Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet. Deel 1. Thema: Nierziekten. Dr. Ron Gansevoort. Internist nierarts UMC Groningen

Transcriptie

1

2 Thema: Nierziekten Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet Deel 1 Dr. Ron Gansevoort Internist nierarts UMC Groningen

3 WAT IS DE FUNCTIE VAN DE NIEREN? Verwijderen van afvalstoffen Regeling van water- en zouthuishouding Regeling van zuurgraad van het lichaam Maken van hormonen, vitaminen - EPO, vitamine D

4 ANATOMIE Middenrif Bijnier Nier Nierslagader Nierader Grote holle ader Aorta Urineleider Bekkenkam Lange rugspier Baarmoeder Blaas Plasbuis

5 ANATOMIE Nierkapsel Schors Merg Pyramide Nierbekken Nierader Nierslagader Plasbuis

6 ANATOMIE Bloedstroom Bloedstroom Aanvoerend bloedvat Afvoerend bloedvat Glomerulus 1500 GRAM Voorurine (180 liter/dag) Water Afvalstoffen Belangrijke stoffen 180 GRAM

7 ANATOMIE Glomerulus Voorurine Terughalen van water Terughalen van suiker Terughalen van zouten Verzamelbuis Uiteindelijke urine (1.5 liter/dag) - Water - Afvalstoffen

8 WANNEER LEIDT NIERFALEN TOT KLACHTEN?

9 WANNEER LEIDT NIERFALEN TOT KLACHTEN? Meer dan 30% functie Minder dan 30% functie Minder dan 10% functie

10 WAT GEBEURT ER ALS DE NIEREN HET NIET DOEN? Afvalstoffen hopen zich op - Moe, onwelbevinden, jeuk, minder eetlust, afvallen Water- en zouthuishouding raakt ontregeld - Hoge bloeddruk, vochtophoping (oedeem, benauwd) Regeling van zuurgraad raakt ontregeld Aanmaak hormonen raakt ontregeld - Bloedarmoede, broze botten Enorme toename van hart- en vaatziekten

11 DE BEHANDELING VAN (ERNSTIG) NIERFALEN (1) Voorkomen van ophoping afvalstoffen - Eiwitbeperkt dieet Minder vlees, melkproducten - Kalium beperkt dieet Minder koffie, noten, fruit Voorkomen van ophoping zouten en daarmee voorkomen van hoge bloeddruk - Zoutbeperkt dieet Voorkomen van ophoping water en daarmee voorkomen van benauwdheid en oedeem - Vochtbeperkt dieet

12 DE BEHANDELING VAN (ERNSTIG) NIERFALEN (2) Voorkomen van ophoping afvalstoffen - Eiwit Fosfaatbindende geneesmiddelen - Kalium Kaliumbindende geneesmiddelen Voorkomen van ophoping zouten en daarmee voorkomen van hoge bloeddruk - Bloeddrukverlagende geneesmiddelen Voorkomen van ophoping water en daarmee voorkomen van benauwdheid en oedeem - Plastabletten

13 DE BEHANDELING VAN (ERNSTIG) NIERFALEN (3) Voorkomen van bloedarmoede - EPO injecties - Ijzertabletten Voorkomen van broze botten - Vitamine D tabletten Voorkomen verzuring van het lichaam - Antizure geneesmiddelen Voorkomen van verdere achteruitgang nierfunctie - Bloeddrukverlaging, met name speciale bloeddrukverlagers - Eiwitbeperkt dieet Voorkomen van hart- en vaatziekten

14 DE BEHANDELING VAN (ERNSTIG) NIERFALEN (4) FOTO VAN HOEVEEL GENEESMIDDELEN EEN NIERPATIENT GEBRUIKT (potjes en pillen)

15 NIERFUNCTIE VERVANGENDE BEHANDELING GESCHIEDENIS DIALYSE Lange tijd geen goede behandeling mogelijk van nierfalen Dieet (zout-, eiwit- en waterbeperkt) Warmte (zweten) Aderlating Darmspoeling

16 NIERFUNCTIE VERVANGENDE BEHANDELING GESCHIEDENIS DIALYSE Prof. Willem Kolff

17 NIERFUNCTIE VERVANGENDE BEHANDELING GESCHIEDENIS DIALYSE Open trommel Cellulose slang Bloed met afvalstoffen en middel tegen stolling Schoon water met zouten

18 PROF. WILLEM KOLFF ( ) EEN BEWOGEN LEVEN 1938: Opleiding tot internist Academisch Ziekenhuis Groningen 1940: Oprichting eerste bloedbank in Europa 1941: Verhuizing naar Kampen 1945: Verzetswerk 1945: Eerste succesvolle dialyse in de wereld 1950: Verhuizing naar Amerika 1955: Oprichter Amerikaanse Vereniging voor Kunstorganen 1956: Eerste behandeling met hart long machine in de wereld 1957: Ontwikkeling van het kunsthart 1982: Eerste transplantatie van een kunsthart in de wereld 2009: Overlijden

19 DIALYSE TEGENWOORDIG

20 HOE WERKT DIALYSE?

21 DIALYSE TEGENWOORDIG VERSCHILLENDE VORMEN In het ziekenhuis Passieve dialyse Actieve dialyse (hoteldialyse) Nachtelijke centrumdialyse Thuis Met behulp van partner of dialyse assistent Drie keer per week, of beter dagelijks kort

22 BUIKSPOELING GESCHIEDENIS

23 HOE WERKT BUIKSPOELING?

24 BUIKSPOELING TEGENWOORDIG Voordelen t.o.v. dialyse: - Minder afhankelijk - Meer vrijheid Nadelen t.o.v. dialyse: - Je wordt 24 uur per dag geconfronteerd met ziek zijn - Slang in de buik verandert zelfbeeld - Niet erg efficiënte manier van dialyseren - Kan meestal maar gedurende beperkte periode

25 TOEKOMST NIERFUNCTIE VERVANGENDE BEHANDELING De draagbare kunstnier - Toekomst muziek - Over 10 jaar?! De implanteerbare kunstnier - Project van de Nierstichting - Toekomst muziek - Over 20 jaar?! David Humes,, Ann Arbor,, USA

26 AANTAL DIALYSE PATIENTEN IN NEDERLAND Aantal dialyse patienten

27 AANTALLEN NIEUWE DIALYSE PATIENTEN IN NEDERLAND Ouder dan 65 jaar jaar Jonger dan 45 jaar

28 WELKE ZIEKTEN LEIDEN TOT NIERFALEN? Nierfilterontsteking 31% 12% Afsluiting van de urinewegen in combinatie 20% 5% met infecties Erfelijke cystenieren 13% 8% Hoge bloeddruk 17% 40% Suikerziekte 6% 20% Overig 13% 15%

29 STERFTE VAN DIALYSE PATIENTEN IN NEDERLAND Sterfte in procenten (%) Ouder dan 75 jaar jaar jaar Jonger dan 45 jaar

30 NIERFUNCTIE VERVANGENDE BEHANDELING WAT ZIJN DE CONSEQUENTIES? Afhankelijkheid van een machine, verpleegkundigen en dokters Dagelijks gang van zaken wordt sterk beïnvloed (spoelen) Je zit vast (bijv. moeilijk vakanties te plannen) Invloed op partner / gezin Dieetbeperkingen en veel medicijnen (met bijwerkingen) Veel bijkomende problemen (o.a. hart- en vaatziekten) Enorm duur: Dialyse Niertransplantatie Euro per jaar Euro eerste jaar Euro per jaar nadien

31 PREVENTIE VAN NIERFALEN IS BELANGRIJK Nierfunctie Vroege preventie Start dialyse 10% 0 Late preventie Aantal jaren na begin ziekte

32 HOE DREIGEND NIERFALEN VROEG TE ONTDEKKEN? 150 Nierfunctie (procent) Normale nier functie Eiwitverlies (mg/24hr) Sterk verhoogd Licht verhoogd Normaal Jaren na start suikerziekte 32

33 PREVEND Alle inwoners van Stad Groningen met leeftijd tussen jaar uitgenodigd voor onderzoek Positief gereageerd - Portie ochtendurine met de post verzonden naar lab - Korte vragenlijst beantwoord Ingesloten: - Iedereen met urine eiwitverlies >10 mg/l - Gedeelte van de mensen met <10 mg/l Uitgesloten: - Suikerziekte Screening op een polikliniek (eens per 3 jaar) Eiwitverlies, nierfunctie, bloeddruk, cholesterol, ziekten enz

34 PREVEND VOORSPELT URINE EIWITVERLIES ZIEKTE? Optreden van hart- en vaatziekten (% per 1000 patientjaren) Optreden van mild nierfalen (d.w.z. minder dan 60% nierfunctie) > >300 Urine eiwitverlies per dag (mg) Urine eiwitverlies per dag (mg)

35 ER IS HOOP Ontwikkeling van methoden om nierfalen in vroeg stadium te ontdekken Ontwikkeling nieuwe medicijnen die nierfunctie achteruitgang kunnen voorkomen Betere dialyse apparaten Dialyse kan meer op maat gesneden worden Ontwikkeling van de draagbare en implanteerbare kunstnier Betere resultaten van transplantatie Overleving van nierpatienten verbetert dan ook!!

36 Thema: Nierziekten Als nieren falen faalt er veel, maar het leven gelukkig niet Dr. Ron Gansevoort Internist nierarts UMC Groningen

37 Informatie over nieren - Nierpatienten Vereniging Nederland: - Nierstichting: - Dialyse Centrum Groningen AANVULLENDE INFORMATIE Informatie over transplantatie - Donorvoorlichting algemeen - Donorvoorlichting UMCG

38 AANVULLENDE INFORMATIE Informatie over dialyse apparaten Peter de Vries, dialyse verpleegkundige UMCG Informatie over transplantatie Evelyn McCloskey, verpleegkundige Dialyse Centrum Groningen Informatie over transplantatie Annemarie Roelofs, nier transplantatie coordinator, UMCG Informatie van patientenzijde Dhr. Warris, Nierpatienten Vereniging Nederland