconcentreerd, frisse kersen, verfijnd, wat toast, kruidig en iets metalig S elegant, sappig, zilt, speels kersenfruit, prachtig evenwicht, complex en intens A imposante lengte met rokerig kersenfruit T gastronomische, karaktervolle wijn, moet zich nog verder ontwikkelen

12 ****+ Recher Herrenberg Spätburgunder Grosses Gewächs 2011, Weingut Jean Stodden, Ahr Dit wijngoed bezit 8 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% pinot noir uit de op het zuiden gelegen Herrenberg terrassen-wijngaard in het dorp Rech. Deze ligt op een 60% steile helling onder de Schwedenkopff rotswand. De bodem bestaat uit verweerde leisteen met grauwak. Handmatige oogst met strenge selectie. Vergist op de schillen in rvs tanks gedurende 18 dagen. Malo en 18 maanden opvoeding in nieuwe barriques van Frans eiken. Niet gefilterd. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13,5%, zuren 5,6 g/l, restsuiker 1,4 g/l. Agent: Riesling Partners. K vrij licht, met iets evolutie G kersen, room, zeer veel finesse en minerale complexiteit S prachtig geheel met kruidigheid, frisse elegantie en structuur van de houtopvoeding A lang tot zeer lang, met stevige tannines van eminente kwaliteit T bijzondere wijn, duidelijk herkenbaar als Ahr wijn; is nu op zijn top ****(*) Malterdinger Bienenberg R Spätburgunder Grosses Gewächs 2010, Weingut Bernhard Huber, Baden Dit wijngoed wordt door velen beschouwd als de beste Spätburgunder producent van Duitsland. Het bezit 36,3 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% pinot noir van 2 tot 53 jaar oude stokken uit de steile Bienenberg wijngaard in het dorp Malterdingen. Deze wijn werd nog door wijlen Bernhard Huber gemaakt. Huber bezit 15 van de 130 hectare, waarvan 10,5 ha als Grosses Gewächs zijn geclassificeerd, deels op terrassen. Rendement 30 hl/ha. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13,5%, zuren 6 g/l, restsuiker 1,5 g/l. Importeurs: Riesling & Co, Marcel Arentz, Pasteuning en Koninginneweg. K nog vrij jeugdig met zelfs nog wat paars G kruidig kersenfruit en viooltjes, prachtige complexiteit S overtuigt direct met kracht en verfijning die zeer fraai samen gaan, de balans is klasse! A zeer lang, met nog vele jaren voor de boeg T de houttoepassing is voorbeeldig, met afstand de beste rode wijn van de proeverij ****- Schweigener Sonnenberg Sankt-Paul Spätburgunder Grosses Gewächs 2008, Weingut Friedrich Becker, Pfalz Dit wijngoed bezit 30 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% pinot noir van 41 jaar oude stokken uit de op het zuiden gelegen monopole wijngaard Sankt-Paul, een deel van de Sonnenberg wijngaard in het dorp Schweigen. De zware bovenlaag bestaat uit leem en klei, de onderbodem uit kalkrotsen. Handmatige oogst met selectie. Vergist op de schillen gedurende 3 weken in open eiken kuipen. Opvoeding 18 maanden in kleine vaten van voornamelijk eiken uit de Pfalz. Niet geklaard, niet gefilterd. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 13,5%, zuren 6 g/l, restsuiker 0,4 g/l. Importeur: Werkhoven.

13 K vrij licht robijnrood, nog erg jeugdig G zacht en elegant, met complexe tonen van kersen en bessen, tabak en tuinaarde S krachtig en sappig, stevig houtgebruik geeft kruidigheid A zeer lang door het hout T het hout drukt het fruit weg en zal ook bij flesrijping de dienst uit blijven maken Flight 3 Everybody s Darling Minder complexe en eerder toegankelijke wijnen, een of twee stappen lager in de VDP pyramide. ****- Westhofener Riesling trocken 2016, Weingut Wittmann, Rheinhessen Dit wijngoed bezit 41 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling van zeer rijpe druiven uit de Grosse Lagen Brunnenhäuschen en Morstein in het dorp Westhofen. De bodem is rijk aan kalksteen. Biologische wijnbouw met certificering. Handmatige oogst met selectie, laag rendement. Voornamelijk vergist in traditionele foeders. VDP.ORTSWEIN. Alc. 12,5%, zuren 8,1 g/l, restsuiker 3,5 g/l. Importeurs: Wine Companions, Vles & Co, Rieslinghuis, Vojacek, Pallas en Pangkarra. K gemiddeld geconcentreerd geelgroen G zeer aromatisch, fraai geurpalet van kruisbessen met een klein tropisch accent S elegantie door de kalkbodem, flinke zuren, speels, veel precisie A prima lengte, impressie van gekookte mosselen T fris en zeer verteerbaar ****- Winningen Riesling Alte Reben 2017, Weingut Knebel, Mosel-Saar- Ruwer Dit wijngoed is sinds 2 jaar VDP lid, bezit 7,5 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100 % riesling van gemiddeld 60 jaar oude stokken. Halfdroge wijn van terrassen in Winningen aan de Mosel. De bodems bestaan uit leisteen, zandsteen, löss en kwartsiet. VDP.ORTSWEIN. Alc. 11,5%, zuren 7,5 g/l, restsuiker 18 g/l. Importeur: Winterberg. K gemiddeld geconcentreerd geelgroen G zeer geconcentreerd mineraal S rijk en vol, wulps haast, maar ook sappig en speels, prachtig in balans met het restzoet A tamelijk lang, ragfijn en elegant T zeer puur, frisse verfijning ***(*) Bopparder Hamm Feuerlay Riesling feinherb 2017, Weingut Matthias Müller, Mittelrhein Dit wijngoed bezit 11,5 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling uit de Feuerlay wijngaard, in het midden van de Hamm wijngaard in Boppard.

14 Expositie zuidzuidwest, hoogte 70 tot 160 m, 35 tot 60% steilte. De bodem is zeer divers, met leisteenbrokken, puin van löss, klei-leisteen, kwartsiet, silex, leem en kalk. VDP.ERSTE LAGE. Alc. 12,5%, zuren 9,5 g/l, restsuiker 18 g/l. Importeurs: Riesling & Co, Pasteuning. K vrij goed geconcentreerd geelgroen G licht rokerig, mineraal, vuursteen S noten, zeer krachtig en robuust A zeer lang met aangename minerale zuren T meer kracht dan spel **** Maximin Grünhäuser Herrenberg Riesling Kabinett feinherb 2009, Weingut Maximin Grünhaus, Mosel-Saar-Ruwer Dit wijngoed bezit 37,7 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. Halfdroge wijn van 100% riesling uit de 19 ha grote Herrenberg monopole wijngaard in de Saar. Bodem van rode leisteen uit het Devoon. Vergist met autochtone gisten. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 9%, zuren 8,6 g/l, restsuiker 56,4 g/l. Importeurs: Marcel Arentz, Résidence Wijnen, Pangkarra en Koninginneweg. K gemiddeld tot goed geconcentreerd geelgroen G perzik, mineralen, complex en karaktervol S planten, bloemen en grapefruit, bijzonder en complex, met heel veel finesse A lang en zeer sappig, met excellente zoetzuur balans T zeer drinkbaar maar nog erg jong, klasse! ****(*) Würzburger Stein Riesling Beerenauslese 2015, Weingut Juliusspital, Franken Dit wijngoed bezit 155,5 ha wijngaarden en produceert per jaar flessen. 100% riesling uit de beroemdste wijngaard van Würzburg. Ligging op het zuiden, bodem van schelpenkalk. Vergist in rvs tanks bij C gedurende maximaal 30 dagen. Maandenlange rijping op de fijne lie. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 8%, zuren 11,8%, restsuiker 207 g/l. Gebotteld in 0,5 liter Bocksbeutel. Importeurs: Wielinga en Gert Jan Luiten. K goed geconcentreerd goudgeel G abrikoos, perzik, kweepeer sinaasappelschil en honing, complex S hetzelfde fruit met tonen van gember, groene kruiden en patisserie

15 A citrusfruit, zeer sappig, kruidig en geconcentreerd T indrukwekkende wijn, nog zeer jong LUNCH Amuses balletje lauwwarme koningskrab karamel sesam soja oosterse salade crème van zwarte bonen crème van knolselderij gegrilde St. Jakobsschelp gebrande hazelnoot gerookte aardappel truffel-koffiepoeder gepocheerd kwartelei sherryvinaigrette crostini

16 Aperitief Maximin Grünhäuser Riesling Sekt Brut 2015, Weingut Maximin Grünhaus, Mosel-Saar-Ruwer Méthode traditionnelle. Remuage met de hand. Dosage met Maximin Grünhäuser Auslese. Alc. 12%. Zachte mousse met uiterst fijne bellen, zeer aangename geur en smaak, sappig, verfijnd en evenwichtig. Menu tonijn tartaar oester yuzu komkommer nori

17 Monzinger Riesling trocken Frühtau 2016, Weingut Emrich-Schönleber, Nahe Van een wijngaard op het zuiden met een rode leembodem en verweerde leisteen. Opvoeding 6 maanden in grote eiken foeders. Alc. 12%, zuren 8 g/l, restsuiker 6,5 g/l. Voorjaarsbloesem, groene kruiden, mineraal, lichtvoetig en stijlvol, fris en absoluut verfijnd, moet verder rijpen om meer spanning te ontwikkelen. Bopparder Hamm Feuerlay Riesling feinherb 2017, Weingut Matthias Müller, Mittelrhein Zie proeverij voor details. Alc. 12,5%. Flinke kleur, rijke geur van rijp fruit, veel vulling van restsuiker, vol en rustiek. wagyu sukade kalfswang kaantjes aubergine oesterblad ponzu

18 Siebeldingen Im Sonnenschein R Spätburgunder Grosses Gewächs 2009, Weingut Ökonomierat Rebholz, Pfalz Zie proeverij voor details. VDP.GROSSE LAGE. Alc. 14%, zuren 4,8 g/l, restsuiker 0,7 g/l. Kruidig fruit, levendig en fris, zure kersen en frisse munt, is nu op dronk. Oberstenfelder Forstberg Spätburgunder Grosses Gewächs 2014, Weingut Dautel, Württemberg Pinot noir kloon uit de Côte de Nuits, alleen de rijpste druiven. Mergel- en leembodem. Lange vergisting op de schillen met autochtone gisten in open kuipen. 12 maanden opvoeding in barriques, daarna 10 maanden in foeders. Alc. 13%, zuren 5,6 g/l, restsuiker 0,1 g/l. - Rokerige geur van donker fruit, strakke, krachtige, compacte, sappige smaak van zwarte kersen, iets zuivel en drop, elegante finale met goede zuurgraad en evenwichtige tanninestructuur, moet zich verder ontwikkelen. banaan cake ganache pastinaak pecannoot toffee chocoladesorbet

19 Kirrweiler Riesling Beerenauslese 2017, Weingut Bergdolt, Pfalz Alc. 7,5%. Gesloten qua geur, met bloemen en perzik, mineraal, puntig en wat nerveus, de smaak is nog meer gesloten maar lang en prima in balans.

20

21

22 Met dank aan: Alain en Gisela Jacobs van het Informatiebureau voor Duitse wijnen; VDP voor het aanleveren van de wijnen voor proeverij en lunch; Lars Daniëls MV voor zijn uitermate leerzame presentatie; Sommelier en NGS lid Adriaan Visser van Restaurant Cordial voor de voorbeeldige verzorging, samen met zijn brigade, van proeverij en lunch; Chef-kok Joost Verhoeven en zijn brigade voor het bereiden van de meer dan voortreffelijke lunch.