Inhoud. Voorwoord bij de 24 e druk 11

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Inhoud. Voorwoord bij de 24 e druk 11"

Transcriptie

1 Inhoud Voorwoord bij de 24 e druk 11 1 Inleiding Marcel van Aken en Wim Slot Adolescentie: een eerste typering Puberteit en adolescentie Oorsprong van de begrippen puberteit en adolescentie Onderscheid tussen puberteit en adolescentie? Begin en einde van de adolescentie Leeftijd Een moeilijke leeftijd? Altijd problematisch? Een ontwikkelingspsychologisch uitgangspunt De adolescentie als een karakteristieke ontwikkelingsperiode, met daaraan verbonden specifieke ontwikkelingstaken De adolescentie als onderdeel van een ontwikkelingsproces met continue en discontinue momenten Ontwikkelingspsychopathologie: het samenspel tussen individu en omgeving De opzet van dit boek: adolescentie als periode van transities 23 2 Theorieën over de adolescentie Luc Goossens en Koen Luyckx Inleiding De rol van theorieën over de ontwikkeling Ontwikkelingstaken Drie typen van theorieën over de adolescentie Psychoanalytische theorieën over de adolescentie Sociaal-culturele theorieën over de adolescentie Cognitieve theorieën over de adolescentie Integratie en wederzijdse aanvulling Contextuele theorieën De structuur van de omgeving De rol van de geschiedenis Aansluiting tussen kenmerken van het individu en de omgeving Besluit Toegepaste ontwikkelingspsychologie en positieve ontwikkeling van jongeren Besluit 38 3 Biologische ontwikkeling Theo Doreleijers, Eveline Crone en Lucres Jansen Inleiding Kinderen komen in de puberteit 39

2 6 P s y c h o l o g i e v a n d e a d o l e s c e n t i e 3.3 Hormonale veranderingen en de ontwikkeling van de primaire en secundaire geslachtskenmerken Lichaamsbouw en andere lichamelijke veranderingen Hersenmassa en hersenfuncties Psychologische aspecten van biologische veranderingen Vroegrijpheid Besluit 49 4 Cognitieve ontwikkeling Tjeert Olthof Inleiding Benaderingen van cognitieve ontwikkeling De Piagetiaanse benadering De informatieverwerkingsbenadering De psychometrische benadering Besluit 64 5 Emotionele ontwikkeling Hedy Stegge Inleiding Functionalistisch perspectief op emoties De ontwikkeling van emotionele competentie Oorzaken van emoties: wat voel ik en waarom? Strategisch emotioneel gedrag: hoe reageer ik in deze situatie? Emotioneel bewustzijn: woorden voor gevoelens Emoties in de adolescentie Emotionele turbulentie Gedrag in emotionele situaties Schaamte Emotieregulatie en probleemgedrag in de adolescentie Regulatieproblemen en depressie Agressie, narcisme en emotieregulatie Besluit 80 6 Ontwikkeling van autonomie Wim Beyers, Bart Soenens en Maarten Vansteenkiste Inleiding Het paraplubegrip autonomie: onafhankelijkheid versus vrijwillig functioneren Autonomie als onafhankelijkheid of separatie Autonomie als vrijwillig of zelfgedetermineerd functioneren De twee definities van autonomie nader vergeleken Ontwikkeling van autonomie Autonomie als separatie of loskomen van de ouders Autonomie als vrijwillig of zelfgedetermineerd functioneren Autonomie als bron van welbevinden en basis voor latere ontwikkeling Gevolgen van separatie en het ontwikkelen van onafhankelijkheid Gevolgen van zelfgedetermineerd of vrijwillig functioneren Contexten die bijdragen tot de ontwikkeling van autonomie, of net die ontwikkeling hinderen Opvoedingsprocessen vanuit het separatie-individuatie perspectief Opvoedingsprocessen vanuit het zelfdeterminatie perspectief 95

3 I n h o u d Invloeden van buiten het gezin Besluit 98 7 Morele ontwikkeling Tjeert Olthof Inleiding Morele ontwikkeling Morele oordelen en andere oordelen De biologische basis van het vermogen tot moreel oordelen Morele ontwikkeling en de ontwikkeling van moreel affect Morele ontwikkeling en morele internalisatie De ontwikkeling van moreel redeneren Moraliteit en sekse Moraliteit en cultuur Moreel gedrag: relaties met oordelen, affect en identiteit Samenvattende conclusies Psychosociale ontwikkeling: de rol van het gezin Maja Deković en Kirsten Buist Inleiding Gezinnen met adolescenten Opvoeding in de adolescentie Opvoedingsgedrag van de ouders Opvoeder-kindrelatie: gehechtheid en conflicten Gehechtheid Conflicten Het gezin als systeem van relaties De relatie tussen broers en zussen Het gezin als geheel Gezin en maatschappij Gezinnen van allochtone afkomst Besluit Psychosociale ontwikkeling: de invloed van leeftijdgenoten Ron Scholte en Rutger Engels Inleiding Vriendschappen van adolescenten: kenmerken, dynamiek, effecten en invloeden Kenmerken van vriendschappen Dynamiek van vriendschappen: ontstaan, stabiliteit en beëindiging Effecten van vriendschappen Invloeden van vriendschappen: sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling Vriendengroepen: kenmerken en invloeden Kenmerken van vriendengroepen Invloeden van vriendengroepen Vrienden en etniciteit in Nederland Groepen op school: sociale status, sociale verwerping en pesten Sociale status Sociale verwerping Pesten Ouder-adolescentrelaties Besluit 145

4 8 P s y c h o l o g i e v a n d e a d o l e s c e n t i e 10 Psychoseksuele ontwikkeling Hanneke de Graaf Inleiding Ontwikkelingen in het denken over seksualiteit Genderidentiteit en genderrol Soloseks Relatievorming Seksuele contacten met anderen Kennis en attituden Seksuele voorkeur Problemen tijdens de seksuele ontwikkeling Seksuele voorlichting Besluit Identiteitsontwikkeling Harke Bosma Inleiding Identiteit in de adolescentie: begripsbepaling en benaderingen Zelfconcept- en zelfwaarderingsproblemen Loevingers theorie over ego-ontwikkeling De identiteitstheorie van Erikson Inleiding Identiteitsverwarring Het identiteitsstatussenmodel van Marcia Identiteitsstatusontwikkeling in de adolescentie Identiteitsontwikkeling als proces van exploratie en bindingen Trajecten in de identiteitsontwikkeling Adaptieve en niet-adaptieve vormen van identiteit en identiteitsontwikkeling Verschillen in identiteit op basis van geslacht Verschillen in identiteit op basis van etniciteit Identiteitsstijlen Besluit Internaliserende problemen Frits Boer Inleiding Externaliserend versus internaliserend Problemen of stoornissen Categoriaal versus dimensioneel Internaliserende problemen in relatie tot de normale ontwikkeling Internaliserende stoornissen Angststoornissen Stemmingsstoornissen Somatoforme stoornissen Eetstoornissen Internaliserende problemen en stoornissen: principes van behandeling Angststoornissen Depressie Somatoforme stoornissen Besluit 199

5 I n h o u d 9 13 Externaliserende problemen Wim Slot Inleiding Normale jeugdcriminaliteit De omvang van jeugdcriminaliteit Wordt jeugdcriminaliteit een groter probleem? Deviante ontwikkelingstrajecten Afnemende criminaliteit aan het einde van de adolescentie Ernstige, agressieve en persistente jeugdcriminaliteit Seksuele delicten Stoornissen ODD, CD en APD Kenmerken en prevalentie van ODD Kenmerken en prevalentie van CD Risico s Inleiding: risico s en bescherming Biologische factoren als risico Riskante erfelijke invloeden Riskante individuele kenmerken Riskante invloeden van ouders Sekseverschillen en risico s Etniciteit en risico s Riskante vrienden Alcohol-, tabak- en drugsgebruik in de adolescentie Inleiding Soorten drugs en cijfers over het gebruik Zorgen over problematisch gebruik Drugsgebruik in relatie tot depressie en antisociaal gedrag Besluit Hulpverlening aan adolescenten Paul Goudena Inleiding Het kader van de ontwikkelingspsychopathologie Probleemgebieden in de adolescentie De relatie tussen de adolescent en de hulpverlener Vormen van hulpverlening Begeleiding en ondersteuning Diagnostiek en behandeling Structuur van de hulpverlening Besluit 244 Literatuur 245 Personenregister 278 Zakenregister 280 Personalia 287

Samenvatting. (Summary in Dutch)

Samenvatting. (Summary in Dutch) (Summary in Dutch) 142 In dit proefschrift is de rol van de gezinscontext bij probleemgedrag in de adolescentie onderzocht. We hebben hierbij expliciet gefocust op het samenspel met andere factoren uit

Nadere informatie

INHOUD. Kleine ontwikkelingspsychologie III

INHOUD. Kleine ontwikkelingspsychologie III Kleine ontwikkelingspsychologie III INHOUD Bij de drie delen Kleine Ontwikkelingspsychologie hoort ook een website! Daarop staan recente onderzoeksresultaten en actuele voorbeelden. Kijk op www.kleineontwikkelingspsychologie.nl

Nadere informatie

Rijksuniversiteit Groningen

Rijksuniversiteit Groningen De adolescentiefase: over puberen, hersenontwikkeling, studiekeuze, risicogedrag en de relatie met ouders. Dr. Saskia Kunnen i.s.m. Dr. Anna Lichtwarck-Aschoff Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit

Nadere informatie

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation

Cover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/22989 holds various files of this Leiden University dissertation Author: Pouw, Lucinda Title: Emotion regulation in children with Autism Spectrum Disorder

Nadere informatie

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25

1.1 Ontwikkelingspsychopathologie Opbouw van het boek Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 Inhoudsopgave 1 Introductie 17 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 17 1.2 Opbouw van het boek 20 1.3 Hoofdstuk 1 in tien punten 25 Belangrijke begrippen 25 2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 27

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord 1 1 DEEL I INVLOEDEN 13

Inhoud. Voorwoord 1 1 DEEL I INVLOEDEN 13 Inhoud Voorwoord 1 1 DEEL I INVLOEDEN 13 1 Het sociale ontwikkelingstraject 1 5 1 Inleiding 1 5 2 Sociale vaardigheden 1 6 3 Aspecten van sociale competentie 1 7 4 Het ik en de ander 1 8 5 Een verwant

Nadere informatie

3.9 Afwijkende timing van de puberteit Vroege puberteit Vervroeging van de puberteit Samenvatting Aandachtspunten 91

3.9 Afwijkende timing van de puberteit Vroege puberteit Vervroeging van de puberteit Samenvatting Aandachtspunten 91 Inhoud Uitgebreide opgave Motto 7 Quadrilogie 9 Voorwoord 9 Pearson XTRA Actief leren online 11 Inhoud (kort) 13 1 Inleiding 21 1.1 Adolescere 23 1.2 Evidence based 25 1.3 Opbouw van het boek 27 2 Van

Nadere informatie

EMOTIEREGULATIE. Jaarbeurs Utrecht. Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline

EMOTIEREGULATIE. Jaarbeurs Utrecht. Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline EMOTIEREGULATIE Boosheid, verdriet en angst bij kinderen en adolescenten met ASS, ODD, ADHD, depressie en borderline Congres Dinsdag 26 november 2013 Jaarbeurs Utrecht prof.dr. Bram Orobio de Castro prof.dr.

Nadere informatie

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling

Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012. Bijeenkomst 11: ontwikkeling Kinderen Ontwikkelen en Leren 201-2012 Bijeenkomst 11: ontwikkeling Terugblik bijeenkomst 10 Presentatie ontwikkelingsgebieden Indeling ontwikkelingsgebieden Casus: stel je probleemverklaring op. Bijeenkomst

Nadere informatie

2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35

2 Classificatie, diagnostiek en epidemiologie 35 Inhoudsopgave Overzicht van figuren, kaders en tabellen 17 1 Introductie 23 1.1 Wat is ontwikkelingspsychopathologie? 24 1.1.1 Vroeger en nu 25 1.1.2 Een dynamisch gezichtspunt 26 1.1.3 Een uniek individu

Nadere informatie

Kleine ontwikkelingspsychologie III

Kleine ontwikkelingspsychologie III Kleine ontwikkelingspsychologie III Bij de drie delen Kleine Ontwikkelingspsychologie hoort ook een website! Daarop staan recente onderzoeksresultaten en actuele voorbeelden. Kijk op www.kleineontwikkelingspsychologie.nl

Nadere informatie

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz

Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz Interculturele psychiatrie en jeugd-ggz mr.dr. Lieke van Domburgh Onderzoeker Vumc, afd. Kinder- en Jeugdpsychiatrie Hoofd afdeling O&O Intermetzo prevalentie problemen: etniciteit en gender (Zwirs 2006)

Nadere informatie

Inhoud. Voorwoord van de redactie 11

Inhoud. Voorwoord van de redactie 11 Inhoud Voorwoord van de redactie 11 1 Problemen in de schoolleeftijd: heeft het zin om ze te ordenen? 21 Wied Ruijssenaars 1.1 Inleiding 21 1.2 Het ordenen van problemen als gangbare praktijk 22 1.3 Het

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf Terreinverkenning Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën De prenatale ontwikkeling 75

Inhoud. Woord vooraf Terreinverkenning Twee fundamentele ontwikkelingstheorieën De prenatale ontwikkeling 75 Inhoud Woord vooraf 11 1. Terreinverkenning 15 1.1 Een korte historiek 15 1.1.1 De verre voorgeschiedenis 15 1.1.2 Start van de genetische psychologie 17 1.1.3 Omvorming tot een ontwikkelingspsychologie

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING 1 BELEVING VAN SEKSUALITEIT EN INTIMITEIT

Inhoudsopgave. Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING 1 BELEVING VAN SEKSUALITEIT EN INTIMITEIT Inhoudsopgave Seksualiteit, intimiteit en hulpverlening Mathieu Heemelaar 5e druk VOORWOORD INLEIDING Plaatsbepaling ten opzichte van andere vakliteratuur Visie op hulpverlening Doelgroep Themataken Gebruik

Nadere informatie

Inhoud van de presentatie

Inhoud van de presentatie De overgang van het basis- naar het secundair onderwijs vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief Annelies Somers i.s.m. Prof. Hilde Colpin Prof. Karine Verschueren ~ Centrum voor Schoolpsychologie

Nadere informatie

Handreiking Omgangskunde

Handreiking Omgangskunde Landelijke kennistoets voor de tweedegraads lerarenopleiding Handreiking Omgangskunde studiejaar 2016-2017 september 2016 Versie 2016/2017-1A Inleiding Deze handreiking is opgesteld door vakdocenten van

Nadere informatie

Deel I Wat ouders weten 17 1 Wat vooraf ging 19 2 Resultaten uit het eerste onderzoek 21 3 Conclusie 25

Deel I Wat ouders weten 17 1 Wat vooraf ging 19 2 Resultaten uit het eerste onderzoek 21 3 Conclusie 25 Inhoudsopgave Voorwoord 11 Inleiding 13 Opbouw van het boek 15 Deel I Wat ouders weten 17 1 Wat vooraf ging 19 2 Resultaten uit het eerste onderzoek 21 3 Conclusie 25 Deel II Het Socioschema en de MAS1P

Nadere informatie

Studiekeuze: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief

Studiekeuze: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief 11-2-2015 1 Studiekeuze: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief Facta, 12-02-2015 Saskia Kunnen Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit Groningen 11-2-20152 Programma Studiekeuze als ontwikkelingsproces:

Nadere informatie

Noodondersteunend opvoeden van kinderen en jongeren met CP: Inzichten vanuit zelfdeterminatietheorie

Noodondersteunend opvoeden van kinderen en jongeren met CP: Inzichten vanuit zelfdeterminatietheorie VAKGROEP ORTHOPEDAGOGIEK VAKGROEP ONTWIKKELINGS-, PERSOONLIJKHEIDS- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE Noodondersteunend opvoeden van kinderen en jongeren met CP: Inzichten vanuit zelfdeterminatietheorie Dra. Lisa

Nadere informatie

Psychologie van de adolescentie: Basisboek

Psychologie van de adolescentie: Basisboek Psychologie van de adolescentie: Basisboek Deel 1 van 2 : Hoofdstuk 1 t/m 6 Ook verkrijgbaar : Deel 2 : Hoofdstuk 7 tot en met 12 Bronvermelding: Titel: Psychologie van de adolescentie Basisboek Drieëntwintigste

Nadere informatie

Inhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19

Inhoud Uitgebreid. Foreword 15 Voorwoord 17. deel 1 WAT IS HET? 19 Inhoud Uitgebreid Foreword 15 Voorwoord 17 deel 1 WAT IS HET? 19 1 Inleiding 21 De eerste onderzoekers 22 De opbouw van het boek 24 Aanleg of opvoeding 27 Diagnose of etiket 30 De kracht en de zwakte 32

Nadere informatie

Inleiding 15 Opbouw van het boek Wat eraan vooraf ging Resultaten uit het eerste onderzoek Conclusie 26

Inleiding 15 Opbouw van het boek Wat eraan vooraf ging Resultaten uit het eerste onderzoek Conclusie 26 Inhoudsopgave Voorwoord 11 Inleiding 15 Opbouw van het boek 18 Deel I Wat ouders weten 1 Wat eraan vooraf ging 21 2 Resultaten uit het eerste onderzoek 22 3 Conclusie 26 Deel II Het socioschema en de MAS1P

Nadere informatie

Deel 1 Over het wat en hoe 15. 1 Over het wat 17

Deel 1 Over het wat en hoe 15. 1 Over het wat 17 Inhoud Deel 1 Over het wat en hoe 15 1 Over het wat 17 Alles is sociaal: sociale competentie in schema 17 De activiteiten 19 Geen methode, maar een methodiek 19 De opzet van het boek 21 2 Over het hoe

Nadere informatie

Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting

Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting Signaleringslijst Erger Voorkomen - Toelichting Met deze lijst worden achtergronden van jeugdigen in kaart gebracht. Met behulp van deze achtergronden kan worden vastgesteld of jeugdigeen een risico lopen

Nadere informatie

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen

Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP. Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Psycho sociale gevolgen bij kinderen met CP Susanne Sluijter Orthopedagoog Mytylschool De Trappenberg Mytylschool Behandelteam Merem Huizen Ontwikkelingsfasen bij kinderen. 3 Basisbehoeften van kinderen.

Nadere informatie

Inhoud. 3 Theorieën over ontwikkeling 59

Inhoud. 3 Theorieën over ontwikkeling 59 Inhoud 1 Introductie 15 1.1 Ontwikkelingspsychopathologie 16 1.1.1 Vroeger en later 18 1.1.2 Een dynamisch gezichtspunt 18 1.1.3 Een uniek individu met unieke ervaringen 20 1.2 Opbouw van het boek 21 1.3

Nadere informatie

Psychologie van de adolescentie: Basisboek

Psychologie van de adolescentie: Basisboek Psychologie van de adolescentie: Basisboek Deel 2 van 2 : Hoofdstuk 7 t/m 12 Ook verkrijgbaar : Deel 1 : Hoofdstuk 1 tot en met 6 Bronvermelding: Titel: Psychologie van de adolescentie Basisboek Drieëntwintigste

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Genderdysforie in kinderen: Oorzaken en Gevolgen Chapter ELEVEN De studies, beschreven in dit proefschrift, richten zich op vier thema s. De eerste hoofdstukken beschrijven twee

Nadere informatie

De sociale ontwikkeling van het schoolkind

De sociale ontwikkeling van het schoolkind De sociale ontwikkeling van het schoolkind De sociale ontwikkeling van het schoolkind J.D. van der Ploeg Houten 2011 2011 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media Alle rechten voorbehouden.

Nadere informatie

Bijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken.

Bijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken. Bijlage 1: Opdrachten bij het boek Identiteitsontwikkeling en leerlingbegeleiding. Per groepje van 2/3 uitwerken. Hoofdstuk 1: Opdracht 1: Groepsprofiel en de puberteit Bespreek en noteer kort: Hoe je

Nadere informatie

Rosalie Koolen; klinisch psycholoog/ kinder en jeugdpsycholoog Slotervaartziekenhuis, Amsterdam. Rotterdam;

Rosalie Koolen; klinisch psycholoog/ kinder en jeugdpsycholoog Slotervaartziekenhuis, Amsterdam. Rotterdam; Rosalie Koolen; klinisch psycholoog/ kinder en jeugdpsycholoog Slotervaartziekenhuis, Amsterdam Rotterdam; 22 11 2012 De allochtone jongere met DM...? Overzicht presentatie Ontwikkelingspsychologie Transculturele

Nadere informatie

SAMENVATTING Introductie

SAMENVATTING Introductie Introductie Affect heeft een belangrijke functie in de organisatie van gedrag. Affect moet en kan in principe gereguleerd worden, als dit voor iemands doelen van belang is. Dysregulatie van effect verwijst

Nadere informatie

PSYCHOLOGIE. Stichting Kwaliteitscentrum Schoonheidsverzorging Utrecht

PSYCHOLOGIE. Stichting Kwaliteitscentrum Schoonheidsverzorging Utrecht PSYCHOLOGIE EXAMENEISEN THEORIE SCHOONHEIDSVERZORGING B VERSIE JULI 2010 STICHTING KWALITEITSCENTRUM SCHOONHEIDSVERZORGING Exameneisen STRUCTUUR THEORIE-EXAMEN: PSYCHOLOGIE Examen Psychologie Structuur

Nadere informatie

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet?

Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Stijging criminaliteit meisjes Criminele meisjes: Specifieke zorg en aandacht of niet? Anne-Marie Slotboom Vrije Universiteit Amsterdam 1 BRISBANE 2010 - Steeds meer jonge meisjes tussen tien en veertien

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch)

Samenvatting (Summary in Dutch) Samenvatting (Summary in Dutch) Interactionistische perspectieven benadrukken dat de persoon en zijn of haar omgeving voortdurend in interactie zijn en samen een systeem vormen. Dit idee van integratie

Nadere informatie

SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER

SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER SCHEMATHERAPIE BIJ VERSLAVING EN COMPLEX TRAUMA 6 OKTOBER 2014 KEES BIEGER Wat is complex trauma? Theoretisch model trauma/persoonlijkheid Welke rol speelt middelengebruik? Fasering in de behandeling Indicatiestelling

Nadere informatie

GROTE VARIATIE. Determinanten van gedragsontwikkeling bij kinderen en jongeren met cerebrale parese KENNISMAKING KINDEREN MET CEREBRALE PARESE

GROTE VARIATIE. Determinanten van gedragsontwikkeling bij kinderen en jongeren met cerebrale parese KENNISMAKING KINDEREN MET CEREBRALE PARESE VAKGROEP ORTHOPEDAGOGIEK VAKGROEP S-, PERSOONLIJKHEIDS- EN SOCIALE PSYCHOLOGIE Determinanten van gedragsontwikkeling bij kinderen en jongeren met cerebrale parese Prof. dr. Sarah De Pauw - Dra. Lisa Dieleman

Nadere informatie

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling

ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling ONTWIKKELVELDEN ONTWIKKELTHEMA S Benaming in het boek Plaats Persoonsgebonden ontwikkeling Ontwikkeling van een innerlijk kompas Identiteit Psychosociale identiteit Het zelf Een positief zelfbeeld 196-200

Nadere informatie

Inhoud. Uitgebreide opgave

Inhoud. Uitgebreide opgave Inhoud Uitgebreide opgave 1 Inleiding 21 Van DSM-IV naar DSM-5 21 Verwarrende terminologie 23 Een nieuw begrippenkader 24 De bron van het gedrag en de hulpverleningsstrategie 27 Een biopsychologisch model

Nadere informatie

Hoofdstuk 1 Inleiding 11

Hoofdstuk 1 Inleiding 11 5 INHOUD Hoofdstuk 1 Inleiding 11 1.1. De ontwikkeling van het kind: gewikt en gewogen 11 1.2. Wat is ontwikkeling? 13 1.3. Wat is psychologie? 14 1.4. Hoe ontstaat ontwikkeling? 15 1.4.1. De natuur (je

Nadere informatie

Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Van wieg tot hangplek: de ontwikkeling van 0- tot 18-jarigen

Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Van wieg tot hangplek: de ontwikkeling van 0- tot 18-jarigen Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Van wieg tot hangplek: de ontwikkeling van 0- tot 18-jarigen Marjan de Bil en Petra de Bil Copyright: Uitgeverij Boom Nelissen, Amsterdam, 2006 Ontwerp omslag

Nadere informatie

Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg

Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Het samenspel van genen en omgeving: Relevantie voor de Jeugdgezondheidszorg Luc Goossens KU Leuven Schoolpsychologie and Ontwikkeling in Context (SCenO) Leuven Institute of Human Genomics and Society

Nadere informatie

EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA

EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA EMOTIEREGULATIE DMV SURFEN OP EMOTIES DR CORINE FACHÉ KINDER- EN JEUGDPSYCHIATER UKJA WAAROM IS EMOTIEREGULATIE BELANGRIJK??? VERSCHILLENDE MANIEREN OM NAAR DIAGNOSE TE KIJKEN Categorische diagnostische

Nadere informatie

6 Psychische problemen

6 Psychische problemen psychische problemen 6 Psychische problemen Gonneke Stevens In onderzoek naar de gezondheid en het welzijn van jongeren is het relevant aandacht te besteden aan psychische problematiek, waarbij vaak een

Nadere informatie

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014

Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik

Nadere informatie

Seksuele ontwikkeling bij jongeren: risicovol of plezierig?

Seksuele ontwikkeling bij jongeren: risicovol of plezierig? Seksuele ontwikkeling bij jongeren: risicovol of plezierig? Katrien Symons, Vakgroep Sociologie, UGent Sexpertlezing 1 juni 2011 Seks en jongeren: een hot topic Jongeren Seks is leuk Beleid Seks is leuk,

Nadere informatie

DE INVLOED VAN SEPARATIE EN INDIVIDUATIE OP INTIMITEIT BIJ MIDDENADOLESCENTEN

DE INVLOED VAN SEPARATIE EN INDIVIDUATIE OP INTIMITEIT BIJ MIDDENADOLESCENTEN Faculteit Psychologie en Pedagogische Wetenschappen Academiejaar 2007-08 Eerste Examenperiode DE INVLOED VAN SEPARATIE EN INDIVIDUATIE OP INTIMITEIT BIJ MIDDENADOLESCENTEN Scriptie neergelegd tot het behalen

Nadere informatie

ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN

ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN ZELF-DETERMINATIE THEORIE EN PSYCHISCH WELZIJN Prof. Dr. Inge Antrop Dr. Katrijn Brenning MSc. Lana De Clercq Prof. Dr. Sarah De Pauw Ph.D. Lisa Dieleman Prof. Dr. Patrick Luyten Ph.D. Elien Mabbe Dr.

Nadere informatie

The Development of Personality and Problem Behaviour in Adolescence - J. Akse SAMENVATTING. (Summary in Dutch)

The Development of Personality and Problem Behaviour in Adolescence - J. Akse SAMENVATTING. (Summary in Dutch) SAMENVATTING (Summary in Dutch) Ontwikkeling van Persoonlijkheid en Probleemgedrag tijdens de Adolescentie Ieder individu is uniek. Echter, niemand is uniek genoeg om een persoonlijkheidstype te vormen

Nadere informatie

Transvisie zorg biedt hulp

Transvisie zorg biedt hulp Transvisie zorg biedt hulp Hulpverlening bij genderidentiteitsvragen Transvisie Zorg is een landelijke organisatie die psychosociale hulpverlening biedt aan mensen met genderidentiteitsvragen en hun omgeving.

Nadere informatie

Disconnected of valt het wel mee? & ( Risicogedrag en de invloed van media en ouders

Disconnected of valt het wel mee? & ( Risicogedrag en de invloed van media en ouders Disconnected of valt het wel mee? & ( Risicogedrag en de invloed van media en ouders Natascha Notten 12 oktober 2017 Email: n.notten@maw.ru.nl Socioloog Risicogedrag van jongeren Algemene verklaringen

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 13. Inleiding 15. Leeswijzer 19

Inhoud. Woord vooraf 13. Inleiding 15. Leeswijzer 19 Inhoud Woord vooraf 13 Inleiding 15 Leeswijzer 19 1 Video-interactiebegeleiding en gehechtheid bij adoptie 25 1.1 Waarom VIB bij adoptiegezinnen? 25 1.1.1 VIB of VHT? 26 1.1.2 Waarom een aparte handleiding

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting Nederlandse samenvatting Uit crosscultureel onderzoek is bekend dat de cultuur waarin men opgroeit van jongs af aan invloed heeft op emotie-ervaringen en emotie-uitingen. Veel minder bekend is in welke

Nadere informatie

Inhoud. Woord vooraf 11

Inhoud. Woord vooraf 11 Inhoud Woord vooraf 11 1 Typeringen van generaties 13 1.1 Wat is een generatie? 13 1.2 Wat is het realiteitsgehalte? 14 1.3 Veteranengeneratie (70-plussers) 15 1.4 Babyboomers (50 tot 70 jaar) 16 1.5 X-generatie

Nadere informatie

Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid

Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid Bijzonder procesdoel 1: Groei naar volwassenheid 1ste leerjaar 2de graad 2 de leerjaar 2de graad Mijn Lichaam: Gezondheid: - Gezonde voeding - Roken (en drugs) - Gezonde geest, gezond lichaam - (top)sport

Nadere informatie

Geestelijke gezondheid bij kinderen van curatie naar preventie en vroegdetectie van risicofactoren

Geestelijke gezondheid bij kinderen van curatie naar preventie en vroegdetectie van risicofactoren KONINKLIJKE ACADEMIE VOOR GENEESKUNDE VAN BELGIË Geestelijke gezondheid bij kinderen van curatie naar preventie en vroegdetectie van risicofactoren em. Prof dr. J. Denekens 12 februari 2019 Geestelijke

Nadere informatie

12.7 Hoe is agressie te verklaren? 218 12.8 Interventies 224 12.9 Tot slot 226 Literatuur 228

12.7 Hoe is agressie te verklaren? 218 12.8 Interventies 224 12.9 Tot slot 226 Literatuur 228 0 Inhoud Voorwoord 11 1 De ontwikkeling van het jonge kind centraal 13 Roel de Groot 1.1 Van toen naar nu 13 1.2 Ontwikkelingsstadia 19 1.3 De vier ontwikkelingsstadia nader gepreciseerd 21 Literatuur

Nadere informatie

Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief

Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief 25-11-2014 1 Studiekeuze en commitments: Een ontwikkelingspsychologisch perspectief VVSL 6 november 2014 Saskia Kunnen Afdeling Ontwikkelingspsychologie Rijksuniversiteit Groningen 25-11-2014 2 Programma

Nadere informatie

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon)

Pesten. Ouderavond Basisschool Brakkenstein Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) Pesten Ouderavond Basisschool Brakkenstein 25-10-2018 Prof. dr. Ron Scholte (Radboud Universiteit Nijmegen, Praktikon) 1 Pesten en gepest worden Thema s: - definitie, prevalentie, en betrokkenheid - effecten

Nadere informatie

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1

en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Depressie bij kinderen en jongeren Oolgaardt lezing 24 juni 2008 Ireen de Graaf Trimbos-instituut 2008 1 Welbevinden ebe van Nederlandse kinderen Nederlandse kinderen het gelukkigst in Europa 92% 12-24

Nadere informatie

Samenvatting. Achtergrond van het onderzoek. Doel en vraagstelling van het onderzoek

Samenvatting. Achtergrond van het onderzoek. Doel en vraagstelling van het onderzoek Samenvatting Achtergrond van het onderzoek Tot op heden zijn er in Nederland geen cijfers beschikbaar over de omvang van kindermishandeling. Deze cijfers zijn hard nodig; kennis over de aard en omvang

Nadere informatie

Persoonlijkheid van kind, adolescent, volwassene

Persoonlijkheid van kind, adolescent, volwassene Persoonlijkheid van kind, adolescent, volwassene Prof. dr. Marcel van Aken Afdeling Ontwikkelingspsychologie Universiteit Utrecht Email: m.a.g.vanaken@uu.nl Inhoud: 1. Ontwikkeling via ontwikkelingstaken

Nadere informatie

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013

Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Vergoeding bij niet gecontracteerde zorgverleners GGZ 2013 Prestatiecode 000 Geen behandeling bij 24-uursverblijf - Indirecte tijd 002 Indirect - vanaf 0 tot en met 49 minuten 25,30 003 Indirect - vanaf

Nadere informatie

Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie

Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Van wieg tot hangplek: de ontwikkeling van 0- tot 21-jarigen Marjan de Bil en Petra de Bil Inclusief educatief materiaal online Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie Praktijkgerichte ontwikkelingspsychologie

Nadere informatie

1 Het sociale ontwikkelingstraject

1 Het sociale ontwikkelingstraject 1 Het sociale ontwikkelingstraject Tijdens de schoolleeftijd valt de nadruk sterk op de cognitieve ontwikkeling. De sociale ontwikkeling is in die periode echter minstens zo belangrijk. Goed leren lezen,

Nadere informatie

Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH

Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH Cluster B Naar de middelbare school; Puberteit, ieder kind komt er een keer doorheen, ook met een NAH René Steinmann Pubertijd: Van de basisschool naar het voortgezet onderwijs Eindelijk naar de middelbare

Nadere informatie

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN

GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN S TELLEN VOOR GENERATIE 2020 E E N BLIK OP DE RESULTATEN EVEN VOORSTELLEN.. M A RIE - L OTTE VA N BEVEREN K L I N I S C H P S YCHOLOOG, D OCTORAATSSTUDENT M A RIELOTTE.VA N B EVEREN@UGENT.BE DE ADOLESCENTIE

Nadere informatie

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017)

Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) Richtlijn Gezonde slaap en slaapproblemen bij kinderen (2017) 2. Introductie slaapproblemen Deze introductie beschrijft de definitie van slaapproblemen en slaapstoornissen, de prevalentie en de gevolgen

Nadere informatie

DE SEKSUELE LEVENSLOOP

DE SEKSUELE LEVENSLOOP DE SEKSEE EVENSOOP Aart Beekman Polikliniek Psychosomatische gynaecologie en Seksuologie Keuzevak seksuologie 2008-2009 Psycho-seksuele anamnese Invloed van de persoonlijke geschiedenis op seksuele betekenisgeving

Nadere informatie

Psychologie van de levensloop

Psychologie van de levensloop Psychologie van de levensloop Inleiding in de ontwikkelingspsychologie Pol Craeynest Acco Leuven / Den Haag Inhoud Woord vooraf 9 Hoofdstuk 1 Terreinverkenning 1.1 Een korte historiek 12 1.1.1 De verre

Nadere informatie

Handboek klinische ontwikkelingspsychologie

Handboek klinische ontwikkelingspsychologie Handboek klinische ontwikkelingspsychologie Handboek klinische ontwikkelingspsychologie Over aanleg, omgeving en verandering redactie: prof. dr. Pier Prins prof. dr. Caroline Braet Bohn Stafleu van Loghum

Nadere informatie

Jaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS

Jaarcongres KP & KNP. Parallelsessie 12 april 2019 SEKS. Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS Jaarcongres KP & KNP Parallelsessie 12 april 2019 SEKS praten over seks, kennis over complexe comorbiditeit en timing van interventies Noortje Roussel klinisch psycholoog psychotherapeut seksuoloog NVVS

Nadere informatie

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39

Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 2. Puberteit en adoptie 39 Inhoud Inleiding 15 1. Puberteit: algemene ontwikkelingskenmerken 19 1.1 Inleiding 19 1.2 Prepuberteit (9-12 jaar): veranderingen 21 1.2.1 Fysieke en hormonale veranderingen 21 1.2.2 Hersengroei 22 1.2.3

Nadere informatie

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling

Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling Richtlijn JGZ-richtlijn Seksuele ontwikkeling 5. Determinanten van seksuele gezondheid-aanbevelingen Om kinderen en jongeren te kunnen ondersteunen in hun seksuele ontwikkeling is het van belang om de

Nadere informatie

*Dit is het percentage ten opzichte van het totale aantal dialogen (23.507). Let wel, in één dialoog kunnen meerdere thema's aan bod komen.

*Dit is het percentage ten opzichte van het totale aantal dialogen (23.507). Let wel, in één dialoog kunnen meerdere thema's aan bod komen. THEMA'S TOP 10 TOTAAL thema rangorde aantal % van totaal* relatie tot ouders 1 3401 15% verliefdheid/ aanmaken/afwijzen 2 3380 15% vriendschap/ vrienden helpen/ vrienden maken 3 1936 8% problemen of ruzie

Nadere informatie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie

Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie Dr. Martine F. Delfos PICOWO Algemene informatie voor de cursus Ontwikkelingspsychologie en psychopathologie op de vrijdagen 10 en 24 juni 2011; 8 juli, 9 en

Nadere informatie

Dr Anne Van Duyse. VVP, 8 maart 2013. De Sleutel. Vita

Dr Anne Van Duyse. VVP, 8 maart 2013. De Sleutel. Vita Verslaving vanuit ontwikkelingspsychologisch perspectief Dr Anne Van Duyse VVP, 8 maart 2013 De Sleutel Vita I. Adolescentie : een periode met verhoogde kwetsbaarheid voor verslavingsgedrag inleiding Adolescentie,

Nadere informatie

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN

PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN PROCESDOEL 1 VRIJ EN ZELFSTANDIG LEREN DENKEN EN HANDELEN Bijzondere procesdoelen 1.1. Groei naar volwassenheid 1.2. Zelfstandig denken 1.3. Zelfstandig handelen 1.4. Postconventionele instelling 1.1 Groei

Nadere informatie

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae

Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae Dutch Summary Acknowledgements Curriculum Vitae 184 Welbevinden en hoofdpijn bij adolescenten: de rol van zelfregulatie In dit proefschrift is de rol van zelfregulatie processen voor het welbevinden van

Nadere informatie

Onderlegger Licht Diagnostisch Instrument tbv bepaling van het gezinsprofiel. 1. Psychische en/of psychiatrische problemen van de ouder(s)

Onderlegger Licht Diagnostisch Instrument tbv bepaling van het gezinsprofiel. 1. Psychische en/of psychiatrische problemen van de ouder(s) A. Ouderfactoren: gegeven het feit dat de interventies van de gezinscoach en de nazorgwerker gericht zijn op gedragsverandering van de gezinsleden, is het zinvol om de factoren te herkennen die (mede)

Nadere informatie

Samenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen

Samenvatting (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen (Summary in Dutch) Het Belang van Leeftijdsgenoten: Sociale Problemen in de Kleuterklas en de Ontwikkeling van Psychische Problemen 141 Als kinderen psychische problemen ontwikkelen zoals gedragsproblemen

Nadere informatie

Omdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals

Omdat uit eerdere studies is gebleken dat de prevalentie, ontwikkeling en manifestatie van gedragsproblemen samenhangt met persoonskenmerken zoals Gedragsproblemen komen veel voor onder kinderen en adolescenten. Als deze problemen ernstig zijn en zich herhaaldelijk voordoen, kunnen ze een negatieve invloed hebben op het dagelijks functioneren van

Nadere informatie

Hoofdstuk 2 De ontwikkeling van het kind, de opvoeding en het gezin 29

Hoofdstuk 2 De ontwikkeling van het kind, de opvoeding en het gezin 29 Inhoud Voorwoord 9 Leeswijzer 11 Hoofdstuk 1 Inleiding 13 Theo Doreleijers, Merijn Bijlsma Deel 1 Kinderen en hun leefomgeving Hoofdstuk 2 De ontwikkeling van het kind, de opvoeding en het gezin 29 Frits

Nadere informatie

Autisme en seksualiteit

Autisme en seksualiteit Autisme en seksualiteit RIAN Bijscholingsdag 15 februari 2019 Robert Emmen GZ psycholoog seksuoloog Waar gaan wij het SAMEN over hebben? Seksualiteit: Kleur bekennen Seksuele ontwikkeling regulier Seksualiteit

Nadere informatie

Marcel van Aken, Wim Beyers, Maja Deković, Marca Geeraets, Hanneke de Graaf en Ellen Reitz. Intieme relaties en seksualiteit

Marcel van Aken, Wim Beyers, Maja Deković, Marca Geeraets, Hanneke de Graaf en Ellen Reitz. Intieme relaties en seksualiteit Marcel van Aken, Wim Beyers, Maja Deković, Marca Geeraets, Hanneke de Graaf en Ellen Reitz Intieme relaties en seksualiteit Het tijdschrift Kind en Adolescent is een uitgave van Bohn Stafleu van Loghum,

Nadere informatie

Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod

Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? Hulpaanbod Voor wie zijn de kind-jongere trainingen bedoeld? - Normaal begaafde kinderen van 4 tot 13 jaar, woonachtig in de regio Gelderland-Zuid, die in hun gedrag signalen afgeven die mogelijk duiden op een problematische

Nadere informatie

Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015

Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Behandeling Basisverzekering Principe Polis Basisverzekering Restitutie Polis Declaratiecode Diagnostiek 25B660 7 Diagnostiek - vanaf 0 tot

Nadere informatie

Motivatiedissonantie in de hulpverlening. Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven

Motivatiedissonantie in de hulpverlening. Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven Motivatiedissonantie in de hulpverlening Luc Van de Ven Klinisch Ouderenpsycholoog UPC KU Leuven Wat is motivatiedissonantie? Interactie vanuit verschillende motivatie De logica van de hulpverlener en

Nadere informatie

Nederlandse Samenvatting

Nederlandse Samenvatting Nederlandse Samenvatting De adolescentie is lang beschouwd als een periode met veelvuldige en extreme stemmingswisselingen, waarin jongeren moeten leren om grip te krijgen op hun emoties. Ondanks het feit

Nadere informatie

Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014

Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014 Passantenprijslijst DBC GGZ per 1-1-2014 Deelprestaties Behandeling Bijzondere productgroepen Omschrijving behandelgroep soort tarief Diagnostiek 007 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 minuten behandeling

Nadere informatie

Hoi, ik ben Margaux!

Hoi, ik ben Margaux! Hoi, ik ben Margaux! Hier ben ik mee bezig: Deze periode kenmerkt de overgang tussen kind-zijn en volwassenheid. Mijn lichaam groeit in recordtempo uit naar dat van een volwassene en ik bereik seksuele

Nadere informatie

Een kink in de.. ontwikkelingslijn. Prof. dr. Judith Prins Medische Psychologie UMC St Radboud

Een kink in de.. ontwikkelingslijn. Prof. dr. Judith Prins Medische Psychologie UMC St Radboud Een kink in de.. ontwikkelingslijn Prof. dr. Judith Prins Medische Psychologie UMC St Radboud 10 18 24 volw 4 2 Superviseren 1 Managen Zorgen 0 Ontwikkelingspsychologie in vogelvlucht Theorie over ontwikkelingsfasen

Nadere informatie

Wij zijn er voor ú. Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015

Wij zijn er voor ú. Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Wij zijn er voor ú Tarieven niet-gecontracteerde zorg gespecialiseerde GGZ 2015 Declaratiecode Bijzondere Diagnostiek 25B660 7 Diagnostiek - vanaf 0 tot en met 99 99,08 190,19 25B007 8 Diagnostiek - vanaf

Nadere informatie

Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. huiselijkgeweldwb.nl. 0900 126 26 26 5 cent per minuut

Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld. huiselijkgeweldwb.nl. 0900 126 26 26 5 cent per minuut Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld huiselijkgeweldwb.nl 0900 126 26 26 Signaleren: kinderen die getuige zijn van huiselijk geweld Kinderen die getuige zijn van geweld tussen hun

Nadere informatie

Cultuursensitieve diagnostiek en therapie

Cultuursensitieve diagnostiek en therapie Cultuursensitieve diagnostiek en therapie Mei 2009 Dr. Victor Kouratovsky Klinisch psycholoog Kinder- en Jeugdpsycholoog Specialist NIP Wat is Cultuursensitieve diagnostiek en therapie? DSM-IV Culture-Bound

Nadere informatie

Reactie op concept Pedagogisch kader kindercentra 4-13 jaar, in samenhang met de Pedagogisch kaders 0-4 jaar en Diversiteit

Reactie op concept Pedagogisch kader kindercentra 4-13 jaar, in samenhang met de Pedagogisch kaders 0-4 jaar en Diversiteit Pedagogisch kader kindercentra 4 13 jaar Reactie op concept Pedagogisch kader kindercentra 4-13 jaar, in samenhang met de Pedagogisch kaders 0-4 jaar en Diversiteit Door: Elly Singer 1.Inleiding Bij het

Nadere informatie

Psychisch of Psychiatrie? 12-06-2012

Psychisch of Psychiatrie? 12-06-2012 Wat is een psychische stoornis? Een psychische stoornis is een patroon van denken, voelen en gedrag dat binnen de geldende cultuur ongebruikelijk is. Het patroon veroorzaakt last bij de persoon zelf en/of

Nadere informatie

Relaties en seksualiteit

Relaties en seksualiteit Seksualiteit ontwikkelt zich vanaf de geboorte en is een wezenlijk onderdeel van het mens-zijn gedurende het hele leven. Seksualiteit wordt geuit en ervaren in gevoelens, gedachten, opvattingen, rollen

Nadere informatie