Prevalentie. Prevalentie. Prevalantie. Prevalentie. Kenmerken van depressie bij ouderen
|
|
- Simona Verhoeven
- 5 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Ernstige neurotische stoornissen. Depressie, angst, verslaving Het grootste onderschatte leed. Sylvia Heijnen-Kohl, klinisch psycholoog / manager zorg Lieve Van Hoof, GZ-psycholoog / programmacoördinator Depressie bij ouderen -Jaarlijks bij 1 tot 5 % van de ouderen -Ouderen met een korte medische behandeling: 5 tot 10 % -Ouderen in langdurige verblijfssetting 14 tot 42 % (Comijset al, 2011) November 2017 Angststoornissen bij ouderen - bij ouderen: *specifieke fobie 7 % *gegeneraliseerde angststoornis 3,5 7% *paniekstoornis met of zonder agorafobie 2,5% *sociale angststoornis 1,3% *PTSS 0,9% *obsessief compulsieve stoornis 0,7% Prevalantie Stoornissen in het gebruik van middelen -Alcoholgebruik bij ouderen: Overmatig drinken: 6,7 % -12,6 %, Matig drinken: 21,2 % -24,0 % Licht drinken: 49,2% -52,6 % Niet drinken: 23 % (Trimbos) -Jaarlijks ± plussers op SEH na val bij alcoholgebruik -10 % van alle ouderen gebruiken in tijdspanne van een jaar een benzodiazepine (Oude Voshaar, 2012; Preville et al 2008) Kenmerken van depressie bij ouderen Somatisch symptoomstoornis -4,6-18% SOLK bij 65-plussers (Hilderink et al 2013) % van de patiënten met SOLK houdt hier langdurig last van -Gemiddeld 13% van alle consulten bij de huisarts ging over ten minste één klacht die de huisartsen als SOLK bestempelden (Van der Weijden 2003) Bron Hegeman et al
2 Kenmerken van angst en SOLK bij ouderen Slechts 1 % van de angststoornissen ontstaat na het 65 ste levensjaar (Hendriks, 2015) Bij ca. 50% van ouderen met SOLK is wel sprake van partieel lichamelijk verklaarde klachten. De(chronische) somatische aandoeningen maskeren SOLK. (Hanssen, 2016) SOLK en depressie op latere leeftijd lijken erg op elkaar, bijvoorbeeld qua pijnklachten (Hanssen et al, 2017) Kenmerken van middelenmisbruik bij ouderen Alcohol -groep chronische drinkers en groep nieuwe drinkers -alleenstaand -jonger dan 75 jaar -roken -relatief hoog inkomen -minder fysiek actief -angststoornis (Trimbos) Kenmerken van middelenmisbruik bij ouderen Benzodiazepines -weduwe -dysthymie -angst -aanleg voor alcoholafhankelijkheid -borderline persoonlijkheidsstoornis (Petrovic 2002) Ouderenkenmerken bij psychiatrische problematiek Vaker somatische comorbiditeit en farmaca (ook zelfmedicatie!) Hoge prevalentie van dementie en andere cognitieve stoornissen Veranderingen in farmacologische reacties bij het ouder worden Functionele veranderingen (bijvoorbeeld ADL, mobiliteit, zintuigen) Kleiner sociaal netwerk/ verblijf in een woonvoorziening Presentatie met lichamelijke klachten Kwetsbaarder steunsysteem A. Onvoldoende onderkenning van de problematiek Ouderen melden zich vaak niet zelf: -vuile was niet willen buiten hangen -weinig bekend zijn met behandelmogelijkheden Vooroordeel: invoelbaar' dat ouderen somberder/angstiger worden Ouderen hebben vaak een meer somatische presentatie van psychiatrische stoornissen Psychische klachten worden toegeschreven aan somatische ziekten, oa gastro-intestinale klachten, cardiale klachten. Na somatisch onderzoek volgt geen doorverwijzing meer. Onbekendheid met de normen ( Gun ze hun borreltje ). Advies gezondheidsraad: Drink geen alcohol of in ieder geval niet meer dan een glas per dag. 2
3 B. Onvoldoende inzet van behandeling 'Ageism': onterechte aanname van hulpverleners dat psychotherapie voor ouderen te belastend of ingewikkeld is en dat jarenlang klachten patroon niet te veranderen is. Verwijzen? Wat zijn jullie afwegingen? -inhoudelijk? -praktisch? - Hierdoor minder optimale inzet van behandeling; meer farmacotherapie, minder psychotherapie Verwijzen? Doen! Behandeloptimisme is kleiner bij ouderen dan bij volwassenen door -cognitieve problemen -afname van flexibiliteit -chronisch karakter van de klachten -somatische comorbiditeit. MAAR als deze aspecten in de behandeling worden meegenomen, is behandeloptimisme over specialistische, multidisciplinaire GGZ-behandeling bij ouderen passend Depressie Effect van farmacotherapie en ECT even groot bij ouderen als bij volwassenen (kanttekening: meer terugval) (Sözeri-Varma, 2015) Helft van de ouderen die onvoldoende gebaat is bij inzet van een eerste antidepressivum is wel gebaat bij toevoegen van een andere vorm van behandeling of switch in medicatie. (Sözeri-Varma, 2015) CGT met oplossingsgerichte focus is bij ouderen meer effectief dan ondersteunende behandeling, zelfs bij cognitieve beperkingen (Simon et al, 2015) Angststoornissen Afhankelijk van type angststoornis nemen bij 40 tot 60 % van de behandelingen bij ouderen klachten duidelijk af (Hendriks 2015) CGT en relaxatietraining is bij ouderen met GAS en paniekstoornis effectiever dan ondersteunende behandeling en psycho-educatie (Thorpet al 2009) Toevoeging van CGT aan farmacotherapie (SSRI) vergroot behandeleffect en vermindert kans op terugval, ook farmacotherapie vermindert kans op terugval (Wetherellet al) Minisymposium Mondriaan Ouderen Middelenmisbruik Beperkte onderzoeken naar groepsbehandeling bij ouderen met middelenmisbruik wijzen in de richting dat deze effectief zijn (oacenter for SubstanceAbuse Treatment, 2005) Ouderen tonen meer therapietrouw in verslavingsbehandeling dan jongere volwassenen (Bovens et al 2013) SOLK Eerste kleinschalig onderzoek: CGT bij ouderen effectief; somatische symptomen blijven maar pijn intensiteit en beperkingen door pijn nemen af bij ouderen (Verdrumen et al 2017) 3
4 Mondriaan Ouderen: SGGZ en meer Preventie groepen en programma s Basis GGZ SGGZ Eerder besproken stoornissen: -depressie -angst -stoornissen in het gebruik van middelen -somatische symptoomstoornis (SOLK) Al dan niet gecombineerd met andere psychiatrische problematiek, persoonlijkheidsproblematiek, somatische problematiek en beperkingen in cognitie en/of intelligentie Eén focus in de behandeling Niveau van de behandeling wordt bepaald: - Steunend-structurerend - Klachtgericht - Persoonlijkheidsveranderend Gerichte psychiatrische behandeling volgens richtlijn met als leidende visie het CGT model Uitgangspunt: zo kort als mogelijk, zo intensief als nodig Diverse vormen van behandeling: -ambulant / klinisch -farmacotherapie / gespreksbehandeling / E-health -individueel/ groep (CGT groep voor angst en depressie, CGT groep voor middelenmisbruik, MBCT groep) -aanvullende behandeling: groepstherapie ouderen, PIT-verpleegkundige Een illustratie Drie aanmeldingen -drie jongere ouderen -drie mannen -alle drie aangemeld ivm een recidief stemmingsstoornis 3 verschillende behandelingen Casus 1 Duidelijke aanleiding: relationele spanningen binnen relatie en buurt door buitenechtelijke relatie -klachtgerichtebehandeling -interventies: -gesprekscontacten SPV rond stresshantering, assertiviteit en egoversterking -taxatie van de kwaliteit van de partnerrelatie -consult psychiater ivm farmacotherapie (geen farmacotherapie gestart) -MBCT Behandelduur: 8 maanden 4
5 Casus 2 Man met vitale depressie wiens activiteitenniveau erg laag geworden is Uit diagnostiek blijkt: beperkte intelligentie, weinig zelfreflectie -steunend structurerende behandeling -interventies: -farmacotherapie (venlafaxine) -groepstherapie Ouderen -activerende begeleiding door PIT Behandelduur: 6 maanden Casus 3 Voor verwijzing impulsief TS In voorgeschiedenis ontwijkende trekken in de persoonlijkheid -niveau: klachtgericht -Interventies: -korte klinische opname in kader van stabilisering -ambulante vervolgbehandeling: -gespreksbehandeling op basis van CGT -echtpaarrelatiegesprekken in kader van verwerking TS -farmacotherapie -deelname groepstherapie ouderen -classificerende diagnostiek tav persoonlijkheid -evaluatie behandeling: bepalende persoonlijkheidstoornis Aanpassing behandelniveau naar persoonlijkheidsveranderend niveau met inzet Schema Focussed Therapy Behandelduur: nog lopend Vragen/discussie Hoe werkt het in de GGZ? 5
Verslaving en comorbiditeit
Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,
Nadere informatieZorgpad Intake. Aanmelding. Eerste gesprek door behandelaar. Bespreking in team. Psychodiagnostische screening (tweede intake)
Zorgpad Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Aanmelding Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten
Nadere informatieInhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie
Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis
Nadere informatieZorgprogramma Angststoornissen
Zorgprogramma Angststoornissen Doelgroep Het Zorgprogramma Angststoornissen is bedoeld voor volwassenen die een angststoornis hebben. Mensen met een angststoornis hebben last van angsten zonder dat daar
Nadere informatieBehandeling van verslaving en comorbiditeit. de Noord Nederlandse ervaring
Behandeling van verslaving en comorbiditeit de Noord Nederlandse ervaring Gent 14 nov2014 Primaire problematiek naar voorkomen in bevolking en % in behandeling 1 Setting van hulp in VZ VNN 34 ambulante
Nadere informatieJe bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014
Je bent alleen maar verslaafd! Wim van Loon, Psychiater. 10 februari 2014 Comorbiditeit: Voorkomen van verschillende stoornissen bij 1 persoon. Dubbele diagnose: Verslaving (afhankelijkheid en misbruik
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek, deeltijdbehandeling en kliniek /opname Informatie voor verwijzers INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY Vechtdal Kliniek
Nadere informatieADHD bij volwassenen met een angststoornis
ADHD bij volwassenen met een angststoornis Impuls Symposium AD(H)D, een hype? (Differentiaal) Diagnostiek en Comorbiditeit woensdag 1 april 2009 Anke Roodbergen, psychiater i.o. De Jutters/PsyQ, Den Haag
Nadere informatieINTER-PSY Vechtdal Kliniek
Polikliniek en deeltijdbehandeling INTER-PSY Vechtdal Kliniek Polikliniek en deeltijdbehandeling Informatie voor patiënten, familie en naastbetrokkenen INTER-PSY Vechtdal Kliniek Algemene informatie INTER-PSY
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatieBehandeling van ouderen in de eerste lijn
Behandeling van ouderen in de eerste lijn Lucinda Meihuizen, GZ psycholoog Bestuurslid sectie ouderenpsychologen NIP Zorgpartners Midden-Holland en Samenwerkende psychologen Alphen a/d Rijn Agenda workshop
Nadere informatieGeneralistische Basis GGZ en Specialistische GGZ
Generalistische Basis GGZ en Specialistische GGZ Informatie voor huisartsen Organisatie voor geestelijke gezondheidszorg GGZ Rivierduinen biedt vele vormen van geestelijke gezondheidszorg voor alle leeftijden;
Nadere informatieVerslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg
Verslavingskunde in de huisartsenpraktijk door Tactus Verslavingszorg Wat kan Tactus Verslavingszorg mij in de huisartsenpraktijk bieden? Een verslaving is vaak lastig te herkennen. Mensen raken niet zomaar
Nadere informatieZorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen. Zorgpad Somatische symptoomstoornis
Zorgpad Somatische symptoomstoornis en verwante stoornissen Een zorgpad beschrijft hoe uw behandeling er uit gaat zien. En welke behandelmethode wordt gebruikt. Stap 1-5 zijn de standaard modules, voor
Nadere informatieVMDB 15-06-2013. Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg
VMDB 15-06-2013 Arnold Scholten Psycholoog Brijder Verslavingszorg DUBBELE DIAGNOSE Psychiatrische Stoornis + middelenproblematiek Er bestaat wederzijdse beïnvloeding Prognose is minder goed Afzonderlijke
Nadere informatiePijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm?
Pijnrevalidatie en GGZ-behandeling bij somatisch symptoomstoornis een continuüm? Symposium ACTieve pijnrevalidatie 8 maart 2019 Stanneke Lunter, psychiater Altrecht Psychosomatiek Eikenboom Disclosure
Nadere informatieToegankelijkheid en effectiviteit van de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen. Samenvatting
Toegankelijkheid en effectiviteit van de geestelijke gezondheidszorg voor ouderen Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Psychische stoornissen komen geregeld voor bij ouderen (65-plus).
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik
Cognitieve gedragstherapie bij problematisch alcoholgebruik Informatie voor mensen die hun probleem willen aanpakken 2 Kortdurende motiverende interventie en cognitieve gedragstherapie Een effectieve behandeling
Nadere informatieIedereen is wel eens bang
Iedereen is wel eens bang Stichting nascholingscommissie voor Bedrijfs- en Verzekeringsartsen Noord Nederland 4 februari 2015 de Lawei, Drachten Dr. Kamini Ho Pian, psychiater Drs. Date van der Veen, klinisch
Nadere informatieTRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009.
TRANSMURAAL PROTOCOL PSYCHIATRIE Herziene versie mei/juni 2009. Werkafspraken De afdeling psychiatrie, gevestigd in het Academisch Psychiatrisch Centrum van het AMC, kent 4 zorglijnen: 1. Acute zorg 2.
Nadere informatieDe Riethorst GGZ-centrum voor doven & slechthorenden. Algemene informatie
De Riethorst GGZ-centrum voor doven & slechthorenden Algemene informatie 2 De Riethorst, GGZ-centrum voor doven & slechthorenden Pro Persona de Riethorst, GGZ-centrum voor doven & slechthorenden, biedt
Nadere informatieGeneralistische basis ggz
Generalistische basis ggz Informatie voor verwijzers Generalistische basis ggz Met ingang van januari 2014 heeft Mondriaan, naast haar specialistische zorgaanbod, ook een aanbod in de generalistische basis
Nadere informatieOuderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan
Ouderen en verslaving Dick van Etten Verpleegkundig Specialist GGZ Centrum Maliebaan U moet de bakens verzetten en noch sterke drank, noch bier meer gebruiken: houdt u aan een matig gebruik van een redelijke
Nadere informatieBrijder Verslavingszorg Hoofddorp
Ons Team Ons team is zeer divers. We bestaan uit het secretariaat, psychologen, maatschappelijk werkers, sociaal psychiatrisch verpleegkundigen, cognitief gedragstherapeutisch werkers, ervaringsdeskundigen,
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten in de 1e lijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Uw spreekuur Moeheid Pijnklachten Buikpijn Hoofdpijn
Nadere informatieAls het niet over gaat
Als het niet over gaat Begeleiding van chronisch psychiatrisch patiënten in de huisartsenpraktijk Marian Oud en Ingrid Houtman kaderartsen ggz Na deze workshop heb je: Leerdoelen kennis van de componenten
Nadere informatieAngststoornissen bij ouderen. Arjan Videler GGz Breburg SeneCure
Angststoornissen bij ouderen Arjan Videler GGz Breburg SeneCure Programma Angststoornissen Verschillen in etiologie & fenomenologie Differentiële diagnostiek Behandelopties Angststoornissen Angst is functioneel
Nadere informatieWelkom op de polikliniek Psychiatrie
Welkom op de polikliniek Psychiatrie Naar het ziekenhuis? Lees eerst de informatie op www.asz.nl/brmo. Inleiding In overleg met uw huisarts of specialist bent u doorgestuurd naar de polikliniek Psychiatrie
Nadere informatieHandreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes
Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek bij diabetes September 2017 Handreiking signalering en begeleiding GGZ-problematiek tgv diabetes 1 Vooraf Patiënten met diabetes kampen met veel
Nadere informatieAmbulante behandeling
Ambulante behandeling Ouderen Ambulante behandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen heeft verschillende
Nadere informatieWie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ
Angst Wie doet wat? 8 maart 2016 Danielle Cath, Psychiater Altrecht Christine Weenink, Kaderhuisarts GGZ Angst is Nuttig Normaal Beschermend Besmettelijk Lijfelijke sensatie Lastig te herkennen Angstig
Nadere informatieStemmingsstoornissen. Van DSM-IV-TR naar DSM-5. Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut
Stemmingsstoornissen Van DSM-IV-TR naar DSM-5 Johan van Dijk, klinisch psycholoog-psychotherapeut Max Güldner, klinisch psycholoog-psychotherapeut Inhoud Veranderingen in de DSM-5 Nieuwe classificaties
Nadere informatieDepressie. hoe, wat & hulp. Stef Linsen, psychiater. 12 oktober 2017 Amsterdam. Icarus Blender #2, Vitamine Z
Depressie hoe, wat & hulp 12 oktober 2017 Amsterdam Icarus Blender #2, Vitamine Z Stef Linsen, psychiater www.steflinsen-psychiatrie-partnerhulp.nl Hoe méer vitale kenmerken, hoe ernstiger: - wakker tussen
Nadere informatieSucces met geïntegreerde behandeling?
Succes met geïntegreerde behandeling? Annette Bonebakker, PhD, klinisch neuropsycholoog Kenniscarrousel LEDD Utrecht, 18 april 2017 Dubbele problematiek Patiënten met een dubbele diagnose vallen vaak tussen
Nadere informatieDiagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ
Diagnostiek- en behandelmogelijkheden van somatoforme stoornissen in de 2e en 3e lijns GGZ Dr. Martina Bühring psychiater / medisch manager Altrecht Psychosomatiek Inhoud lezing Luisteren naar de patiënt,
Nadere informatiePsychosomatiek Eikenboom
specialistische geestelijke gezondheidszorg informatie voor patiënten en verwijzers Psychosomatiek Eikenboom Er zijn mensen, die jarenlang tobben met lichamelijke klachten waarvoor artsen geen afdoende
Nadere informatieDepressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist
Depressie en angst bij de ziekte van Parkinson Rianne van Gool Verpleegkundig specialist Dopamine Ziekte van Parkinson: minder dopamine Dopamine is een signaalstof die de communicatie tussen hersencellen
Nadere informatieAmbulante hulpverlening voor ouderen. Ouderen
Ambulante hulpverlening voor ouderen Ouderen Ambulant hulpverlening voor ouderen Iedereen wil oud worden, maar oud zijn is een ander verhaal. Je hebt tegenwoordig vaker een begrafenis dan een trouwerij.
Nadere informatieToegankelijkheid van de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen. Peter Verhaak.
Toegankelijkheid van de huisartsenzorg voor mensen met psychische problemen Peter Verhaak p.verhaak@nivel.nl Disclosure belangen spreker P. Verhaak (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst
Nadere informatiePatient met angststoornis(sen) Video - casus
Behandeling van angststoornissen in de eerstelijnszorg; effectiviteit en toepasbaarheid van Begeleide Zelfhulp Christine van Boeijen Symposium Geen paniek 2010 Voorstellen Christine van Boeijen, psychiater
Nadere informatieDe toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn
De toepassing van de multidisciplinaire richtlijn voor depressie in de 2 e lijn Frans Poolen, Altrecht A. van Schaik, B. Penninx & T. van Balkom VGCt, najaarscongres 2012 Vraagstelling In hoeverre worden
Nadere informatieBehandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Nadere informatieOnverklaard maakt onbemind
Onverklaard maakt onbemind 6 december 2012 Henriëtte van der Horst Dit komt aan de orde Wat is SOLK Werkwijze huisartsen LO?K-spreekuur Effectieve interventies/ lopend onderzoek Vragen en discussie 2 Wat
Nadere informatieKWALITEITSONTWIKKELING GGZ
KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2d Y 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform
Nadere informatieSomatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn
Somatisch onvoldoende verklaarde lichamelijke klachten: De richtlijn Ingrid Arnold LUMC Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde Huisarts te Leiderdorp Dokter, ik ben zo moe. Vermoeidheid Hoofdpijn Buikklachten
Nadere informatie20 man 15 vrouw. depressie paranoia psychose
Dubbele Diagnose Patricia v.wijngaarden-cremers, psychiater Circuitmanager Verslavingspsychiatrie Dimence Inhoud - Inleiding - Gebruik onder Nederlandse Jongeren - Psychiatrische Comorbiditeit - Wat is
Nadere informatieSamenvatting SAMENVATTING Hoofdstuk 1 is de algemene introductie over de inhoud van dit proefschrift. Depressie en angststoornissen zijn de meest voorkomende psychische stoornissen en brengen een grote
Nadere informatieZorgprogramma Lijf & Leven. Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid.
Zorgprogramma Lijf & Leven Beter in je lijf, beter in je hoofd Herstel van psychiatrische aandoeningen door een betere lichamelijke gezondheid. Levensverwachting met tot wel 20 jaar verkort 85% van patienten
Nadere informatieOuderen en alcohol. Nanda den Hollander dd 18 april 2016
Ouderen en alcohol Nanda den Hollander dd 18 april 2016 Vraag De beeldvorming die er is ten aanzien van ouderen die overmatig alcohol gebruiken, is van belang. Wat is jullie beeld? Wat vind je ervan? Bijv.
Nadere informatiePersoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod
Persoonlijkheidsstoornissen Kortdurend Behandelaanbod U bent niet de enige Een op de tien Nederlanders heeft te maken met een persoonlijkheidsstoornis of heeft trekken hiervan. De Riagg Maastricht is gespecialiseerd
Nadere informatieDoen bij Depressie. Module 3 Fase 4 - Behandelen. Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen.
Doen bij Depressie Module 3 Fase 4 - Behandelen Module 3 Medicamenteuze behandeling Bijlage 8 Medicamenteuze behandeling van depressie bij cliënten van verpleeghuizen Protocol gebaseerd op het Addendum
Nadere informatieNederlandse samenvatting (Dutch summary)
Nederlandse samenvatting (Dutch summary) 125 Angststoornissen zijn veel voorkomende psychiatrische aandoeningen (ongeveer 1 op de 5 Nederlanders heeft, op enig moment in het leven een angststoornis). Onder
Nadere informatieGeneralistische basis GGZ (GBGGZ)
Overzicht van klachten / stoornissen die door PsyMens kunnen worden behandeld binnen de Generalistische Basis GGZ (GBGGZ), alsmede overzicht van interventies / behandelingen met daarbij vermeld de doelgroep
Nadere informatie! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen
Bert van Hemert psychiater Parnassia psycho-medisch centrum Leids Universitair Medisch Centrum L U M C Shakespeare Lichamelijke klachten Door de dokter niet verklaard door pathologische bevindingen Door
Nadere informatieProbleemgedrag versus psychiatrie. Congres Simea 7 april 2017
Congres Simea 7 april 2017 voorstellen Pro Persona- de Riethorst; afdeling doven en slechthorenden Alma Gerritsen Maatschappelijk werker en beleidsadviseur afdeling doven en slechthorenden de Riethorst
Nadere informatieDe psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer
De psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer Psycholoog i.o. tot GZ-psycholoog Senior onderzoeker VIP (Vroege Interventie Psychose) Tilburg GGz Breburg Pijn! pijn is een stressvolle ervaring
Nadere informatieVroegsignalering van angst bij kanker
Vroegsignalering van angst bij kanker Symposium juni 2016, Amsterdam Hoe harder we angst bevechten, hoe meer ze ons verleidt en verstikt. Hoe meer we de angst in de ogen zien, hoe sneller ze vrijheid biedt.
Nadere informatieDat scheelt een slok op een borrel?
Dat scheelt een slok op een borrel? Alcoholpoli voor MDL-patiënten Tamara van Lieshout Verpleegkundig Specialist GGZ Onze Lieve Vrouwe Gasthuis 550 bedden Toonaangevend Gastvrij Businessunits PBU Psychiatrie
Nadere informatieKennislacunes NHG-Standaard Depressie
Kennislacunes Kennislacunes 1. Het nut van screening naar depressie bij mensen met een chronische somatische aandoening in de (noot 15-16). 2. De 4DKL als instrument om het verloop van de (ernst van de)
Nadere informatieDe psychopathologische gevolgen van pijnklachten. Eric de Heer
De psychopathologische gevolgen van pijnklachten Eric de Heer Psycholoog i.o. tot GZ-psycholoog Senior onderzoeker VIP (Vroege Interventie Psychose) Tilburg GGz Breburg Pijn! pijn is een stressvolle ervaring
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieOuderen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) Noor Houben, VS Eveline Janssen, psychiater
Ouderen met Ernstige Psychiatrische Aandoeningen (EPA) Noor Houben, VS Eveline Janssen, psychiater Inhoud 1. Casus 2. Definitie 3. Meest voorkomende aandoeningen 4. Aandacht voor EPA 5. Casus EPA 6. Samen
Nadere informatieDe verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns
De verschillen tussen Eerstelijns én Tweedelijns & In de Bres biedt 'Eerstelijns Kortdurende Hulp' en 'Tweedelijns Specialistische Zorg', maar wat is het verschil? In Nederland ziet de zorgstructuur er
Nadere informatieAngststoornissen. Verzekeringsgeneeskundig protocol
Angststoornissen Verzekeringsgeneeskundig protocol Epidemiologie I De jaarprevalentie voor psychische stoornissen onder de beroepsbevolking in Nederland wordt geschat op: 1. 5-10% 2. 10-15% 15% 3. 15-20%
Nadere informatiePSYCHOFARMACA. Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona
Shared decisison making en Empowerment Gert- Jan Hendriks, psychiater Directeur Centrum voor Angststoornissen Overwaal Hoofd Zorgprogramma Angststoornissen Pro Persona PSYCHOFARMACA Shared decision making
Nadere informatieAngst. herkenning in de huisartsenpraktijk
Angst herkenning in de huisartsenpraktijk Errez Bar (GZ- psycholoog, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Mar@n Beeres (Kaderhuisarts GGz, docent huisartsenopleiding Radboud UMC) Leerdoelen De verschillende
Nadere informatieInnovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek. Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest
Innovaties voor Amsterdammers met GGZ problematiek Prof.dr. J.H. Smit jh.smit@ggzingeest Directeur Onderzoek & Innovatie GGZ Ingeest Afdeling Psychiatrie Vumc Psychiatrie in getallen: wereldwijd in 2010
Nadere informatieCentrum Lichaam, Geest en Gezondheid
Centrum Lichaam, Geest en Gezondheid Onderzoek, diagnostiek en behandeling bij: Verklaarde- en onverklaarde lichamelijke klachten gecombineerd met psychische klachten Informatie voor verwijzers Doelgroep
Nadere informatieForensische Herstelsetting
Forensische Herstelsetting Wij zijn er voor mensen die door (dreigend) delictgedrag in aanraking zijn of dreigen te komen met politie en justitie. 2 Forensische Herstelsetting De Forensische Herstelsetting
Nadere informatieBehandelaanbod in groepen. Informatie voor verwijzers
Behandelaanbod in groepen Informatie voor verwijzers In deze folder vindt u informatie over het behandelaanbod in groepen bij SymforaMeander. Aanmelden van patiënten U kunt uw patient op de volgende manieren
Nadere informatieINTER-PSY Lente Symposium
Disclosure belangen spreker Getalenteerd omgaan met ADHD Anne van Lammeren, psychiater Universitair Centrum Psychiatrie UMCG 16-03-2016 Lentesymposium Interpsy (Potentiële) belangenverstrengeling Voor
Nadere informatieInhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis
disclosure Potentiele belangenverstrengeling: Jaap Nanninga: geen Annie van der Kooij: geen Inhoud presentatie De alcoholpolikliniek in het algemeen ziekenhuis Nascholingsdag Ouderenpsychiatrie en Verslaving
Nadere informatieDepressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart. Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen
Depressies en angststoornissen - Net zo vaak samen als apart Prof.dr. W.A. Nolen UMC Groningen NESDA - Verschillende cohorten Vanuit NEMESIS (303) Vanuit ARIADNE (261) 1 e lijn (1611) Met huidige depressie/angststoornis
Nadere informatieOpkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme
Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink Programma Een gezamenlijk
Nadere informatieOrganogram Werkgebied
Wat doet Tactus Verslavingszorg? Tactus is specialist op het terrein van de verslavingszorg. Mensen die door hun verslaving aan alcohol, drugs, medicijnen, gokken, gamen, eten of andere verslavingen in
Nadere informatieAngst & Verslaving. Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater
Angst & Verslaving Angst en verslaving 10 oktober 2014 Bouwe Pieterse, psychiater Inhoudsopgave Achtergrond Etiologie Epidemiologie Diagnostiek Behandeling Kushner ea Multidisciplinaire Richtlijn alcohol
Nadere informatieDagbehandeling. Ouderen
Dagbehandeling Ouderen Dagbehandeling Mondriaan Ouderen geeft behandeling, ondersteuning en begeleiding aan mensen met psychische en psychiatrische problemen vanaf de derde levensfase. Mondriaan Ouderen
Nadere informatieDe behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie)
Improving Mental Health by Sharing Knowledge De behandeling van chronische angst en depressie (resultaten van de ZemCAD studie) Jan Spijker, Annemein Kemps, Henny Sinnema VGCT najaarscongres 2013 INHOUD
Nadere informatieDoor dwang gegijzeld. (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen. Roos C. van der Mast
Door dwang gegijzeld (Laat-begin) obsessieve-compulsieve stoornis bij Ouderen Roos C. van der Mast OCS bij ouderen De obsessieve-compulsieve stoornis is een persisterende en stabiele diagnose die zelden
Nadere informatiePersonaCura. Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren
PersonaCura Uw specialist in persoonlijkheid & gedrag bij senioren Inleiding We willen allemaal oud worden, maar het liever niet zijn. Ouder worden betekent immers omgaan met verlies van gezondheid, van
Nadere informatieKWALITEITSONTWIKKELING GGZ
KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Kwalitatief goede zorg tegen aanvaardbare kosten Door Sebastiaan Baan Korte uitleg animatie: https://youtu.be/dl6n5hix2dy 2 NETWERK KWALITEITSONTWIKKELING GGZ Landelijk Platform
Nadere informatieHet kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking
Het kan! Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een verstandelijke beperking VGCT najaarscongres, november 2015 Sonja Schaffner & Endang Siebert-Rizzi Vraag1: Wanneer spreek je van een verstandelijke
Nadere informatieChapter 8. Nederlandse samenvatting
Chapter 8 Nederlandse samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Angst is een menselijke emotie die iedereen van tijd tot tijd wel eens ervaart. Veel mensen voelen zich angstig of nerveus wanneer ze bijvoorbeeld
Nadere informatieGGz in de huisartsenpraktijk. Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015
GGz in de huisartsenpraktijk Christina Van der Feltz-Cornelis Symposium: Huisarts en POH GGz: samen sterker! Nieuwegein 22 januari 2015 MODEL BASISGGZ Model BasisGGz-Generalistische GGz-Specialistische
Nadere informatieRichtlijn Middelenmisbruik of -afhankelijkheid en angststoornissen
Richtlijn Middelenmisbruik of -afhankelijkheid en angststoornissen Addendum bij de MDR Angststoornissen Versie 1.0 Richtlijn voor de diagnostiek, behandeling en begeleiding van volwassen patiënten met
Nadere informatieJEUGDHULP HOLLAND RIJNLAND
JEUGDHULP HOLLAND RIJNLAND Aan: Werkgroep kostencomponenten jeugd GGZ (met aanbieders) Van: TWO jeugdhulp Holland Rijnland Datum: 12-07-2017 Onderwerp: Concept omschrijving diensten Jeugd GGZ 2018, behorende
Nadere informatieNamen lijst GGZ consultatiegevers
Namen lijst GGZ consultatiegevers 26 april 2018 Voor Mediant klik hier Voor Carintreggeland klik hier Voor Tactus klik hier Voor vrijgevestigde consultatiegevers klik hier Mediant Mobiel Consultatieteam
Nadere informatieSamen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één
Samen werken aan een beter leven: Herstel vanaf dag één 30% meer herstel is alleen te bereiken door samen te werken met patiënten, naasten en externe collega s! Eén groep, diverse mogelijkheden Waarom
Nadere informatiehoog risico angststoornis/depressie matig of hoog risico angststoornis/depressie hulp stress/spanningen te weinig regie over eigen leven
Bron: Gezondheidsmonitor Regio Kennemerland 2012 Aantal volwassenen (19 t/m 64 jaar) in per 1-1-2013: 88.900 Functioneren en kwaliteit van leven Ziekten en aandoeningen Uitkomsten volwassenen (19 t/m 64
Nadere informatie(Forensische) ACT en FACT voor verslaafden
Improving Mental Health by Sharing Knowledge (Forensische) ACT en FACT voor verslaafden Congres sociale verslavingszorg 12 juni 2013 Laura Neijmeijer Doelgroep: mensen met langdurende of blijvende ernstige
Nadere informatieInhoud. Ontgifting en stabilisatie. Observatie en Diagnostiek en Behandeling. Cijfers en Onderzoek. Aanbod Jeugd in Nederland
Polls drugsweb Kun je op eigen houtje van drugs afkomen Ja: 85% Moeten we minder gaan drinken Ja: 57% Bang om verslaafd te worden Ja: 21% Drugs meenemen naar buitenland Ja: 73% Wiet is een harddrug Ja:
Nadere informatieSamen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog,
Samen op weg: communicatie met kinderen en jongeren met SOLK. Voorbij de scheiding tussen lichaam en geest. Yvette Krol, klinisch psycholoog, Deventer Ziekenhuis Ingeborg Visser, GZ-psycholoog i.o. tot
Nadere informatieWelkom Casemanagement Dementie 12 april 2016
Welkom Casemanagement Dementie 12 april 2016 Inhoud Iets over de GGZ Via afdeling Ouderenzorg Naar taken van de SPV Het GGZ traject dementie Met aandeel van de SPV (PIT?) Naar gedwongen afronding (IBS/RM)
Nadere informatieZorgpad Jeugd Intake
Zorgpad Jeugd Intake Aanmelding Verwijzing via huisarts, school of jeugdinstelling Bespreking Team Er vindt wekelijks multidisciplinair overleg plaats, waarbij nieuwe aanmeldingen en lopende trajecten
Nadere informatiePerceelbeschrijving. Generalistische Basis GGZ Jeugd
Perceelbeschrijving Generalistische Basis GGZ Jeugd Samenwerkende gemeenten Holland Rijnland: Alphen aan den Rijn Hillegom Kaag en Braassem Katwijk Leiden Leiderdorp Lisse Nieuwkoop Noordwijk Noordwijkerhout
Nadere informatieStudiemiddag V VN - SPV. GGZ zorg in de eerstelijn; de POH GGZ heeft de toekomst!
Studiemiddag V VN - SPV GGZ zorg in de eerstelijn; de POH GGZ heeft de toekomst! Prof. dr. Niek de Wit, huisarts Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde UMC Utrecht Mijn
Nadere informatieL A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B
CASUS: MARJAN L A N G S D E M E E T L A T V A N D E G R B G I T T Y D E H A A N, G Z P S Y C H O L O O G, G G Z T E A M L O O S D U I N E N, 5 E N 1 2 O K T O B E R, D A G E N I N H O U D 2 0 1 7 EPA EN
Nadere informatieSamenwerkingsverband Vrijgevestigde Psychologen Amsterdam
Samenwerkingsverband Vrijgevestigde Psychologen Amsterdam Sanne Bakker en Marjan Kroon, 19 juni 2014 1. De invoering van de Basis GGZ 2. Het verwijsmodel 3. Overzicht van de DSM-IV stoornissen die vergoed
Nadere informatie