Cognitieve gedragstherapie en EMDR bij problematisch ernstig astma

Transcriptie

1 Cognitieve gedragstherapie en EMDR bij problematisch ernstig astma Dr. Marieke Verkleij, GZ-psycholoog/postdoc onderzoeker VGCT najaarscongres

2 Disclosure Interest Geen belangenverstrengeling

3 Inhoud Problematisch ernstig astma (PEA) Biopsychosociaal model Gedrag van het kind met astma en ouderstress Behandeling en uitkomsten Vragen

4 Astma Chronische ontsteking van de luchtwegen Goed te behandelen (medicamenteus) Prevalentie kinderen: 5-15% wereldwijd Anandan et al., 2010

5 Problematisch ernstig astma Astma niet onder controle ondanks optimale behandeling Goede therapietrouw en inhalatietechniek gecheckt > 6 maanden onder behandeling Kinderen vanaf 6 jaar Hedlin et al., 2010al., 2010

6 Biopsychosociaal model Verkleij et al., 2016

7 Gedrag van het kind en ouderstress Internaliserende gedragsproblemen NB: 22% in klinische range Denkproblemen en somatiseren Samenhang met lage kwaliteit van leven en slechte astmacontrole Gedragsproblemen zijn voorspeller voor kwaliteit van leven na de behandeling Gedragsproblemen meer ouderstress Luchtwegontsteking kind meer stress bij moeders Verkleij et al., 2011, 2013, 2015, 2016, 2017

8 Behandeling

9 16 jaar Single-case study Sinds 3 e levensjaar onder behandeling in Vumc Diagnose problematisch ernstig astma Angst voor benauwdheid Traumatische astma aanval in verleden Overmatig ventolin gebruik Stress en piekeren over school Verkleij et al., 2017

10 Single-case experimental design Therapy Outcome assessments Week Phase Session Main contents Primary Secondary number 01 Intake Getting acquainted, anamnesis P01 S1 02 Baseline Intake Explanation of therapy P P03-P16 17 CBT Explanation of therapy plan P17 S2 18 CBT Cognitive behavioral therapy plan P18 19 CBT Explanation of the nature of asthma & P19 asthma management 20 CBT Cognitive restructuring P20 21 CBT Replacing dysfunctional with functional P21 behavior and thoughts 22 CBT Learning to recognize and control P22 hyperventilation 23 CBT Continuation exercises of adequate P23 breathing technique 24 CBT Exposure and response prevention P24 Therapy School: learning to make better planning 25 CBT P25 and overview of problems and stress Developing skills in problem-solving: 26 CBT P26 coping strategies Reducing dysfunctional somatic 27 CBT P27 preoccupation: mindfulness training Stress-management: Relaxation 28 CBT P28 exercises and muscle relaxation 29 CBT Interoceptive exposure exercise P29 30 EMDR EMDR explanation and timeline targets P30 31 EMDR EMDR desensitization target 1 P31 32 EMDR EMDR desensitization target 2 P32 33 T & RP Termination and relapse prevention P33 S3 Relapse prevention plan and evaluation 34 Followup T & RP P34 of therapy P P48 S4 Verkleij et al., 2017

11 Psycho-educatie over astma management Behandeling: CGT Cognitieve herstructurering Operante technieken: vergroten van copingvaardigheden, zelfcontroletechnieken en stressreductie Gedragsexperiment en paniekmanagement Exposure mbv responspreventie Verkleij et al., 2017

12 Behandeling: EMDR Waarom EMDR? Overreactie op symptomen van benauwdheid, pre-occupatie met lichamelijke klachten Angst voor benauwdheid, stikangst Traumatische astma aanval op 13- en 16-jarige leeftijd Ondanks CGT-behandeling nog rest angst Verkleij et al., 2017

13 Behandeling: EMDR 3 sessies (uitleg en voorbereiding, 2 targets) Linksom, eerst de ervaring op 13-jarige leeftijd Domein: machteloosheid Verkleij et al., 2017

14 Primaire uitkomsten Verkleij et al., 2017

15 Secundaire uitkomsten Verbetering in astmacontrole (ACT), kwaliteit van leven (PAQLQ) en internaliserend gedrag (CBCL en YSR) tijdens behandeling Afname ventolingebruik Verbetering longfunctie tijdens follow-up Verkleij et al., 2017

16 Conclusie Gezondheid: complexe wisselwerking tussen lichamelijke en psychische processen Een op maat gemaakte behandeling (CGT & EMDR) heeft niet alleen een gunstig effect op de psychische problematiek maar ook op de ernst van de astma Door gebruik te maken van een single case experimental design wordt de patiënt optimaal gevolgd en kan de behandeling direct worden bijgesteld Verkleij et al., 2017

17 Bedankt voor uw aandacht Met dank aan de VGCt Collega s uit het Vumc en patiënten m.verkleij@vumc.nl