Posttraumatische stress-stoornis

Transcriptie

1 Cure + Care Solutions is hèt landelijk behandel- en expertisecentrum voor complexe psychische aandoeningen en werkt nauw samen binnen een landelijk netwerk van zorginstellingen door het hele land. Cure + Care Solutions biedt een gevarieerd aanbod aan mensen met psychische problemen en psychiatrische stoornissen. Posttraumatische stress-stoornis Platinaweg EZ Den Haag T +31 (0) F +31 (0) E info@curecaresolutions.nl W

2 Wat is een posttraumatische stress-stoornis? Een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) is een hevige stressreactie op een schokkende gebeurtenis. Na zo n gebeurtenis verliezen mensen volledig de controle. Chronische stress, extra grote waakzaamheid en allerlei lichamelijke klachten zijn vaak het gevolg. Sommige mensen veranderen voorgoed door de schokkende gebeurtenis. Ze voelen zich snel bedreigd en trekken zich terug. Hierdoor verliezen ze de greep op hun dagelijkse leven. PTSS is een angststoornis Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) hebben een angststoornis. Na een traumatische gebeurtenis blijft hun angst constant bestaan. Hun geest en lijf blijven rekening houden met gevaar dat er niet meer is. Voorbeelden van gebeurtenissen waardoor PTSS kan ontstaan zijn: oorlogsgeweld natuurramp vliegtuigongeluk terroristische aanslag aanranding of verkrachting beroving met geweld. Het verschil met andere stoornissen Er is een belangrijk verschil met andere psychische stoornissen. Ook daar spelen negatieve levensgebeurtenissen vaak een rol, maar een posttraumatische stress-stoornis is altijd een direct gevolg van een trauma. En er is nog verschil met andere stoornissen. Mensen met PTTS vermijden niet het trauma zelf, maar de herinnering aan het trauma. Posttraumatische stress-stoornis vaak chronisch Een posttraumatische stress-stoornis kan heel lang doorwerken. Van de mensen die een PTSS kregen door de Tweede Wereldoorlog had 15 tot 25% het na 50 jaar nog steeds. Ook relatief veel jongvolwassenen hebben deze stoornis. Hoeveel mensen in Nederland PTSS hebben, is nooit gemeten. Symptomen posttraumatische stress-stoornis Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) lijden behoorlijk. Ze zijn soms niet meer in staat tot sociale activiteiten, werk of andere belangrijke zaken. Mensen met PTSS hebben langer dan 1 maand last van onderstaande symptomen. Angst na gebeurtenis Iemand met een posttraumatische stress-stoornis heeft een schokkende gebeurtenis meegemaakt. Deze gebeurtenis heeft intense angst, hulpeloosheid of afschuw opgeroepen. Herbeleving Tijdens een herbeleving beleeft de persoon alles opnieuw, alsof het op datzelfde moment gebeurt. Mensen met een posttraumatische stress-stoornis herbeleven een traumatische gebeurtenis op minstens 1 van de volgende manieren: Terugkerende gedachten aan de gebeurtenis. Nachtmerries. Ervaren en voelen alsof de gebeurtenis weer plaatsvindt. Psychisch intens lijden als ze iets zien of horen dat herinnert aan de traumatische gebeurtenis. Lichamelijke reacties als ze iets zien of horen dat herinnert aan de traumatische gebeurtenis, zoals trillende handen, zweten of verlamd zijn van schrik.

3 Vermijding Iemand met een posttraumatische stress-stoornis gaat dingen die herinneren aan de traumatische gebeurtenis uit de weg. Of ze laten afgestompte reacties zien. De volgende gevallen komen veel voor bij vermijding: Gedachten, gevoelens en gesprekken vermijden die horen bij het trauma. Verdringing: zich een belangrijk stuk van het trauma niet meer herinneren. Activiteiten, plaatsen en mensen vermijden die herinneren aan het trauma. Gevoelloosheid: duidelijk minder zin hebben om dingen te doen. Afsluiten voor anderen. Mensen met PTSS hebben het gevoel niet meer bij anderen te horen. Ze praten nauwelijks over hun gevoelens. Somber over de eigen toekomst zijn. Spanning en verhoogde waakzaamheid Na de traumatische gebeurtenis zijn mensen met een posttraumatische stress-stoornis prikkelbaarder geworden. De volgende gevallen komen veel voor bij spanning en verhoogde waakzaamheid: Moeite met inslapen of doorslapen. Prikkelbaarheid en woedeaanvallen. Concentratieproblemen. Overdreven waakzaam en constant alert. Schrikachtig en gevoelig. Oorzaken posttraumatische stress-stoornis Uiteraard heeft iemand met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) een traumatische gebeurtenis meegemaakt. Meer dan de helft van de bevolking maakte ooit een trauma mee. Van deze groep krijgt lang niet iedereen een posttraumatische stress-stoornis. Wel geldt dat hoe jonger iemand een trauma meemaakt, hoe groter de kans op PTSS. De kans wordt ook groter als je meer trauma s meemaakt. Het is niet duidelijk waarom de ene persoon wel PTSS krijgt en de andere niet. Er zijn wel risicofactoren bekend. We onderscheiden biologische, psychische en sociale factoren. Biologische factoren Erfelijkheid: gevoeligheid voor PTSS lijkt voor een deel erfelijk te zijn. Geslacht: vrouwen hebben 2 keer zo vaak PTSS als mannen. In de leeftijd tot 15 jaar is het verschil nog groter. Let op: vrouwen hebben niet meer kans om een trauma mee te maken, maar wel om daarna PTSS te krijgen. Bij de helft van de vrouwen is het trauma verkrachting of aanranding. Bij mannen is dat geweld of toeschouwer zijn van geweld. Psychische factoren Sommige psychische factoren spelen een rol bij het ontstaan van een posttraumatische stress-stoornis, zoals: Een lage opleiding,een laag inkomen of een armoedige achtergrond. Kwetsbaarheid, angst en emotionele gevoeligheid. Een angststoornis of een andere psychische stoornis. Gedragsproblemen op jeugdige leeftijd. Sociale factoren De volgende mensen hebben een grotere kans op posttraumatische stress-stoornis: Mensen die in hun werk te maken hebben met trauma s, zoals brandweerlieden, politieagenten en hulpverleners bij rampen. Vluchtelingen. Zij ontvluchten hun land vaak vanwege traumatische gebeurtenissen. Gescheiden mensen en mensen die hun partner hebben verloren. Mensen die minder sociale steun hebben in hun omgeving. Stedelingen.

4 Wat kun je zelf doen? Mensen met een postraumatische stress-stoornis (PTSS) hebben vaak moeite met werk en school. Ook hun relaties met anderen kunnen verstoord raken. Bijvoorbeeld doordat ze wantrouwig zijn of in een sociaal isolement zijn geraakt. Daarom een aantal adviezen voor mensen met een posttraumatische stress-stoornis. Adviezen voor mensen met PTSS Kennis en voorlichting: vergroot je kennis over postraumatische stress-stoornis. Zorg ook dat mensen die belangrijk voor je zijn er genoeg over weten. Voor mensen met lichte tot matige angstklachten zijn er cursussen, zoals Angst de baas en Geen paniek. Zoek in je omgeving waar de cursussen worden gegeven. Ook de Angst, Dwang en Fobie Stichting geeft diverse trainingen. Hulp vragen: een posttraumatische stress-stoornis moet je zelf aanpakken, maar vrienden, familie en hulpverleners kunnen je wel helpen. Bespreek met deze mensen hoe om te gaan met PTSS. Structuur creëren: zorg voor structuur in je dagen. Bijvoorbeeld door behandeling, sport of (vrijwilligers)werk. Bekijk of het mogelijk is om te werken. Neem niet te veel hooi op je vork. Praten: veel mensen schrikken van iemand met psychische klachten en reageren afwijzend. Bepaal daarom zelf wat je wel en niet vertelt. Vertel oppervlakkige kennissen een beperkte versie en reserveer het complete verhaal voor mensen die dichtbij staan. Telefonische hulpdiensten en lotgenotencontact De Angst, Dwang en Fobie Stichting: hier kun je onder andere terecht voor lotgenotencontact. Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: (werkdagen van uur, 0,15 p/m) Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan iemand kwijt te kunnen. Tel: ( 0,05 p/min.). Behandeling posttraumatische stress-stoornis Mensen met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) gaat meestal met hun klachten naar de huisarts. Die stelt vragen over oorzaken, klachten en andere lichamelijke ziektes of psychische stoornissen. Mensen met een posttraumatische stress-stoornis hebben soms bijvoorbeeld ook eerder last van een depressie. Als iemand een depressie heeft, dan verandert de behandeling. Bij alleen een PTSS kies je in overleg met je behandelaar tussen medicijnen of een psychologische behandeling, of een combinatie van beide. Al is een psychologische behandeling meestal beter. Psychologische behandeling Exposure in vivo Bij de psychologische behandeling van een posttraumatische stress-stoornis oefenen mensen met hun traumatische ervaring. Dit oefenen gaat in kleine stapjes, waarbij de situaties steeds erger worden. Deze behandeling heet exposure in vivo. Exposure betekent: blootstellen. In vivo betekent: in het echt. Cognitieve gedragstherapie Exposure in vivo gaat vaak samen met cognitieve gedragstherapie. Dit is een vorm van psychotherapie. De behandelaar bekijkt met degene met PTSS naar het gedrag en de manier van denken. Vervolgens is het de bedoeling dat dit gedrag en de manier van denken verandert, zodat de klachten verminderen. Eye Movement Desensitization and Reprocessing Bij Eye Movement Desensitization and Reprocessing (EMDR) wordt het trauma in de herinnering gebracht. Tegelijkertijd worden beide hersenhelften afwisselend gestimuleerd. Dit gebeurt op verschillende manieren: door vingerbewegingen van de therapeut met de ogen te volgen, door in een koptelefoon afwisselend tikjes aan het rechter- en linkeroor te laten horen of door afwisselend op de linker- en rechterhand te tikken (bij kinderen). Deze methode is

5 goed onderzocht en werkt bij de behandeling van posttraumatische stressklachten. Medicatie bij depressie Heeft iemand naast PTSS ook een ernstige depressie, dan is het beter met medicijnen te beginnen. Vaak is dit antidepressiva. Dit zijn medicijnen die de depressie aanpakken. De omgeving Leven met iemand met een posttraumatische stress-stoornis (PTSS) is voor de familie en andere betrokkenen vaak een psychische belasting. Vaak neemt de omgeving ook praktische taken over van de persoon met de angststoornis. Een aantal adviezen voor betrokkenen. Kennis en voorlichting Vergroot je kennis over de posttraumatische stress-stoornis en de mogelijke gevolgen. Gebruik je energie om actief aan de slag te gaan en leer omgaan met de situatie. Bijvoorbeeld door samen een cursus over de posttraumatische stress-stoornis te volgen. De Angst, Dwang en Fobie Stichting organiseert een cursus voor familie en betrokkenen. Hulp bieden Vraag waar je iemand met PTSS bij kunt helpen. Soms moet je betrokken zijn, soms is het goed om juist afstand te nemen. Maak wel duidelijk waar je grenzen liggen. Sociaal actief blijven Iemand met PTSS gaat sociale activiteiten vaak uit de weg. Ze raken daardoor in een sociaal isolement. Voorkom dat je als betrokkene ook in een isolement raakt. Houd contact met mensen in de omgeving en blijf dingen doen die je plezier en ontspanning geven. Zo raak je niet overbelast. Lotgenotencontact Praat met mensen in vergelijkbare situaties, bijvoorbeeld via de Angst, Dwang en Fobie Stichting of de stichting Labyrint~In Perspectief. Veel betrokkenen komen namelijk dezelfde problemen tegen. Overleg met behandelaar Soms willen mensen met een posttraumatische stress-stoornis naasten niet betrekken bij de behandeling. Vraag dan aan de behandelaar hoe je het beste omgaat met de stoornis. Veel instellingen voor geestelijke gezondheidszorg organiseren voorlichtingsbijeenkomsten of cursussen voor familieleden. Telefonische hulpdiensten Korrelatie: voor informatie, hulp en advies. Tel: (werkdagen van uur, 0,15 p/m). Sensoor: dag en nacht bereikbaar. De mensen aan de telefoon zijn vrijwilligers die weten hoe belangrijk het is om je verhaal aan iemand kwijt te kunnen. Tel: ( 0,05 p/min.). Organisaties Fonds Psychische Gezondheid is vastbesloten om de omvang, ernst en duur van psychische problemen terug te dringen. Hiervoor biedt zij onder andere een hulp lijn aan via Stichting Korrelatie. Stichting Centrum 45 Traumabehandeling van volwassenen en jeugdigen. Stichting Pharos Kenniscentrum vluchtelingen en gezondheid. Sinai Centrum Instelling voor geestelijke gezondheidszorg, onderzoeks- en behandelcentrum voor psychotraumabehandeling. Trimbos-instituut Het Trimbos-instituut zet zich in voor het verbeteren van de geestelijke gezondheid door het delen van kennis

6 Aanmelding Voor aanmelding heeft u een verwijzing van uw huisarts of een andere verwijzer (bijvoorbeeld medisch specialist, bedrijfsarts) nodig. Deze krijgt u als onderzoek of behandeling binnen de specialistische GGZ nodig wordt geacht. Met uw verwijzer bespreekt u bij welke locatie van Cure + Care Solutions u het beste geholpen kunt worden. Als u in het bezit bent van een verwijzing kunt u uzelf aanmelden of vragen aan uw verwijzer contact met Cure + Care Solutions op te nemen. Dit kan telefonisch of schriftelijk. Vergoedingen en kosten Vergoeding door zorgverzekeraar Een restitutiepolis geeft (bijna) altijd recht op 100% vergoeding van de behandeling. Bij een naturapolis is dit niet het geval. Indien u een naturapolis heeft, neemt Cure + Care Solutions de kosten die niet door de verzekeraar worden vergoed voor haar rekening. U betaalt dus geen zelfstandige bijdrage, ook niet wanneer uw zorgverzekeraar maar 60% of 75% vergoedt. Eigen risico Iedere Nederlander van 18 jaar en ouder heeft een verplicht eigen risico. Dit betekent dat u in 2017 maximaal 385,00 moet betalen voor zorg die in het basispakket zit. Het kan zijn dat u daarnaast een vrijwillig eigen risico heeft afgesproken met uw zorgverzekeraar. Altijd meenemen tijdens je eerste afspraak: - Een verwijsbrief van je huisarts - Een geldig legitimatiebewijs (Paspoort of ID, geen rijbewijs) - Zorgpasje van zorgverzekeraar - Eventueel dossier eerdere behandeling - Eventueel verwijzing van andere instelling Bron: Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie - Copyright