Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme

Transcriptie

1 Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink

2 Programma Een gezamenlijk rondleiding langs enkele vernieuwende vormen van psychologische behandeling EMDR bij traumagerelateerde problematiek (Marja Vink) Behandeling bij mensen met de ziekte van Parkinson (Debby van Rhijn) Cognitieve revalidatie bij CVA-revalidanten (Marieke Terwel) filmpjes casuïstiek oefeningen casuïstiek - filmpjes

3 Folder en info:

4 Posttraumatische Stressstoornis (PTSS) Blootstelling aan traumatische ervaring(en) Herbelevingen ( 1 verschijnsel) Vermijding ( 1 verschijnsel) Negatieve gedachten en stemming ( 2 verschijnselen) Verhoogde prikkelbaarheid ( 2 verschijnselen) Duur verschijnselen langer dan één maand De stoornis veroorzaakt in significante mate lijden of beperkingen

5 PTSS bij ouderen Komt véél voor: Prevalentie PTSS bij 55-plussers in Nederland (van Zelst e.a., 2003)) PTSS 1% Subthreshold PTSS 13% (!) (van Zelst, 2007) Heeft gróte gevolgen: Kwaliteit van leven, dagelijks functioneren, somatische ziektes en slechter lichamelijk functioneren, angststoornissen en depressie, middelengebruik (alcohol, pillen), suïcidaliteit Maar: Wordt slecht herkend en àls het wordt herkend vaak niet of niet adequaat behandeld

6 Waarom zó veel PTSS bij ouderen? 1. PERSOONLIJKE GEBEURTENISSEN LEVENSBEDREIGENDE LIFE-EVENTS, ZOALS CEREBRALE ZIEKENHUISOPNAME, ZIEKTE VERLIES PARTNER VERANDERINGEN 2. L A N G E R L E V E N 2 E WERELDOORLOG WATERSNOODRAMP VUURWERKRAMP ZORGINSTELLING 3. COHORT GEBEURTENISSEN 6

7 (Her)opleving of late onset PTSS bij ouderen Actuele ingrijpende levensgebeurtenissen fungeren als trigger (bv. ongeval, levensbedreigende ziekte, opname in zorginstelling) Effectieve copingstrategieën vallen weg Fysieke verschijnselen van somatische aandoeningen (bv. benauwdheid bij COPD, hartklachten) luxeren angst Cognitieve stoornissen bemoeilijken inhibitie emotionele reacties en sturing gedachten oude angstnetwerken die tot dan toe onder cognitieve controle bleven worden actief

8 Je ziet het pas als je er alert op bent. vaak verstopt achter lichamelijke klachten, depressies, euthanasiewensen, overmatig drank- of medicijngebruik of gedragsproblemen

9 Casus illustreert:. dat op hoge leeftijd een ernstige PTSS kan ontstaan of opleven. dat EMDR toepasbaar is en snel werkt óók bij mensen die op hoge leeftijd geteisterd worden door een ingrijpende gebeurtenissen uit een ver verleden

10 EMDR: toepasbaar bij andere vormen van traumagerelateerde angst Bv angst na val 82-jarige weduwe, ernstige Ziekte van Parkinson, op revalidatie-afdeling, durft niet naar huis terug en euthanasiewens na val en nacht op de grond - 4 EMDR sessies ingebed in bredere psychologische behandeling 80-jarige man, woont al jaren op somatische afdeling na CVA. Vraagt zelf om EMDR nu na val uit tillift (eerder behandeld met 1 sessie EMDR voor PTSS-klachten na brand)

11 EMDR bij ouderen met uitgebreide cognitieve stoornissen? Gunstige kenmerken Doorgaans korte behandelduur Eenvoudige rationale Weinig verbale karakter Sterk gestructureerde aanpak Pionieren!

12 On-the-spot-EMDR Aangepaste vorm voor mensen met een gevorderde dementie. Casusbeschrijving bij 3 bewoners: Geagiteerd gedrag, schreeuwen, etc. + info uit voorgeschiedenis - -> vermoeden PTSS-verschijnselen On-the-spot-EMDR -> sterke verbetering emoties en gedrag, ook op langere termijn Zie artikel: Amano & Toichi (2014)

13 Eerste tussenstand van deze sessie: Attentie voor signalen van PTSS en traumagerelateerde angst Psychologische behandeling met EMDR is ook bij kwetsbare ouderen toepasbaar en effectief Ook (of juist!) kwetsbare ouderen zijn gebaat bij adequate psychologische hulp Kortom: gerechtvaardigd optimisme!