Ontwikkelingspsychologie. Overzicht lessen. Inleiding 16/04/13. Puberteit adolescen7e (Tom Vermeylen)

Transcriptie

1 Ontwikkelingspsychologie Puberteit adolescen7e (Tom Vermeylen) Overzicht lessen Ø Inleiding: situering en terminologie Ø : biologische en seksuele ontwikkeling Ø Cogni7eve ontwikkeling Ø Sociaal emo7onele ontwikkeling Ø Iden7teitsontwikkeling, bezigheden Inleiding Scharnierperiode Radicale veranderingen, zowel fysiek als psychosociaal Culturele bepaaldheid ( popcultuur, jeugdcultuur ) 1

2 16/04/13 Inleiding Adolescen7e= vulkaanuitbars7ng? Moeilijke periode? Crisis? Sturm und drang? Inleiding Tussen 10 jaar en 25 jaar: Ø Lichamelijke veranderingen Ø Cogni7eve ontwikkelingen Ø Sociaal- emo7onele ontwikkelingen Verschillende veranderingen verschillende snelheden De verschillende veranderingen beïnvloeden elkaar Inleiding Puberteit adolescen7e=? Tussen kinder7jd en volwassenheid Van jaar: StartleeYijd: jaar Volwassenheid: jaar Puberteit: jaar: fysieke en psychosociale ontwikkeling > nega7eve fase ( turbulen7e ) Adolescen/e: jaar: zoektocht eigen iden7teit en posi7e samenleving > posi7eve fase 2

3 Puberteit adolescen7e=? fasen adolescen7e (De Wit e.a (1995)) : Vroege adolescen7e (12/13 jaar 14/15 jaar): Lichamelijke rijping Psychoseksuele ontwikkeling Proces van losmaking Midden adolescen7e (14/15 jaar 16/17 jaar): Experimenteren met diverse keuzemogelijkheden Late adolescen7e (16/17 jaar 20/21 jaar): Verplich7ngen aangaan à maatschappelijk posi7e en persoonlijke rela7es Eindfase adolescen7e (Verhofstadt- Denève, 1998) (20/21 jaar 24/25 jaar): Wachten ifv tewerkstelling (= mtsch statuut als volwassenen) Puberteit adolescen7e=? Eindpunt: volwassenheid : biologische psychologische invulling? à maatschappelijk criterium : eigen plek in het maatschappelijke leven: op eigen benen staan, eerste job. adankelijk van o.a. maatschappelijk, economische en culturele tendensen. Op eigen benen staan : Zelfstandig wonen? Bron: JOP- monitor 1 9 3

4 Op eigen benen staan : Iedereen studeert langer vandaag de dag? Studerend: 18 jaar: 86% / 19 jaar: 77,5% / 21 jaar: 55,6% / 24 jaar: 13% Bron: JOP- monitor 2, 2010 Op eigen benen staan : een hobbelig pad naar volwassenheid? Op eigen benen staan : Werk? Bron: Eurostat 4

5 Ø Biologische en seksuele ontwikkeling Hormonale veranderingen door afscheiding geslachtshormonen (toename lengte/gewicht); hypothalamus reguleert hormoonhuishouding. Seksuele rijping: groeihormoon s7muleert toename oestrogeen bij meisjes en androgen testosteron bij jongens Ø Biologische en seksuele ontwikkeling Lichaamsgroei/propor7es: geen gelijkma7ge uitgroei à strekkingsfase (stunteligheid, slungelig, onhandigheid ), nadien vullingsfase à verschil breedtegroei: meisjes breder bekken; jongens bredere schouders (skelet) à ongelijke aangroei vet- en spiermassa: forse toename spierweefsel (en longvolume) bij jongens Groeispurt (door groeihormoon) Meisjes: start jaar, hoogtepunt jaar +- 2 jaar vroeger dan jongens Groeien op één jaar 7-8 cm (rond 17 jaar max- gestalte); toename gewicht +- 5 kg Jongens: start jaar, hoogtepunt 14 jaar Groeien op één jaar 8-9 cm (rond jaar max- gestalte), toename gewicht 6,5 kg 5

6 Seksuele rijping Meisjes: Start vroeger dan jongens Eerst borstontwikkeling (10-11 jaar) Daarna groei schaamhaar en okselbeharing Menarche (eerste menstrua7e) gemiddeld rond 13 jaar (na groeispurt) Seksuele rijping Jongens: Groei van de teelballen (11 12 jaar) Jaar later, groei van de penis, schaamhaar en okselbeharing/ baardgroei/groei stronenhoofd (verlagen stembanden) 1 ste ejacula7e (spermarche) rond jaar (12-14 jaar; nadien groeispurt) à Hoe reageren pubers op deze seksuele rijping? à Gewijzigde verwach7ngen en gedragingen? 6

7 à Verwarring en schaamte lichamelijke veranderingen à Verwarring en problemen door onvoldoende voorbereid à Kind in een volwassen lijf : lichamelijke veranderingen <> psychisch ontwikkelingsniveau à Invloed op zelqeeld (verandering lichaamsverhoudingen à vervelende bijverschijnselen: bv jeugdacné Accelera7efenomenen Groeispurt en seksuele rijping: op jongere leeyijd Kinderen groeien vroeger en sneller, maar ook de eerste menstrua7e treed vroeger in (3 jaar verschil met 150 jaar geleden). Oorzaken? Verbetering voedingstoestanden, gezondheidszorg, verbetering hygiëne Jongeren en relaties? Genderrol: tradi7onele man/vrouw opdeling <> androgynie 7

8 Jongeren en rela7es? (12-17 jarigen) Bron: Jop-monitor 2, jongeren en hun (gezins)relaties, 2010: p. 44 ontwikkeling seksueel gedrag Experiment en seksualiteit een plaats geven Masturba7e: vanaf 14 jaar bij jongens: % (regelma7g) en % bij meisjes Op jaar: 50 % geslachtsgemeenschap gehad (14 jaar: +- 15% <- > +20 jaar: %) ontwikkeling seksueel gedrag Homoseksualiteit Maatschappelijk: weinig aanvaarding 3 soorten reac7es: Verzet en maskeren Accepta7e en dubbelleven Aanvaarding en openheid 8

9 Cogni;eve ontwikkeling Veranderingen en rijping van het brein à van concreet naar formeel opera7oneel denken 7-11 jaar (Piaget): concreet opera/oneel denken: Concrete waarnemingen op elkaar betrekken en conclusies uit afleiden Op een concreet niveau logische cogni7eve ac7es uitvoeren Logisch denken toepassen op concrete ervaringen + 11 jaar (Piaget): formeel opera/oneel denken: Mogelijkheid tot abstract logisch denken (denken in abstracte begrippen) Problemen analyseren die niet direct waarneembaar en voelbaar zijn Cogni;eve ontwikkeling Zes eigenschappen van formeel opera7oneel denken: Abstract denken en abstracte begrippen hanteren (filosofisch wetenschappelijke terminologie). Maar ook beeldspraak, woordspelingen en dubbele bodems (vb: the Simpsons) 9

10 Cogni;eve ontwikkeling Zes eigenschappen van formeel opera7oneel denken: Logisch redeneren en argumenteren Hypothe7sch denken (veronderstelde beweringen) Hypothe7sch deduc7ef (wetenschappelijk) denken - > toetsen hypothese (>< intuï7eve benadering) vooronderstelling gevolgtrekking > als.dan Experimenteel denken: kennis vergelijken; tegen elkaar afwegen; gevarieerde herhaling in toetsing Combinatorisch denken: systema7sch mogelijke combina7es van factoren (vooraf) nagaan Cogni;eve ontwikkeling Gevolgen formeel opera7oneel denken (verband cogni7eve ontwikkeling - persoonlijkheidsontwikkeling): Intellectuele vooruitgang: problemen op abstractere en efficiëntere manier opnemen; ontwikkelen denkkaders (info snel verwerken à automa7sering); toenemende geheugenfunc7e; reflecteren op eigen denken, emo7es, zelqeeld > besef eigen func7oneren en gedrag > metacogni7e Kri/sche houding: zelfreflec7e, rela7veren, kri7sche opstelling tav opvoeders, bestaande realiteit, gangbare waarden en normen Cogni;eve ontwikkeling Gevolgen formeel opera7oneel denken (verband cogni7eve ontwikkeling - persoonlijkheidsontwikkeling): Invloed op zelieeld: nega7eve stemmingen: verlies van houvast (keuzemogelijkheden); vertwijfeling <> euforische stemmingen: groter besef van eigenheid, egocentrisme, uniciteit ( ik ben uniek, zo anders en niemand begrijpt mij ) 10

11 Hoe gelukkig zijn Vlaamse jongeren (12-30 jarigen)? (Jopmonitor 2, 2010: ) Zelfperceptie? 11

12 En wat brengt de toekomst? Tevreden over de dagdagelijkse gang van zaken? En de gevoelswereld? 12

13 Steun, toeverlaat en luisterend oor? 13