NVN Wetenschapsdag 7 oktober Zout! Ewout Hoorn. Internist-nefroloog Erasmus Medisch Centrum. Ewout Hoorn

Transcriptie

1 NVN Wetenschapsdag 7 oktober 2016 Zout! Ewout Hoorn Internist-nefroloog Erasmus Medisch Centrum Ewout Hoorn

2

3 Vragen 1. Wat is zoutgevoeligheid? 2. Waarom zijn patiënten met nierschade nóg gevoeliger voor zout? 3. Helpt zoutbeperking? 4. Zoutbeperking: Hoe doe je dat? 5. Kaliumzout?

4 Vraag 1 Wat is zoutgevoeligheid?

5 Uit hoeveel zout bestaat u? A. 45 gram B. 450 gram C gram D gram

6 Uit hoeveel zout bestaat u? 70 kg Totaal lichaamswater 42 kg Extracellulair volume 14 L, Na mmol/l 14 x 140 = 1960 mmol 1960 x 23 = mg = 45 g Na +

7 Het drie compartimenten model

8

9

10 Dreigend zouttekort Kaliumrijk dieet Renine Aldosteron Angiotensine Aldosteron Natrium Kalium

11 Gespecialiseerde transporters

12

13 Het interstitium Coffman, Nat Med 2011

14 Zout onder de huid Voor Na Kopp et al., Hypertension 2012

15 Mmol/dag Van pre-historie naar McDonald s Toen Nu Eaton, N Engl J Med 1985

16 Zoutinname en bloeddruk bij de Yanomamo Indianen

17 Hoeveel zout (NaCl) eet u? A. 1 gram B. 5 gram C. 10 gram D. 15 gram

18 Hoeveel zout (NaCl) eet u? A. 1 gram B. 5 gram C. 10 gram D. 15 gram

19 Vermindert de zoutinname in NL? 9,9 10 9,7 7,9 7,4 7, Hendriksen et al., RIVM 4 oktober 2016

20 Wat zeggen de richtlijnen?

21 Rekenzout Zoutinname schatten o.b.v. 24-uurs urine 1 mmol Na + = 23 mg Na + Omrekenen Na + naar NaCl: factor 2,5 100 mmol Na + = 2,3 g Na + = 5,75 g NaCl

22 Welvaart

23 Zout in de urine (mmol/dag) Zoutgevoeligheid Bloeddruk (mm Hg) Guyton, Science 1991

24 Bloeddruk (mm Hg) De Werelt is zoutgevoelig! Zout in de urine (gram/dag) Mente et al., N Engl J Med 2014

25 Risico op sterfte Meer zout, meer sterfte Zout in de urine (gram/dag) O Donnell et al., N Engl J Med 2014

26 Vraag 1 Wat is zoutgevoeligheid?

27 Vraag 2 Waarom zijn patiënten met nierschade nóg gevoeliger voor zout?

28 Smaakdrempel Nierschade verandert smaak voor zout Kusaba et al., Kidney Int 2009

29 Hoge bloeddruk bij nierschade Studie 1 Studie 2 Buckalew et al., Am J Kidney Dis 1996 Thomas et al., Hypertension 2016

30 Risico Zoutinname voorspelt uitkomst Hoog - hoog Laag - hoog Hoog - laag Laag laag Tijd (jaren) McQuarrie et al., Hypertension 2014

31 Aldosteron Zout inname Nierschade Plastablet 1 Nier RAS Aldosteron receptor Ang II Plastablet 2 Natrium Natrium

32 DD studie: Dieet of diuretica? Wat verlaagt de bloeddruk beter bij patiënten met nierschade: een zoutbeperkt dieet of plastabletten?

33 Wat houdt het onderzoek in? Studie duurt 8 weken Week 0 2: Stop bloeddrukverlagers Week 2 4: Behandeling 1 (loting) Week 4 6: Geen behandeling Week 6 8: Behandeling 2

34 Wat gaan we meten? 24-uurs bloeddrukmetingen 24-uurs urine Bloedafname

35 Vraag 2 Waarom zijn patiënten met nierschade nóg gevoeliger voor zout?

36 Vraag 3 Helpt zoutbeperking?

37 Effect zoutbeperking bij nierschade versus Lagere bloeddruk (10 mmhg) Lager gewicht Minder eiwituitscheiding in de urine McMahon et al., J Am Soc Nephrol 2013

38 Bloeddruk (mm Hg) Effect zoutbeperking na niertransplantatie Normaal Laag De Vries et al., Am J Kidney Dis 2016

39 Zoutbeperking versterkt het effect van bloeddrukverlagers Bloeddruk Eiwit in urine Normaal zout Laag zout Normaal zout Laag zout Slagman et al., BMJ 2011

40 Finland: het kan dus wel! Zoutinname Bloeddruk Sterfte door beroertes Karppanen & Mervaala, Prog Cardiovasc Dis 2006

41 Vraag 3 Helpt zoutbeperking?

42 Vraag 4 Zoutbeperking: hoe doe je dat?

43 Zout: waar zit dat nou in? 3,0 g 1,2 g 5,5 g

44 Zoute producten Kant- en klaarproducten Pakjes en potjes Blikjes en zakjes Soep en snacks Gezouten noten Gerookte vis Sambal en mosterd Pizza Vleeswaren Bouillonblokjes

45 Keuzes! Lunch 1 Lunch 2

46

47

48 Adviezen van de dieetexperts Let op bij restaurants, afhalen en bezorgen van eten Producten met minder zout waar mogelijk (bijv. kaas) Lees etiketten Warme maaltijd: kies andere smaakmakers zoals kruiden en specerijen, citroen, wijn Minder zoute kaas: milner, maaslander, cottage cheese en hüttenkäse Zout is zout Maar wel: afgestemd op de persoon, afhankelijk van motivatie en mogelijkheden, niet te ingrijpend

49 Zoutboek en zoutmeter

50 Vraag 4 Zoutbeperking: hoe doe je dat?

51 Vraag 5 Hoe zit het met kaliumzout?

52 Kalium is het nieuwe natrium!

53 Bloeddruk (mm Hg) Kalium verlaagt de bloeddruk Kalium in urine (gram/dag) Zout in urine (gram/dag) Mente et al., N Engl J Med 2014

54 Risico en kalium verlaagt sterfte! Kalium in urine (gram/dag) O Donnell et al., N Engl J Med 2014

55 Kaliuminname en nierschade? Risico op te hoog kalium in het bloed maar vier recente studies laten zien dat hogere kaliuminname leidt tot minder nierschade! K + onsortium

56 Vragen 1. Wat is zoutgevoeligheid? 2. Waarom zijn patiënten met nierschade nóg gevoeliger voor zout? 3. Helpt zoutbeperking? 4. Zoutbeperking: Hoe doe je dat? 5. Kaliumzout?

57

58 Hartelijk dank voor uw aandacht! Eet smakelijk! Vragen?