Meedoe door taal Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie (2007 2010) Gemeete Rotterdam
Meedoe door taal Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie (2007 2010) Gemeete Rotterdam
Colofo Meedoe door taal Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie (2007 2010) Nadere iformatie Jeugd, Oderwijs & Samelevig, afdelig Scholig e Itegratie Petra Kraal Tel: 010-8914708 Sociale Zake & Werkgelegeheid, afdelig Beleid e Strategie Rozemarij va der Lee Tel: 010-4533021 Uitgave Gemeete Rotterdam, Februari 2007 Vormgevig BeeldiZicht, Peter Saterse Druk Thieme MediaCeter Oplage 500 Foto s Alice Kalis Pevry press, Peter va Rijswijk Jaie Schrijver Meedoe door taal
Voorwoord De titel va deze ota zegt alles. Het sleutelwoord i Rotterdam is: meedoe! Het college va Rotterdam vraagt haar iwoers ee actieve bijdrage te levere aa de stad. Ee opleidig volge, werke, je izette voor de school va je kid, same met je bure de wijkeveemete orgaisere, helpe op de sportvereigig het zij allemaal vorme va meedoe, va bijdrage aa ee gezod sociaal klimaat i de stad waar we met zij alle woe. Het college va Rotterdam wil dit meedoe, deze participatie, stimulere door belemmerige weg te eme. Eé va de voorwaarde om mee te kue doe, is het beheerse va de Nederladse taal. Helaas heeft Rotterdam 97.000 iwoers die i hu participatiemogelijkhede worde belemmerd door ee taalachterstad. Zij odervide er hider va i hu sociale omgag met adere, bij het zoeke aar werk, bij het uitoefee va hu beroep, het volge va ee opleidig of het opvoede va hu kidere. Ogeveer tweederde va deze mese is iburgeraar; iemad die iet is grootgebracht met de Nederladse taal e ee ihaalslag moet make. Ee iburgeraar valt oder de Wet Iburgerig of de Regelig vrijwillige iburgerig 2007. De wet richt zich op het behale va het wettelijk verplichte taaliveau met bijbehored certificaat. I de collegedoelstellige staat te leze dat Rotterdam i vier jaar 20.000 iburgeraars wil helpe hu certificaat te behale door he ee taalcursus aa te biede. Mistes 70% va he moet de cursus succesvol afrode. Rotterdam wil haar iburgeraars ee zo goed mogelijk op de persoo afgestemd scholigsaabod doe bij hem of haar i de buurt. Maar wat Rotterdam betreft, houdt iburgere meer i da het lere va de taal. Daarom maakt participatie ee belagrijk oderdeel uit va de Rotterdamse iburgerigstrajecte. Er wordt aadacht besteed aa het verwerve va keis e izicht i allerlei aspecte va de samelevig. Bovedie biedt Rotterdam geslaagde iburgeraars aa om door te gaa met hu otwikkelig. Zo zij er vervolgopleidige e trajecte die gericht zij op het doorstrome aar de arbeidsmarkt. Wat wie eemaal is begoe aa die persoolijke e maatschappelijke otwikkelig wille we graag vasthoude. Er is og ee adere groep Rotterdammers met ee taalachterstad, beked oder de aam laaggeletterde. Deze mese hebbe wel Nederlads als eerste taal, maar zij door uiteelopede oorzake iet op het taaliveau gekome dat odig is om volwaardig deel te kue eme aa de samelevig. Bij deze mese die iet oder de Wet Iburgerig valle speelt schaamte ee grote rol. Er rust ee behoorlijk taboe op taalachterstad. Om dit taboe te doorbreke e deze Rotterdammers ertoe te bewege alsog Nederlads te lere leze e schrijve wordt samegewerkt met vele maatschappelijke orgaisaties é het bedrijfsleve i de stad. Zij spele oder adere ee rol i het herkee va laaggeletterdheid e i het schole va hu persoeel. Het is belagrijk dat mese met ee taalachterstad hu probleem oder oge zie e wille aapakke. Het werkt goed om daarbij ambassadeurs i te schakele, mese die ooit i Rotterdam aa de zijlij stode, omdat zij ovoldoede de Nederladse taal beheerste. Nu zette zij zich, dakzij ee cursus, i voor adere. Zij zij ee prachtig voorbeeld va Rotterdamse participatie, va Meedoe door Taal! Orha Kaya Wethouder va Participatie e Cultuur Het beleid va het Rotterdamse college staat verwoord i de ota Stadsburgerschap; ee kader voor acties op het gebied va itegratie, participatie, emacipatie e burgerschap. Meedoe door Taal is éé va de uitvoerigsprogramma s va Stadsburgerschap. Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 5
Ihoudsopgave Voorwoord 5 1. Rotterdamse visie e ambitie 7 1.1 Korte terugblik 7 1.2 Ladelijke otwikkelige 7 1.3 De Rotterdamse visie e ambitie 9 1.4 De Rotterdamse kete 11 1.5 I burgerig e educatie va 2007 tot 2010 12 2. De praktijk 15 2.1 Uitvoerig va iburgerig e educatie 15 2.2 Ikoop va trajecte 16 2.3 Subsidies 16 2.4 Wervig e toeleidig 17 2.5 Het cetraal iburgerigsloket 17 2.6 Toetsig 18 2.7 Trajecte op maat 18 2.8 Soorte trajecte 19 2.9 Resultate 21 2.10 Commuicatie 21 2.11 Fiacië 22 Bijlage: 1. Begrippelijst 24 Meedoe door taal
1 Rotterdamse visie e ambitie 1.1 Korte terugblik Iburgerig e itegratie stode de afgelope jare adrukkelijk op de politieke ageda. Ladelijk, maar ook i Rotterdam. De wet- e regelgevig bood i de afgelope jare de mogelijkheid om voor grote groepe iwoers va Rotterdam iburgerigs- e taaltrajecte te orgaisere. Via de Wet Iburgerig Nieuwkomers, de verschillede oudkomersregelige, de Wet Educatie e Beroepsoderwijs e de Wet Werk e Bijstad zij vele Rotterdammers geschoold of aar de arbeidsmarkt geleid. Het Deltapla Iburgerig 2002 2006 vormde het begi va ee goede iburgerig voor vele oud- e ieuwkomers. Oudkomerstrajecte werde toegespitst op opvoeders e werkzoekede. Ee module orme e waarde e ee maatschappelijke stage zij stadaard oderdeel va de trajecte voor oud- e ieuwkomers. De cotoure va ee ieuw ladelijk iburgerigsstelsel zij i 2005 beked gemaakt. Rotterdam verwoordde de ambitie i: Meer da taal allee!, waarmee zij aagaf de uitvoerig va het ieuwe stelsel verseld aa te wille pakke. De selle e goede iburgerig va vooral opvoeders va miderjarige kidere stod cetraal. Het ieuwe college zet dit beleid voort. De speerpute zij hierbij: meer trajecte voor alle iwoers va Rotterdam met ee taal- e oderwijsachterstad e meer aadacht voor participatie a ee dergelijk traject. De focus ligt daarbij op opvoeders. De meeste taaltrajecte worde georgaiseerd i gebiede met ee hoge cocetratie iburgeraars, waarbij ee gebiedsgerichte aapak oderdeel uitmaakt va de te otwikkele wijkactieprogramma s. I jauari 2007 is de ota Stadsburgerschap gepubliceerd, ee itegraal kader voor alle acties i Rotterdam gedurede deze collegeperiode op het gebied va itegratie, participatie, emacipatie e burgerschap. Het pla Meedoe door taal is ee va de uitvoerigsprogramma s die oder dit kader valle. 1.2 Ladelijke otwikkelige De Wet Iburgerig Er gaat veel veradere i de iburgerigswetgevig. Op 1 jauari 2007 zal de Wet Iburgerig i werkig trede e vervagt daarmee de huidige Wet Iburgerig Nieuwkomers e de oudkomersregelige. Wat veradert er u precies? De volgede uitgagspute zij i de Wet Iburgerig geformuleerd: zelfredzaamheid e eige veratwoordelijkheid va de iburgerigsplichtige staa voorop; er komt ee iburgerigsplicht voor vreemdelige met ee iet-tijdelijk verblijfsdoel e voor geestelijke bedieare; uitzoderige hierop zij: persoe joger Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 7
da 16 jaar of die aasluited op hu leerplicht voltijds blijve studere voor ee diploma, op grod waarva gee iburgerigsplicht geldt; persoe va 65 jaar e ouder, persoe die gedurede hu leerplichtige leeftijd 8 jaar i Nederlad woode, persoe die i het bezit zij va diploma s, certificate e adere bewijsstukke, waaruit blijkt dat ze over voldoede keis beschikke va de Nederladse taal e samelevig e persoe die op basis va iteratioale (EU) verdrage iet iburgerigsplichtig zij; de iburgerigsplicht houdt i, dat de iburgerigsplichtige voldoede keis va de Nederladse taal e samelevig moet verwerve; er komt ee resultaatsverplichtig: iburgerigsplichtige moete het exame behale. De ieuwkomers die i het buitelad het basisexame (Wet Iburgerig Buitelad) hebbe gehaald, moete bie 3,5 jaar aa hu plicht hebbe voldaa. Voor de adere ieuwkomers (vooramelijk asielgerechtigde) e oudkomers geldt ee termij va 5 jaar; sommige groepe iburgerigsplichtige kue of moete volges de wet ee aabod krijge va de gemeete. De overige iburgerigsplichtige moete zelf ee iburgerigstraject ikope e kue voor de fiacierig daarva ee leig afsluite bij de ladelijke IB-groep. De maximale hoogte va de leig bedraagt e 5.000,. Idie de iburgerigsplichtige ee cursus heeft igekocht bij ee cursusistellig met ee keurmerk e het exame bie de wettelijk gestelde termij haalt, ka deze persoo op basis va de gemaakte koste ee vergoedig aavrage bij de IBgroep voor 70% va de gemaakte koste (tot ee maximum va e 3.000, ). Verder otvagt de iburgerigsplichtige die zich op eige gelegeheid voorbereidt op het exame e het iburgerigsexame bie de wettelijk gestelde termij behaalt, ee vergoedig va e 650, ; voldoe iburgerigsplichtige iet aa hu verplichtige, da ka de gemeete sacties oplegge i de vorm va ee bestuurlijke boete; gemeete kue iburgerigsplichtige op bepaalde grode otheffig verlee. Bij lichamelijke e/of psychische belemmerige, als ee iburgerigsplichtige over aatoobaar voldoede keis va de Nederladse taal e samelevig beschikt, maar iet i 8 Meedoe door taal
het bezit is va vereiste diploma s e idie iemad iet i staat wordt geacht tot het hale va het exame, maar daarvoor wel veel ispaige heeft gepleegd. Voor de gemeetelijke praktijk bregt de ieuwe wet grote veraderige. Hierop wordt verder igegaa i hoofdstuk 2 va dit uitvoerigsprogramma. I ee gemeetelijke verordeig worde regels gesteld aa de iformatievoorzieig, aa het bepale va voorragscriteria voor het doe va ee aabod aa iburgerigsplichtige e aa de hoogte va de bestuurlijke boete. Regelig 2007: iburgerigsbehoeftige Naast de Wet Iburgerig komt er per 1 jauari 2007 ee ieuwe regelig voor vrijwillige iburgerig voor iburgerigsbehoeftige. Iburgerigsbehoeftig is iemad die iet iburgerigsplichtig is maar wel ee taalachterstad heeft. De belagrijkste groepe iburgerigsbehoeftige zij de geaturaliseerde Nederladers met ee iburgerigsachterstad e oderdae uit de EU e EER. 1.3 De Rotterdamse visie e ambitie Rotterdam heeft aar schattig 97.000 iwoers met ee taalachterstad, (Ciop, 2006). Deze iwoers beheerse ovoldoede Nederlads om mee te kue doe i de maatschappij. Voor elke Rotterdammer is ee goede beheersig va de Nederladse taal e keis va de samelevig belagrijk. Allee da is het mogelijk volwaardig mee te doe aa de samelevig. Taalachterstad is ee relatief begrip e is i hoge mate afhakelijk va idividuele capaciteite. Voor iemad met ee HBO-achtergrod i eige lad is het iveau B2 ee miimaal iveau, maar voor de meeste iwoers va Rotterdam met ee taalachterstad, geldt B1 als eiddoel om volwaardig mee te kue doe aa de samelevig. (Ee verdere uitleg va de verschillede iveaus is te vide i de begrippelijst va dit uitvoerigsprogramma.) De ieuwe wetgevig op het gebied va iburgerig legt ee sterk accet op de eige veratwoordelijkheid va de iburgeraar om Nederlads te lere. Het college wil daarbij Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 9
aa zoveel mogelijk mese ee aabod doe. Met de ivoerig va de Wet Iburgerig worde i Rotterdam ogeveer 31.000 (schattige 2006) mese iburgerigsplichtig, waarva er aar schattig 5.000 ee WWBuitkerig hebbe. Zowel i de groep iburgerigsplichtige als i de groep iburgerigsbehoeftige (die iet oder de iburgerigsplicht valle) bevide zich laaggeletterde e mese met ee taalachterstad. Begi 2007 zal i Rotterdam ee oderzoek plaatsvide om de omvag va de groep mese met ee taalachterstad precies i kaart te brege. Rotterdam kiest ervoor om alle iwoers met ee taalachterstad i de komede jare i de gelegeheid te stelle om ee cursus te volge. De Rotterdamse trajecte beperke zich iet tot het behale va het iburgerigsexame voor iburgeraars e het bereike va ee beter taaliveau voor deelemers aa educatietrajecte. Het college kiest voor ee actieve participatie i de samelevig als eiddoel. Iburgeraars strome a het behale va het verplichte iburgerigsexame door aar ee vervolgtraject, vrijwilligerswerk, ouderparticipatie op ee basisschool, betaald werk, ee werkervarigsplaats of ee reitegratietraject. Ee taaltraject is ee eerste stap i het itegratieproces e is op zichzelf al ee vorm va participatie. Het participatiedoel aa het eide va het iburgerigstraject gaat echter verder: het is gericht op duurzame participatie. Door actieve ivullig va ee zogeoemde brede keteaapak wil Rotterdam dit doel realisere. Zij ivesteert daarmee i het potetieel va de beroepsbevolkig. Daar hebbe de stad e de iwoers met ee taalachterstad belag bij. Het college va burgemeester e wethouders heeft de volgede doelstellig voor iburgerig e educatie geformuleerd voor de periode tot e met 2010: 20.000 Rotterdammers (opvoeders, vrouwe e werkzoekede) starte i deze collegeperiode met ee traject, gericht op taal e participatie. Jaarlijks starte gemiddeld 5.000 deelemers, zodat a 4 jaar het aatal va 20.000 is behaald. De focus ligt daarbij op opvoeders met e zoder uitkerig. Het is va groot belag dat opvoeders de Nederladse taal beheerse omdat dit de taalvaardigheid va hu (joge) kidere beïvloedt e daarmee de schoolprestaties va de kidere. Va de taaltrajecte wordt miimaal 70% succesvol afgerod. Dit beteket, dat iburgeraars zowel het iburgerigsexame hale als ee participatiedoel a afloop va het taaltraject realisere. Ook autochtoe valle oder deze collegedoelstellig e voor he vormt participatie eveees ee eiddoel. Te slotte worde de taaltrajecte georgaiseerd i de ader door het college aa te wijze gebiede. Met deze gebiedsgerichte aapak wordt aageslote op de te otwikkele wijkactieprogramma s. Niet allee de gemeete speelt hieri ee rol. Rotterdam stimuleert ee optimale samewerkig tusse alle orgaisaties op het gebied va iburgerig e educatie, zodat er ee kete wordt gevormd, waari ieders deskudigheid wordt beut i het belag va de Rotterdamse doelgroep. 10 Meedoe door taal
1.4 De Rotterdamse kete Om trajecte met passede uitstroommogelijkhede te orgaisere, betrekt Rotterdam allerlei orgaisaties bij de uitvoerig va trajecte e zorgt ervoor, dat zij i ee kete met elkaar samewerke. I ee goede kete sluite de activiteite voor e a het traject goed op elkaar aa. Sommige orgaisaties hebbe allee ee verwijsfuctie, adere orgaisaties biede laagdrempelige toeleidigsactiviteite. Bij het cetraal iburgerigsloket (CIL) va Rotterdam melde Rotterdammers met ee taalachterstad zichzelf aa of worde door ee maatschappelijke orgaisatie doorverweze. Het loket registreert e zorgt voor moitorig, tot het traject succesvol is afgerod. Taalaabieders voere de trajecte uit e leide de cursiste aar ee vervolgopleidig, vrijwilligerswerk, ee werkervarigsplaats, ee re-itegratietraject of betaald werk. I de Rotterdamse kete wordt ieders deskudigheid optimaal beut te behoeve va de Rotterdammer met ee taalachterstad. Ee groot bereik va de doelgroep kemerkt ee goede kete e zorgt ervoor, dat de verschillede trajecte aadloos op elkaar zij afgestemd. Boveal is ee goede kete gericht op blijvede participatie. I de iburgerigskete is adrukkelijk aadacht voor wijk- e buurtiitiatieve. De iburgerigskete maakt oderdeel uit va de te otwikkele wijkactieprogramma s. Rotterdam garadeert dat iburgeraars daadwerkelijk meedoe aa ee vervolgactiviteit a afloop va het traject, door i de aagebode iburgerigstrajecte ee participatiedoelstellig op te eme. Teves is er ee subsidiebudget beschikbaar voor projecte op het gebied va participatie a ee iburgerigs- of educatietraject. Blijved participere door middel va ee kete Verwijzig Toeleidig Vaststelle va iburgerigsplicht of iburgerigsbehoefte door CIL Iburgerigstraject/ Samelooptraject/ Educatietraject Doorstroom aar: vervolgoderwijs participere i de wijk e op school vrijwilligerswerk werkervarigsplaats leerwerkplek re-itegratietraject Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 11
1.5 Iburgerig e educatie va 2007 tot 2010 va de fuctie va geestelijke bedieaar; asielgerechtigde. Wie krijgt ee cursusaabod i Rotterdam? Rotterdam biedt op grod va de Wet Iburgerig de volgede groepe ee traject aa: iburgerigsplichtige oudkomers zoder werk e uitkerig. Het aabod voor deze groep richt zich vooramelijk op allochtoe vrouwe met kidere i ee achterstadssituatie. Het beheerse va de taal door opvoeders is va groot belag voor de vaak joge kidere die zij opvoede. Het beïvloedt i positieve zi de taalvaardigheid e daarmee de schoolprestaties va de kidere; uitkerigsgerechtigde iburgerigsplichtige. Ee samelooptraject combieert iburgerig e re-itegratie; geestelijke bedieare, ook als ze slechts voor ee tijdelijk doel i Nederlad zij. Het doel va dit traject is professioeel iburgere, waarbij specifieke keis over de Nederladse samelevig belagrijk is voor de uitoefeig Aavulled op de Wet Iburgerig komt er ee ladelijke Regelig 2007 voor: iburgerigsbehoeftige. Deze groep bestaat oder adere uit geaturaliseerde Nederladers e Europeae. Ook deze groep bevat veel opvoeders. Bovedie doet Rotterdam vauit gemeetelijke middele ook ee cursusaabod aa de volgede iburgerigsplichtige: gezisvormers e gezishereigers, met ame opvoeders. Rotterdam wil voorkome dat er ieuwe achterstade otstaa. Deze ieuwkomers hebbe i het lad va herkomst al aa hu iburgerig gewerkt e het basisexame afgelegd. Teslotte krijge de iet-iburgerigsplichtige of iburgerigsbehoeftige Rotterdammers met 12 Meedoe door taal
ee taal- of oderwijsachterstad ee cursusaabod vauit de Wet Educatie e Beroepsoderwijs e vauit gemeetelijke middele voor educatie: autochtoe laaggeletterde, zowel werkede als iet werkede; aalfabete iburgerigsplichtige; ex-iburgerigsplichtige die hu taaliveau verder wille verhoge; jogere zoder startkwalificatie. Bij het doe va ee aabod voor ee taaltraject wordt prioriteit gegeve aa iburgeraars uit de volgede doelgroepe: opvoeders va kidere tot 18 jaar; (vrouwelijke) opvoeders met ee uitkerig; ieuwe istroom i ee gemeetelijke uitkerig; ieuwe istroom i ee UWV-uitkerig; hoogopgeleide met ee uitkerig; zelfmelders. Welke doelgroepe hebbe voorrag bij ee trajectaabod? Gezie de omvag va de doelgroep moete er prioriteite gesteld worde bij het doe va ee aabod. Verselde iburgerig draagt bij aa vergrotig va kase op de arbeidsmarkt e uittrede uit de uitkerig. Verselde iburgerig va opvoeders draagt bij aa de oderwijskase va hu kidere. De focus ligt daarbij op opvoeders i cocetratiegebiede als oderdeel va de te otwikkele wijkactieprogramma s met ischakelig (keteaapak) va betrokke orgaisaties op wijk- e buurtiveau. Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 13
14 Meedoe door taal
2 De praktijk 2.1 Uitvoerig va iburgerig e educatie Door alle veraderige i wet- e regelgevig vaaf 1 jauari 2007 veradert er veel i de Rotterdamse uitvoerigspraktijk. Dit hoofdstuk gaat i op het aabod va Rotterdam, de vormig va het Rotterdamse iburgerigsloket e laat zie aa welke Rotterdammers ee aabod wordt gedaa om hu taal- of oderwijsachterstad i te hale. De uitvoerig va iburgerig e educatie omvat veel activiteite. Het oderstaade schema toot de route die Rotterdammers met ee taalachterstad doorlope i de plaatsig op ee traject. Route va de potetieel iburgeraar voor plaatsig op ee traject Niet iburgerigsplichtig/ iburgerigsbehoeftig Oafhakelijke toetsig Traject op maat Wervig e toeleidig CIL cotrole iburgerigsplicht/ iburgerigsbehoefte Iburgerigsplichtig Verseld iburgerigsexame Vrijstellig Door: taalaabieders maatschappelijke orgaisaties zelfmelders basisschole burgerzake etc. Take: iformere oproepe itake hadhave registratie CIL: voor iet-uitkerigsgerechtigde SoZaWe-districte i.s.m. CIL: voor uitkerigsgerechtigde Oafhakelijke toetsig Traject op maat Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 15
2.2 Ikoop va trajecte De ikoop va iburgerigstrajecte i het kader va de Wet Iburgerig doet Rotterdam uitsluited volges de Europese aabestedigsregels 1. Dit beteket dat Rotterdam cotracte sluit met de orgaisaties die het beste score op aspecte als prijs, resultaat, ketebeaderig, efficiecy e boveal de kwaliteit va ee iburgerigstraject. Voor uitkerigsgerechtigde iburgeraars koopt de diest Sociale Zake e Werkgelegeheid samelooptrajecte i, waari iburgerig e re-itegratie worde gecombieerd. De diest Jeugd, Oderwijs e Samelevig koopt iburgerigstrajecte i voor mese zoder werk of uitkerig e geestelijke bedieare. Op grod va de Wet Educatie Beroepsoderwijs worde educatieve trajecte iet i ee aabestedig igekocht, maar verplicht uitgezet bij de ROC s (gedwoge wikelerig). 2.3 Subsidies Iburgerig e educatie is als subsidiedoel opgeome i het Subsidiekader Participatie e Burgerschap 2007-2010. Dit doel richt zich vooral op activiteite voor e a het taaltraject. Va 2007 t/m 2010 cocetreert het beleid zich op verbeterig va de wervig e toeleidig aar ee iburgerigs- of educatietraject, de duurzame participatie a afloop va het traject e op verieuwede projecte met ee meerwaarde voor het beleidsterrei iburgerig e educatie. Samewerkig tusse de verschillede orgaisaties is ee voorwaarde voor alle subsidieverleige. 1 Besluit aabestedigsregels voor overheidsopdrachte (BAO) voor werke, leverige e dieste volges de richtlij 2004/18/EG. 16 Meedoe door taal
2.4 Wervig e toeleidig Uit ervarig is beked dat ee groot deel va de Rotterdammers met ee taalachterstad zichzelf zal melde voor ee iburgerigs- of educatietraject bij ee taalaabieder of bij de gemeete. Ee ader deel, dat op grod va de Wet Iburgerig iburgerigsplichtig wordt, wordt door de gemeete opgeroepe. Via de keteaapak worde ook maatschappelijke orgaisaties igeschakeld om vooral moeilijk bereikbare doelgroepe (oder adere verborge vrouwe) aar iburgerigstrajecte te leide. Deze orgaisaties staa dicht bij de doelgroep e biede ee laagdrempelige opstap aar maatschappelijke participatie. Hierbij moet me deke aa bijvoorbeeld migrateorgaisaties, vrouwehuize e basisschole. 2.5 Het cetraal iburgerigsloket De afdelig Iburgerig va SoZaWe, gehuisvest i het bedrijfsverzamelgebouw aa de Schiekade, wordt omgevormd tot het cetraal iburgerigsloket (CIL). Het CIL wordt de spil va de iburgerig vaaf 2007. Bij dit loket kue Rotterdammers terecht met al hu vrage over de iburgerigsplicht e over de mogelijkhede voor ee passed traject. Het iburgerigsloket stelt vast of de Rotterdammer zoder uitkerig iburgerigsplichtig of iburgerigsbehoeftig is e bepaalt a ee afgelegde taal/leertoets welk traject het meest passed is. Iburgerigsplichtige die waarschijlijk het iburgerigsiveau al beheerse, worde metee doorverweze aar het verselde iburgerigsexame. Bij uitkerigsgerechtigde iburgeraars met ee WWB-uitkerig stelt het district va SoZaWe i samewerkig met het CIL de iburgerigsplicht vast. Daaraast houdt het loket ee cetrale gegevesregistratie bij va de iburgerigsplichtige e iburgerigsbehoeftige e vaaf 2008 wordt gestart met registratie va deelemers aa educatietrajecte. Het loket draagt zorg voor de moitorig va de voortgag, gedurede het hele traject tot e met de Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 17
succesvolle uitstroom uit het traject. Teslotte is het hadhave va de iburgerigsplicht ee taak. I ee gemeetelijke verordeig wordt het Rotterdamse boetebeleid uitgewerkt. Boetes worde opgelegd als iburgerigsplichtige iet voldoede meewerke aa hu plicht om i te burgere. De verwijzig aar de toetsigsorgaisatie wordt gedaa door het cetraal iburgerigsloket. De toetsigsrapportage is voor medewerkers va het cetraal iburgerigsloket de leidraad voor het bepale va het meest passede iburgerigstraject. 2.6 Toetsig 2.7 Trajecte op maat De toetsig va het Nederladse taaliveau is de eerste stap i het iburgerigsproces. Vaaf 2007 worde de zogeaamde taal/leertoetse afgeome door ee oafhakelijke toetsorgaisatie. De ikoop va deze toetse wordt gedaa i ee gezamelijke aabestedig va JOS e SoZaWe. Er wordt getoetst op: iveau Nederlads; leervermoge; de mogelijkhede op de arbeidsmarkt voor uitkerigsgerechtigde door middel va ee assessmet. Maatwerk is het uitgagsput voor ee goed traject. Begiiveau, leertempo e het doelperspectief va de cursist bepale de plaatsig op ee traject. Waeer het doelperspectief va de cursist opvoedig is, vormt opvoedigsodersteuig ee belagrijk oderdeel va het traject. Oriëtatie op werk e arbeidsmarkt staat cetraal voor werkzoekede. Voor geestelijke bedieare vormt sociaalmaatschappelijke e pastorale diestverleig oderdeel va het traject. Dit traject wordt mogelijk ladelijk aagebode. Voor uitke- 18 Meedoe door taal
rigsgerechtigde worde samelooptrajecte georgaiseerd, die bestaa uit ee combiatie va iburgerig e re-itegratie. De kortste weg aar werk is hier de doelstellig. Waeer het iet metee lukt om ee betaalde baa te vide, wordt ee werkstage aagebode als eerste stap op weg aar werk. Participatie staat tijdes de trajecte cetraal e wordt vormgegeve door buiteschoolse leeropdrachte e/of ee maatschappelijke stage. De doelstellig va de trajecte is tweeledig. Te eerste wordt ee iveauverhogig behaald, te tweede stroomt iemad pas succesvol uit als ook de participatiedoelstellig is behaald. Deze laatste doelstellig richt zich op participatie a het traject i de vorm va vervolgoderwijs, ee re-itegratietraject of actieve deelame aa vrijwilligerswerk of op de basisschool. Voor basisvaardighede op de computer wordt oder meer gebruik gemaakt va de faciliteite va ee e-cetrum op school. E-cetra op schole zij computerlokale op ieuwe brede schole, waar zowel de ouders als de leerlige zelf cursusse e activiteite kue volge om digitale vaardighede te lere e te oefee. Daaraast biede deze e-cetra de ouders de mogelijkheid om taale iburgerigs-cursusse te volge, geïtegreerd met computervaardighede. Rotterdam heeft 56 e-cetra op schole. I de afgelope jare zij er ook op adere locaties zoals bibliotheke, moskeegebouwe, wijkcetra of ziekehuize 48 e-cetra igericht. Door het laagdrempelige karakter worde veel Rotterdammers bereikt. De Rotterdamse keteaapak zorgt voor ee goede aasluitig tusse de verschillede activiteite e trajecte op wijk-e buurtiveau. De verschillede orgaisaties die zich met iburgerig bezighoude e de betrokke gemeetelijke dieste werke optimaal same. Re-itegratie is immers ee logisch vervolg op iburgerig. Voor bepaalde groepe worde speciale toeleidigstrajecte georgaiseerd. Deze trajecte bereide iburgeraars voor op het iburgerigstraject. Moeilijk bereikbare groepe worde via speciale methodieke bereikt. Voor de meeste trajecte geldt ee eige bijdrage. Voor iburgerigstrajecte is dit het wettelijk voorgeschreve bedrag va e 270, dat i maadelijkse termije mag worde voldaa. Voor educatietrajecte ka ee eige bijdrage gelde, variëred va e 270, tot e 486,. De trajecte worde dicht bij de iburgeraar georgaiseerd. Zo hebbe opvoeders meestal les op ee basisschool, maar ook i wijkgebouwe, club- e buurthuize e i moskeeë wordt lesgegeve. 2.8 Soorte trajecte De trajecte worde igedeeld i: A. trajecte tot e met het iburgerigsiveau; B. trajecte vaaf het iburgerigsiveau; C. trajecte voor Rotterdammers met ee oderwijsachterstad. Mede afhakelijk va rijksbepalige e budgette betreft het meredeel va de gemeetelijke izet trajecte tot e met het iburgerigsiveau (80%). Verder is 4% va de trajecte beschikbaar voor trajecte vaaf het iburgerigsiveau e het resterede deel Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 19
het bereike va ee participatiedoel. Dit ka doorstroom aar ee vervolgtraject zij met evetueel de mogelijkheid door te strome aar het beroepsoderwijs, vrijwilligerswerk of ouderparticipatie, ee werkervarigsplaats als opstap aar ee betaalde baa of doorstroom aar ee re-itegratietraject. Miimaal 70% va de cursiste behaalt dit taal- e participatieresultaat. De iburgerigsplichtige die het verplichte iburgerigsexame iet behale, zij zelf veratwoordelijk voor het alsog behale va het exame bie de wettelijk voorgeschreve periode. Het cetraal iburgerigsloket bewaakt de voortgag hierva. wordt igezet voor trajecte voor Rotterdammers met ee oderwijsachterstad. A. Trajecte tot e met het iburgerigsiveau Deze zij bestemd voor iburgerigsplichtige (zowel aalfabete als gealfabetiseerde), iburgerigsbehoeftige e adere Rotterdammers met ee taalachterstad. Op de lesse Nederladse taal, tot e met het iburgerigsiveau A2/A1 2 (toelichtig i begrippelijst), volgt voor iburgeraars het ladelijk georgaiseerde iburgerigsexame. Nieuwkomers die het basisexame iburgerig i het buitelad hebbe gedaa, diee het iveau A2/A2 te bereike. Ook voor adere Rotterdammers met ee taalachterstad is het behale va dit basisiveau essetieel. Bovedie is er aadacht voor burgerschap, gezodheid, opvoedigsodersteuig, omgagsvorme, orme e waarde, geschiedeis e staatsirichtig. De trajecte zij gericht op het behale va het iveau va het iburgerigsexame e 2 Commo Europea Framework of Refereces for Laguages, het Referetiekader Nederlads als Tweede Taal, waari de eidterme voor het iburgerigsexame zij vastgelegd. Deze systematiek oderscheidt 6 iveaus: A1, A2, B1, B2, C1 e C2. B. Trajecte vaaf het iburgerigsiveau Deze zij bestemd voor Rotterdammers die reeds het iveau va het iburgerigsexame hebbe behaald e hu taaliveau verder wille verbetere. De trajecte, die als doel hebbe het taaliveau te verhoge, kue worde gecombieerd met vakke uit het beroepsoderwijs. Deze trajecte stelle deelemers i staat tot het volge va ee beroepsopleidig e tot het behale va ee startkwalificatie. De trajecte leide tot iveauverhogig (schriftelijke vaardighede) op weg aar A2, B1 e B2. Ook hier behaalt 70% va de cursiste het afgesproke resultaat. C. Trajecte voor Rotterdammers met ee oderwijsachterstad Deze zij bestemd voor Rotterdammers zoder ee startkwalificatie (miimaal MBO iveau 2/ HAVO). I het VAVO (VMBO TL, HAVO, VWO voor volwassee) kue jogvolwassee terecht om hu eerder afgebroke schoolopleidig alsog af te rode met ee diploma. Diverse schakeltrajecte bereide cursiste voor op deelame aa het reguliere beroepsoderwijs of leide rechtstreeks aar werk. Voor mese die iet allee hu taaliveau wille verhoge, maar tegelijkertijd ee beroepskwalificerede opleidig wille volge, biede de zogeaamde geïtegreerde trajecte (GIT) uitkomst. Geïtegreerde trajecte 20 Meedoe door taal
zij educatieve trajecte, die gecombieerd worde met elemete uit het beroepsoderwijs e worde met ame aagebode aa vrouwe met kidere e jogere. Bij jogere blijkt taalachterstad vaak ee oorzaak voor uitval op school. Via het Jogereloket biedt Rotterdam uitvallers de mogelijkheid met ee educatietraject te werke aa hu taalachterstad. Daara worde zij teruggeleid aar ee reguliere opleidig bie het VAVO om alsog ee startkwalificatie te behale. Miimaal 70% va de cursiste behaalt het resultaat. Dit ka zij ee diploma of deelcertifica(a)t(e) op het iveau va MBO, VMBO TL, HAVO e VWO. 2.9 Resultate Miimaal 70% va de trajecte wordt succesvol afgerod. Dit beteket dat de afgesproke iveauverhogig e de afgesproke participatiedoelstellig worde behaald. I de collegeperiode starte jaarlijks gemiddeld 5.000 Rotterdammers met ee taalachterstad ee traject, gericht op taal e participatie. Met ibegrip va 2006 zij daarmee aa het eide va de collegeperiode 20.000 Rotterdammers bereikt. Omdat ee traject meestal aderhalf tot 2 jaar duurt, zij i 2012 alle 20.000 Rotterdammers uitgestroomd uit het traject. Vaaf 2007 worde iburgerigsplichtige e iburgerigsbehoeftige idividueel geregistreerd e gevolgd i het cliëtvolgsysteem va het cetraal iburgerigsloket. De registratie va de iet-iburgerigsplichtige of -behoeftige Rotterdammers met ee taalachterstad gaat i de toekomst ook bij het cetraal iburgerigsloket plaatsvide. Rotterdam voert jaarlijks ee moitor uit gericht op het aatal gestarte e succesvol afgerode iburgerigstrajecte. De kwaliteit va de trajecte wordt bewaakt door middel va kwaliteitsoderzoek. 2.10 Commuicatie De ieuwe wetgevig heeft grote gevolge voor iburgerigsplichtige Rotterdammers e zal veel vrage oproepe. Goede commuicatie is daarom i de komede tijd va wezelijk belag. Voor de voorlichtig aa het publiek worde verschillede orgaisaties betrokke. Het iburgerigsloket als cetrale spil i de Rotterdamse iburgerig beatwoordt vrage over dit oderwerp. Alle Rotterdammers met ee taalachterstad kue er terecht om te prate over opleidigsmogelijkhede op het gebied va de taal. De bibliotheek vormt eveees ee belagrijke rol i de iformatievoorzieig. Alle locaties beschikke over ee speciale collectie met materiale voor iburgeraars e de publieks-pc s biede digitaal iformatie aa. Er worde i de komede periode wijkactieprogramma s otwikkeld waari ook de deelgemeete e allerlei orgaisaties op wijk- e buurtiveau worde betrokke door middel va ee gebiedsgerichte aapak. Voor de wervig va Rotterdammers met ee taalachterstad speelt commuicatie ee belagrijke rol. Met folders e affiches, radio- e Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 21
tv-spots op Educatieve Televisie (ETV) worde de mogelijkhede voor iburgerigstrajecte bekedgemaakt. Niet allee omdat Rotterdam wil dat zoveel mogelijk iburgeraars gebruik make va de beschikbare trajecte, maar ook omdat het va belag is ee positieve too te zette als het gaat om participatie. Naast de izet va deze commuicatiemiddele vraagt het bereike va zowel iburgeraars als laaggeletterde om ee persoolijke aapak. Rotterdam zet itermediairs e ambassadeurs i om iederee va iformatie te voorzie. Itermediairs zij alle persoe i de omgevig zoals familie, keisse, bure, maar ook professioals als huisartse, maatschappelijk werkers, publiekscotact- medewerkers va gemeetelijke dieste, werkgevers, leerkrachte ezovoort. Te behoeve va de voorbeeldfuctie wordt gebruik gemaakt va ambassadeurs of ervarigs-deskudige: mese die zelf ee taalachterstad hadde e deze hebbe aagepakt. Zij doe hu verhaal i media die dicht bij de doelgroepe staa, maar ook op locaties waar veel potetiële cursiste kome. Door de herkebaarheid va hu relaas, eme zij taboes e drempels weg. Er is reeds ee pool va ambassadeurs. Deze groep wordt iet allee igezet om adere er toe te bewege ee cursus te gaa volge, maar ook wordt ee positieve too gezet door het zichtbaar make va vele ethousiast participerede mese. Dit promotieteam iburgeraars houdt iet op te bestaa a 2006. Ook de komede jare gaat het team verder met wervede activiteite. 2.11 Fiacië Rotterdam otvagt rijksbijdrage voor de uitvoerig va de Wet Iburgerig, de Regelig 2007, de Wet Educatie e Beroepsoderwijs e gemeetelijk geld. Voor de Wet Iburgerig e de Regelig gelde Europese aabestedigsregels e voor de Wet Educatie e Beroepsoderwijs geldt gedwoge wikelerig bij de ROC s. Daaraast worde subsidies verstrekt. Deze richte zich voor ee deel op activiteite voor e a het iburgerigstraject. Voor iburgerigsplichtige e behoeftige uitkerigsgerechtigde wordt ook de Wet Werk e Bijstad igezet. Zodra de gelegeheid bestaat om ESF-gelde aa te vrage, zal Rotterdam hierva gebruik 22 Meedoe door taal
make. Teves zal Rotterdam probere om meer ladelijke middele te verkrijge voor extra iburgerigstrajecte. I oderstaade tabel zij de gemeetelijke middele voor educatie e iburgerig, het budget voor de Rijksbijdrage educatie e het idicatieve budget voor de Rijksbijdrage iburgerig opgeome. De hoogte va de Rijksbijdrage iburgerig wordt voorjaar 2007 defiitief door het Rijk vastgesteld. De Rijksbijdrage educatie e iburgerig zij oderdeel va de brede doeluitkerig sociaal, itegratie e veiligheid (GSB III). Deze middele worde toegeked voor de periode 2007 tot e met 2009. Beschikbare budgette Bedrag per jaar Doel Iburgerig Wet Iburgerig e Regelig 2007 e 30.000.000 Ikoop iburgerigstrajecte, iformatievoorzieig, hadhavig, overgagsregelig Ivoerigsbudget Wet Iburgerig e 2.800.000 (2007) Ivoerig Wet Iburgerig Gemeetelijke middele iburgerig SoZaWe e 1.750.000 (2007) e 2.250.000 (2008-2010) Cetraal iburgerigsloket e ikoop taal/leertoets Gemeetelijke middele iburgerig JOS e 2.000.000 Ikoop iburgerigstrajecte Meedoe of achterblijve e 2.500.000 (2007) Ikoop iburgerigstrajecte Educatie Wet Educatie e Beroepsoderwijs e 11.000.000 Ikoop educatietrajecte Gemeetelijke middele educatie JOS e 2.500.000 Ikoop educatietrajecte Totaal 2007 e 52.550.000 Iburgerig & Educatie Totaal 2008-2009 (jaarlijks) e 47.750.000 Iburgerig & Educatie Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 23
Bijlage Begrippelijst WIN Wet Iburgerig Nieuwkomers. Geldt vaaf 1998 met ee verplichtig voor ieuwkomers om bie 4 maade te starte met ee iburgerigsprogramma. De ieuwe Wet Iburgerig vervagt de WIN. Oudkomersregelige De verschillede regelige, die het sids 1999 aa gemeete mogelijk make ee oudkomerstraject aa te biede aa oudkomers. WEB De Wet Educatie Beroepsoderwijs regelt dat gemeete ee oderwijsaabod moge doe aa ee ieder die 18 jaar of ouder is e laagopgeleid is. WWB Wet Werk e Bijstad. WI De Wet Iburgerig die de iburgerigsplicht oplegt aa i begisel alle vreemdelige va 16 tot 65 jaar, die duurzaam i Nederlad wille e moge verblijve e aa geestelijke bedieare voor zover zij iet gedurede mistes acht jaar va de leerplichtige leeftijd i Nederlad verbleve e iet over bepaalde diploma s, certificate of adere soortgelijke bewijsstukke beschikke. De wet geldt zowel voor ieuwkomers als voor oudkomers die tot deze doelgroep behore. De Regelig 2007 De regelig voor vrijwillige iburgerig voor iburgerigsbehoeftige. De belagrijkste groepe iburgerigsbehoeftige zij de geaturaliseerde Nederladers met ee iburgerigsachterstad e oderdae uit de EU e EER. Wet Iburgerig Buitelad De wet die sids 15 maart 2006 regelt dat persoe va 16 tot 65 jaar, die ee machtigig tot voorlopig verblijf odig hebbe, verplicht zij om eerst i het buitelad het basisexame iburgerig af te legge. De basiskeis va de Nederladse taal e de Nederladse samelevig wordt bij het exame getoetst. Iburgerigsplichtige De persoo die i het kader va de Wet Iburgerig de iburgerigsplicht opgelegd krijgt om het iburgerigsexame te behale. Nieuwkomer Ee Nederlader of persoo va 18 jaar e ouder e i het bezit va ee geldige verblijfsverguig voor bepaalde tijd, die i het buitelad gebore is e die zich voor het eerst permaet i Nederlad wil vestige. Oudkomer Ee persoo die 18 jaar of ouder is, die buite Nederlad is gebore e behoort tot ee etische miderheidsgroep, die rechtmatig i Nederlad verblijft aders da voor ee tijdelijk doel als bepaald bij of krachtes de Wet Iburgerig Nieuwkomers, e die iet verplicht is om op grod va de Wet Iburgerig Nieuwkomers ee iburgerigsprogramma te volge. Opvoeder Zowel mae als vrouwe met ee (zeer) gebrekkige beheersig va de Nederladse taal, die zich iet direct richte op ee plaats op de arbeidsmarkt, maar veel meer op de opvoedig e de begeleidig va hu (klei)kidere tot 18 jaar. Werkzoekede Ee persoo die ee uitkerig otvagt uit Nederladse sociale zekerheidswette (WW, WWB, WIA/WAO, ANW) of die igeschreve staat als werkzoekede. 24 Meedoe door taal
Geestelijke bedieaar De persoo die arbeid verricht als geestelijke voorgager of godsdiestleraar. Aabestedigsprocedure De aabestedig die betrekkig heeft op de ikoop va iburgerigstrajecte, volges het besluit aabestedigsregels voor overheidsopdrachte (BAO) voor werke, leverige e dieste volges de richtlij 2004/18/EG. Iburgerigsexame Ee oderzoek aar de keis e vaardighede, die de iburgerigsplichtige e iburgerigsbehoeftige heeft verworve. Toeleidigstraject Ee toeleidigstraject is bestemd voor oudkomers, die iet rechtstreeks i staat zij deel te eme aa het itesieve iburgerigstraject. Belemmerige voor deelame aa het iburgerigstraject worde i dit toeleidigstraject zichtbaar gemaakt e weggeome. Toeleidigstrajecte sluite aadloos aa op ee iburgerigstraject. Iburgerigstraject Ee traject dat de iburgeraar volgt e dat gericht is op participatie, waarbij het oderdeel Nederlads als tweede taal wordt gekoppeld aa oderdele voor het bereike va werk, toegag tot beroepsoderwijs, opvoedigsodersteuig of sociale activerig. Maatschappelijke stage Ee stage met als doelstellige: oefee va de Nederladse taal i de (werk)praktijk; ervare va gebruike e omgagsvorme op de werkvloer bij profit- e o-profitorgaisaties; stimulere ee beroep te kieze, ee opleidig te volge of op ee adere wijze te participere bie de Nederladse samelevig. NT2 Nederlads als tweede taal. Iburgerigsiveau Het wettelijk voorgeschreve iveau A2 voor modelige vaardighede e A1 voor schriftelijke vaardighede voor oudkomers e A2 voor alle vaardighede voor ieuwkomers. Startkwalificatie Miimaal ee diploma op het iveau va MBO 2 of HAVO. CEFRL Commo Europea Framework of Referece for Laguages, het Refetiekader Nederlads als Tweede Taal waari de eidterme voor het iburgerigsexame zij vastgelegd. Deze systematiek oderscheidt 6 iveaus: A1, A2, B1, B2, C1 e C2. Omschrijvig taaliveaus A1: vertrouwd zij met dagelijkse uitdrukkige e basiszie i persoolijke sfeer, ka vertrouwde ame e woorde i zeer eevoudige zie begrijpe, ka basisformuliere ivulle. A2: begrijpt zie e frequete woorde, ka i reeks uitdrukkige e zie met eevoudige woorde zake beschrijve uit directe omgevig, ka korte eevoudige tekste leze e eevoudige otities schrijve. B1: ka belagrijke pute begrijpe uit duidelijke tekste. Ka zich redde i de meeste dagelijkse situaties. Ka ee eevoudige tekst producere over vertrouwde oderwerpe. B2: ka de hoofdgedachte va ee igewikkelde tekst begrijpe. Ka ee duidelijke tekst over complexe oderwerpe producere. C1: ka ee uitgebreid scala va lage tekste begrijpe. Ka zichzelf vloeied e spotaa uitdrukke. C2: ka vrijwel alles wat hij/zij hoort of leest gemakkelijk begrijpe. Ka iformatie samevatte, argumete recostruere e ee samehaged verslag doe. Ka fije uaces i betekeis oderscheide. Meer da taal allee! Het Rotterdams actieprogramma va maart 2005 voor de iburgerig va allochtoe opvoeders e vrouwe. Uitvoerigsprogramma Iburgerig e Educatie 25
26 Meedoe door taal
Locaties oderwijsaabieders Hoek va Hollad (schaal 1:60.000)
Jeugd, Oderwijs e Samelevig Gemeete Rotterdam Postadres Postbus 70014 3000 KS Rotterdam Bezoekadres Blaak 16 3011 TA Rotterdam telefoo: (010) 891 44 44 fax: (010) 891 45 55 e-mail: ifo@jos.rotterdam.l iteret: www.jos.rotterdam.l Februari 2007