De theorie van Piaget

Transcriptie

1 De theorie van Piaget De theorie van Piaget gaat over de ontwikkelingen van de intelligen2e (cogni2eve ontwikkeling). Synoniemen voor logisch denken: RATIO, REDE, VERSTAND, INTELLIGENTIE en COGNITIE. Intelligen2e en cogni2e zijn verzamelbegrippen voor mentale (geestelijke) vermogens, vaardigheden en processen als (memoreren, symboliseren, probleem oplossen, info verwerken, begripsvorming en denken) kortom ALLE PROCESSEN WAARDOOR MENSEN KENNIS KUNNEN OPDOEN, VERWERKEN EN BEHOUDEN. Uit Piaget zijn onderzoek is de conclusie getrokken dat het denken zich ontwikkelt in 4 fasen en dat in elk van deze fasen het denken verandert. Piaget zelf spreekt van cogni2eve structuur: bepaalt de manier waarop iemand denkt of kennis verwerkt, ongeacht het onderwerp waarover gedacht wordt.

2 4 fasen Sensomotorische fase (nul tot anderhalf jaar) De basis voor de denkontwikkeling ligt leverlijk in de concrete omgang met de buitenwereld. Het denken van de baby is in zekere zin doen (sterk verbonden met zintuigen en motoriek) Objectpermanen2e voorwaarde voor de verdere denkontwikkeling, zonder objectpermanen2e kunnen mensen geen gebruik maken van hun voorstellingsvermogen. Preopera7onele fase (anderhalf tot 7 jaar) In de peuter/kleuter2jd gaat het kind symbolen veroveren door bijvoorbeeld imita2e. Symbolen zijn voor ons een manier om de wereld voor te stellen, het verwijst naar iets wat het zelf niet is. Hierdoor ontwikkeld het kind het vermogen om dingen namen te geven, er ontstaat ook het besef dat een naamwoord voor een heleboel concrete voorwerpen en dingen staat.

3 4 fasen Concreet- opera2onele fase (7 tot 12 jaar) Het kind leert uit zijn hoofd doen wat het daarvoor alleen door zichtbare, werkelijke handelingen kon realiseren (denkopera2es uitvoeren). Formeel- opera2onele fase (vanaf 12 jaar) In deze fase ontwikkelt zich de abstracte manier van denken (het denken kan betrekking hebben op zaken die niet direct waarneembaar zijn) Adolescenten leren inzien dat een idee, een gedachte of een gevoel van invloed kan zijn op het menselijk handelen. Ze bedenken oplossingen en alterna2even voor de meest uiteenlopende problemen en formuleren idealen.

4 Piaget en Erikson Volgens zowel Piaget als Erikson groeit de mens volgens een basisschema, waarin vastligt wanneer welke delen ontstaan en hoe ze zullen bijdragen aan het func2oneren in het geheel epigene2sch principe Volgens Piaget streven we van nature naar een zo volmaakt mogelijk evenwicht tussen onszelf en de omgeving, daarvoor hebben we allerlei regelsystemen. Voorbeeld: als je honger voelt zul je door iets te eten proberen het evenwicht te herstellen. Honger eten levert dat proces uiteindelijk het volwassen lichaam op dat maximaal kan presteren in rela2e tot de omgeving. Door afwisseling van evenwicht en onevenwicht ontstaat telkens een nieuw evenwicht op hoger niveau.

5 Groei door evenwicht op steeds hoger niveau Figuur 3.2

6 Assimila2e en Accommoda2e Het streven naar evenwicht met de omgeving gaat gepaard met 2 bij elkaar horende ac2es assimila2e en accommoda2e. Assimila2e: inpassen in systeem Accommoda2e: aanpassen van een systeem Voedsel wordt geschikt gemaakt voor opname in het lichaam (assimila2e) Het lichaam maakt zich klaar om het voedsel op te nemen en te verwerken (accommoda2e) De con2nue werking van assimila2e en accommoda2e vormt het ontwikkelingsproces dat leidt tot nieuw evenwicht en groei

7 Accommoda2e (aanpassen van het systeem) kan volgens Piaget op 2 manieren plaatsvinden. Namelijk door: - Subs%tu%e en - Integra%e

8 Subs2tu2e Hiervan is sprake als een onrijp idee door een rijper idee wordt vervangen. Er komen nieuwe ideeën in de plaats voor de oude ideeën, maar de oude ideeën verdwijnen niet! VB: Het idee dat er spoken bestaan is een onrijp idee dat wordt vervangen door het idee dat spookverhalen verzinsels zijn. Toch kan een volwassene nog steeds denken dat het ergens echt spookt. Animis2sch of magisch denken: Kleuters denken dat dingen bezield zijn (de maan is een reus, poppen komen 's nachts tot leven) of volwassenen danken de auto voor de goede reis, of doen een bepaalde rituele handeling die bijvoorbeeld de winstkans bij een wedstrijd moeten verhogen.

9 Integra2e Onrijpe ideeën worden samengevoegd en defini2ef vervangen door een complexer idee. Mentale groei door integra2e is moeilijk ongedaan te maken, ze is onomkeerbaar. VB: Wanneer een kind de grooce van een voorwerp moet beoordelen, let het óf op de breedte óf op de lengte. Dat een langwerpig blok even groot blijg wanneer het op zijn kant of juist rechtop wordt gezet, is nog niet te begrijpen, omdat de begrippen hoogte en breedte niet zijn geïntegreerd in het begrip grooce. Als het kind eenmaal ouder wordt, zal het begrijpen dat zowel lengte en breedte geïntegreerd zijn in het begrip groove en zijn de onrijpe ideeën defini2ef vervangen door een complexer idee.

10 Dus... Het con2nu streven naar cogni%ef evenwicht wordt door assimila2e en accommoda2e (bestaande uit subs2tu2e en integra2e) tot een steeds hoger niveau gebracht het denken op hypothe2sch niveau. Deze abstracte manier van denken ontwikkelt zich in de formeel- opera%onele fase.

11 Cogni2ef egocentrisme = Het onvermogen zich in het gezichtspunt of zienswijze van een andere persoon te verplaatsen De jonge adolescent denkt, als gevolg van het cogni2ef egocentrisme, dat een ander net zo met zijn gedrag, zijn uiterlijk en zijn denken in de weer is als hij zelf. Hij is voortdurend bezig een publiek te scheppen en daarop te reageren Imaginair publiek. Kan zich ook uiten in zwart- witdenken. Het cogni2ef egocentrisme verdwijnt geleidelijk naarmate adolescenten cogni2ef en sociaal vaardiger worden. Dan ontwikkeld zich het empathisch vermogen.

12 Begrippen en begripsvorming Een begrip kun je zien als een organisa2esysteem waarmee je de wereld om je heen organiseert. Concrete begrippen: tafel, auto, tante. Worden concreet gemaakt met zintuiglijk waarneembare materiële voorbeelden en aangeduid met een woord. waarnemen, doen, taal en denken ondersteunen dit proces. Abstracte begrippen: vrijheid, democra2e of assimila2e. Theorieën of concepten op zich, die meerdere samenhangende begrippen omvaven. De betekenis wordt duidelijk a.d.h.v. Andere begrippen, vergelijkingen, afleidingen enz.

13 Stelling 1: wat het begrip intelligen2e inhoudt en hoe het op 2 niveaus kan worden beschreven Intelligen2e wordt o.a. omschreven als de vaardigheid tot het oplossen van problemen, als abstract denken en als leervermogen Hypothe2sch begrip, er zijn heel veel verschillende omschrijvingen van het begrip. In het algemeen zijn er 3 niveaus wat betrei intelligen2e: 1. Verbaal/intuï2ef niveau; bestaat uit tautologiën (herhalingen van zelfde denkbeelden, maar dan met andere uitdrukkingen) 2. Meetniveau; intelligen2e is wat een goede intelligen2etest meet (IQ- test) 3. inhoudelijk/theore2sch niveau; concrete gegevens verklaard a.d.h.v. verschijnselen, begrippen, regels en hun onderlinge band

14 Stelling 2: op welke wijzen we kennis kunnen vergaren Ra2onalisten: Ra2onalisten gebruiken het verstand als enige (logische) bron van kennis - Nadeel van deze denkwijze is dat het moeilijk is af te zien van de eenmaal ontworpen ideeën/ theorieën Empiristen: Empiristen vinden dat kennis alleen door ervaring/bevinding kan worden verzameld - Nadeel is dat de ideeën/meningen te oppervlakkig blijven en geen verbinding krijgen met een meer omvavende theorie Tegenwoordig gaan we uit van een ra2onalis2sche èn de empiris2sche denkwijze. Intelligent gedrag is ra2oneel èn emo2oneel: gevoelens geven de goede rich2ng voor keuzes aan, terwijl ra2oneel intelligen2e alleen lijdt tot rampzalige keuzes. Emo2onele en ra2onele intelligen2e vullen elkaar aan.

15 Stelling 3: wat het begrip IQ inhoudt en hoe IQ berekend wordt Rond 1900 ontwierp de Franse schoolarts Binet een test met een maat van presta2e. De test deed beroep op vaardigheden (redeneren en oordelen) en kennis (aanvulzinnen en vergelijkingen). Door de moeilijkheidsgraad aan de leeiijd v/h kind te koppelen, was de intelligen2e meetbaar. Eerste intelligen2etest, later steeds verder verfijnd en betrouwbaarder gemaakt. IQ = Intelligen2eQuo2ënt; score op een intelligen2etest, vergeleken met leeiijdsgenoten Berekenen van IQ; Mentale leeiijd (op basis van de testuitslag) : werkelijke leeiijd = uitkomst x 100 = IQ Intelligen2etest = Mee2nsturment, in hoeverre de score van kind afwijkt van de gemiddelde score van zijn leeiijdsgroep Uitgekristalliseerde intelligen2e: eerder verworden kennis

16 Stelling 4 Volgens Piaget verschilt de manier van denken van kinderen en volwassen wezenlijk niet. Onjuist (blz 160) Piget heei op basis van zijn studies een theorie ontwikkelt die aangeei hoe, en verklaart waarom de manier van denken in de loop van de ontwikkeling naar volwassenheid verandert.

17 Stelling 5 Een kind moet volgens de gedachtegang van Piaget de manier van denken uit vroegere fasen beheersen alvorens formeel te kunnen denken. Juist (blz 165) Stelling 6 Piaget vergelijkt formeel denken met een soort handelen Onjuist (blz 160/1630) Piaget noemt concrete gedachten, geinternaliseerde handelingen of denk opera2es operare = handelen

18 Stelling 7 Sociale ervaringen spelen volgens Piaget geen rol bij ontwikkeling van het denken Onjuist (blz..)?? Stelling 8 Groei ontstaat volgens Piaget door het steeds weer streven naar evenwicht met behulp van Assimila2e en Accommoda2e. Juist (blz 166/167)

19 Stellingen 9. Animis%sch denken komt alleen bij kleine kinderen voor. Onjuist. Dit kan ook bij volwassenen voorkomen. Denk bijvoorbeeld aan rituele handelingen voor een wedstrijd om de winstkans te vergroten. 10. Een woord is hetzelfde als een begrip. Onjuist. Een begrip is een verzameling kenmerken dat wordt aangeduid met een woord. Bijvoorbeeld: zitvlak, poten en leuning vormt het begrip stoel. En stoel is het woord waarmee het begrip wordt aangetoond. 11. Hypothe%sch denken komt in iedere fase van Piaget voor Onjuist. Komt voor in de 4e fase van Piaget: de formeel- opera2onele fase. Het hypothe2sch denken ontstaat op hoger niveau na het con2nu streven naar cogni2ef evenwicht.

20 Stelling 12: een aantal consequen2es van de theorie van Piaget voor de leraar te noemen 1. Piaget verheldert het gedrag van adolescenten, bij moeilijkheden met adolescenten is het handig dat er onderscheid wordt gemaakt tussen werkelijkheid en imaginair publiek. Een begeleider kan in gesprekken leerlingen een spiegel voor houden en ze zo onderscheid leren maken over hoe bepaalt gedrag overkomt. 2. Volgens Piaget moeten leerlingen die moeilijkheden hebben met reflecteren eerst in de formele fase komen, want daar kunnen ze pas afstand nemen op hun eigen handelen.