Referentiewaarden klinisch farmacologisch bepalingen

Transcriptie

1 klinische farmacologie en apotheek Referentiewaarden klinisch farmacologisch bepalingen In de onderstaande tabel staan de referentiewaarden van meest voorkomende bepalingen. Bij problemen met de interpretatie kunt u contact opnemen met de ziekenhuisapotheker (*986407). Laatste wijzigingen: referentiewaarde sunitinib gewijzigd referentiewaarde retigabine toegevoegd referentiewaarde dehydroaripiprazol gecorrigeerd Bepaling Afnametijd Concentratie Eenheid Referentie Therapeutisch Toxisch Abacavir niet bekend > 30 [1] Acetazolamide voor mg/l SEIN Aceton 5 20 > 200 mg/l UMCG Alprazolam voor > 60 µg/l VUmc Amikacine zie TDM monografie [2] [2] Amiodaron 2 (incl niet van som: 1 5 som > 5 mg/l [3] desethylamiodaron) belang Amitriptyline uur na > 50 µg/l [4];[5] Nortriptyline inname som: som > OH-nortriptyline > 350 Amoxicilline 0,5-1 mg/l UMCG Amprenavir min. 2 uur na C min > 0,23 C max : > 8 mg/l [6] Aripiprazol voor > 500 ug/l [7] dehydroaripiprazol Atazanavir min. 2 uur na C dal > 0,12 C dal > 0,76 mg/l [8] Azathioprine 6-TGN 6-MMP niet belangrijk >600 >1200 >5700 pmol/ 8*10 8 rbc Drempelwaarden horen bij de Dervieux methode [9;10] 6-MMP/6TGN 2-10 Benzylpenicilline steady state 1 10 mg/l UMCG voor 0,005-2 Bromazepam voor Broomperidol voor 2 12 > 60 µg/l [11] Bupivacaine na 1-4 4,5 convulsies mg/l [12] (cont. epid.analg. 1,5 epiduraal tox partus: 0,25-0,75) Carbamazepine Carbamazepine-epoxide Carbamazepine-diol Chlooramfenicol epilepsie: 4 12 niet > 13 mg/l [13] belangrijk 4 manie: ,5 4 > [14] voor dal: > 20 mg/l [15] 30 min na top: > 30 mg/l 1 Chloroquine Ciclosporine voor afhankelijk van indicatie en therapieduur [16]

2 Bepaling Afnametijd Concentratie Eenheid Referentie Therapeutisch Toxisch Citalopram desmethylcitalopram Clobazam desmethylclobazam Clomipramine desmethylclomipramine voor > som: niet belangrijk uur na inname som: > 8000 > 50 > 100 som: som:> µg/l [17] [18-22] µg/l SEIN µg/l [4]; [23] > 100 µg/l [24] Clonazepam niet belangrijk 4 Clozapine 12 uur na > 1000 µg/l [25-28] Coffeine voor > 20 mg/l [29] Dasatinib 2 uur na µg/l [30] Darunavir voor 4 8 (600 mg) mg/l [31] Desipramine uur na > 500 µg/l [32] inname Diazepam (inclusief voor > 1500 µg/l [33] nordazepam) Didanosine niet bekend [34] Digoxine voor 0,5 2,0 > 2,5 µg/l [35] Disopyramide (incl nordisopyramide) voor 2,8 3,5 (SVT) tot 7,5 (VT) > 7 mg/l [32;36-38] en [32;39]; [40] Dosulepine desmethyldosulepine Doxepine desmethyldoxepine uur na inname uur na inname µg/l [4] som: som: > µg/l [4] som: som: > 400 C min : 1 4 C max : > 8 mg/l [41] Efavirenz min. 2 uur na Emtricitabine niet bekend [42] Enfuvirtide geen relatie met [43] antiviraal effect Erlotinib voor µg/l [44;45] Escitalopram voor µg/l [22] Ethanol 0 25 > 1000 mg/l toxicologie.org > 150 mg/l [46] 8 20 > 25 mg/l [48] 0,5 2 > 2,5 mg/l [48] Ethosuximide niet belangrijk 4 Ethyleenglycol > 200 mg/l toxicologie.org Everolimus voor 4-6,5 > 6,5 µg/l 2 uur na 6-15 UMCG Felbamaat voor mg/l SEIN Fenobarbital niet mg/l [47] belangrijk 4 > 60 Fenytoine (totaal) niet belangrijk 4 Fenytoine (vrij) niet belangrijk 4 Flecainide voor 0,45 0,9 > 1 mg/l [49] Flucloxacilline 3-30 mg/l UMCG Fluconazol >10 > 50 mg/l [12] Flucytosine voor > 50 mg/l 30 min na > 100 mg/l [50]

3 Bepaling Afnametijd Concentratie Eenheid Referentie Therapeutisch Toxisch Flufenazine voor 0,2 2 > 20 µg/l [51] [52] 5-Fluoro-uracil > 2 > 3 mg/l [53] Fluoxetine desmethylfluoxetine voor som: tot 500 som: >2000 Flupentixol (cis[z]-) voor 2 5 > 20 µg/l [54] Fluvoxamine voor > 650 µg/l [22] Fosamprenavir min. 2 uur na mg/l C min : > 0,23 C max : > 8 [6] Gabapentine voor 2-20 > 25 mg/l [55] Ganciclovir voor 0, uur na mg/l UMCG 5 12,5 >20 inname Gefitinib voor > 400 µg/l [56] Gentamicine zie TDM monografie [57] Haloperidol uur na 3 15 > 50 µg/l [58] Ibuprofen > 250 mg/l toxicologie.org Imatinib voor > 1000 µg/l [59] Imipramine uur na µg/l [4] ; [60] desipramine inname > 75 som: som: > 500 Indinavir min. 2 uur na C min > 0,15 C max > 10 mg/l [61] Isoniazide 1-2 uur na top: mg/l [32] acetyleerders: [3] 6 uur na traag: 4-5 snel: 0-1 Itraconazol hydroxyitraconazol voor 0,2 1 0,2 2 som: 0,75 4 > 6 µg/l [22] mg/l [62;63] Kinidine voor 2,5 5 > 6 mg/l [64] Lacosamide voor > 15 mg/l SEIN Lamivudine niet bekend [65] Lamotrigine voor 2,5-15 > 20 mg/l [66] Levetiracetam voor 5 25 > 80 mg/l [67;68] Lithium 12 uur na 0,6 1,2 > 1,5 mmol/l mmol/l [69] Lopinavir (i.c.m. ritonavir) min. 2 uur na de gift Cmin > 4,0 Salvage therapie: Cmin > 5,7 mg/l [70;71] Lorazepam voor µg/l [71-75] Maprotiline uur na > 500 µg/l [76] desmethylmaprotiline inname som: Mesuximide, N-desmethyl zie N-desmethylmesuximide Mercaptopurine 6-TGN 6-MMP 6-MMP/6-TGN > >1200 >5700 pmol/ 8*10 8 rbc Drempelwaarden horen bij de Dervieux methode [9;10] Meropenem voor 1-8 mg/l [77] Methanol > 200 mg/l Methotrexaat 24 uur na > 1,0 µmol/l [78]

4 Bepaling Afnametijd Concentratie Eenheid Referentie Therapeutisch Toxisch 48 uur na > 0,1 µmol/l 72 uur na > 0,01 µmol/l kinderen, 48 > 0,4 µmol/l uur kinderen, 72 > 0,25 µmol/l uur Mianserine voor [12] hydroxymianserine som: som > 300 Midazolam µg/l [72-75;79] hydroxymidazolam Mirtazepine voor > 30 > 200 µg/l [80], [3] desmethylmirtazepine (CYP3A4) Mitotaan Voor >20 mg/l [81;82] Moclobemide voor 1,5 2,5 mg/l VUmc Monohydroxy-carbazepine niet belangrijk > 50 mg/l 4 Carbamazepine-diol 0,5 6 [83;84] Mycofenolaat mofetil voor 1,0 4,5 >15,0 mg/l [85] AUC mg.uur/l Nefazodon voor µg/l VUmc Nelfinavir min. 2 uur na C min > 1,0 C max :>6 mg/l [86] (+ ritonavir) Nevirapine min. 2 uur na C min > 3,4 C max :>12 mg/l [87] Nilotinib voor > 829 > 1500 µg/l [88] N-desmethyl mesuximide voor > 60 mg/l SEIN Nitrazepam voor > 200 µg/l [89] Nortriptyline uur na > 250 µg/l 10-OH-nortriptylline inname > 350 [4]; [60] Olanzapine voor > 100 µg/l [90-93] Oxazepam voor > 5000 µg/l [12] Oxcarbazepine Zie monohydroxy-carbazepine Paraldehyde > 400 mg/l Aceetaldehyde > 100 toxicologie.org Paroxetine voor > 300 µg/l [22] Penfluridol 1 10 > 20 VUmc Pentobarbital zie > 50 mg/l [94] Perfenazine voor 0,4 30 > 50 µg/l [12] Pimozide 1 20 µg/l [12] Pipamperon > 600 µg/l [12] Posaconazol voor 0,4 1,5 mg/l [95] 75% respons bij > 1 Pregabaline voor 1,5-6 > 12 mg/l SEIN Primidon niet belangrijk > 15 mg/l [96] Procainamide (incl. N- voor som som > 40 mg/l acetylprocainamide) [97] Quetiapine voor > 500 µg/l [3] Raltegravir Retigabine 0,5-2,0 mg/l [98] Risperidon 9-hydroxyrisperidon voor > 80 µg/l [12] [12] som > 400 [99] Ritonavir (als single tijd noteren C min > 2,1mg/L C max : > 22 mg/l [100]

5 Bepaling Afnametijd Concentratie Eenheid Referentie Therapeutisch Toxisch protease inhibitor) Rufinamide voor > 25 Salicylzuur (rheuma) voor > 400 mg/l [101] toxicologie.org Saquinavir tijd noteren C min > 0,1mg/L C max : >6 mg/l [102] Sertraline desmethylsertraline voor µg/l [22] som som: > 400 > 20 µg/l [103] daarna: Sirolimus voor icm CsA: 4-12 Sorafenib voor 3-10 mg/l [104] Stavudine niet bekend [105] Stiripentol voor > 8? > 25 mg/l SEIN Sultiam voor kinderen: 1 6 > 15 mg/l SEIN volw.: 1,5-10 Sulfamethoxazol voor (PCP) mg/l KKGT 2001 N 4 acetylsulfamethoxazol > 75 Sunitinib desethylsunitinib voor som: > 200 µg/l [106], [107] Tacrolimus (FK 506) voor dal: 5 15 dal: >20 µg/l [108] Temazepam dal > 1000 µg/l Oxazepam Tenofovir niet bekend [109] Theofylline voor 5 20 > 20 mg/l [110] Thioguanine 6-TGN >600 >2600 pmol/ 8*10 8 rbc [10] Dervieux methode Thiopental zie > 50 mg/l Pentobarbital 5 10 > 10 [111] Thiothixene 2-15 µg/l [112] Tiagabine voor µg/l SEIN Tipranavir voor > 20 > 30 mg/l [113] Tobramycine zie TDM monografie [114] Topiramaat 2-20 > 25 mg/l SEIN Trazodon voor 0,8 1,6 > 2 mg/l VUmc Trichloorethanol 5 15 > 40 mg/l [12] Trimethoprim voor mg/l KKGT 2001 Trimipramine uur na > 250 µg/l [76] inname Valproinezuur niet belangrijk > 140 mg/l [115] Vancomycine voor 3 dal: > 20 mg/l 3 uur na 3 top: > 35 mg/l [ ] Venlafaxine desmethyl-venlafaxine Verapamil norverapamil voor som: > µg/l VUmc FK [3] µg/l [12] som: Vigabatrine voor 5 20 > 40 mg/l VUmc Voriconazol voor Cdal: 2-5 mg.uur/l [119] [12] AUC: Zidovudine niet bekend [120] Zonisamide voor > 40 mg/l SEIN Zuclopentixol voor µg/l SAL, [12] Noten

6 1 bemonsteren topspiegels: 30 minuten na beëindigen infuus 2 Steady-state wordt na 1-2 maanden bereikt 3 Monster afnemen halverwege doseerinterval. 4 Tijdstip van afname is niet kritisch voor de interpretatie van de spiegel bij 2-3 maal daagse betrouwbare inname 5 Monster 1 uur na start, 6 uur na start en vervolgens iedere 24 uur afnemen De literatuur is opgenomen in een apart bestand. Het laboratorium Klinische Farmacologie en Apotheek van het VU medisch centrum is geaccrediteerd door CCKL en voldoet aan de CCKL Praktijkrichtlijn die gebaseerd is op ISO 15189, ISO 17025, ISO 9000:2000

7 Reference List 1. Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Amikacine. VU ziekenhuis Anoniem. Toxicologie.In: Farmacotherapeutisch Kompas, 2005 Edition, ed Loenen ACv, Amstelveen: het College voor zorgverzekeringen (CVZ), Roo, M. J. de, Broekema, W. J., and Touw, D. J. TDM monografie Tricyclische Antidepressiva. Commissie Analyse en Toxicologie Breyer-Pfaff U, Gaertner HJ, Kreuter F, Scharek G, Brinkschulte M, Wiatr R. Antidepressive effect and pharmacokinetics of amitriptyline with consideration of unbound drug and 10-hydroxynortriptyline plasma levels. Psychopharmacology (Berl) 1982; 76: Burger, D. M. TDM protocol (fos)amprenavir. UMC St Radboud Broek, M. van den and Maarseveen, E. van. TDM monografie aripiprazol Burger, D. M. TDM protocol Atazanavir. UMC St Radboud Osterman MT, Kundu R, Lichtenstein GR, Lewis JD. Association of 6-thioguanine nucleotide levels and inflammatory bowel disease activity: a meta-analysis. Gastroenterology 2006; 130: Wilhelm, A. J., Bodegraven, A. van, Boer, K. H. N. de, and Graaf, P. de. TDM monografie Thiopurines Someya T, Muratake T, Hirokane G, Shibasaki M, Shimoda K, Takahashi S. Interindividual variation in bromperidol metabolism and relationship to therapeutic effects. J.Clin.Psychopharmacol. 2000; 20: Bepalingenwijzer UMCG. debepalingenwijzer.aspx van der Lee, M. J. and Aarnoutse, R. A. TDM Monografie Carbamazepine. NVZA Bourgeois BF, Wad N. Carbamazepine-10,11-diol steady-state serum levels and renal excretion during carbamazepine therapy in adults and children. Ther.Drug Monit. 1984; 6: Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Chlooramfenicol. VU ziekenhuis Wilhelm, A. J., van Kan, H. J. M., and van der Linden, T. E. TDM Monografie Ciclosporine Haji EO, Tadic A, Wagner S et al. Association between citalopram serum levels and clinical improvement of patients with major depression. J.Clin.Psychopharmacol. 2011; 31: Le Bloc'h Y, Woggon B, Weissenrieder H et al. Routine therapeutic drug monitoring in patients treated with mg/day citalopram. Ther.Drug Monit. 2003; 25: Reis M, Lundmark J, Bengtsson F. Therapeutic drug monitoring of racemic citalopram: a 5-year experience in Sweden, Ther.Drug Monit. 2003; 25: Reis M, Olsson G, Carlsson B et al. Serum levels of citalopram and its main metabolites in adolescent patients treated in a naturalistic clinical setting. J Clin.Psychopharmacol. 2002; 22:

8 21. Dufour H, Bouchacourt M, Thermoz P et al. Citalopram--a highly selective 5-HT uptake inhibitor--in the treatment of depressed patients. Int.Clin.Psychopharmacol. 1987; 2: van Berlo-van de Laar, I. R. F. TDM Monografie SSRI's. NVZA Faravelli C, Ballerini A, Ambonetti A, Broadhurst AD, Das M. Plasma levels and clinical response during treatment with clomipramine. J.Affect.Disord. 1984; 6: Swart, E. L., Bos, J., Wilhelm, A. J., and Touw DJ. TDM Monografie Clonazepam. VU ziekenhuis Hoge, H. L. and van Berlo, I. R. F. TDM monografie Clozapine NVZA Liu HC, Chang WH, Wei FC, Lin SK, Lin SK, Jann MW. Monitoring of plasma clozapine levels and its metabolites in refractory schizophrenic patients. Ther.Drug Monit. 1996; 18: Kronig MH, Munne RA, Szymanski S et al. Plasma clozapine levels and clinical response for treatmentrefractory schizophrenic patients. Am.J.Psychiatry 1995; 152: VanderZwaag C, McGee M, McEvoy JP, Freudenreich O, Wilson WH, Cooper TB. Response of patients with treatment-refractory schizophrenia to clozapine within three serum level ranges. Am.J.Psychiatry 1996; 153: Malingré, M. TDM Monografie Coffeine. NVZA Sprycell - Scientific discussion EMEA. EPAR. 31. Burger, D. M. TDM protocol Darunavir. UMC St Radboud Touw DJ, Bos JM, Loenen ACv, Swart EL, Wilhelm AJ. Toegepaste Farmacokinetiek Amsterdam: Apotheek Acedemisch Ziekenuis Vrije Universiteit, Swart, E. L., Bos, J., Wilhelm, A. J., and Touw DJ. TDM Monografie Diazepam. VU ziekenhuis Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Bruggeman, R., Coenradi, S., van der Lee, M. J., Neef, C., and Touw, D. J. TDM Monografie Digoxine Therapeutic drugs, 2nd Edition, Edinburgh: Churchill Livingstone, 1999: D169-D Medical toxicology, 3rd edition Edition, Philidelphia: Lippincott Williams & Wilkins, 2004: Clarke's analysis of drugs and poisons London: 2004: Yukawa E, Orio K, Yukawa M, Terao K, Kinoshita H. Population pharmacokinetic investigation of disopyramide by mixed effect modelling using routine clinical pharmacokinetic data in Japanese patients. J.Clin.Pharm.Ther 2005; 30: Sturkenboom, M. G. G., van Berlo-van de Laar, I. R. F., and Touw DJ. TDM Monografie Disopyramide. NVZA/CAT Burger, D. M. TDM protocol Evafirenz. UMC St Radboud Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Burger, D. M. TDM protocol Enfuvirtide. UMC St Radboud

9 44. Yamamoto N, Horiike A, Fujisaka Y et al. Phase I dose-finding and pharmacokinetic study of the oral epidermal growth factor receptor tyrosine kinase inhibitor Ro (erlotinib) in Japanese patients with solid tumors. Cancer Chemother.Pharmacol. 2008; 61: Thomas F, Rochaix P, White-Koning M et al. Population pharmacokinetics of erlotinib and its pharmacokinetic/pharmacodynamic relationships in head and neck squamous cell carcinoma. Eur.J.Cancer 2009; 45: Bos, J., Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Ethosuximide. VU ziekenhuis Bos, J., Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Fenobarbital. VU ziekenhuis Hunfeld, N. G. M and Touw, D. J. TDM Monografie Fenytoine Bos, J., Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Flecainide. VU ziekenhuis Bijleveld, Y and Flint, R. TDM Monografie Flucytosine. NVZA Dysken MW, Javaid JI, Chang SS, Schaffer C, Shahid A, Davis JM. Fluphenazine pharmacokinetics and therapeutic response. Psychopharmacology (Berl) 1981; 73: Mavroidis ML, Kanter DR, Hirschowitz J, Garver DL. Fluphenazine plasma levels and clinical response. J.Clin.Psychiatry 1984; 45: Gamelin EC, Danquechin-Dorval EM, Dumesnil YF et al. Relationship between 5-fluorouracil (5-FU) dose intensity and therapeutic response in patients with advanced colorectal cancer receiving infusional therapy containing 5-FU. Cancer 1996; 77: Balant-Gorgia AE, Eisele R, Aeschlimann JM, Balant LP, Garrone G. Plasma flupentixol concentrations and clinical response in acute schizophrenia. Ther.Drug Monit. 1985; 7: Patsalos PN, Berry DJ, Bourgeois BF et al. Antiepileptic drugs--best practice guidelines for therapeutic drug monitoring: a position paper by the subcommission on therapeutic drug monitoring, ILAE Commission on Therapeutic Strategies. Epilepsia 2008; 49: Assessment report for Iressa Coenradi, S. and Touw, D. J. TDM Monografie Gentamicine van Soest, M. and van Berlo-van de Laar, I. R. F. TDM Monografie Haloperidol. NVZA Picard S, Titier K, Etienne G et al. Trough imatinib plasma levels are associated with both cytogenetic and molecular responses to standard-dose imatinib in chronic myeloid leukemia. Blood 2007; 109: Perry PJ, Zeilmann C, Arndt S. Tricyclic antidepressant concentrations in plasma: an estimate of their sensitivity and specificity as a predictor of response. J.Clin.Psychopharmacol. 1994; 14: Burger, D. M. TDM protocol Indinavir. UMC St Radboud Poirier JM, Cheymol G. Optimisation of itraconazole therapy using target drug concentrations. Clin.Pharmacokinet. 1998; 35: Prentice HG, Caillot D, Dupont B, Menichetti F, Schuler U. Oral and intravenous itraconazole for systemic fungal infections in neutropenic haematological patients: meeting report. London, United Kingdom, 20 June Acta Haematol. 1999; 101: Bos, J., Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Kinidine. VU ziekenhuis

10 65. Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Mangnus, D. and Wilhelm, A. J. TDM Monografie Lamotrigine. NVZA Awaad Y. Accidental overdosage of levetiracetam in two children caused no side effects. Epilepsy Behav. 2007; 11: Perucca E, Gidal BE, Baltes E. Effects of antiepileptic comedication on levetiracetam pharmacokinetics: a pooled analysis of data from randomized adjunctive therapy trials. Epilepsy Res. 2003; 53: van Berlo-van de Laar, I. R. F., Shak Shie, M., and Touw DJ. TDM Monografie Lithium. NVZA BC. 70. Burger, D. M. TDM protocol Lopinavir. UMC St Radboud Swart, E. L., Bos, J., Wilhelm, A. J., and Touw DJ. TDM Monografie Lorazepam. VU ziekenhuis Swart EL, van Schijndel RJ, van Loenen AC, Thijs LG. Continuous infusion of lorazepam versus medazolam in patients in the intensive care unit: sedation with lorazepam is easier to manage and is more cost-effective. Crit Care Med. 1999; 27: Swart EL, Zuideveld KP, de Jongh J, Danhof M, Thijs LG, Strack van Schijndel RM. Comparative population pharmacokinetics of lorazepam and midazolam during long-term continuous infusion in critically ill patients. Br.J Clin.Pharmacol. 2004; 57: Swart EL, de Jongh J, Zuideveld KP, Danhof M, Thijs LG, Strack van Schijndel RJ. Population pharmacokinetics of lorazepam and midazolam and their metabolites in intensive care patients on continuous venovenous hemofiltration. Am.J Kidney Dis. 2005; 45: Swart EL, Zuideveld KP, de Jongh J, Danhof M, Thijs LG, Strack van Schijndel RM. Population pharmacodynamic modelling of lorazepam- and midazolam-induced sedation upon long-term continuous infusion in critically ill patients. Eur.J Clin.Pharmacol. 2006; 62: Roo, M. J. de, Broekema, W. J., van Berlo-van de Laar, I. R. F., van Soest, M., and Touw, D. J. TDM monografie Tricyclische Antidepressiva. Commissie Analyse en Toxicologie Bradley JS, Sauberan JB, Ambrose PG, Bhavnani SM, Rasmussen MR, Capparelli EV. Meropenem pharmacokinetics, pharmacodynamics, and Monte Carlo simulation in the neonate. Pediatr.Infect.Dis.J 2008; 27: Wilhelm, A. J. TDM Monografie Methotrexaat. NVZA BC. 79. Swart, E. L., Bos, J., Wilhelm, A. J., and Touw DJ. TDM Monografie Midazolam. VU ziekenhuis Grasmader K, Verwohlt PL, Kuhn KU et al. Relationship between mirtazapine dose, plasma concentration, response, and side effects in clinical practice. Pharmacopsychiatry 2005; 38: Baudin E, Pellegriti G, Bonnay M et al. Impact of monitoring plasma 1,1-dichlorodiphenildichloroethane (o,p'ddd) levels on the treatment of patients with adrenocortical carcinoma. Cancer 2001; 92: van Slooten H, Moolenaar AJ, van Seter AP, Smeenk D. The treatment of adrenocortical carcinoma with o,p'- DDD: Prognostic simplications of serum level monitoring. European Journal of Cancer and Clinical Oncology 1984; 20: Bos, J., Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Oxcarbazepine. VU ziekenhuis Touw DJ. Toxicologie.In: Farmacotherapeutisch Kompas, 2008 Edition, ed Loenen AC, Amstelveen: CVZ, 2008.

11 85. Hest, R. M. van, Gelder, T. van, and Mahtôt, R. A. A. TDM Monografie Mycofenolaat Burger, D. M. TDM protocol Nelfinavir. UMC St Radboud Burger, D. M. TDM protocol Nevirapine. UMC St Radboud Larson RA, Yin OQP, Hochhaus A et al. Population pharmacokinetic and exposure-response analysis of nilotinib in patients with newly diagnosed Ph+ chronic myeloid leukemia in chronic phase. Eur.J.Clin.Pharmacol. 2011; Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Nitrazepam. VU ziekenhuis Perry P, Sanger T, Beasly C. Olanzapine plasma concentrations and clinical response in acutely ill schizophrenic patients. J Clin Psychopharmacol 1997; 17: Perry P, Lund B, Sanger T, Beasly C. Olanzapine plasma concentrations and clinical response: acute phase results of the North Amarican Olanzapine trial. J Clin Psychopharmacol 2001; 21: Skogh E, Reis M, Dahl ML, Lundmark J, Bengtsson F. Therapeutic drug monitoring data on olanzapine and its N-demethyl metabolite in the naturalistic clinical setting. Ther.Drug Monit. 2002; 24: Aleman, J. and Attema-de Jonge, M. E. TDM monografie Olanzapine Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Pentobarbital. VU ziekenhuis UMCG. TDM Posaconazol Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Primidon. VU ziekenhuis Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Procainamide. VU ziekenhuis Deeks ED. Retigabine (ezogabine): in partial-onset seizures in adults with epilepsy. CNS.Drugs 2011; 25: Odou P, Levron JC, Luyckx M, Brunet C, Robert H. Risperidone Drug Monitoring. A useful clinical tool? Clin Drug Invest 2000; 19: Burger, D. M. TDM protocol Ritonavir. UMC St Radboud Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Salicylzuur. VU ziekenhuis Burger, D. M. TDM protocol Saquinavir. UMC St Radboud Stolk, L. M. L. TDM Monografie Sirolimus. NVZA Nexavar: EPAR - Scientific discussion Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Summury of product characteristics Sutent Yu H, Steeghs N, Nijenhuis CM, Schellens JH, Beijnen JH, Huitema AD. Practical guidelines for therapeutic drug monitoring of anticancer tyrosine kinase inhibitors: focus on the pharmacokinetic targets. Clin.Pharmacokinet. 2014; 53:

12 108. van der Plas, A. and Stolk, L. M. L. TDM Monografie Tacrolimus. NVZA Burger, D. M. TDM protocol Tenofovir. UMC St Radboud Breukels, O. and Malingré, M. TDM Monografie Theofylline. NVZA Touw, D. J, Wilhelm, A. J., Bos, J., and Swart, E. L. TDM Monografie Thiopental. VU ziekenhuis Mavroidis ML, Kanter DR, Hirschowitz J, Garver DL. Clinical relevance of thiothixene plasma levels. J.Clin.Psychopharmacol. 1984; 4: Burger, D. M. TDM protocol Tipranavir. UMC St Radboud Hunfeld, N. G. M. and Touw DJ. TDM Monografie Tobramycine. NVZA BC van Berlo-van de Laar, I. R. F. TDM Monografie Valproinezuur. NVZA van Kan, H. J. M. TDM Monografie Vancomycine. NVZA BC Rybak M, Lomaestro B, Rotschafer JC et al. Therapeutic monitoring of vancomycin in adult patients: a consensus review of the American Society of Health-System Pharmacists, the Infectious Diseases Society of America, and the Society of Infectious Diseases Pharmacists. Am.J Health Syst.Pharm. 2009; 66: Rybak MJ, Lomaestro BM, Rotschafer JC et al. Vancomycin therapeutic guidelines: a summary of consensus recommendations from the infectious diseases Society of America, the American Society of Health-System Pharmacists, and the Society of Infectious Diseases Pharmacists. Clin.Infect.Dis. 2009; 49: Smith J, Safdar N, Knasinski V et al. Voriconazole therapeutic drug monitoring. Antimicrob.Agents Chemother. 2006; 50: Burger, D. M. TDM protocol nucleoside reverse transcriptase inhibitors (nrti's). UMC St Radboud Het laboratorium Klinische Farmacologie en Apotheek van het VU medisch centrum is geaccrediteerd door CCKL en voldoet aan de CCKL Praktijkrichtlijn die gebaseerd is op ISO 15189, ISO 17025, ISO 9000:2000