werkdoc rljksdlenst voor de ljssdmeerpolders rninisterie van verkeer en waterstaat

Transcriptie

1 rninisterie van verkeer en waterstaat rljksdlenst voor de ljssdmeerpolders werkdoc B:BCI(S i t:rtn R1JK5!2i:er;:3?.\/CD" oe I JS~EL,WiiEHPC)?.O~RS Een onderzoek naar de duur van de vestigings- procedure bij stuwende bedrijven die zich van 1977 tot en met 1982 in Almere hebben gevestigd door M.C.M. van Beers juli Bco postbus AP lelysted amedinghuis zuiderwagenplein 2 tel ) telex 40115

2 ., VOORWOORD,, L Dit werkdocument is tot stand gekomen, in de periode 18 april tot 15 juli 1983, toen ik als stagiaire van de Hogere Economische School (H.E.S.) te Amsterdam bij de afdeling Onderzoek "Directie Sociaal Economische Ontwikkeling" (D.S.E.O.)' van de Rijksdienst voor de IJssel-,, meerpolders (R.1J.P.) werkzaam was. Het bevat een onderzoek naar de duur van de vestigingsprocedure van de stuwende bedrijven gevestigd in Almere van 1977 tot en met In totaal beslaat het onderzoek 90 stuwende bedrijven die zich in die periode in Almere gevestigd hebben en de gehele vestigingsprocedure hebben doorlopen. Langs deze weg wil ik tevens iedereen bedanken die mij bij het realiseren van mijn stage-opdracht geholpen hebben. Hierbij denk ik vooral aan degenen werkzaam op de afdeling Onderzoek D.S.E.O. en in het bijzonder drs. N.F. Abcouwer die gedurende deze stageperiode de begeleiding had. Dank ook aan de heren K.R.H. Johnson en L. Tjeenk Willink voor hun onderzoek naar de lengte van de vestigingsprocedure bij stuwende bedrijven gevestigd in gebied Lelystad vanaf 1972, welk document ik als richtlijn bij de opzet van mijn onderzoek in Almere heb gebruikt. M. van Beers

3 ,. INHOUD Blz. 1. INLEIDING 2. WERKWI JZE 3. RESULTATEN EN CONCLUSIES PER TABEL 4. EINDCONCLUSIES 5. SAMENVATTING BIJLAGEN: 1. Lijst van stuwende bedrijven die zich van 1977 tot en met 1982 in Almere vestigden door oprichting of verplaatsing 2. De gebieden van herkomst van de bedrijven die zich in Almere van 1977 tot en met 1982 vestigden 3. Situering van de bedrijventerreinen in Almere 4. Omschrijving van de fasen van de vestigingsprocedure 5. Het standaardformulier 6. Verklaring van de gebruikte maten: 2, S en M 7. Frequentie polygonen van de resultaten uit tabel 3 en grafieken van de resultaten uit tabel 7 8. Een vergelijking met het op soortgelijke wijze gedane onderzoek bij de stuwende bedrijven, die in de periode in Lelystad gevestigd zijn

4 1. INLEIDING Het doe1 van dit onderzoek is een indruk te krijgen van de lengte van de vestigingsprocedure van stuwende bedrijven d.m.v. een analyse van de beschikbare gegevens en vervolgens in relatie tot bepaalde kenmerken van de betrokken bedrijven daar uitspraken over te doen. In dit onderzoek zijn alleen de stuwende bedrijven opgenomen, omdat het aantrekken van deze groep bedrijven extra inspanning vereist, in tegenstelling tot de verzorgende bedrijven die in het algemeen bevolkingsvolgend zijn. Het principisle hoofdkenmerk van stuwende bedrijven is namelijk dat het merendeel (minimaal 60%) van de producten of diensten buiten het betreffende gebied, Almere in dit geval, wordt afgezet. In ruil hiervoor vloeit er geld het gebied binnen. Vandaar dat de stuwende bedrijven voor een stad uitermate belangrijk zijn, met name wat betreft de economische bedrijvigheid. Dit geldt uiteraard ook voor Almere. Almere, gelegen in Zuidelijk Flevoland, tegen de noordvleugel van de Randstad, is evenals Lelystad aangewezen als "groeikern met een verhoogde taakstelling", wat tot uitdrukking komt in het (versnelde) bouwtempo. Gezien zijn opvangfunctie zal Almere een directe bijdrage moeten leveren aan de huisvesting van Amsterdamers, die 0.a. in het kader van stadsvernieuwing Amsterdam moeten verlaten en aan inwoners van het Gooi, alsmede aan de economisch gebondenen. Tevens dient de bouw van Almere als middel tot behoud van de belangrijke natuur- en recreatiegebieden van het Gooi, de Utrechtse Heuvelrug en andere ook landschappelijk waardevolle gebieden. De overloop naar Almere is ook bij de (stuwende) bedrijven waar te nemen. De meeste stuwende bedrijven uit dit onderzoek die zich in Almere van 1977 tot en met 1982 hebben gevestigd, komen dan ook uit deze gebieden. Tabel 1 laat ons dit zien. Tabel 1. Gebieden van herkomst van de bedrijven gevestigd in Almere van Gebied van herkomst * gemeente Amsterdam Gooi en Vechtstreek Almere ** Zeist e.0. ~eerlanden Zaanstad Gelderse valiei Amersfoort e.0. Lelystad IJmond Utrecht (stad) Overig Totaal aantal bedri jven * Voor de bepaling van de steden die tot de verachillende gebieden behoren, zie bijlage 2. ** De bedrijven die uit Almere komen, zijn 6f daar opgericht, 6f ze zijn verplaatst binnen de stad zelf

5 Zoals uit bovenstaande tabel blijkt, komt 37% van de "onderzochte" stuwende bedrijven in dit onderzoek uit het gebied Amsterdam en 25% uit gebied het Gooi; totaal dus 62%. Opvallend is, dat het gebied van herkomst van de meeste bedrijven ten zuidwesten van Flevoland liggen, en niet uit het zuidelijk of noordelijk deel van Nederland komen (zie,bijlage 2). De gebieden van herkomst van de overige stuwende bedrijven zijn in de tabel terug te vinden. Wat betreft de vestigingsmogelijkheden wordt er in Almere bewust gestreefd naar een zo groot mogelijke diversiteit in vestigingsmogelijkheden. Alles is er op gericht om elk bedrijf ruimschoots aan zijn trekken te kunnen laten komen en zo goed mogelijk te kunnen voorzien in de behoeftes die in het bedrijfsleven kunnen ontstaan. Zo is er niet alleen een grote variatie in perceelgrootte mogelijk, maar ook in de ligging ten opzichte van infra-structuur en woonbebouwing. Er is keuze tussen erfpacht en eigendom, terwijl er ook terreinen zijn waar bedrijfshallen kunnen worden gehuurd compleet met alle voorzieningen. In principe is er een splitsing gemaakt in drie types bedrijventerreinen. Voor de situering van de bedrijfsterreinen, zie bijlage 3. a). voor grootschalige bedrijven: Bedrijvenpark "De Vaart" (ten noordoosten van Almere-Buiten); b). voor middenschalige bedrijven: Bedrijventerreinen Markerkant, Gooisekant (Almere-Stad) en de Steiger (Almere-~aven); c). VOOK kleinschalige bedrijven: Bedrijfsterreinen Randstad, Draaiersplaats (Almere-Stad) en Ambachtsmark (Almere-Haven). De norm die onder andere bij toelating van bedrijven ten aanzien van de arbeidsplaatsen wordt gehanteerd bedraagt voor grootschalige bedrijven vier arbeidsplaatsen per 1000 m2 uit te geven terrein, voor middenschalige bedrijven minimaal vijf man per 1000 m2 uit te geven terrein en voor kleinschalige bedrijven tussen de 7 en 13-arbeidsplaatsen per 1000 m2 uit te geven terrein. Aan het aantal arbeidsplaatsen per 1000 m2 is in dit onderzoek verder geen aandacht besteed. We1 is de bebouwde oppervlakte per stuwend bedrijf onder de loep genomen en de resultaten hiervan in tabel 2 weergegeven. Tabel 2a laat de verdeling van de bedrijven over de in klassen verdeelde bebouwde oppervlakte per m2 zien over de gehele periode (1977.tot en met 1982). Berekeningen hebben uitgewezen dat de stuwende bedrijven, in dit onderzoek, een bebouwde oppervlakte van gemiddeld 1300 m2 beslaan. Van de ontwikkeling in de bebouwde oppervlakte der bedrijven per vestigingsjaar, geeft tabel 2b een duidelijk beeld. Opvallend is de dalende lijn in de bebouwde oppervlakte naarmate we 1982 naderen.deeconomische teruggang heeft hier duidelijk mee te maken, evenals de stijgende grondprijzen.

6 Tabel 2b. 1.. grootte in m2 per vestigingsjaar Tabel 2a. grootte in m2 bebouwde oppervlakte in m2 aantal. - bedrijven j aar van bebouwde opp. aantal vestiging in m2 bedrijven * te weinie: waarneminesuitkomsten beschikbaar Dat de grootte van een bedrijf (in m2) ook invloed heeft op de lengte van de vestigingsprocedure is duidelijk (met name de laatste fase, fase 3-4 kost meer tijd). In hoeverre hier van een rechtstreeks verband sprake is, is in dit onderzoek niet onderzocht. Slechts bepaalde facetten van de procedure zijn nader bekeken en vervolgens is geprobeerd een antwoord te geven op de valgende vragen: A: Hoe lang duurt de gehele vestigingsprocedure en hoe is die tijd over de verschillende fasen van de vestigingsprocedure verdeeld? B: Welke relatie is er tussen de duur van de vestigingsprocedure, de procedurefasen, de procedure-onderdelen en de volgende punten? I. de primair verantwoordelijke partijen 2. de grootte van de vestiging!

7 3. de bedrijfssector C: Is de lengte van de vestigingsprocedure in de loop der jaien veranderd? ad A : De vestigingsprocedure is gesplitstin fasen die in een aantal gevallen zijn samengevat tot procedure-onderdelen (zie bijlage 4 voor de omschrijving van de verschillende fasen). ad B1: Voor de partijen die primair verantwoordelijk zijn voor de realisatie van de vestigingsprocedure zijn twee procedure-onderdelen samengesteld. Het eerste procedure-onderdeel (1-2) voor de R.1J.P. + Z.I.J.P. (Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders + Zuidelijke IJsselmeerpolders), het tweedc procedure-onderdeel (2-4) voor de bedrijven zelf. ad B2: De grootte van de vestiging wordt uitgedrukt in het aantal werknemers, diedebedrijvengeplandhaddennajarenindiensttehebben. ad B3: ~estuwendebedrijvenzijnindrie sectorenonderverdeeld: Industrie, groothandelendecategorieoverig.onder"overig"wordendebedrijven verstaan dieniet indeeerstgenoemdesectorenpassen, zoals onderandere debouw-endienstverlenendebedrijven. Bij de vestigingsprocedure zijn er globaal gezien twee partijen betrokken die het tempo waarmee deze procedure verloopt kunnen beinvloeden. Deze partijen zijn enerzijds de R.I.J.P. + Z.I.J.P., anderzijds de bedrijven die zich willen vestigen. De R.I.J.P. + Z.I.J.P. zijn in 44n procedure-onderdeel samengenomen, omdat de activiteiten van beide instanties nauw met elkaar verweven zijn. Op het verloop van de gehele vestigingsprocedure en het betreffende procedure-onderdeel heeft deze samenvoeging verder geen invloed. Het procedure-onderdeel waarvoor deze partijen primair verantwoordelijk zijn, wordt zeer snel gerealiseerd dus reden voor splitsing van deze partijen is van weinig nut. Gezien de relatief lange duur van de procedureonderdelen waarvoor de bedrijven zelf de primaire verantwoordelijkheid dragen is er we1 aanleiding om het doen en laten van deze partij nader per fase te analyseren, om te kunnen localiseren waar de voornaamste vertragingen kunnen ontstaan. De noodzakelijke gegevens voor een dergelijke analyse zijn echter niet beschikbaar. Wat betreft de verschillende fasenvan de vestigingsprocedure moet nog het volgende opgemerkt worden. Op het standaardformulier (bijlage 5) staanvijffasen vermeld die totaal de gehele vestigingsprocedure voorstellen. In dit onderzoek zijn echter vier fasen te onderscheiden, omdat de fase begrensd door de nummers 0 en 1 (de voorfase genoemd in dit onderzoek) uit het onderzoek is weggelaten, omdat de datum van het eerste contact c.q. bespreking meestal niet meer na te gaan is. Van de enkele bedrijven waarvan deze datum we1 aanwezig is, is een aparte tabel gemaakt om toch een globale indruk te krijgen van deze zogenaamde voorfase. In de rest van het onderzoek is deze voorfase echter buiten beschouwing gelaten.

8 Met behulp van gegevens uit de W.E.S. (Werkgelegenheidsstat.istiek) en.,. de R.IJ.P. dossiers van de individuele bedrijven zijn de basisgegevens voor dit onderzoek verkregen. In totaal hebben zich vanaf 1977 tot en' met stuwende bedrijven gevestigd (zie bijlage 1). Hiervan zijn er echter slechts 90 bedrijven die voor hun vestiging terrein in eigendom of erfpacht wensten en vervolgens zelf bedrijfsruimte hebben laten bouwen. Verder zijn er 22 bedrijven die van een andere onderneming of instelling, 6f van een projectorganisatie, zoals bijvoorbeeld- AMRO/WUPO (Amro-Westland Utrecht project) bedrijfsruimte huren. Dan zijn er I3 bedrijven die een bestaand pand gekocht hebben en vervolgens blijft er een.restgroep over van 50 bedrijven. Van deze groep is een deel a1 failliet gegaan,een klein deel is verplaatst naar een andere stad en er zijn een aantal bedrijven door een holdingmaatschappij of door het moederbedrijf opgenomen. Tenslotte zijn er dan nog een aantal bedrijven over, waarvan helemaal geen gegevens bekend zijn, of de dossiers niet beschikbaar zijn. In dit onderzoek zijn dus alleen de 90 stuwende bedrijven opgenomen die zelf bedrijfsruimte hebben laten bouwen. Niet van alle 90 bedrijven zijn alle gegevens (of liever gezegd data) bekend, wat resulteert in verschillende aantallen waarnemingen. Om van elk bedrijf de duur van de verschillende fasen van de vestigingsprocedure op gelijke wijze vast te stellen is het standaardformulier "Formulier voor bedrijfsaanvragenregistratie " (B.A.A.R.) gebruikt en we1 punt 14: stand van zaken vestigingsprocedure (zie bijlage 5-blad 2). Dit formulier is gemaakt, omdat het gewenst is om diverse gegevens snel beschikbaar te hebben 0.a. voor het vervaardigen van een evaluerende studie met betrekking tot de zich vestigende werkgelegenheid op de bedrijventerreinen in Almere. Voor het totale onderzoekzijnalleen de punten 6 (bebouwde oppervlakte), 13 (personeelsomvang), 14 (stand van zaken vestigingsprocedure), 19 (bedrijfsklasse) en 23 (plaats van herkomst) gebruikt en verwerkt. De basisgegevens zijn per bedrijf op dit formulier weergegeven. Zoals te zien is bij punt 14, is de vestigingsprocedure verdeeld in een viertal elkaar logisch opvolgende fasen. Voor een omschrijving van elke fase, zie bijlage 5. Door gebruik te maken van de ingevulde standaardformulieren zijn zowel de gemiddelde duur van de verschillende fasen en procedureonderdelen als de duur van de gehele vestigingsprocedure makkelijk te bepalen. De meest gebruikte maat voor-het bepalen van de gemiddelde waarde is het rekenkundig gemiddelde (XI. Dit gemiddelde is echter afhankelijk van de numerieke grootte van alle uitkomsten en kan daarom sterk beinvloed worden door extreme uitkomsten. Vandaar dat ook de spreiding in de resultaten wordt aangegeven.als maat voor de spreiding is gekozen voor de standaardafwijking (S). De modale klasse is ook in de tabellen opgenomen om de spreiding van de resultaten van een andere kant te benaderen. Bovendien krijgt men een goede indruk in welk gebied de meeste uitkomsten liggen. Hoe deze maten X, S en M zijn bepaald, wordt behandeld in bijlage 6. In de tabellen worden de mogelijke relaties aangegeven tussen de duur van de vestigingsprocedure en de volgende kenmerken; * i~-ezi~?iz-~ecantwo11r_ie1iike-~af tiie!! De tabel die deze relatie weergeeft, wordt samengesteld door de fasen van de vestigingsprocedure, afhankelijk van de partijen die primair

9 verantwoordelijk zijn voor de realisering,samen te voegen tot twee procedure-onderdelen, te weten onderdeel 1-2 en 2-4. Voor het realiseren van het eerste procedure-onderdeel (1-2) zijn de R.1J.P. + Z.1J.P. verantwoordelijk. Het procedure-onderdeel 2-4 wordt onder verantwoordelijkheid van de bedrijven gerealiseerd. de sectoren * de grootte van de vestigikg Dit kenmerk wordt gesplitst in kleine bedrijven met maximaal 20 werknemers, middelgrote bedrijven met minimal 21 en maximaal 50 werknemers en grote bedrijven met meer dan 50 werknemers. Deze gegevens zijn uit de dossiers van de individuele bedrijven gehaald (en we1 uit de vestigingsaanvraag) en vervolgens op het standaardformulier ingevuld, onder punt 13: Personeelsomvang (zie bijlage 5-blad 2).

10 3. RESULTATEN EN CONCLUSIES PER TABEL De resuptaten van dit onderzoekzijn samengevat'in een aantal tabellen. Deze tabellen corresponderen met de in de inleiding g'estelde,vragen.en geven-daar voor zover mogelijk een antwoord op. Zeals reeds eerder vermeld, maar nog even ter herinnering, geven de symbolen 2, S, M en n, respectievelijk het rekenkundig gemiddelde, de, spreiding, de modale klasse en het totaal aanta1,waarnemingen weer. Het totaal aantal waarnemingen is bij iedere fase verschillend, omdat niet van alle 90 in het onderzoek opgenomen bedrijven, alle gegevens aanwezig zijn. Tabel 3 laat ons zien hoe lang in feite de gehele vestigingsprocedure duurt (in dagen) en hoe die tijd verdeeld is over de verschillende fasen van de procedure. Tabel 3. De duur van de gehele vestigingsprocedure en de verschillende fasen van de procedure uitgedrukt in dagen fasen van de procedure 1-4* aantal dagen X S M n procedurefase aantal dagen X s M n * 1-4 betreft de gehele vestigingsprocedure, daar echter de gegevens voor de (als het ware voor-)fase: le contact c.q. bespreking van het betreffende bedrijf met de R.1J.P. voor het grootste deel van de bedrijven niet aanwezig zijn, omdat die datum meestal niet na te gaan is, is deze fase uit de totale vestigingsproceduregelaten. Dit is gedaan om een vals beeld te voorkomen. Daarom is deze fase, voor de bedrijven waarvan deze gegevens we1 aanwezig zijn, in een aparte tabel vermeld. Op basis van de gegevens uit bovenstaande tabel kan men concluderen dat : - de gehele vestigingsprocedure (1-4) voor stuwende bedrijven in het algemeen ruim I4 tot 2 jaar duurt, met een gemiddelde van 214 naand; - de fase, gelegen tussen de data "reserveringsaanbod" en "begin bouw"

11 (fase 2-3) tezamen met fase 3-4 (datum "begin bouw" tot datum "begin productie") in vergelijking met de andere fase van de procedure erg lang duren. Fase 2-3 duurt namelijk gemiddeld ruim 9 maanden met een standaardafwijking van 31 maand. Fase 3-4 duurt gemiddeld 8 maanden met een standaardafwijking van bijna 3 maand. Hierbij kan opgemerkt worden, dat het rekenkundig gemiddelde bij deze fasen niet in de betreffende modale klasse valt, maar bij fase 2-3 eronder enbij fase3-4 er boven zit. Dit betekent in zo'n geval dat de spreiding van de resultaten dus groot is en het rekenkundig gemiddelde door extreme uitkomsten in het geval van fase 2-3 naar beneden, en in het gevalvanfase 3-4 naar boven "getrokken" is geworden. - de fase 1-2 het snelst gerealigerd wordt en we1 gemiddeld in 44 maand, met een standaardafwijking van bijna 3 maanden. - de voorfase 0-1 in feite het kortst duurt, namelijk gemiddeld 3 maanden, ten opzichte van de fasen 1-2, 2-3 en 3-4. De spreiding van de uitkomstenis echter groot, namelijk 4 maanden, wat dus weer op extreme resultaten duidt. Er mogen echter ggn uitspraken gedaan worden met betrekking tot de gehele vestigingsprocedure, omdat de voorfase buiten beschouwing is gelaten bij de berekening hiervan. Tabel 4. De duur van de procedure-onderdelen waar de R.I.J.P. + Z.I.T.P. resp. de betreffende bedrijven verantwoordelijk voor zijn uitgedrukt in dagen Primair verantwoordelijke R.1J.P. en Z.I.J.P. Bedri jven partijen Procedure-onderdelen Aantal dagen X S M n Tabel 4 geeft weer hoeveel tijddebeide partijen (de R.I.J.P.+Z.IJ.P. en de bedrijven) nodig hebben om de procedure-onderdelen waar zij primair verantwoordelijk voor gesteld zijn te realiseren. Voor de R.I.J.P. + Z.I.J.P. betreft dit de datum waarop zij hun reserveringsaanbod aan de bedrijven geven en voor de bedrijven betreft het de datum waarop zij beginnen met de bouw en de datum waarop het bedrijf operationeel is geworden. Uit de resultaten kan geconcludeerd worden dat: - de R.1J.P. + Z.1J.P. gemiddeld 41 maand nodig hebben om de vestigingsaanvraag te behandelen en een reserveringsaanbod te doen uitgaan. - de bedrijven 13 tot 15 maanden nodig hebben, na het reserveringsaanbod ontvangen te hebben van de R.1J.P. + Z.IJ.P., alvorens zij met de productiekunnenbeginnen. In deze periode moet het definitieve ontwerp van het bedrijfsgebouw, die bouw zelf, de inrichting en de afwerking van het bedrijfsterrein gerealiseerd worden.

12 De volgende tabel, tabel 5, geeft de tijd weer die de industrieen, groothandel en overige bedrijven nodig hebben om de gehele procedure door te lopen, en de benodigde tijd per procedure-onderdeel. Tabel 5. De duur van de procedure-onderdelen en van de gehele vestigingsprocedure naar bedrijfssector ultgedrukt in dagen - Aantal dagen X Industrie Groothandel S M n - X S M n - X Overig 1) S M n ) Onder overig wordt in dit geval verstaan de dienstverlenende en bouwbedrijven Uit de resultaten van deze tabel kan men concluderen dat: - de groothandelsbedrijven de gehele vestigingsprocedure iets sneller doorlopen dan de industriele bedrijven. De groothandel doet er namelijk 20 maanden over en de industriele bedrijven ruim 21b maand. Het verschil tussen beide is echter niet groot. De categorie "overig" laat we1 een duidelijk verschil zien ten opzichte van de groothandel en industriele bedrijven. De meeste uitkomsten liggen tussen de 700 en 800 dagen, met een gemiddelde doorlooptijd van 693 dagen (ruim 23 maanden). Hier hebben we ook weer met een grote spreiding van de uitkomsten rond het rekenkundig gemiddelde te maken; de standaardafwijking is namelijk 159 dagen. - de groothandelbedrijven het procedure-onderdeel 2-4 ook iets sneller doorlopen dan de industriele bedrijven. Bij de groothandel is de gemiddelde tijd 17 maanden (510 dagen). De meeste uitkomsten liggen tussen de 450 en 500 dagen, terwijl de industriele bedrijven er gemiddeld 520 dagen over doen (bijna 171 maand). De standaardafwijking voor de groothandel en de industriele bedrijven is respectievelijk 135 en 122 dagen.

13 Bij dit procedure-onderdeel doorloopt de categorie "overige" de procedure sneller dan de industrigle bedrijven en de groothandel. Zij doen er namelijk gemiddeld 454 dagen over (ruim 15 maanden). - fase 1-2 niet veel verschil aangeeft tussen de groothandel en de industrizle bedrijven. Het scheelt slechts een week. De industrizle bedrijven doen er namelijk 122 dagen over en de groothandel 115 dagen (beide rond de 4 maanden). De categorie "overige" is ook bij deze fase sneller dan de andere twee categoriezn, want eerstgenoemde doet er 113 dagen over, met een standaardafwijking van 36 dagen. De industrizle bedrijven en de groothandel laten echter een grotere spreiding zien. De standaardafwijking van deze bedrijven zijn respectievelijk 44 en 82 dagen. Vervolgens komen we bij tabel 6, die de relatie weergeeft tussen het aantal werknemers en de duur van de procedure-onderdelen en van de gehele vestigingsprocedure. Als uitgangspunt is dat aantal werknemers genomen, die ingevuld stonden op de vestigingsaanvragen, als het aantal dat de bedrijven gepland hadden na jaren in dienst te hebben. Verder is er een onderscheid gemaakt naar kleine, middelgrote en grote bedrijven. %bel 6. ~e duur van de samengeuoegde procedure-onderdelen en de gehele vescigingsprocedure naar bedrijfrerootte Naar aanleiding van deze tabel kunnen wehet volgende concluderen: - over het algemeen is er een lijn waar te nemen dat hoe meer werknemers in dienst zijn bij een bedrijf (dus hoe groter een bedrijf is), des te langer de gehele vestigingsprocedure duurt. De resultaten liggen echter we1 dicht bij elkaar. Bij de kleinere bedrijven (hoogstens 20 werknemers in dienst) duurt de gehele vestigingsprocedure 642 dagen, bij de middelgrote (tussen de 20 en 50 werknemers) 650 dagen en bij de grotere (minimal 51 werknemers) duurt de vestigingsprocedure 668 dagen. De standaardafwijking is respectievelijk 135, 163 en 170 dagen. - bovengenoemde conclusie geldt ook voor de fase waar de bedrijven primair verantwoordelijk voor zijn (procedure-onderdeel 2-4). Hierbij liggen de bedrijven met hoogstens 20 werknemers en de bedrijven met meer dan 20 en maximaal 50 werknemers dicht bij elkaar; gemiddeld doen zij er respectievelijk 503 en 507 dagen over (bijna 17 maanden). De bedrijven met meer dan 50 werknemers hebben beduidend meer tijd nodig vanaf het moment dat het reserveringsaanbod gegeven is tot en met het tijdstip dat her bedrijf operationeel is geworden (procedure-

14 onderdeel 2-4), namelijk 550 dagen (ruim 18 maanden). - het procedure-onderdeel waarvoor de R.I.J.P. + Z.1J.P. primair verantwoordelijk zijn wordt sneller gerealiseerd naarmate het bedrijf meer dan 50 werknemers telt. De R.I.J.P. + Z.1J.P. doen er dan namelijk 88 dagen over (bijna 3 maanden) om een reserveringsaanbod te geven, nadat de vestigingsaanvraag ingediend is. Bij de middelgrote bedrijven duurt dit procedure-onderdeel het langst, 136 dagen (44 maand). Bij de kleinere bedrijven neemt dit procedure-onderdeel 125 dagen in beslag. Opvallend is dat bij deze fasede standaardafwijking bij elk der categoriegn werknemers aanzienlijk lager is dan bij de andere fasen. Hieruit zou men kunnen concluderen dat de spreiding van de waarnemingsuitkomsten minder groot is rond het rekenkundig gemiddelde, wat in dit geval betekent dat de R.I.J.P. + Z.1J.P. niet veel afwijken van een standaardpatroon in het doen uitgaan van een rese~verin~saanbod.

15 Tabel 7. De duur van de gehele vestigingsprocedure van stuwende bedrijven, verdeeld naar bedrijfssector en naar startjaar van de productie in dagen A. jaar van vestiging gemiddelde tijd tussen datum vestigingsaanvraagendatumbegin productie (1-4) in dagen industrie groothandel overig aantal bedrijven industrie groothandel overig B. jaar van vestiging gemiddelde tijd die de totaal gehele vestigingsproce- aantal dure duurt (1-4) in dagen bedrijven

16 Tenslotte komt hier de laatste tabel, tabel 7. Enerzijds toont deze tabel aan (1) hoe-&tng-dd-gehele vestigiggsprocedure_d in dagen I (dus absoluut gezienr. Anderzijds laat deze tabel (2) de ontwikkeling zien van de duur van de gehele vestigingsprocedure. Deze twee aspecten worden in relatie gebracht met het aantal bedrijven per bedrijfssector (tabel 7a) en met het totaal aantal bedrijven (tabel 7b). Beide per vestigingsjaar. Wat betreft het verschil naar bedrijfssector gaat de gehele vestigingsprocedure gemiddeld het snelst bij de groothandelsbedrijven (622 dagen), daarna de industrizle bedrijven (661 dagen) en als laatste de overige bedrijven (728 dagen). Deze volgorde is a1 bij tabel 5 opgemerkt. De resultaten uit tabel 5 en tabel 7 komen aardig overeen. Naar aanleiding van die stijgende tendens in de lengte van de vestigingsprocedure met name bij het totaal aantal bedrijven (tabel 7) kunken we toch concluderen dat de vestigingsprocedure in de loop der jaren indirect langer is geworden, In de grafieken van bijlage 7 c is dat duidelijk te zien (stippellijn geeft de stijgende tendens aan). Er moet echter we1 opgemerkt worden dat de lengte van de vestigingsprocedure bij de groothandel en overige bedrijven en bij het totaal aantal bedrijven het laatste jaar (absoluut) is afgenomen. We weten niet of deze afname zich zal voortzetten of dat er weer een stijging in de resultaten zal komen. Daarnom kunnen geen prognoses gemaakt worden ' voor 1983 en verder.

17 4. EINDCONCLUSIES In het algemeen kan op grond van de onderzochte vestigingsprocedures gesteld worden dat de gehele vestigingsprocedure in demeeste.gevallen 1.4 tot 2 jaar duurt, met een gemiddelde: tcjd van' 214 maand (1,8, jaar).. De voorfase (fase. 0-1) duurt gemiddeld: 94 dagen,,,de eerste' fase.(1'2) gemiddeld 133 dagen, de tweede fase (2-3) 277 en de derde fase duurt gemiddeld 244 dagen. De R.1J.P. + Z.1J.P. realiseren het procedure-onderdeel waar zij verantwoordelijk voor zijn betrekkelijk snel - gemiddeld 41 maand - in vergelijking met de snelheid waarmee de bedrijven het procedure-onderdeel ter hunner verantwoording realiseren (13 tot 15 maanden). Een reden hiervoor is dat het procedure-onderdeel waar de bedrijven primair verantwoordelijk voor zijn (onder andere het bouwen van een bedrijfspand) veel meer activiteiten met zich meebrengt, waarbij men vaak afhankelijk van anderen is. De R.1J.P. + Z.1J.P. hebben alleen hun goedkeuring te verlenen, waarbij zij niet afhankelijk zijn van anderen. De groothandelsbedrijven doorlopen de procedure-onderdelen en de gehele vestigingsprocedure enigzins sneller dan de industriele bedrijven. Dit is 0.a. te verklaren uit het feit dat de meeste groothandelbedrijven grotendeels een opslagfunctie hebben en de industriele bedrijven daarentegen veel tijd nodig hebben voor het plaatsen van machines e.d. Over het. algemeen kan aangenomen worden, dat hoe meer werknemers een bedrijf in dienst heeft, des te langer de gehele vestigingsprocedure duur t. Bovengenoemde conclusie geldt ook voor het procedure-onderdeel waar de bedrijven primair verantwoordelijk voor zijn. Een verklaring hiervoor zou het verband kunnen zijn dat vaak bestaat tussen het aantal werknemers en de grootte van de te bebouwen oppervlakte. Met name bij de industriele bedrijven is dat het geval. Hoe meer werknemers een bedrijf in dienst heeft, des te meer ruimte er moet zijn om alle werknemers in het bedrijf onder te brengen. Het procedure-onderdeel waar de R.1J.P. + Z.1J.P. primair verantwoordelijk voor zijn, wordt sneller door de grote bedrijven (met meer dan 50 werknemers) doorlopen, dan door de middelgrote en kleinere bedrijven. De duur van de gehele vestigingsprocedure van de groothandels-, industriele en overige bedrijven is in de loop der jaren bij elke categorie indirect toegenomen. Indirect wil hier zeggen dat er we1 een stijgende tendens waar te nemen is door de ~aren heen (van 1977 tot en met 1982), maar dat er absoluut gezien geen sprake is van een rechte (opgaande) lijn.

18 5. SAMENVATTING Het doe1 van die onderzoek is om na te gaan hoe lang de vestigingsprocedure bij stuwende bedrijven die zich van 1977 tot en met 1982 in Almere vestigden heeft geduurd, evenals de verschillende te onderscheiden fasen van de procedure en de (samengevoegde) procedure-onderdelen. Vervolgens wordt de relatie bekeken die er bestaat tussen de gehele vestigingsprocedure, de verschillende fasen, de procedure-onderdelen en de volgende kenmerken: de primair verantwoordelijke partijen (R.1J.P. + Z.1J.P. of de bedrijven;.,. 2. de grootte van de'vestiging (naar het aantal werknemers) ; 3. de bedrijfssector (industrie, groothandel en de overige bedrijven). De gegevens voor dit onderzoek zijn hoofdzakelijk met behulp van de werkgelegenheidsstatistiek (W.E.S.) en de dossiers van de individuele bedrijven verkregen. Wat betreft de gegevens uit de dossiers is met name gebruik gemaakt van de vestigingsaanvragen die de ondernemers ingezonden hebben, de formulieren met de datum waarop het reserveringsaanbod ingaat en een aantal bedrijfsbezoekformulieren. De ontbrekende gegevens van bepaalde bedrijven zijn telefonisch verkregen. A1 deze gegevens zijn per bedrijf op het standaardformulier "Bedrijfsaanvragen Registratie" overzichtelijk ingevuld, zodat de duur van de verschillende te onderscheiden fasen gemakkelijk is af te lezen. De vestigingsprocedure is in 4 fasen verdeeld, waarvan oorspronkelijk de eerste fase bij de berekening van de gehele vestigingsprocedure buiten beschouwing is gelaten, en voorfase is genoemd. Deze fase is niet in de berekeningen opgenomen, omdat de gegevens voor deze voorfase meestal ontbraken. ~btaal zijn er 90 stuwende bedrijven van de 203 die van 1977 tot en met 1982 in Almere gevestigd zijn, in het onderzoek opgenomen. De overige 113 huren 0.a. bedrijfsruimte (de grootste groep), hebben een bedrijfspand gekocht, zijn a1 weer verplaatst naar elders of zijn failliet gegaan. De meest van deze bedrijven komen oorspronkelijk uit Amsterdam of het Gooi (62%) en uit de Vechtstreek (gebied Zeist en omgeving). Voor het berekenen van de duur van de vestigingsprocedure is gebruik gemaakt van het rekenkundig gemiddelde, de standaardafwijking en de modale klasse. Deze rekenkundige maten zorgen ervoor dat de gemiddelde duur van de vestigingsprocedure zo nauwkeurig mogelijk wordt bepaald. Omdat de waarnemingen per fase vaak in aantal verschillen, is ook het aantal waarnemingsuitkomsten in de tabellen vermeld. Enigeconclusies dieuithet onderzoek naar voren zijn gekomen, zijn de volgende : - de gehele vestigingsprocedure duurt ongeveer 14 tot 2 jaar; - de voorfase (de tijd die het bedrijf nodig heeft om informatie omtrent

19 I, I / de mogelijk vestiging te winnen) duurt het kortst ten opzichte van de andere 3 fasen; - als de bedrijven eenmaal een vestigingsaanvraag ingediend hebben, geven de R.1J.P. + Z.1J.P. vrij snel een reserveringsaanbod; - de fase waarin de bedrijven bedrijfsruimte laten bouwen, neemt de meeste tijd van de vestigingsprocedure in beslag; - groothandelbedrijven doorlopen de gehele vestigingsprocedure en de procedure-onderdelen sneller dan de industriele bedrijven; - hoe meer werknemers een bedrijf in dienst heeft, des te langer de vestigingsprocedure duurt; - alleen het procedure-onderdeel waar de R.1J.P. + Z.1J.P. primair verantwoordelijk voor zijn (het geven van,een reserveringsaanbod) wordt sneller door de grote bedrijven doorlopen, dan door de middelgrote en kleine bedrijven; - de duur van de vestigingsprocedure is in de loop der jaren indirect langer geworden. ~r'is namelijk een stijgende tendens in de resultaten waar te nemen, alhoewel de absolute cijfers elkaar met hogere en lage resultaten per jaar afwisselen.

20 BIJLAGE 1 Lijst van stuwende bedrijven die zich van 1977 tot en met 1982 in Almere gevestigd hebben

21 Bijlage 2, blad 1. Degebieden van herkomst.

22 BIJLAGE 2. Overzicht van de steden die bij de gebieden van herkomst uit tabel 1 behoren Gemeente Amsterdam Amsterdam-Diemen-Amstelveen-Ouder-Amstel c~oirl-en-!e_c_kt~tre_ek ~uiden-~aarden-~ussum-~uizen-blaricum-laren-hiiversum-'s Graveland- Nederhorst-Den Berg-Weesp Zeist e Baarn-Soest-De Bilt-Zeist-Driebergen-Doorn-Maarn-Leersum-herongen- Rhenen - Zaanstad Zaandam-Jisp-Oost- en Westzaan Gelderse Vallei Nijkerk-Barneveld-Ede-Scherpenzeel-Hoevelaken Utrecht (stad)

23 arbeidsplaatsen per 1 januari 1982 de vaart 1L36 pj markerkant 19 randstad draaiersplaats 5 de steiger de paal 2 26 ambachtsmark 372 bos/ natuurgebied ( e,. meren en plassen bebouwd gebied/bestaand 0 bebouwd geb~ed/m ontw weg spoorll~n met statlon - UC--] vaart gemeentegrens

24 BIJLAGE 4 Omschrijving van de fasen der vestigingsprocedure De vestigingsprocedure is gesplitst in een viertal procedurefasen. Deze fasen worden begrensd door vijf data, waarop na elke datum een andere fase van de vestigingsprocedure intreedt. De fase-grenzen die in dit onderzoek gebruikt zijn, zijn op het standaardformulier genummerd van 1 tot en met 4 (zie bijlage 5 - blad 2 - nr.14). De gehele vestigingsprocedure omvat de data 0 tot en met 4. De fase 0-1 (de voorfase genoemd in dit onderzoek) wordt, zoals te zien is, begrensd door de data 0 en 1, maar is bij de berekeningen van de gehele 'vestigingsprocedurebuitenbeschouwing gelaten, wegens het geringe aantal waarnemingsuitkomsten. Dit komt doordat de R.IJ.P., in casu de afdeling bedrijfsvestiging niet (meer) weet wanneer het' eerste contact plaatsvond. De activiteiten die deze fase met zich meebrengt, worden echter we1 omschreven. De voorfase (0-1) start op de datum "le contact c.q. bespreking", dat wil zeggen op de dag dat een bedrijf het eerste contact legt met de Rijksdienst voor de IJsselmeerpolders (R.1J.P.) naar aanleiding van bijvoorbeeld een advertentie van de R.1J.P. of tijdens een beursbezoek. Deze fase eindigt op de datum waarop de "vestigingsvraag" ingediend wordt. De activiteiten die tussen deze twee data verricht worden, kan men eigenlijk in een aantal subfasen onderverdelen: a). het eerste contact: dit houdt meestal in dat het bedrijf globaa1 informeert naar de vestigingsmogelijkheden en voorwaarden. Doorgaans wordt hierop gereageerd door de R.1J.P. met het toezenden van documentatiemateriaal. b). uitvoeri~ informatie: in deze periode worden vaak afspraken gemaakt voor een nader gesprek, waarin het bedrijf zijn wensen te kennen geeft ten aanzien van de kavelgrootte, locatie en dergelijke. De R.1J.P. informeert op haar beurt naar het productieproces, de financiering, personeelsvoorziening, huisvesting en dergelijke. c). besluitvorming: aan de hand van de verkregen informatie wordt een beslissing door de ondernemer genomen. Indien de ondernemer tot vestiging wil overgaan, wordt het vestigingsaanvraagformulier ingevuld en naar de R.1J.P. gestuurd. Dan krijgen we de eerste fase (1-2). Deze start op de datum "vestigingsaanvraag" en eindigt bij de datum waarop het "reserveringsaanbod" gedaan wordt. Indeze periode wordt de aanvraag van de ondernemer behandeld door de R.1J.P. + Z.IJ.P., dat wil zeggen dat de financiele positie van het bedrijf, het productie-proces en, indien van toepassing, de stedebouwkundige aspecten van het te bouwen bedrijfspand en dergelijke worden beoordeeld. Na goedkeuring door de hoofddirectie van de R.1J.P. wordt een terreinaanbod gedaan aan het betreffende bedrijf. Vanzelfsprekend worden aan dit aanbod voorwaarden verbonden, bijvoorbeeld dat binnen eenbepaaldetermijn met de bouw begonnen moet worden. De gronduitgifte geschiedt overigens pas nadat het Openbaar Lichaam Z.1J.P. zich daarmee accoord heeft verklaard. De tweede fase (2-3) van de vestigingsprocedure wordt begrensd door de datum "reserveringsaanbod" en eindigt op de datum "begin bouw". In deze periode behoort het bedrijf, als het terreinaanbod door de ondernemer

25 geaccepteerd is,'binnen 6, maximal 12 manden met de bouw te beginnen nadat een bouwvergunning voor het te stichten gebouw is verkregen. Indien niet binnen 12 maanden met de bouw begonnen is, moet weer opnieuw op een reserveringsaanbod gewacht worden. De derde en laatste fase (3-4) begint op de datum "begin bouw" en eindigt op de datum "begin productie". In deze tussentijd wordt de bouw gerealiseerd, waarna met de productie of dienstverlening kan worden begonnen.

26 BIJLAGE 5 Formulier voor bedrijfsaanvragen registratie (BAAR)

27 BIJLAGE 6 Verklaring van de gebruikte maten:?, S en M Zeals in de vo~raf~aandehoofdstukken is gebleken, is er verscheidene malen gebruik gemaakt van de rekenkundige eenheden: het rekenkundig gemiddelde (z), de standaarddeviatie of standaardafwijking(s) en de modale klasse (M), waarbij n altijd het aantal waarnemingen weergeeft. Om een goed inzicht in de tabellen mogelijk te maken, worden deze maten bcn voor &en nader uitgelegd. Het rekenkundig-gemiddelde (?) wordt bepaald door de som te nemen van het voorlopig rekenkundig gemiddelde (V.G.) en de gemiddelde afwijking van de klassemidden ten opzichte van he'voorlopig rekenkundig gemiddelde.. Hiervoor is het nodig een frequentietabel te maken, dat wil zeggen de waarnemingen in klassen te verdelen met als veronderstelling dat de waarnemingen gelijkmatig over een klasse verdeeld zijn. Als voorlopig rekenkundig gemiddelde neemt men meestal het midden van de klasse met de hoogste frequentiedichtheid, ook we1 de "modale klasse" geheten. Vervolgens worden per klasse de afwijkingen van het klassemidden ten opzichte van het voorlopig rekenkundig gemiddelde bepaald. Deze afwijkingen worden daarna vermenigvuldigd met de betreffende klassefrequenties en vervolgens wordt de gemiddelde afwijking bepaald. In formule ziet het rekenkundig gemiddelde er als volgt uit: - X = V.G. + If d waarbij f = rekenkundig gemiddelde 1 f V.G. = voorlopig rekenkundig gemiddelde f = frequentie d = afwijking van de klassemidden t.0.v. het V.G. De spreiding van de uitkomsten rondom het rekenkundig gemiddelde is in het ene geval kleiner dan in het andere geval. Om de mate van deze spreiding aan te geven is voor de standaardafwijking (S) gekozen. Deze standaardafwijking is de wortel uit het gemiddelde van de gekwadrateerc de afwijkingen berekend ten opzichte van het voorlopig rekenkundig gemiddelde. Op deze uitkomst dient echter nog een correctie te worden aangebracht, imers de afwijkingen zijn genomen ten opzichte van het voorlopig rekenkundig gemiddelde. Derhalve moet deze uitkomst nog gecorrigeerd worden met de afwijking tussen het voorlopig rekenkundig gemiddel'de en het werkelijk rekenkundig gemiddelde, zodat de standaardafwijking in formule er als volgt wordt: waarbij f = frequentie 1 f d = afwijking van de klassemidden t.0.v. het V.G. Tenslotte de modale klasse (M). Dit is de klasse waarin de meeste uit-... komsten liggen. Om deze klasse te bepalen worden de uitkomsten onderverdeeld in een frequentieverdeling in de vorm van een tabel of een grafiek, zodat het duidelijk wordt hoe vaak bepaalde waarnemingsuitkomsten voorkomen.

28 Om tot een grotere overzichtelijkheid te komen van hetgeen hiervoor is vermeld, worden als voorbeeld het rekenkundig gemiddelde en de standaardafwijking behandeld van: - de duur van de gehele vestigingsprocedure (1-4) bij de stuwende bedrijven, opgenomen in die onderzoek; - de duur van de verschillende fasen van de ve~tigings~rocedure (1-2; 2-3 en 3-4). Deze gegevens zijn verwerkt in tabel 3. Voorts worden met behulp van frequentiepolygoon de uitkomsten van het rekenkundig gemiddelde van de verschillende fasen van de vestigingsprocedure grafisch weergegeven in de figuren A en B (zie bijlage 7). ~eze frequentiepolygonen ontstaan door de frequenties uit te zetten tegen de klassemiddens. Voorbeeld van de berekening van het rekenkundig gemiddelde (X) en de standaardafwijking (S)van de duur van de gehele vestigingsprocedure bij stuwende bedrijven uitgedrukt in dagen (tabel 3, kolorn 1). M-V.G. klasse-indeling f d f d d2 f d2 totaal * De omcirkelde cijfers,zijn de frequenties die bij de modale klasse behoren. * voorlopig gemiddelde= 637,5 * rekenkundig gemiddelde (2) = V.G oftewel: 637,5 + - = dagen 85 Z f d 1 f

29 * standaardafwijking (S) = oftewel: \! KdY = 22 dagen -- Z If d - Voorbeeld van de berekening van het rekenkundig gemiddelde (2) en de standaardafwijking (S) van de duur van de eerste fase van de vestigingsprocedure (fase 1-2; tabel 3, kolom 2). klasse-indeling f d d d f d2 totaal V.G. = Zf * rekenkundig gemiddelde (X) = V.G oftewel: 112,5 + - = dagen 88 If * standaardafwijking (S) = - Zf I \I oftewel: (=)'= 94 dagen Voorbeeld van de berekening van het rekenkundig gemiddelde (2) en de standaardafwijking (S) van de duur van de tweede fase van de vestigingsproceduren (fase 2-3; tabel 3, kolom 3). klasse-indeling E d E d d2 E d2

30 klasse-indeling totaal * V.G. = 375 Ff d * rekenkundig gemiddelde (X) = V.G. + - Zf oftewel: = dagen 85 * standaardafwijking (S) = \/ oftewel: Z f = 108 dagen 85 4 ) -- Voorbeeld van de berekening van het rekenkundig gemiddelde (?) en de standaardafwijking (S) van de duur van de derde fase van de vestigingsprocedure (fase 3-4, tabel 3, kolom 4). klasse-indeling f d f d d2 f d2 totaal V.G. = 187,5 E f d * rekenkundig gemiddelde (X) = V.G. + - z f 4800 oftewel: 187, dagen R5 ".d \/ Z f d2 * standaardafwijking (S) = - - Sf

31 \/ cftewel: 85 = dagen De frequentie polygonen zijn getekend in bijlage 7: - figuur A is de frequentie polygoon van de duur van de gehele vestigingsprocedure bij stuwende bedrijven uitgedrukt in dagen. - figuur B t/m B4 zijn de frequentie polygonen van de duur der achter- 1 eenvolgende fasen van de vestigingsprocedure; figuur B weergeeft de 1 fase 1-2, figuur B2 de fase 2-3, figuur B de fase 3-4 en tenslotte 3 weergeeft figuur B de voorfase. Deze voorfase is weliswaar niet in 4 het onderzoek opgenomen, maar is hier toch grafisch weergegeven om een globale indruk van deze fase op te doen.

32 ~ ~- ~ ~ ~~-.- p~~ ~.- RIJKSDIENST ~OOR 6~ IJSSELMEERPOLDERS LELY STAD Afdeling Economisch en 2. Sociografisch Onderzoek "'h 1 versie mei 1983 Bijlage 6 - blad 1 Ingevuld door:... Datum../../198. FORMULIER VOOR BEDRIJFSAANVRAGEN REGISTRATIE (B.A.A.R. ) : Deze ruimte niet beschrijven I. KAARTSOORT 3. NAAM VAN ONTWIKKELAAR... (d.w.2. naam opdrachtgever bow) 4. VOLGN~~ER/PROJECT KAVELOPPERVLAKTE... m2 6. BEBOUlJDE OPPERVLAKTE... m2 7. TOTaE VLOEROPPERVLAKTE... m2 8. TECHNISCHE LEVENSDUUR BOUWWERK* te bouwen defini tie bouwwerk 1 te bouwen tijdelijk bouwwerk 2 bestaand definitief bouwwerk 3 bes taand ti jdeli jk bouwwerk 4 onbekend 0 bedrij fshal 1 kantoor 2 winkel 3 woning 4 onoverdekte installatie 5 onoverdekte opslag 6 onbekend 0 elken percfel~- ~~ - -- ~. - ~ ~ ~~-. - -~ - wisselhallen/hallencornplex 2 kantoorverzamelgebouw 3 winkelcentrum 4 s teunpunt 5 bedrijfsverzamelgebouw 6 onbekend 0 -~ -~ * Omcirkelen wat van toepassing is. I

33 Bijlage 6 - blad 2 begane grond 1 onderste eigen bouwlaag is < bouwlaag aantal eigen bouwlagen bedrijf zelf/moedemaatschanpij 1 part. projectontwikkelaar 2 R.1J.P. 3 andere rijksoverheid 4 gemeentejo.1. Z.1J.P. 5 provinciale overheid 6 (full-timers) direct na start m vr tot.., na jaren STAND VAN ZAKEN VESTIGINGSPROCEDURE.Ie contact c.q. bespreking op 198., weeknummer.., dag..vestigingsaanvraag d.d. 198., weeknmer.., dag..reservering aanbod d.d. 198., weeknummer.., dag..begin bouw op 198., weeknummer.., dag..begin produktie op 198., weeknmer.., dag. 15. DE NAAN VAN DE EIGENAARIEWPACHTER VAN HET PERCEEL IS KAARTSOORT VESTIGINGSNUMMER (als bij 2) hoofdvestiging zonder nevenvest., 1 hoofdvestiging 2 nevenves tiging 3 onbekend BEDRIJFSKLASSE (aard van voornaams te activi tei ten). '... * Omcirkelen wat van toepassing is.

34 . bijlage 6 - blad KARAKTER ACTIVITEITEN (economische afhankelijkheid) * s tuwend I ver zorgend 2 overig 3 bouw 4 R.1J.P. I 0.1. Z.IJ.P./Gemeente 2 andere semi-overheid stuwend 5 andere semi-overheid verzorgend 6 particulier 7 onbekend 9 oprichting hoofdvestiging I oprichting nevenvestiging 2 verplaatsing (partieel) 3 verplaatsing (integraal) 4 overname 5 onbekend 0 PLAATS VAN HERKOMST... volgnumer grondaanbieding:... aanbod reden nieuwe grondaanbieding perceel aan ander bedrijf toegewezen perceel te klein perceel te groot perceel te duur milieu-eisen ligging t.0.v. woonbebouwing ligging t.0.v. infrastructuur onbekend redenen afspringen vestiging keuze valt op andere gemeente I oprichting gaat definitief niet door 2 oprichting wordt uitgesteld 3 verplaatsing gaat definitief niet door 4 verplaatsing - wordt uitgesteld 5 onbek-ea ; -"~- '~ ~ ~ ~ ~~ = -,. ~ financigle positie bedrijf verhuiskosten bedrij f grondkos ten beschikbaarheid terrein milieu-eisen directie ondernemingsraad personeel verhuislcosten personeel onbekend

35 bijlage 6 - blad RUIMTELIJKE AANDUIDING e 1 aanvraag buurtnummer... perceelnummer GLOBALE TYPERING 1. 1 e maal in bestand (d.w.z.nieuw - voor geheel Almere) 2. nieuw aanbod aan bekend bedrijf (d.w.2. nog - niet in Almere gevestigd bedrijf wordt andere plek aangeboden) 3. procedure verloopt nomaal 4. procedure stokt 5. aanvraag wordt ingetrokken 6. bedrijf functioneert 7. bedrijf houdt op te functioneren c.q. vertrekt naar andere plek binnen of buiten Almere

36 BIJLAGE 7 A en B. De frequentie polygonen van de gehele vestigingsprocedure en van de verschillende fasen van de procedure, inclusief de voorfase. C. De grafieken van het gemiddelde aantal dagen dat de gehele vestigings- - procedure duurt per sector en voor alle bedrijven en per vestigingsjaar.

37

38

39

40 BIJLAGE 8 Een vergelijking met het op soortgelijke wijze gedane onderzoek bij de stuwende bedrijven, die in de periode in Lelystad gevestigd *. In 1978 is er a1 een onderzoek gedaan naar de lengte van de vestigingsprocedure van stuwende bedrijven die zich vanaf 1972 gevestigd hadden, maar dan in Lelystad. Het onderzoek dat U voor U heeft liggen, dat is verricht bij de stuwende bedrijven gevestigd in Almere van , valt dus later in de tijd. Evenals dit onderzoek ("onderzoek Almere") is ook het onderzoek dat gedaan is in Lelystad in verschillende fasen verdeeld wat betreft de vestigingsprocedure. Het "onderzoek Lelystad" heeft echter de voorfase (vanaf de datum "eerste contacten" tot de datum waarop de vestigingsaanvraag ingediend is) ook in het onderzoek opgenomen, omdat toen de benodigde gegevens we1 aanwezig waren. Dit is (zoals a1 eerder vermeld is) niet bij het "onderzoek Almere" gedaan. Tabel 1: de duur van de gehele vestigingsprocedure en de verschillende fasen van de procedure uitgedrukt in dagen ALMERE fasen van de procedure fase fase fase fase aantal dagen X S M n LELYSTAD fasen van de procedure fase f ase fase fase 0-4*) aantal dagen X S M n *)Deze fase betreft de gehele vestigingsprocedure, inclusief de voorfase. Deze voorfase is echter uit het "onderzoek Almere" weggelaten, vandaar dat de verschillen tussen Almere en Lelystad wat deze fase betreft zo groot zijn. Als we deze voorfase echter uit het "onderzoek Lelystad" laten, dan komen we toch nietophetzelfde resultaat, namelijk een verschil van

41 162 dagen (492 dagen voor Lelystad en 654 voor Almere als we de fasen 1-2, 2-3 en 3-4 optellen). Om te zien in welke fase(n) de grootste verschillen zitten, zullen we ze 44n voor 44n moeten vergelijken: - Fase 1-2 ( de fase dat de vestigingsaanvraag behandeld wordt en een reserveringsaanbod wordt gegeven) duurt bij het "onderzoek Almere" liefst 64 dagen langer, wat relatief gezien een toename van bijna 100% betekent (94% om precies te zijn) t.0.v. het "onderzoek Lelystad". - De fase 2-3 (de fase dat het bedrijf een reserveringsaanbod heeft gekregen en met de bouw moet beginnen) is met 96 dagen toegenomen vergeleken met het "onderzoek Lelystad", dat wil zeggen een toename van 53%. - De laatste fase van de vestigingsprocedure, de bouwfase tot het be- drijf operationeel is (fase 3-41, is bijna hetzelfde t.0.v. het "onderzoek ~el~stad", slechts 2 dagen duurt deze fase langer bij het "onderzoek Almere". We kunnen dus we1 concluderen dat de fasen 1-2 en 2-3 relatief gezien behoorlijk zijn toegenomen t.0.v. het "onderzoek Lelystad". Wat betreft de fase 1-2 zou dit misschien te verklaren kunnen zijn uit het feit dat vanaf 1980 niet alleen de R.1J.P. de vestigingsaanvraag behandeld, maar ook de gemeente (de Z.1J.P.) er over beslist of het betreffende bedrijf zich er we1 of niet mag vestigen. Deze tussenkomst van de Z.1J.P. neemt natuurlijk extra tijd in beslag en is dus van invloed op de lengte van de vestigingsprocedure. Wat de fase 2-3 betreft is het iets moeilijker om een verklaring te vinden. Een mogelijkheid is dat de Bouw- en Woningtoezicht niet zo gemakkelijk bouwvergunningen meer verleent en hogere eisen aan een bouwplan stelt, omdat het aanbod van bedrijven die zich in Almere willen vestigen toeneemt, c.q. jarenlang fors groeide. Het is echter heel moeilijk om hier een juist oordeel over te vellen. Pas als er enig gericht onderzoek naar verricht wordt, zou je meer kunnen zeggen over deze toename van de lengte van de vestigingsprocedure bij stuwende bedrijven gevestigd in Almere vanaf t.0.v. de stuwende bedrijven gevestigd in Lelystad van