Natrium, Zout en Bloeddruk. Ton van den Meiracker Erasmus MC Rotterdam

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Natrium, Zout en Bloeddruk. Ton van den Meiracker Erasmus MC Rotterdam"

Timo Goossens
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Natrium, Zout en Bloeddruk Ton van den Meiracker Erasmus MC Rotterdam

2 Excess Sodium Intake Reduced Nephron Number Stress Genetic alteration Obesity Endothelium Derived Factors Renal sodium retention Decreased filtration surface Sympathetic nervous overactivity Reninangiotensin excess Cell membrane alteration Hyperinsulinemia Fluid volume Venous constriction Preload Contractility Functional constriction Structural hypertrophy BLOOD PRESSURE = CARDIAC OUTPUT X PERIPHERAL RESISTANCE Hypertension = Increased CO and/or Increased PR Autoregulation

alteration Hyperinsulinemia Fluid volume Venous constriction Preload Contractility Functional constriction Structural

3 Lichaamsvloeistoffen: Man 70 kg Zout & water Uitscheiding nieren Longen Faeces Zweet Huid PV 3.0 L Capillaire membraan Interstitiële Interstitiële volume vloeistof 11.0 L Inname Zout & water ECV (20%) celmembraan 60% Intracellulaire volume 28.0 L ICV 40%

0 L Capillaire membraan Interstitiële Interstitiële volume

4 Ionen extra- en intracellulair Extracellulair (mosm/l) Intracellulair (mosm/l) Na K Ca Mg Cl HCO HPO SO

(mosm/l) Na + 140 14 K + 4.0 140 Ca ++ 1.

5 Natrium-kalium Pomp

6 Natrium: Fysiologie Determinant van ECV Handhaven membraanpotentiaal Zenuwcelwerking Spiercelwerking Cellulair transport van nutriënten etc

7 NHE3 1 NCC Ang II Natrium Kalium ROMK ROMK ENaC Aldosteron

8 Natrium reabsorptie door de nier Natrium intake 100 mmol/l (6 gram zout) Serum Natrium 140 mmol/l GFR 100 ml/min Nier bepaalt GFR 144 l/24 natrium- uur en ECV balans Gefilterd Natrium: 140 x 144 = mmol/24 uur = 1.2 kg zout Natrium terugresorptie: mmol = 99.5% Urine Natrium excretie 100 mmol/dag (6 gram zout)

balans Gefilterd Natrium: 140 x 144 = 20160 mmol/24 uur = 1.

9 Link between dietary sodium intake and BP Salt intake Plasma sodium concentration Water intake Salt & water excretion ECV Peripheral Vascular resistance Blood pressure Cardiac output

10 Bloeddruk Zoutgevoeligheid Weinberger et al Salt g/day

11 Zout Gevoeligheid Onmogelijkheid van de nieren om voldoende natrium uit te scheiden (alleen bij een hogere bloeddruk) Intrinsieke afwijking van de nieren Extra-renale factoren die de renale natriumexcretie belemmeren: - RAAS - Sympathische zenuwstelsel - Prostaglandines Natriuretische peptiden

de nieren Extra-renale factoren die de renale natriumexcretie belemmeren:

12 Salt sensitivity: inherited defect of renal sodium excretion Kidney transplantation experiments Experiments of nature: monogentische vormen van hyper- en hypotensie Oligonefropathie (verminderd aantal glomeruli) Barker hypothese Nephron heterogeniteit (Sealy en Laragh)

vormen van hyper- en hypotensie Oligonefropathie (verminderd aantal

13 Blood Pressure in SHR with and without nephrectomy and transplantation of kidney from a normotensive rat SHR SHR + NTx Rettig R, Grisk O Hypertension 2005;46:

14 Characteristics of pts Patient Age/Sex BP mmhg Proteinuria Years before ESRD therapy 1 29/M 240/ mg/24h /M 180/150 < 100 mg/l /F 150/100 < 100 mg/l /M 185/120 < 100 mg/l /F 150/ mg/24h /M 300/ mg/2h 0.2 Curtis et al. NEJM 1983;1009

15 Mutations and polymorphisms altering blood pressure levels in humans Meneton P et al. Physiol Rev 2005;85:

16 Zout en Bloeddruk Observationele studies Interventie studies Voorbij zout en bloeddruk Medisch-economische implicaties

17 Salt and Change in BP with Age INTERSALT Study Sodium excretion mmol/day

18 Yanomami Indians

19 Laat paleolitische versus modern Westers dieet Energie, % Eiwit KH Vet Laat Paleolitisch (35% vlees) Modern Westers Vezels, g/dag Natrium, mg/dag Kalium, mg/dag Kalium-natrium ratio 12:1 0.7:1 Calcium, mg/dag

46 42 Vezels, g/dag 86 10-20 Natrium, mg/dag 604 3400 Kalium,

20 Dietary sodium restriction: effect on BP during control and DASH diet

21 Average SBP reduction in various meta-analyses mmhg HT NT Salt reduction g/day Cutler Cutler Graudal Midgley Hooper He

22 Adverse Sodium Effects Increase in BP Increase in Stroke Increase in CVD Independent of BP? Non-dipping of BP Subclinical CVD (large artery stiffness) Ventricular fibrosis (diastolic dysfunction) Kidney damage (hyperfiltration, fibrosis) Gastric cancer Increased urinary calcium excretion Oxidative stress Endothelial dysfunction

23 Estimated effects of population-wide shifts in systolic BP distributions on mortality Appel L J et al. Hypertension 2006;47: Copyright American Heart Association

24 Estimated benefits in USA of 1200 mg sodium (3 gr salt) reduction fewer CHD events fewer strokes fewer MI s fewer deaths Saved Qualis: Saved costs: billion annually Bibbins-Domingo N Engl J Med 2010;362:590

25 Equivalente hoeveelheden van natrium en zout Sodium (Na + ) mg Sodium (Na + ) mmol Salt (NaCl) g AHA WHO

26 Conlusies Natrium is het belangrijkste extracellulair cation De meeste bevolkingsgroepen gebruiken te veel zout Overmatig zoutgebruik speelt een rol bij het ontstaan van hypertensie bij 20-30% van de bevolking Deze hypertensie berust op een (intrinsiek) onvermogen van de nier om bij een normale bloeddruk voldoende natrium uit te scheiden Matige zoutbeperking op bevolkingsniveau is een doelmatige manier om de bloeddruk te verlagen en gezondheidswinst te bewerkstelligen

27 Salt and Hypertension George C. Williams: When the environment changes significantly, quantitative changes evolve quickly to new optima. However: in an evolutionary time scale anything taking a few thousands generations is quick Richard Dawkins: Living organisms are beautifully built to survive and reproduce in their ancestors environments

28 Renale Bloeddruk-Natriurese curve In vivo kidney RAAS SNS PG ANP Renal failure Isolated kidney

29 Prevalence of hypertension in relation to renal function RR 140/90 mmhg

30 Decreased glomeruli number and increased glomeruli volume in pts with primary hypertension (Keller et al NEJM 2003)

31 Natrium en kalium in het dieet: toen versus nu Eaton, N Engl J Med 1985

Vergelijkbare documenten

NVN Wetenschapsdag 7 oktober Zout! Ewout Hoorn. Internist-nefroloog Erasmus Medisch Centrum. Ewout Hoorn

NVN Wetenschapsdag 7 oktober Zout! Ewout Hoorn. Internist-nefroloog Erasmus Medisch Centrum. Ewout Hoorn NVN Wetenschapsdag 7 oktober 2016 Zout! Ewout Hoorn Internist-nefroloog Erasmus Medisch Centrum Ewout Hoorn Vragen 1. Wat is zoutgevoeligheid? 2. Waarom zijn patiënten met nierschade nóg gevoeliger voor