EMDR in de behandeling van een paniekstoornis met/zonder agorafobie

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "EMDR in de behandeling van een paniekstoornis met/zonder agorafobie"

Ruben Fedde de Winter
8 jaren geleden
Aantal bezoeken:

Baeten, klinisch psycholoog/psychotherapeut Afdeling medische

1 EMDR in de behandeling van een paniekstoornis met/zonder agorafobie Ferdinand Horst, GZ-psycholoog in opleiding tot specialist Brigitte Baeten, klinisch psycholoog/psychotherapeut Afdeling medische psychologie en psychiatrie St. Elisabeth ziekenhuis Tilburg EMDR congres Arnhem, 24 maart 2012

2 Leerdoel Kennis van paniekstoornis met/zonder agorafobie Kennisnemen van de eerste observaties in het protocollair behandelen van een paniekstoornis middels EMDR

3 inhoud Wat is een paniekstoornis? Theoretische argumenten voor EMDR bij paniek Uitleg paniekonderzoek Elisabeth ziekenhuis, Tilburg Introductie casuistiek Onze observaties na de eerste 30 behandelingen (nb. geen resultaten!) Samenvatting

paniekonderzoek Elisabeth ziekenhuis, Tilburg Introductie

4 Wat is een paniekaanval? (DSM-IV-TR) Begrensde periode van intense angst of gevoel van onbehagen Die binnen tien minuten een maximum bereiken Waarbij 4 (of meer) van de volgende symptomen plotseling ontstaan

5 Paniekaanval (DSM-IV-TR) Hartkloppingen, bonzend hart of versnelde hartactie Transpireren Trillen of beven Gevoel van ademnood of verstikking Naar adem snakken Pijn of onaangenaam gevoel op de borst Misselijkheid of buikklachten Gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwte Derealisatie of depersonalisatie Angst om zelfbeheersing te verliezen of gek te worden Angst om dood te gaan Paresthesieen Opvliegers of koude rillingen

buikklachten Gevoel van duizeligheid, onvastheid, licht in het hoofd of flauwte Derealisatie of

6 Wat is een paniekstoornis? (DSM-IV-TR) Recidiverende en onverwachte paniekaanvallen De symptomen van deze paniekaanvallen worden als catastrofaal ervaren Hebben een grote invloed op het leven van alledag Tussen de paniekaanvallen door is er vaak sprake van een voortdurende ongerustheid, angst en bezorgdheid voor een volgende paniekaanval of voor de consequenties van een aanval

worden als catastrofaal ervaren Hebben een grote invloed op het leven van alledag Tussen de

7 Paniekstoornis met agorafobie Wanneer een paniekstoornis samen gaat met ernstig vermijdingsgedrag wordt gesproken van agorafobie De meeste patiënten met een paniekstoornis hebben de neiging om bepaalde plaatsen of situaties enigszins te vermijden Hooguit 50% van de patiënten voldoet aan de criteria van een agorafobie

paniekstoornis hebben de neiging om bepaalde plaatsen of situaties enigszins te

8 Paniekstoornis Prevalentie is 2.1% Vrouwen hebben 2 X zoveel kans op een paniekstoornis als mannen. Laagopgeleiden, gescheiden mensen, weduwnaars en weduwen lopen grotere kans op het ontwikkelen van een paniekstoornis. Boven de 65 jaar komt een paniekstoornis minder frequent voor (Batelaan, de Graaf, van Balkom, Vollebergh & Beekman, 2006).

Laagopgeleiden, gescheiden mensen, weduwnaars en weduwen lopen grotere kans op het

9 Paniekstoornis Comorbiditeit bij een paniekstoornis is meer dan 80 % vooral affectieve- en andere angststoornissen De kwaliteit van leven (QOL) is aanzienlijk verminderd bij een paniekstoornis (Barrera & Norton, 2009; Markowitz, Weissman, Quellette, Lish & Klerman,1989).

leven (QOL) is aanzienlijk verminderd bij een paniekstoornis

10 Waarom EMDR in de behandeling van een paniekstoornis? Argumenten vanuit een theoretisch perspectief: Een eerste paniekaanval is vaak zeer traumatiserend en aangrijpend omdat die: Onverwacht optreedt als levensbedreigend wordt ervaren en een conditionerend beangstigend effect heeft voor een volgende paniekaanval (Hagenaars, Minnen & Hoogduin, 2009; McNally & Lukach, 1992)

traumatiserend en aangrijpend omdat die: Onverwacht optreedt als levensbedreigend wordt

11 Waarom EMDR in de behandeling van een paniekstoornis? Argumenten vanuit een theoretisch perspectief: Een eerste paniekaanval zou eenzelfde uitwerking kunnen hebben op de informatieverwerking als een traumatische gebeurtenis die leidt tot een PTSS (Hagenaars, Minnen & Hoogduin, 2009)

zou eenzelfde uitwerking kunnen hebben op de informatieverwerking als

12 EMDR in de behandeling van een paniekstoornis? Argumenten vanuit een theoretisch perspectief: Bovendien toont onderzoek aan dat paniekherinneringen bij een paniekstoornis veel weg hebben van traumaherinneringen bij een PTSS (Hagenaars, van Minnen & Hoogduin, 2009)

onderzoek aan dat paniekherinneringen bij een paniekstoornis veel

13 EMDR in de behandeling van een paniekstoornis? Argumenten vanuit een theoretisch perspectief: Daarnaast zijn er aanwijzingen dat een paniekstoornis met agorafobie vaak ontstaat na een stressvolle levensgebeurtenis (Faravelli & Palanti, 1989; Horesh, Amir, Kedem, Goldberger, & Kotler, 1997; Kleiner & Marchall, 1987)

dat een paniekstoornis met agorafobie vaak ontstaat na een stressvolle

14 EMDR vs CGT in de behandeling van paniekstoornissen met of zonder agorafobie prospectief onderzoek met een gerandomiseerde toewijzing (RCT) De EMDR groep wordt vergeleken met de CGT groep. 13 wekelijkse behandelsessies 68 patiënten worden geïncludeerd Follow up van drie maand en 1 jaar later

(RCT) De EMDR groep wordt vergeleken met de CGT groep.

15 EMDR vs CGT in de behandeling van paniekstoornissen met of zonder agorafobie De behandeling in de CGT groep is gebaseerd op de protocollaire behandeling van patiënten met een paniekstoornis met of zonder agorafobie (Kampman & Keijsers, 2009). De behandeling in de EMDR groep is gebaseerd op werken met EMDR vanuit klachten/symptomatologie (o.a. de Jongh, ten Broeke & Meijer, 2010)

met of zonder agorafobie (Kampman & Keijsers, 2009).

17 Stand van zaken 56 van de 68 patienten zijn nu geïncludeerd waarvan 30 EMDR Verwachting om eind 2012 de behandelingen af te ronden We presenteren hier observaties, geen resultaten

18 Casus 1: Erica Introductie: Psychiater: Paniekstoornis zonder agorafobie bij vermijdende persoonlijksheidstrekken. 55 jarige vrouw, gescheiden, 2 kinderen van 1e man, sinds 5 jaar vriend, woont samen, afgekeurd als laborante na ongeval Dominante moeder, afwezige vader. Sekueel misbruik door opa tussen 9 en 14 jaar, wekelijks. Depressie en angst in de voorgeschiedenis. Psychologische behandeling bij RIAGG had goed effect in jaren 80. Zoon (32 jaar) bekend met ADHD en (psychotische) depressies. Opname PAAZ 2 jaar geleden, aanleiding voor de eerste paniekaanval. Direct na opname zoon PAAZ start paniekaanvallen Laatste jaar 13 kg afgevallen, geen medische verklaring voor

Sekueel misbruik door opa tussen 9 en 14 jaar, wekelijks. Depressie en angst in de voorgeschiedenis. Psychologische behandeling bij RIAGG had goed effect in jaren 80.

19 Casus 1: Erica Beloop: Sessie 2: komt kamer binnenvallen met paniekaanval Wel degelijk agorafobie (gebracht door vriend, durft niets alleen te ondernemen etc.) 1e paniekaanval: bij vrienden aan het Sjoelen Ergste paniekaanval: afgelopen zomer in de nacht in flat Traumabeeld: Opname zoon PAAZ de deur Misbruik door opa goed verwerkt na behandeling beeld zoon op PAAZ. Toch beeld met opa deur van vogelhok FT: Slapen zonder licht aan, en paniekaanval krijgen

) 1e paniekaanval: bij vrienden aan het Sjoelen Ergste paniekaanval: afgelopen zomer in de nacht in flat

20 Casus 2: Jessica Introductie: Psychiater: PTSS en Paniekstoornis zonder agorafobie. 41 jarige vrouw, woont samen, 1 zoon (13 jaar) en 1 doodgeboren kindje in 1992, Gewerkt als ziekenverzorgster tot mei 2010 (gestopt wegens driedubbele hernia) Goed contact met stamgezin. Sinds juni 2011paniekaanvallen en PTSS klachten, na hartstilstand met reanimatie, stent geplaatst. Blanco psychiatrische voorgeschiedenis.

ziekenverzorgster tot mei 2010 (gestopt wegens driedubbele hernia) Goed contact met stamgezin.

21 Casus 2: Jessica Beloop: Paniekstoornis met agorafobie (vriendjes zoon mogen niet spelen uit angst paniekaanval, vermijding mensenmassa s etc.) 1e paniekaanval supermarkt=ergste paniekaanval Trauma: hartstilstand met reanimatie, doodgeboren kindje FT: was niet nodig Geen diagnose op AS II

22 Observaties

23 Filmpje hoge SUD

24 Filmpje desensitisatie

25 Filmpje herbeleving

26 Twee filmpjes met relatie paniek en achterliggend trauma

27 Twee filmpjes effect behandeling

28 Wat is speciaal aan behandeling van paniek met EMDR? Een paniekaanval treedt op na een ingrijpende gebeurtenis Domein is altijd machteloosheid Een paniekaanval is zelf een ingrijpende gebeurtenis De SUD daalt snel Er is direct effect op gedrag na de eerste behandeling Paniekbehandeling =traumabehandeling Pas op voor stiekem medicatiegebruik

30 Horst FHC, Lobbestael J, de Jongh A, den Oudsten BL, de Vries J: EMDR versus CBT in treatment of panic disorder with or without agoraphobia: study protocol for a randomized controlled trial. (submitted).

31 Voor de resultaten to be continued..

32 Vragen?

33 Contact: Ferdinand Horst Brigitte Baeten

Vergelijkbare documenten

Angst en Kanker, wanneer klopt er iets niet? Dr Christine Brouwer- Dudok de Wit, klin psycholoog

Angst en Kanker, wanneer klopt er iets niet? Dr Christine Brouwer- Dudok de Wit, klin psycholoog Opzet van deze presentatie Korte introductie van mijzelf. Theorie: Wat is angst? Wanneer klopt er iets niet?