Compromis eenheidsstatuut arbeiders/bedienden: stand van zaken, veel vragen en enkele antwoorden

Transcriptie

1 Het Verbond Sociale Ondernemingen vzw bestaat uit: Federatie Sociale Ondernemingen vzw Pluralistisch Platform Jeugdzorg vzw Samenwerkingsverband Sociale Tewerkstelling vzw Vlaams HuurdersPlatform vzw HUURpunt vzw VSO-Gezondheid vzw Tekst & U!tleg 2013/41 10/07/2013 PC /39 PC /34 PC /35 PC /39 andere 2013/32 Compromis eenheidsstatuut arbeiders/bedienden: stand van zaken, veel vragen en enkele antwoorden De kogel is door de kerk. Er is eindelijk een (begin van?) oplossing in het heikele dossier harmonisering van het statuut arbeider/bediende. Op 5 juli 2013 heeft de Minister van Werk, na een pendeldiplomatie van 27 uren tussen de werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers in de Groep van 10, een compromistekst voorgesteld. Deze compromistekst is inmiddels goedgekeurd door de Kern van de federale regering. Een nieuw regime m.b.t. de opzegtermijnen en carenzdag zal vanaf 1 januari 2014 op alle werknemers van toepassing zijn. In bijlage vindt u de compromistekst van de Minister van Werk. In deze Tekst & U!tleg geven we u een eerste, weliswaar summier, woordje toelichting bij deze tekst. Verder informeren we u ook over de manier waarop onze federale werkgeverskoepel Unisoc u doorheen het hele wetgevende proces tot omzetting van dit compromis zal loodsen. Het laattijdige karakter van het compromis zorgt er echter ook voor dat sinds 9 juli 2013 een periode van onzekerheid voor de werkgevers en werknemers aangebroken is. Het bestaan van het compromis betekent inderdaad niet dat de regelgeving ook aangepast is in de tijdspanne opgelegd door het Grondwettelijk Hof (i.c. 8 juli 2013). Indien deze termijn aangehouden wordt, zal de periode gaande van 9 juli tot 31 december 2013 vanuit juridisch oogpunt gekenmerkt worden door onzekerheid. U zult in de komende periode ongetwijfeld overstelpt worden door informatie allerhande, van al dan niet verduidelijkende aard, vanuit hoeken allerhande. Unisoc acht het daarom nuttig en noodzakelijk om u een aantal bakens aan te reiken in het kader van deze gegevensstroom. Deze bakens moeten u toelaten om al deze informatie correct en gemakkelijk te verwerken. We hopen daarenboven dat ze u eveneens zullen toelaten om uw weg te vinden en uw standpunt te bepalen in deze periode van rechtsonzekerheid. De bakens waarvan sprake zijn zes elementen uit het dossier arbeiders/bedienden die wij als essentieel beschouwen en die ook ons toegelaten hebben om één en ander in juist perspectief te plaatsen. Voorafgaandelijk aan al deze informatie, lijkt het ons aangewezen om voor uw goed begrip de inzet in het dossier arbeiders/bedienden nog één keer kort te kaderen Diksmuidelaan Berchem tel. 03/ fax 03/ post@vso.be Tekst & U!tleg is een uitgave van vzw Verbond Sociale Ondernemingen i.s.m. vzw Pluralistisch Overleg Welzijnswerk

2 1. Dossier arbeiders/bedienden: context Op 7 juli 2011 heeft het Grondwettelijk Hof uitspraak gedaan over de hierna volgende vragen: (1) of de artikelen 59 en 82 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden in zoverre zij voorzien in een verschillende termijn voor de opzegging gegeven aan een arbeider of aan een bediende met beiden dezelfde anciënniteit; (2) of artikelen 52, 1, en 70 van diezelfde wet de artikelen 10 en 11 van de Grondwet schenden, in zoverre, in tegenstelling tot de bediende met een overeenkomst van onbepaalde duur wiens proefperiode is beëindigd, voor de arbeider die zich in dezelfde contractuele situatie bevindt, in geval van arbeidsongeschiktheid wegens een andere ziekte dan een beroepsziekte, of wegens een ander ongeval dan een arbeidsongeval of een ongeval op de weg naar of van het werk, één carenzdag wordt geteld wanneer de arbeidsongeschiktheid geen veertien dagen duurt. Het Hof heeft volgende arrest nr. 125/2011 van 7 juli 2011 geveld: 1. De artikelen 52, 1, tweede tot vierde lid, en 59 van de wet van 3 juli 1978 betreffende de arbeidsovereenkomsten schenden de artikelen 10 en 11 van de Grondwet. 2. De gevolgen van die wetsbepalingen worden gehandhaafd totdat de wetgever nieuwe bepalingen aanneemt en uiterlijk tot 8 juli Vandaag zijn we 10 juli De Minister van Werk heeft op 5 juli 2013 een compromis voor bovenvermelde problemen uitgewerkt. Dat betekent evenwel niet dat de noodzakelijke wetgevende wijzigingen binnen de vooropgestelde termijn doorgevoerd zijn waardoor een periode van rechtsonzekerheid vermeden zou zijn. 2. Dossier arbeiders/bedienden: een (begin van?) oplossing De Minister van Werk heeft een belangrijke stap gezet in de harmonisering van de statuten van arbeiders en bedienden. Op 5 juli 2013 heeft de Minister van Werk een compromis voor de onderdelen opzegtermijnen en carenzdag voorgesteld. Dit compromis moet tegen één januari 2014, datum van inwerkingtreding van het compromis, in wetgevende teksten omgezet zijn. Alle andere onderdelen van het toekomstig geharmoniseerde statuut - gewaarborgd loon ziekte, jaarlijkse vakantie, tijdelijke werkloosheid, e.a. - moeten in de tweede jaarhelft 2013 besproken worden. Het uitgangspunt voor deze besprekingen is het ontwerp van IPA 2011/12 waarin een voorstel van oplossing voor al deze elementen uitgewerkt was. We herinneren u eraan dat dit ontwerp door het ABVV en ACLVB nooit goedgekeurd is. Unisoc stelt momenteel een lijst met Frequently Asked Questions over het compromis opzegtermijnen/carenzdag op. En of we vragen hebben! Zoals u zelf al vastgesteld zult hebben, is de oplossing zeker niet exhaustief. Een aantal vragen blijven nog steeds onbeantwoord zoals bijvoorbeeld over de proefperiode. Zit de proefperiode verwerkt in de nieuwe opzegtermijnen? Of worden dienaangaande nog aparte bepalingen genomen?... de dag waarop de opzegtermijnen beginnen lopen.... de regels van toepassing i.g.v. opzeg door de werknemer? Tekst & U!tleg 2013/41 2.

3 De compromistekst bevat daarnaast meerdere onduidelijkheden/tegenstrijdigheden die verdere uitklaring noodzaken. We geven een voorbeeld om dit te illustreren. De tekst spreekt over een outplacementverplichting van vier weken vanaf het begonnen zevende jaar anciënniteit. Dit outplacementpakket ter waarde van vier weken loon wordt toegerekend op de opzeggingsvergoeding op voorwaarde dat deze een periode hoger dan zes maanden telt. Echter, als we de nieuwe opzegtermijnen uitschrijven, komen we vanaf het zevende jaar anciënniteit uit op 21 weken of een vijftal maanden opzeg Is dit een rekenfout? Of betekent dit dat de werkgevers tot zeven maanden opzeg het outplacement bovenop de opzegtermijn moeten financieren en dus niet mogen verrekenen? Dit alles indachtig, geven we er de voorkeur aan om iets meer tijd te nemen om u bijkomende informatie te bezorgen. Zo vermijden we correcties en verwarring in dit dossier dat op zich al voldoende ingewikkeld is. We bezorgen u de Frequently Asked Questions zo snel mogelijk. We zullen deze FAQ's ten andere aanvullen naarmate we meer informatie vergaren. 3. Bakens voor de periode tussen 9 juli 2013 en 31 december De regelgeving inzake opzegtermijnen en carenzdag zoals verankerd in de wet van 3 juli 1978 is vooralsnog niet gewijzigd. Ook na 8 juli 2013 moet u deze regels blijven toepassen. We herinneren u eraan dat in geval van ontslag u een onderscheid moet maken tussen de aanwervingen voor en na 1 januari Zie in dit verband het artikel "Interprofessioneel Akkoord Inwerkingtreding nieuwe opzegtermijnen" in update nr. 85 van 10 januari De uitspraak van het Grondwettelijk Hof heeft enkel en alleen betrekking op de opzegtermijnen en de carenzdag. Over alle andere mogelijke verschillen in behandeling van arbeiders en bedienden heeft het Grondwettelijke Hof (vooralsnog) geen uitspraak gedaan. De bestaande regelgeving blijft met andere woorden ook voor al deze andere punten vooralsnog ongewijzigd van toepassing. Cassatie heeft daarenboven al meermaals geoordeeld dat de rechter de door het Grondwettelijk Hof ongrondwettig bevonden rechtsbepaling niet zonder meer bij analogie mag uitbreiden tot een andere wetsbepaling met een gelijkaardige inhoud. Wel heeft het Grondwettelijk Hof impliciet aangegeven dat het niet uitgesloten is dat ook andere verschillen de grondwettigheidstoets niet zullen doorstaan, in de mate evenwel dat een verschil in behandeling enkel steunt op het onderscheidingscriterium hoofd- of handenarbeid dat vandaag niet langer objectief en redelijk kan worden verantwoord (zie ook punt 3). 3. Verschillen in behandeling van arbeiders en bedienden zijn niet per definitie discriminatoir. Deze verschillen moeten in voorkomend geval wel gebaseerd zijn op een objectief en redelijk onderscheidscriterium, ander dan de voornamelijk manuele respectievelijk intellectuele aard van het werk. Immers, zoals het Hof reeds opmerkte in zijn arrest nr. 56/93 van 8 juli 1993, heeft de wetgever, door het onderscheid tussen arbeiders en bedienden te doen steunen op de voornamelijk manuele respectievelijk intellectuele aard van hun werk, verschillen in behandeling ingevoerd op grond van een criterium dat de invoering ervan op dat ogenblik bezwaarlijk objectief en redelijk zou kunnen verantwoorden. Tekst & U!tleg 2013/41 3.

4 4. De gevolgen van een rechtzaak aangespannen door een werknemer zijn onduidelijk. Sommigen menen dat de risico's relatief beperkt zijn. Waarom? Eerst en vooral. De syndicale organisaties waren betrokken partij bij de uitwerking van het compromis. Zij hebben er dan ook geen belang bij om olie op het vuur te gooien in de tussenliggende periode tot aan de inwerkingtreding van de nieuwe bepalingen (i.c. 01/01/2014). Voorts neemt een juridische procedure een zekere tijd in beslag. Rekening houdend met de rechtsachterstand bij de arbeidsrechtbanken, mag men rekenen op een termijn van één jaar tussen het aanhangig maken van de zaak en het vonnis (3 jaar i.g.v. beroep). Tegen die tijd zou de regelgeving aangepast moeten zijn wat de uitspraak van de rechter ongetwijfeld zal beïnvloeden. 5. Een levelling-up (een toepassing van de meest voordelige regels op beide statuten) is zeker niet gegarandeerd als en wanneer een ontslagen arbeider via de arbeidsrechtbank de opzegtermijnen voor bedienden wil afdwingen. Een deel van de rechtsleer is van mening dat een rechter zich niet in de plaats kan stellen van de wetgever (scheiding der machten), wat het Grondwettelijk Hof ook niet gedaan heeft. Het verwijst enkel naar de wetgever en heeft zelf geen uitspraak gedaan over de manier waarop de discriminatie moet worden opgelost. 6. Een werkgever die in dit kader gedagvaard wordt, zou zich eventueel tegen de Belgische Staat kunnen richten en deze in gebreke stellen wegens het niet tijdig aanpassen van de wetgeving. Het Grondwettelijk Hof stelt immers wat volgt: "De tijd waarover de wetgever vermag te beschikken om een vastgestelde ongrondwettige situatie te verhelpen is echter niet onbegrensd. Het doel van een geleidelijke harmonisatie van de statuten van de arbeiders en de bedienden waaraan de wetgever de voorkeur heeft gegeven boven een plotselinge afschaffing van het onderscheid tussen die beroepscategorieën, inzonderheid in een aangelegenheid waar de normen kunnen evolueren ten gevolge van collectieve onderhandelingen, verantwoordt niet langer, achttien jaar nadat het Hof heeft vastgesteld dat het in het geding zijnde criterium van onderscheid niet meer pertinent kon worden geacht, dat sommige verschillen in behandeling, zoals die welke voor de verwijzende rechter zijn aangevoerd, nog geruime tijd kunnen worden behouden, waardoor een toestand van manifeste ongrondwettigheid zou worden bestendigd." Let op! Het effectief verkrijgen van een (schade)vergoeding is zeer onzeker. Volgens sommigen zouden ook de benadeelde werknemers zich rechtstreeks tot de overheid kunnen richten. 4. Verdere opvolging We blijven het dossier uiteraard opvolgen. Zoals aangegeven onder punt 2 bezorgen we u zo snel mogelijk een zo volledig mogelijk interpretatie van het compromis van 5 juli in de vorm van Frequently Asked Questions. Heeft u zelf nog vragen over het statuut arbeiders/bedienden, over de oplossing van 5 juli of over hoe u één en ander dient aan te pakken in afwachting van 1 januari 2014? Tekst & U!tleg 2013/41 4.

5 We nodigen u vriendelijk uit om de vragen die u nog zou hebben aan ons over te maken via helpdesk.sociaalrecht@vso.be. Deze vragen worden beantwoord, gebundeld en vervolgens aan de bovenvermelde FAQ's van Unisoc toegevoegd. We danken u alvast voor uw medewerking. Bron: Sylvie Slangen, directeur Laurent Vander Elst, adviseur Luc Jaminé directeur VSO U vindt alle verschenen nummers van Tekst & U!tleg op Ledenservice T&U Tekst & U!tleg 2013/41 5.

6

7

8

9