2 Missie, visie en doelstellingen

Transcriptie

1 Plan van aanpak laaggeletterdheid

2

3 1 Inleiding In Nederland zijn in totaal 2,5 miljoen mensen laaggeletterd. Hiervan zijn 1,3 miljoen mensen tussen de 16 en 65 jaar. Dat staat gelijk aan zeker 1 op de 9 Nederlanders in deze leeftijdscategorie. Twee derde van hen is van Nederlandse afkomst en één derde is van buitenlandse afkomst. Met een beroepsbevolking van burgers telt de gemeente Oss tussen de 6300 en 8100 laaggeletterden, ongeveer 12 %. Laaggeletterdheid maakt mensen onnodig kwetsbaar en zorgt vaak voor schaamte, een slechtere gezondheid en minder kansen op de arbeidsmarkt. Veel van deze mensen kunnen bijvoorbeeld geen bijsluiters van medicijnen lezen, zijn niet in staat om brieven van de belastingdienst te lezen of om een sollicitatiebrief te schrijven. Een tekort aan digitale vaardigheden belemmert hen om deel te nemen aan de E-overheid. Bijvoorbeeld omdat zij niet kunnen inloggen met een DigiD-code. Met een betere taalbeheersing zouden zij minder moeite hebben om een baan te vinden en daardoor minder lang van een uitkering afhankelijk zijn. Zij zouden dan zelf eenvoudige kinderboeken aan hun eigen (klein)kinderen kunnen voorlezen en daarmee de volgende familiegeneratie van een grotere woordenschat voorzien. Uit een publicatie van Stichting Lezen en Schrijven blijkt verder dat: een betere taalbeheersing ervoor zorgt dat mensen zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger zijn en zo een betere plek in de samenleving krijgen; een betere taalbeheersing ook leidt tot een betere economische situatie, een betere arbeidsmarktpositie en een beter functioneren als werknemer; de gezondheidssituatie van geletterden in een aantal opzichten beter is, omdat zij eerder en gerichtere zorg kunnen inschakelen en minder snel problemen ervaren; deelname aan taalscholing leidt tot een betere taalbeheersing, de meeste deelnemers aan dergelijke trajecten beschikken na afloop over verbeterde schrijf-, spreek- en luistervaardigheden; investeren in taalscholing ervoor zorgt dat mensen doorstromen naar andere vormen van onderwijs. Zo werken zij structureel aan het bereiken en onderhouden van hun status als geletterde; aandacht voor schrijf-, spreek- en luistervaardigheden op jonge leeftijd laaggeletterdheid tegengaat. Om laaggeletterdheid te voorkomen en bestrijden gaan de gemeente Oss, de Bibliotheek, Ons Welzijn, ROC de Leijgraaf en Stichting Lezen en Schrijven de komende periode extra inzetten op de aanpak van laaggeletterdheid. Op deze manier willen we ervoor zorgen dat alle Osse inwoners naar vermogen kunnen meedoen. In dit document beschrijven we onze aanpak voor 2017 en 2018.

4 2 Missie, visie en doelstellingen Laaggeletterdheid is een gezamenlijke maatschappelijke verantwoordelijkheid. Om laaggeletterdheid te voorkomen en bestrijden, verankeren we de aanpak van laaggeletterdheid in de Osse samenleving. Hiermee zetten we gezamenlijk in op de doorgaande leer- en ontwikkellijn van basisvaardigheden. Geletterdheid is een basisvoorwaarde om op eigen kracht deel te kunnen nemen aan het maatschappelijk leven. Onze ambitie is dat iedere Ossenaar geletterd is. Met onze aanpak streven we de volgende doelstellingen na: 1. Laaggeletterden bereiken, motiveren en stimuleren om te leren. 2. Een structurele aanpak van laaggeletterdheid in de gemeente Oss bevorderen en initiatieven met elkaar delen. 3. Laaggeletterdheid op de politieke en maatschappelijke agenda krijgen en/of houden. 4. Het vergroten van basisvaardigheden gericht op het bevorderen van breed maatschappelijk functioneren : zoals maatschappelijke participatie, zelfredzaamheid, arbeidsdeelname, opvoeding, zorg en vitaal ouder worden. Hierbij gaan we uit van de volgende uitgangspunten: Laaggeletterdheid is een brede maatschappelijke verantwoordelijkheid. Dit leidt tot een breed taalnetwerk in Oss waarbij o.a. gezondheidsorganisaties, onderwijs en bedrijfsleven betrokken zijn. Basisvaardigheden (taal, rekenen en digitale vaardigheden) zijn middelen om optimaal mee te kunnen doen in de samenleving. Koppelen van formeel en non-formeel leren. Hierbij versterken professionals de vrijwilligers. Gericht op alle inwoners van de gemeente die een leer- of ondersteuningsvraag hebben, geen doelgroepenbeleid. Zo vroeg mogelijk signaleren van risico s op laaggeletterdheid. Komen tot een integraal dekkend aanbod in Oss. Diverse vindplaatsen vormen een laagdrempelige, rijke en aantrekkelijke leeromgeving voor laaggeletterden, zo veel mogelijk dicht bij huis.

5

6

7 3 Verkenning van de doelgroep De doelgroep van laaggeletterden is zeer divers. Het gaat zowel om autochtone mensen als om mensen van buitenlandse afkomst, om mannen en vrouwen, om dorpsbewoners en stedelingen, om werkenden en niet werkenden, om jongeren en ouderen. Mensen met een lage opleiding, mensen die geboren zijn in het buitenland, 45 plussers en vrouwen, lopen een bovengemiddeld risico op laaggeletterdheid. Laaggeletterdheid maakt mensen onnodig kwetsbaar en zorgt vaak voor schaamte, weinig zelfvertrouwen en faalangst, financiële problemen, een slechtere gezondheid en minder kansen op de arbeidsmarkt. Veel laaggeletterde mensen hebben moeite met lezen en/of het begrijpen en verwerken van informatie. Zij kunnen bijvoorbeeld hun administratie niet bijhouden, toeslagen aanvragen, geen bijsluiters van medicijnen lezen of formulieren invullen en zijn niet in staat om een sollicitatiebrief te schrijven. Door het niet digitaal vaardig zijn is men vaak afhankelijk van anderen (partner, kinderen) voor veel normale dagelijkse handelingen zoals bijv. apparaten bedienen, omgaan met computer, niet zelfstandig kunnen reizen enz. Dit belemmert ook het opdoen van nieuwe vaardigheden die passen bij veranderingen op het werk, in het onderwijs en in de samenleving. Hierdoor kost het meer moeite om een baan te vinden of te houden of vindt men vooral laag gekwalificeerd werk, vaak is men afhankelijk van een uitkering. Een belangrijk kenmerk van laaggeletterden is dat het laaggeletterd zijn voor hen een taboe is of dat men het geaccepteerd heeft en ermee heeft leren leven. Er zijn allerlei compensatie strategieën ontwikkeld. Ook komt het voor dat men zich niet bewust is van eigen laaggeletterdheid. Daarom is laaggeletterdheid moeilijk te herkennen en zijn laaggeletterden moeilijk te bereiken.

8 4 Actielijnen De actielijnen Onze aanpak kent 4 actielijnen: Actielijn 1. Bewustwording en bespreekbaar maken Hoewel laaggeletterdheid voor de mensen die er mee kampen voor veel problemen zorgt, is het een weinig bekend en erkend maatschappelijk probleem. Een van de redenen hiervoor is dat laaggeletterden zich schamen en hun problemen verbergen. Mensen weten niet wat laaggeletterdheid is en herkennen het hierdoor niet goed. Met actielijn 1 willen we mensen bewust maken van laaggeletterdheid en het onderwerp bespreekbaar maken. Actielijn 2. Signalering en toeleiding De ervaring van professionals is dat laaggeletterden vanwege schaamtegevoel geen ondersteuning zoeken voor hun problemen. Echter, er zijn manieren om laaggeletterdheid te herkennen. Wanneer er herkenning is en dit besproken wordt, kunnen mensen toegeleid worden naar passende cursussen. Actielijn 3. Preventie Naast het terugdringen van laaggeletterdheid is het belangrijk dat laaggeletterdheid zo veel mogelijk wordt voorkomen. Hier speelt het onderwijs een belangrijke rol bij. Door vroegtijdig extra in te zetten op de taalontwikkeling van jeugdigen kunnen taalachterstanden voorkomen worden. Vanuit het onderwijsachterstandenbeleid zetten onderwijs en gemeente hierop in. De beste resultaten worden verkregen wanneer jeugdigen zowel bij de opvang en school als thuis extra taalaanbod krijgen. Actielijn 4. Leren en ontwikkelen Wanneer laaggeletterden zover zijn dat ze aan de slag willen met hun problemen is het van belang dat zij passende ondersteuning krijgen. Om deze mensen te bereiken moet het aanbod laagdrempelig en dicht bij huis zijn. Naast het professionele opleidingsaanbod zijn daarom ook informele initiatieven nodig om laaggeletterdheid terug te dringen. Hierbij is de inzet van vrijwilligers cruciaal. De volgende uitgangspunten hanteren we om te komen tot een goed taalaanbod in Oss: Er is voldoende taalaanbod beschikbaar en bereikbaar; Het taalaanbod sluit aan bij de behoeften van laaggeletterden; Er is sprake van een doorgaande ontwikkelingslijn; Het volgen van taallessen draagt bij aan het verhogen van het participatieniveau van de deelnemers.

9 De actielijnen met activiteiten schematisch weergegeven: Bewustwordingscampagne laaggeletterden Agenderen bestuurlijke tafels Aandacht in eigen organisaties Inzet Taalmeter Inzet Taalzoeker Oprichting Taalhuis Workshops herkennen en doorverwijzen Onderzoek Ken je doelgroep voor bedrijfsleven Actielijn 1 Bewustwording en bespreekbaar maken Actielijn 3 Preventie Het Taalhuis Taalnetwerk Oss Actielijn 2 Signalering en toeleiding Actielijn 2 Leren en ontwikkelen Aandacht voor laaggeletterdheid bij onderwijspartners Verbinden onderwijsachterstandenbeleid met aanpak laaggeletterdheid Dekkend taalaanbod in Oss Werving taalvrijwilligers Opleiden taalvrijwilligers

10 4.2 Actieplan laaggeletterdheid Bewustwording en bespreekbaar maken Activiteit Hoe Resultaat/opbrengst Wie Wanneer Bewustwordings- - Inzetten communica- - Onderwerp is niet Kernpartners campagne laaggelet- tiemiddelen meer een taboe Stichting terdheid - Inzet boegbeelden uit - Ossenaar weet wat Lezen en Oss laaggeletterdheid is Schrijven - Benoemen taalambas- - Laaggeletterdheid is sadeurs bespreekbaar - Communicatie via Sociaal media Agenderen laaggelet- - Onderwerp agenderen Bestuurders van be- Gemeente terdheid op bestuur- bij overleg met trokken organisaties Oss lijke tafels bedrijfsleven van Oss en bedrijfsleven zijn - Onderwerp agenderen bekend met de aanpak bij relevante gespreks- laaggeletterdheid en de tafels rol die zij hebben Aandacht voor - Ondertekenen Taalak- Borging thema laagge- Kernpartners Voorjaar 2017 laaggeletterdheid in koord letterdheid partners eigen organisaties - Aanpak laaggeletterdheid opnemen in beleidsstukken

11 2. Signalering en toeleiding Activiteit Hoe Resultaat/opbrengst Wie Wanneer Inzet Taalmeter - onderzoek gebruik - Besluit gebruik Taal- Gemeente Zomer 2017 Taalmeter bij Gemeen- meter bij gemeente Oss te Oss Oss Taalhuis - Gebruik Taalmeter bij - Indicatie leesniveau Stichting Taalhuis - Resultaat aanleiding Lezen en voor vervolgtraject Schrijven Cubiss Inzet Taalzoeker - Taalaanbod in Oss op- Overzicht van taalaan- Kernpartners Zomer-najaar nemen in Taalzoeker bod in Oss en omgeving Stichting Coördinatie Taalaan- Lezen en bod door Taalhuis Schrijven Oprichting Taalhuis - Taalhuis gevestigd in - Laagdrempelige infor- Kernpartners 2017 de Bibliotheek met matie en advies voor taalpunten in de laaggeletterden wijken - Coördinatie taal- - Taalhuis coördinator aanbod wat leidt tot aanpak van laaggelet- dekkend, beschikbaar terdheid en bereikbaar aanbod - Afspraken over aanbod (coördinatie van de en doorverwijzen WEB gelden blijft bij de gemeente liggen) Workshops herken- zowel train-de-trainer - Professionals zijn vaar- Kernpartners nen en doorverwijzen als regulier voor diverse dig in het herkennen Stichting partners die regelmatig van laaggeletterdheid Lezen en in aanraking met de en weten hoe zij moe- Schrijven doelgroep komen (ba- ten doorverwijzen Cubiss liefuncties, zorgsector, wijkteams) Subsidies voor be- Informeren en on- Investering voor be- Cubiss drijfsleven dersteunen bij subsi- drijven verlagen door Leren en die-aanvraag subsidie Werken

12 3. Preventie Activiteit Hoe Resultaat/opbrengst Wie Wanneer Aandacht voor - Agendering lokaal Rol bepalen onderwijs Taalhuis 2017 laaggeletterdheid bij educatieve agenda bij aanpak laaggelet- Gemeente onderwijspartners terdheid Oss Onderwijs Verbinden onderwijs- - Opnemen in nieuw - Extra inzet voorkomen Taalhuis 2017 achterstandenbeleid beleid OAB taalachterstanden bij Gemeente met aanpak laagge- - Koppeling met ouder- jonge kinderen Oss letterdheid betrokkenheid VVE - Via VVE laaggeletterde Onderwijs programma s ouders bereiken

13 4. Leren en ontwikkelen Activiteit Hoe Resultaat/opbrengst Wie Wanneer Dekkend taalaanbod - Inventariseren huidig - Beschikbaar, bereik- Taalhuis in Oss taalaanbod baar en laagdrempeli- Stichting - Op basis van de ge taallessen Lezen en behoeften van - Doorgaande ontwikke- Schrijven laaggeletterden met lingslijn taalaanbieders komen - Verhogen niveau deel- tot beschikbare en nemers op participa- bereikbare taallessen tieladder in Oss Werving taalvrijwil- - In gesprek met vereni- - Voldoende taalvrijwil- Taalhuis ligers gingsleven ligers in Oss Stichting - Afspraken vrijwilli- Lezen en gerssteunpunt Schrijven - Afspraken sociale Ons Welzijn teams - Oproep via media - bestaande taalmaatjes / taalcoaches Opleiden taalvrijwil- - Opleiden taalvrijwilli- - Voldoende gekwalifi- Taalhuis ligers gers en train-de-trai- ceerde taalvrijwilligers Stichting ners - Voldoende train-de- Lezen en trainers die nieuwe Schrijven vrijwilligers kunnen opleiden

14 5 Organisatie 5.1 De organisatiestructuur De gemeente Oss, de Bibliotheek, Ons Welzijn, ROC de Leijgraaf, Taalbalans, Cubiss en Stichting Lezen en Schrijven hebben de krachten gebundeld en gaan een structureel samenwerkingsverband met elkaar aan gericht op de aanpak laaggeletterdheid. Dit samenwerkingsverband kent de volgende organisatiestructuur: Stuurgroep Taalnetwerk Strategisch/Richten Programmateam Tactisch/Inrichten Klankbordgroep laaggeletterden Werkgroep Taalaanbieders uitvoerend/verrichten Werkgroep bijv. preventie Uitvoerend/verrichten De stuurgroep bestaat uit de bestuurders van de kernpartners. Dit zijn de gemeente Oss, Bibliotheek, Ons Welzijn, ROC de Leijgraaf en een vertegenwoordiger van het bedrijfsleven. Begin 2017 worden in een convenant de bestuurlijke afspraken met betrekking tot de aanpak laaggeletterdheid vastgelegd. De stuurgroep komt 2 keer per jaar bij elkaar. Het voorzitterschap en secretariaat liggen bij de gemeente Oss. Het programmateam bestaat uit managers van de kernpartners die de aanpak laaggeletterdheid in hun takenpakket hebben. Programmateamleden zorgen voor de uitvoering van de convenant afspraken. Deze club komt 6 keer per jaar bij elkaar. Het voorzitterschap en de agendavoering liggen bij de taalcoördinator. Afhankelijk van de inhoudelijke actielijnen worden werkgroepen opgezet. Aan de werkgroepen nemen de professionals deel die op uitvoerend niveau aan de slag gaan met de aanpak laaggeletterdheid. De taalcoördinator coördineert de werkgroepen. De klankbord groep bestaat uit laaggeletterden. Zij adviseren het programmateam over de inhoud van het programma en de wijze van uitvoering.

15 5.2 Het Taalhuis in de Bibliotheek In de aanpak staat het inrichten van een Taalhuis centraal van waaruit de activiteiten gecoördineerd zullen worden. Enerzijds is het Taalhuis een fysieke plek, een laagdrempelig inlooppunt in de stad, dorp of buurt waar iedereen terecht kan met vragen over taal en andere basisvaardigheden. Anderzijds is het een coördinatiepunt voor de aanpak laaggeletterdheid in Oss. Vanuit het Taalhuis worden taalpunten in wijken en kernen ondersteund. Het signaleert of er voldoende aanbod is en gaat tot actie over als het aanbod niet past op de vraag. Hiervoor maakt het Taalhuis gebruik van het brede netwerk. Het Taalhuis is er voor laaggeletterden, maar ook voor vrijwilligers en andere betrokkenen en belanghebbenden. Er is informatiemateriaal en oefenmateriaal beschikbaar, er worden activiteiten georganiseerd en het is de centrale ontmoetingsplek voor Taalmaatjes en laaggeletterden. Het Taalhuis stelt een taalhuis coördinator aan, de spil in het Taalnetwerk Oss, die de uitvoering van de actielijnen coördineert. Dit is een enthousiaste netwerker met organisatietalent. De coördinator heeft een centrale rol in het signaleren, verbinden en coördineren van de taalvraag en het taalaanbod. Die rol komt tot uitdrukking in de volgende taken (bijlage 2 uitgebreid functieprofiel): Gezamenlijk het thema laaggeletterdheid op de agenda krijgen bij bedrijven, maatschappelijke organisaties en de politiek. Intensief netwerken en samenwerken met deze stakeholders. Met een goed beeld van de sociale kaart laaggeletterden via die organisaties bereiken en motiveren tot leren. De werving en begeleiding van vrijwilligers voor taalprojecten regelen in nauwe samenwerking met het vrijwilligerspunt in Oss. Uitvoering van activiteiten en diensten die plaatsvinden in het Taalhuis organiseren, faciliteren, instrueren en ondersteunen. Bewaken, verantwoorden en rapporteren. 9 bouwstenen voor een duurzaam Taalhuis 1. Fysieke en herkenbare plek in de stad of het dorp. 2. Samenwerkingsverband van meerdere lokale organisaties met het programma Taal voor het Leven. 3. Opgenomen in een meerjarig beleidsplan met financiële dekking. 4. Voor bezoekers mogelijk om onder begeleiding het recente lokale aanbod te raadplegen. Aanbod op Taalzoeker.nl en Digitaalhulpplein.nl actueel houden. 5. Actieve werving en scholing van laaggeletterden. 6. Vrijwilligers actief die de basistraining van Taal voor het Leven hebben gevolgd. 7. Basiscollectie van lees-, les- en toets materialen beschikbaar voor laaggeletterden. 8. Onderwijskundig specialist voor intakes van cursisten en het helpen van vrijwilligers met didactische vragen. 9. Kwaliteitsbewaking door monitoring van effecten, registratie van aantallen en deelname aan (landelijke) intervisie.

16 5.3 Regionale samenwerking Regionaal coördinatoren overleg Taalnetwerk Oss neemt deel aan het Regionaal coördinatoren overleg waarin de Taalnetwerken van diverse gemeenten binnen Noordoost-Brabant zijn vertegenwoordigd. Deze samenwerking zal inzetten op zaken die bovenlokaal opgepakt kunnen worden met elkaar. Als partners kunnen we meer bereiken met minder financiële middelen. Zoals trainingen voor taalhuis coördinatoren, train-de-trainers en taalvrijwilligers, PR en communicatie en werving van cursisten en vrijwilligers. Bondgenootschap geletterdheid Noordoost-Brabant Taalnetwerk Oss is vertegenwoordigd in het Bondgenootschap geletterdheid Noordoost-Brabant. Het bondgenootschap is een open, dynamisch, thematisch netwerk van mensen werkzaam bij bedrijven, instellingen, scholen, overheden, maatschappelijke organisaties en private partijen in de regio s Oss, Uden-Veghel en Land van Cuijk. Tijdens drie bijeenkomsten per jaar gaat het om kennis en ervaring uitwisselen, elkaar inspireren en handvatten geven waarmee ieder in zijn eigen omgeving concreet aan de slag kan. Gemeenschappelijke acties, strategische allianties en samenwerkingsverbanden zijn mogelijk. Alles met als doel om: Zoveel mogelijk laaggeletterden bereiken, motiveren en stimuleren om te leren. Taboe rond laaggeletterdheid doorbreken en bewustzijn en kennis over het thema vergroten. Laaggeletterdheid op de (politieke) agenda krijgen en/of houden. Een structurele aanpak van laaggeletterdheid in de regio bevorderen en initiatieven met elkaar delen.

17 Regionaal educatieplan Gemeenten zijn verantwoordelijk om een educatieaanbod te bieden aan volwassenen om beter te worden in taal en rekenen. Per 1 januari 2015 is de gewijzigde Wet educatie en beroepsonderwijs (WEB) van kracht. In een regionaal educatieplan worden de kaders vastgelegd voor de besteding van de regionale educatiemiddelen in 2016 en Het regionaal educatieplan Noordoost Brabant (doorlink) Leren en werken Taalnetwerk Oss heeft samenwerking met het Servicepunt Leren en Werken Noordoost-Brabant. Hier kunnen werkgevers, werknemers en werkzoekenden terecht met vragen over opleidingen, de arbeidsmarkt, omscholing en de scholingsvouchers. Daarnaast is het Servicepunt bekend met de financiële tegemoetkomingen die de overheid of fiscus kan bieden. Geen ingewikkelde trajecten of procedures, geen bureaucratie, jargon of regels. Maar praktische hulp waar de burger wat aan heeft. Zo ook de laaggeletterden, waarvoor specifieke aandacht is binnen deze dienstverlening. Sinds 1/7/2016 voert Leren en Werken in opdracht van Ministerie van SZW het Taalakkoord uit en wordt het belang van taalvaardigheid als werknemersvaardigheid bij veel werkgevers onder de aandacht brengen. Aanbod: Aanspreekpunt en deskundig advies inzake herkennen en bespreekbaar maken van ( onvoldoende ) taalvaardigheid Werkgeversnetwerk Kennis- en netwerkbijeenkomsten Advies over financiering (taal) scholing en subsidies Stappenplan, kennisdatabase Nieuwsbrieven Leren en Werken NOB, Cubiss en Stichting Lezen & Schrijven werken in de regio Noordoost-Brabant samen aan de aanpak van laaggeletterdheid in bedrijven.

18 6 Begroting Een belangrijk deel van dit plan de aanpak van laaggeletterdheid is gebouwd op bestaande lopende activiteiten. Veel van deze activiteiten missen nog onderlinge verbinding, samenwerking en een doorlopende ontwikkelingslijn. De samenwerking krijgt gestalte door de oprichting van een Taalhuis, dat een centrale rol gaat vervullen in de beschreven aanpak en het opzetten van taalpunten in wijken en dorpen. Door een slimme bundeling en inzet van (professionele en vrijwillige) expertise en samenwerking, willen partners een zo groot mogelijk en passend programma aanbod realiseren, met zo min mogelijk extra kosten. De kosten voor de opstartfase van het Taalhuis en de inrichting van Taalpunten zitten vooral in de personeelskosten. De projectkosten van de gezamenlijke aanpak worden door de initiatiefpartners zoveel mogelijk budgetneutraal gefinancierd. Bestaande activiteiten zijn voor een groot deel al gefinancierd. In deze begroting worden ondersteuning en (bestaande) taalactiviteiten die uitgevoerd worden door netwerkpartners als Pm post genoemd. Voor ontbrekende bekostiging wordt naar additionele financiering gezocht via fondsen, sponsoren, maatschappelijk betrokken ondernemers.

19 Kosten per projectjaar Kosten Gemeente Fondsen Sponsoring Personeel: Taalhuis coördinator 1 FTE vlgs. bibliotheek CAO Voorbereidingsuren Kerngroep partners: Regulier budget 7 x 80 uur op jaarbasis 480 uur x 75,- per uur (gemiddelde integrale kostprijs) Vrijwilligerskosten (reiskosten, kopieën, waardering, inspiratiebijeenkomsten enz.) Vrijwilligerstraining (Stichting lezen en schrijven Activiteiten Taalhuis :P.R. activiteiten, opening, evenementen Huisvestingskosten Taalhuis/taalpunten Gebruik van bestaande accommodatie binnen Bieb, alsmede faciliteiten/ruimtes van samenwerkingspartners Inrichten inloop intakeruimte Taalhuis Aanvraag bij fonds ingediend Materieel: inzet apparatuur voor workshops, spreekuur, oefenen etc p.m p.m p.m. p.m Kosten per projectjaar Kosten projectperiode Totaal

20

21 7 Planning Ambitie/ actielijn wanneer Gemeente Vaststellen Plan van Aanpak Laaggeletterdheid Oss Maart/april 2017 Bestuurlijk overleg Ondertekenen convenant April/mei 2017 Stuurgroep Uitwerken convenantsafspraken April/mei 2017 Programmateam Inrichting organisatiestructuur April/mei 2017 Programmateam Aanstellen Taalcoördinator Mei/juni 2017 Programmateam Opzet Taalhuis Najaar 2017 Taalcoördinator i.s.m. programmateam Uitvoeren actieplan Taalcoördinator Evaluatieplan/monitoring/ registratie/ rapportage Taalcoördinator i.s.m. programmateam

22 Bijlage 1. Overheidsbeleid 1.1 Landelijk beleid Decentralisatie van overheidstaken naar gemeenten Vanaf 2015 zijn de gemeenten verantwoordelijk voor nieuwe taken op het gebied van werk, zorg en jeugd. De decentralisaties zijn in eerste instantie ingezet om het voor de burgers beter en overzichtelijker te regelen. Taken van het sociaal domein worden ondergebracht bij één overheid; de eerste overheid, omdat die het dichtst bij de burger staat. Juist door het dichtbij de burger te organiseren zijn er meer mogelijkheden om maatwerk te leveren en bureaucratie te voorkomen. Daarnaast wordt met de decentralisatie invulling gegeven aan de veranderende maatschappij; van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij. Van burgers wordt steeds meer verwacht dat ze zichzelf kunnen redden en zelf hun zaken regelen. Maar in elke gemeente zijn er structureel kwetsbare groepen mensen; zij hebben juist moeite om zich te redden op het gebied van werk & inkomen, onderwijs, zorg, welzijn, gezondheid en opvoeding. Taal-, sociale en digitale vaardigheden zijn daarvoor de basis. Wet Educatie en Beroepsonderwijs (WEB) De WEB) regelt de bundeling van verschillende vormen van beroepsonderwijs en volwasseneneducatie. De WEB richt zich voornamelijk op lezen en schrijven voor volwassenen met Nederlands als eerste taal (NT1) en basiseducatie voor allochtone volwassenen zonder inburgeringsplicht (NT2). Inburgeringsplichtigen vallen onder de Wet Inburgering. Per 1 januari 2015 loopt de uitkering van het WEB-budget via de centrumgemeenten in de 35 arbeidsmarktregio s. De WEB-gelden blijven geoormerkt voor volwasseneneducatie. Voor meer informatie zie de factsheet WEB Wet Taaleis Sinds 1 januari 2016 is de Wet Taaleis binnen de Participatiewet van kracht. Dit betekent kort gezegd dat nieuwe bijstandsgerechtigden de Nederlandse taal voldoende moeten beheersen om in aanmerking te komen voor een bijstandsuitkering. Om vast te stellen of iemand deze basiskennis heeft, moeten gemeenten een taaltoets afnemen. Tenzij de burgers: 8 jaar Nederlandstalig onderwijs hebben gevolgd, het inburgeringsexamen hebben behaald, of een ander document hebben waaruit blijkt dat zij de Nederlandse taal beheersen. De Wet Taaleis sluit een groot deel van de laaggeletterden uit, omdat iedereen die acht jaar Nederlandstalig onderwijs heeft gevolgd niet tot de doelgroep van deze wet behoort. Onder deze groep bevinden zich juist relatief veel laaggeletterden. Landelijk actieprogramma Tel mee met Taal Met Tel mee met Taal geeft het kabinet een extra impuls aan het bestrijden van laaggeletterdheid en het voorkomen hiervan. Het landelijke actieprogramma is een initiatief van de drie ministeries van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW), Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS). De hoofdboodschap van het landelijke Actieprogramma Tel mee met Taal luidt: Geen enkel kind mag meer opgroeien in een taalarme omgeving en mensen die moeite hebben met lezen, schrijven en communiceren moeten in het hele land terecht kunnen voor taalscholing. Het kabinet wil dat huisartsen, consultatiebureaus, peuterspeelzalen en scholen beter taalachterstanden gaan signaleren. Bibliotheken hebben een belangrijke spilfunctie met schrijf- en leesactiviteiten voor jong en oud. Ook worden het bedrijfsleven en zorginstellingen ingeschakeld om taalproblemen op de werkvloer en in de zorg te voorkomen. Daarnaast doet het ka-

23 binet een belangrijk beroep op mensen zelf om meer voor te lezen of als taalmaatje van laaggeletterden de taalbarrières van de bijna 1,3 miljoen Nederlanders te helpen verminderen. Geletterdheid omvat luisteren, spreken, lezen en schrijven en het gebruik van alledaagse technologie om te communiceren en om met informatie om te gaan. Volgens minister Jet Bussemaker is een goede taalbeheersing dé sleutel om mee te kunnen doen in de samenleving. Met het actieplan Tel mee met Taal willen de bewindspersonen dat minstens mensen hun taalbeheersing flink verbeteren en dat van een miljoen kinderen in de basisschoolleeftijd de taalvaardigheid en het leesplezier toeneemt. Een van de oorzaken van de toename van het aantal laaggeletterden is de vergrijzing; met het ouder worden neemt de taalvaardigheid af. Actielijn Taal voor het leven Gemeenten hebben wettelijke taken met betrekking tot werk, inkomen, zorg, welzijn en onderwijs. De inzet hierbij is dat hun inwoners volwaardig kunnen participeren in de maatschappij en hieraan kunnen bijdragen. Geletterdheid is hiervoor een belangrijke sleutel. Het programma Taal voor het Leven van de Stichting Lezen & Schrijven ondersteunt gemeenten, taalaanbieders en vele andere organisaties op maat bij hun duurzame aanpak van laaggeletterdheid. De ondersteuning sluit aan op lokale en regionale initiatieven en verbindt en versterkt deze waar mogelijk. Taal voor het Leven maakt gebruik van een netwerkaanpak. Uit ervaring van de pilotfase blijkt dat door beter samen te werken meer resultaat geboekt kan worden. Vanaf 2016 zijn in heel Nederland ondersteuningsteams actief. Gemeenten en andere partijen kunnen kosteloos een beroep op hen doen om gezamenlijk te bouwen aan een effectieve lokale aanpak. Denk hierbij aan meedenken over een beleidsplan, het anders benutten van budgetten en de verbinding met het sociaal domein (zoals werk en schuldhulpverlening) en met gezondheidszorg. Ook kunnen alle partners gebruik maken van (screenings)instrumenten om laaggeletterden te vinden en van samenwerkingsmodellen van de combinatie professional taalvrijwilligers. De ondersteuning kan zich ook richten op het versterken van het cursusaanbod, het werven en trainen van taalvrijwilligers. 1.2 Lokaal beleid Uitvoering WEB Doelstelling van de gemeente Oss voor inzet WEB middelen, binnen het regionale educatieplan a. Volwaardige deelname aan de maatschappij door alle burgers b. Stap hoger op de participatieladder c. De afstand tot de arbeidsmarkt verkleinen d. Aansluitend bij de wet taaleis Bij deze doelstelling horen de volgende doelgroepen a. Laaggeletterden (zowel Nederlandstalig als anderstalig) b. Bijstandsgerechtigden c. Uitkeringsgerechtigden (dus o.a. ook WW) Met het beschikbare budget kunnen niet alle doelstellingen en doelgroepen bereikt worden. We richten ons op deze 3 doelgroepen, waarbij de bijstandsgerechtigden de 1e prioriteit hebben. Uitkeringsgerechtigden, die niet inburgeringsplichtig zijn, krijgen taaltrajecten in het kader van de Wet taaleis aangeboden vanuit de WEB middelen. Provincie Noord-Brabant De provincie Noord-Brabant heeft de Stichting Cubiss Brabant de opdracht gegeven om het programma taalen mediawijsheid uit te voeren voor de periode Bij het versterken van de taalvaardigheid liggen de aandachtspunten op: Betrokkenheid en verantwoordelijkheid van het bedrijfsleven bij het verminderen van taalachterstanden; Buitenschoolse taalactiviteit voor jeugd; Aandacht voor taalontwikkeling bij nieuwe Brabanders.

24 Oss, maart 2017 Taalnetwerk Oss