Naar een werkbare verhouding tussen gemeenten en corporaties. Lessen uit het SEV-experiment Bod op de woonvisie

Transcriptie

1

2

3 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie

4 Dit is ee publicatie uit het SEV-programma: Woe e Orgaisatie U kut SEV-publicaties vide op of bestelle bij: SEV Postbus BW Rotterdam Telefoo sev@sev.l De SEV otwikkelt iovatieve oplossige voor maatschappelijke vraagstukke op het gebied va woe. Wij zij oafhakelijk, maar kue iet zoder iitiatiefrijke etwerkparters. Same met he beproeve we ideeë voor iovaties i de praktijk.

5 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie Voorwoord Bridge. Dat spele gemeete e corporaties als het over lokale volkshuisvestig gaat. Prestatieafsprake kome het best tot stad als partije samewerke, te begie bij het opstelle va ee woovisie. Samewerke op basis va vertrouwe blijkt i de huidige praktijk ee productiever mechaisme da cocurrere op basis va rivaliteit. Pokere daaretege is leuk e spaed, maar iet productief. Het is éé va de hoofdcoclusies uit de evaluatie va het SEV-experimet Bod op woovisie. Niet bepaald schokked, teleurstelled zelfs. Als dat zo is, da is het wel ee heel magere oogst va bija twee jaar oefee met het mechaisme va biedige doe op ee woovisie, met prestatieafsprake als resultaat. Wat da moete we vaststelle dat het mechaisme, door miister Dekker i haar beleidsbrief over de toekomst va corporaties geïtroduceerd, iet tot echte verieuwig i de lokale volkshuisvestigspraktijk heeft geleid. Er vauit gaade dat dit klopt, zoek je aar verklarige voor deze mislukkig. E die zij er. Zoals het gegeve dat het idee va Bod op woovisie e de gehele Beleidsbrief va Dekker ooit formeel bekrachtigd is. Dat gegeve heeft iet bijgedrage aa de motivatie om dit mechaisme met kracht e verplichted als ieuwe praktijk i te voere. E ook de huidige praktijk zelf is, als zo vaak, belemmered voor de ieuwe. Gemeete e corporaties ervare zich als veroordeeld tot elkaar. Da ga je dus iet cocurrere e da past ee competitief mechaisme ook mider. Het is de duurzame relatie of het streve eraar die verhidert dat verhoudige op scherp worde gesteld. Begrijpelijk vawege de relatie, maar wellicht iet per se weselijk vawege de prestatie. Wat misschie zou wat meer competitie gee kwaad kue als het om maatschappelijk prestere gaat. Het hagt u wel heel erg eezijdig af va de goede maatschappelijke bedoelige e professioaliteit va de corporatie. Juist versterkig va die tegekrachte, i dit geval vauit de gemeete, e het activere va corporaties, was de bedoelig va bod op woovisie. Met het achterwege blijve va ee dergelijke verieuwig i het experimet is de weselijkheid erva iet oodzakelijk weg. Ee goede relatie, mooie prestatieafsprake, ze zij belagrijk. Maar de maatschappelijke prestaties e de verbidig va bewoers met hu woe e wijke zij va ee hogere orde. Bovedie wete we u beter waardoor de verieuwig er iet og iet is gekome. Dat zij belagrijke lesse, die er zoder dit experimet e reflectie daarop iet ware geweest. Nog ee verklarig voor de bescheide verieuwig. De complexiteit va het mechaisme zelf. Dat heeft het experimet i elk geval duidelijk gemaakt. Sture op maatschappelijk redemet is zeker lastig. Ku je eigelijk wel op outcome sture, of is output toch beter? Je moet beide doe: doele formulere op outcomeiveau e prestatieafsprake make op outputiveau e daari de voortgag actief volge e bijsture. Ee leerproces, schakeled tusse outcome e output. I Breda hebbe ze er ee serieuze start mee gemaakt. Biede op ee itegrale woovisie voor de gemeete als geheel blijkt iet te werke. Het is te veel omvatted, te groot om te overzie. Les: doe ee bod op ee wijk of op ee thema, dat is al moeilijk geoeg. Ee gebiedsgerichte werkwijze biedt goede perspectieve. Odermeer i Almere-Hout gaa we volge of het werkt. Teslotte de verbidig va fysiek e sociaal. Ook die is lastig, maar wel te doe. Iteressate les is hier dat het betrekke va het sociale i biedige betrokkeheid va adere partije met zich meebregt. I Oss hebbe maatschappelijke orgaisaties daarom meegedaa aa de biedige, met veelbelovede resultate. De stap aar het make va afsprake met bewoers, als coproducet, otvager va dieste of als opdrachtgever komt bie hadbereik. Het zij lesse e leerzame voorbeelde die dit experimet hebbe opgeleverd. Daarvoor dake wij oze experimetparters, deelemede gemeete e corporaties, voor hu izet. Dak ook aa Tieke Booi (Orka Advies) e Leo Gerrichhauze (Gerrichhauze & Parters) voor de begeleidig va het experimet, tot e met de evaluatie. Tot slot dak aa alle partije die hebbe bijgedrage aa deze evaluatie.

6 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie We hebbe ook als SEV geleerd i oze verieuwigsmethode. De irichtig va e sturig op het experimet was iet verplichted e scherp geoeg om optimale verieuwig te realisere. Gemeete e corporaties verschille i hu besluitvormig, ook als het gaat om mee-experimetere met de SEV. Soms gaat experimetere vazelf. Hier iet. Experimetere met de SEV is iet hetzelfde als deeleme aa ee cursus. Dat was het u et teveel. Ee slotcoclusie. Va systeemverieuwig, i de verhoudige tusse gemeete, corporaties (e adere middeveldorgaisaties) e bewoers is het iet gekome. Nog iet. De tijdgeest gaat die wel veroorzake, zo mee wij. Woe gaat weer meer va bewoers worde, corporaties weer meer werkorgaisatie va bewoers e de samelevig. De eerste praktijkiitiatieve getuige daarva. Wat gebeurt er als bewoers e ieuwe collectieve va bewoers aa corporaties ee offerte vrage? Het is dichterbij da u wellicht dekt. Bod op woovisie, als experimet mislukt. Maar ook geslaagd i de zi dat we erva geleerd hebbe e dat is de bedoelig va ee experimet. Bod op woovisie is gee doel op zich. Nieuwe, productieve verhoudige tusse partije, met hoog maatschappelijk redemet, met de bewoer e zij woe als uitgagsput, daar gaat het om. Daar blijve we als SEV ook aar zoeke e daari zulle we de betekeis va het mechaisme bod op woovisie waar mogelijk beutte. Het echte experimet komt er aa e wij doe mee. Wie biedt er mee(r)? Marix Groelad e Paul Doevedas Orgaisatie va het Woe, SEV.

7 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie Ihoudsopgave 1. Biede op woovisies: experimetere met de verhoudig tusse gemeete e corporaties 9 2. Ader speelveld, adere spelregels, ader spel Het SEV-experimet Bod op woovisies Aaleidig, doel e opzet va het experimet De deelemers i het kort Stappepla Arragemet e rolle va gemeete e corporaties Proces Ihoud Sture op maatschappelijk redemet Proces Ihoud Va fysiek aar sociaal Proces Ihoud Alliaties met adere partije Proces Ihoud Ivloed va de samelevig Proces Ihoud Coclusies e aabevelige: lesse uit het experimet Coclusies Aabevelige 42 Bijlage 1 overzicht geïterviewde persoe 44 Bijlage 2 vragelijst iterviews 45

8

9 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 9 1. Biede op woovisies: experimetere met de verhoudig tusse gemeete e corporaties De Stuurgroep Experimete Volkshuisvestig (SEV) is eid 2006 gestart met ee experimet Bod op de woovisie. Biede op woovisies is ee middel om te kome tot goede prestatieafsprake tusse gemeete e corporaties. Daari zij de maatschappelijke prestaties va corporaties vastgelegd eveals de voorwaarde waaroder deze prestaties tot stad kome. Dit rapport is gebaseerd op praktijkervarige, waaroder die met het experimet. Het beschrijft welke lesse er zij te trekke uit die ervarige voor de verhoudig tusse gemeete e corporaties, het make va prestatieafsprake e het biede op woovisies als hulpmiddel daarbij. Het rapport is daarmee teves ee evaluatie va het SEV-experimet. Het experimet Bod op de woovisie kwam iet uit de lucht valle. Door de verzelfstadigig werde woigcorporaties maatschappelijke oderemers die op ee breed terrei actief zij. Daardoor ame zowel de oderlige samewerkig als de cocurretie toe. Dit geldt ook voor de samewerkig e cocurretie met adere spelers. Gemeete e woigcorporaties zij e blijve atuurlijke parters: de gemeete ka belagrijke dele va haar woobeleid iet uitvoere zoder medewerkig va de corporaties e dat geldt adersom ook. Om meer zekerheid te krijge over de prestaties va woigcorporaties e de izet va hu maatschappelijk vermoge preseteerde toemalig miister Dekker i december 2005 ee ieuw arragemet tusse overheid e woigcorporaties. Cetraal hieri staat het make va iet-vrijblijvede prestatieafsprake tusse gemeete e woigcorporaties voor ee periode va vier jaar. De afsprake zij gericht op het beschikbaar krijge va meer maatschappelijke ivesterige. Deze afsprake kome, i de visie va de miister, tot stad doordat gemeete oder meer i ee woovisie aageve welke cocrete prestaties va corporaties worde verwacht. Daara brege corporaties ee cocreet ivesterigsbod uit op de woovisie. Om gemeete e corporaties te odersteue bij dit proces besloot de SEV ee experimet Bod op de woovisie op te zette. Biedige op woovisies hebbe de afgelope jare slechts ee beperkte rol gespeeld i de praktijk va het woobeleid. Echter ietvrijblijvede prestatieafsprake zij, overeekomstig de gedachte va miister Dekker, het belagrijkste samewerkigsistrumet geworde voor gemeete e corporaties. Goede prestatieafsprake zij de belagrijkste maier voor corporaties om legitimatie voor hu beleid te krijge e ruimte voor odereme. Opgedae ervarige met het make va prestatieafsprake e het bod als hulpmiddel daarbij, zij daarom va belag voor de praktijk va vadaag. 1 De deelemede gemeete ware Breda, Heerevee, Helmod, Hilversum, Leide, Oss, Purmered, Rijswijk, Veeedaal e Velo. Het SEV-experimet startte i december 2006 met ee tietal gemeete e daar werkzame woigcorporaties 1. Het experimet moest er toe leide dat praktijkervarig werd opgedaa met het biede op woovisies e dat werd getoetst of ee bod op de woovisie ee bruikbaar istrumet was. Teves moest het experimet bijdrage aa het otwikkele va keis e ervarig rod het sture op outcome e het combiere va ee sociale e ee fysieke aapak va maatschappelijke probleme, het vergrote va de ivloed va stakeholders e het sluite va ieuwe alliaties door corporaties. I de praktijk heeft de adruk i het experimet gelege op keisoverdracht rod deze thema s. De i de deelemede gemeete opgedae ervarige vorme de basis voor deze rapportage. Deze evaluatie is gebaseerd op de verslage va de bijeekomste die gehoude zij i het kader va het experimet, e op iterviews met betrokkee bij de deelemede gemeete e corporaties (zie bijlage 1 e 2). Ook is gebruik gemaakt va ervarige die buite het experimet zij opgedaa. Behalve va voorbeelde uit de evaluatie va het experimet wordt bij deze rapportage gebruik gemaakt va daarbuite opgedae ervarige.

10 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 10 Dit rapport bregt het hele proces i beeld: vaaf het tot stad kome va de woovisie tot aa het odertekee va de prestatieafsprake. Overeekomstig de doelstellig va miister Dekker ligt de adruk daarbij op de ervarige die zij opgedaa met het make va iet-vrijblijvede prestatieafsprake tusse gemeete e corporaties, waardoor maatschappelijke ivesterige beschikbaar kome. Dit is teves de ivalshoek ofwel het evaluatiekader bij het beschrijve va de lesse uit het experimet. Dit rapport heeft iet de pretetie geheel ieuwe keis e izichte hieromtret te presetere. Veel va het gepreseteerde valt oder de commo kowledge va bestuurs- e beleidskudige. Toch blijkt i de praktijk dat het make va bruikbare prestatieafsprake ee traject is dat de odige valkuile ket, waarbij deze commo kowledge iet tot auwelijks wordt toegepast. De bescheide pretetie va dit rapport is om aa de had va praktijkervarige te late zie waar verbeterige mogelijk zij e om ispiratie te biede aa gemeete e corporaties bij het make va prestatieafsprake. Wij hope gemeete e corporaties daarmee te helpe tot bruikbare, uitvoerigsgerichte afsprake te kome. I de meeste prestatieafsprake is ee vijftal thema s te oderscheide, die ook i het experimet ee cetrale rol hebbe gespeeld. Deze thema s zij: 1. De maier waarop gemeete e corporaties samewerke e de rolle va partije bij deze samewerkig. 2. De wijze waarop gestuurd wordt op maatschappelijk redemet. 3. De mate waari corporaties behalve fysieke ook sociale probleme aapakke. 4. De alliaties met adere partije die worde afgeslote om de beoogde doele te realisere. 5. De ivloed va de samelevig (belaghouders) op woovisie, bod e prestatieafsprake. Naast deze thema s speelt bij prestatieafsprake steeds de combiatie va ihoud e proces ee rol: Proces: welke elemete zij bepaled voor het succesvol afrode va de prestatieafsprake. Hierbij zij met ame de irichtig va het proces va belag (het gekoze orgaisatiemodel voor het make va de afsprake) e de rolle e posities va partije (de voorwaarde voor het succesvol doorlope va het proces). Ihoud: welke rol spele de woovisie e de reactie (de biedig) va de corporatie bij het make va de prestatieafsprake. Hierbij gaat het om de beoogde doele va woovisie, biedig e prestatieafsprake. Met ame de abstractie e de breedte va deze doele. Het betreft ook afsprake hoe je beoordeelt of de beoogde doele bereikt zij. Hoofdstuk 2 bevat ee beschrijvig va het veraderede speelveld tusse corporaties e gemeete. Vervolges kome i hoofdstuk 3 de opzet e werkwijze va het SEV-experimet aa bod. I hoofdstuk 4 staat ee stappepla, waarbij oderscheid gemaakt wordt tusse drie verschillede modelle, die bij het make va prestatieafsprake kue worde gehateerd. I de daaropvolgede vijf hoofdstukke worde de bovegeoemde vijf thema s behadeld, waarbij zowel proces als ihoud aa de orde kome. Hoofdstuk 10 sluit deze rapportage af met coclusies e aabevelige.

11 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie ANDER SPEELVELD, ANDERE SPELREGELS, ANDER SPEL De verhoudig tusse gemeete e woigcorporaties is ee oderwerp dat regelmatig discussie oplevert. Het speelveld, de spelregels e het spel zij de afgelope deceia sterk veraderd. Met de bruterigsoperatie zij gemeete ee aatal (fiaciële) sturigsistrumete kwijtgeraakt. Het toezicht is aar het Rijk gegaa. Het Besluit Beheer Sociale Huursector biedt gemeete beperkt houvast waardoor slechts gestuurd ka worde via de gemeetelijke rol als grodeigeaar e ruimtelijke ordeaar. Dit maakt dat corporaties e gemeete er i oderlig overleg voor moete zorge dat de lokale woigmarkt ee sociaal gezicht behoudt e dat er voldoede huisvestigsmogelijkhede worde gebode voor de doelgroepe va het woobeleid. Daarbij is de ageda voor het woobeleid sids de ivoerig va het Besluit Beheer Sociale Huursector i 1993 verbreed. Ook opgave op het gebied va woe met zorg e welzij e leefbaarheid i wijke zij gaa behore tot oderwerpe va overleg voor gemeete e corporaties. De verzelfstadigig va woigcorporaties heeft ervoor gezorgd dat zij i fiacieel opzicht sterker e oafhakelijker zij geworde. Ook zij ze opgeschaald e hebbe ze meer professioaliteit otwikkeld. Het zij maatschappelijke oderemers geworde die op ee breed terrei actief zij, waardoor oderlig e met adere spelers eerzijds de cocurretie is toegeome maar aderzijds ieuwe samewerkigsverbade otstaa. I het begi va dit deceium was er sprake va ee terugloop i de woigproductie. Vooral de huursector kede ee afemede productie rod Tegelijkertijd groeide de vermoges va de corporaties. Het Cetraal Fods voor de Volkshuisvestig maakte i de toezichtsrapportage izichtelijk dat de prestaties va woigcorporaties achter leke te blijve, terwijl de vermoges aatoobaar groeide. Hiermee startte het debat over de vermogesovermaat va woigcorporaties. Toemalig miister va VROM Sybilla Dekker zag hieri aaleidig om de corporaties te stimulere om meer te ivestere. Daaraast probeerde zij mede oder druk va de Europese Commissie de ordeig te moderisere. I december 2005 legde miister Dekker haar beleidsvisie over de toekomst va woigcorporaties voor aa de Tweede Kamer. Deze beleidsvisie bevatte ee verieuwd arragemet tusse overheid e woigcorporaties, met als belagrijkste doele het zekerder stelle va de prestaties va corporaties e va de izet va hu maatschappelijk gebode vermoge. Ook het vergrote va de ruimte voor maatschappelijk oderemerschap va corporaties vormde ee doel va het verieuwde arragemet. De hoofdlije va het beleid va miister Dekker zij tot stad gekome oder adere aar aaleidig va het advies va Commissie De Boer, die adviseerde gemeete e woigcorporaties te verplichte om same prestatieafsprake te make. Daari moest voor ee periode va vier jaar worde vastgelegd hoe de doelstellige va het Rijk met betrekkig tot de ieuwbouwproductie e de herstructurerig va oude wijke lokaal worde opgepakt. Uitgagsput bij het zekerder stelle va de ivesterige va de corporaties i woigbouw e herstructurerig, vormde voor miister Dekker de opgave e mogelijkhede i de lokale e regioale situatie: Gemeete moete daartoe beschikke over ee woovisie met ee ivesterigspla, waari zij hu prioriteite weergeve opdat de corporaties daar rekeig mee houde. De gemeete diet i de woovisie aa te geve welke cocrete prestaties hierbij va de corporaties worde verwacht, met ame maar iet uitsluited, i terme va ivesterige i woigbouw e herstructurerig. Corporaties moete vervolges ee cocreet ivesterigsbod uitbrege op de gemeetelijke woovisie, cocreet i ee pla met gekwatificeerde ivesterige e

12 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 12 activiteite voor vier of vijf jaar, waarbij de ivesterige voor deze periode vast ligge. Het ivesterigsbod leidt i veel gevalle zoder iterveties tot cocrete (meerjarige) prestatiecotracte tusse gemeete e corporaties, op grod va de eige afwegige va partije. Waar dit iet lukt, is mediatio e coflictregulerig aa de orde. Cetraal i de visie va de miister stod het make va iet-vrijblijvede prestatieafsprake op basis va de lokale woovisie. Het bod op de woovisie was i haar visie ee hulpmiddel hierbij. De beleidsvisie stelt dat idie ee corporatie wat betreft haar prestaties i gebreke is gebleve, eerst bezie wordt of de gemeete haar wese tijdig e i redelijkheid heeft gecocretiseerd e hierbij aatoobaar adere partije waaroder de woigcorporaties voldoede heeft betrokke. Idie dat iet het geval is, ka de corporatie iet verwete worde dat zij het gemeetelijk beleid iet i acht eemt, e ka zij los va de gemeete ivullig geve aa haar ivesterigsdoelstellig. I de beleidsvisie wordt het proces igedeeld i de volgede stappe: a. Het Rijk geeft regioaal gekwatificeerde woigbouwdoelstellige. b. De gemeete stelt ee woovisie met ivesterigspla op met gekwatificeerde ivesterige e prioriteite. c. De corporatie doet ee cocreet bod op de gemeetelijke visie met het oog op ee prestatiecotract. d. Worde partije het iet ees, da volgt mediatio. e. Kome de partije er da og iet uit, da eemt de miister haar veratwoordelijkheid, met als uitgagsput de gemeetelijke woovisie met ivesterigspla e als belagrijk criterium de ivesterigsdoelstellig va de betreffede corporatie, gebaseerd op ee trasparate bereke igsmethode va de ivesterigsruimte per corporatie. f. Is de door de gemeete geformuleerde opgave redelijk e passed bie de ivesterigsdoelstellig, da ka de miister sacties oplegge jeges de corporatie (aawijzig, bewidvoerder e dergelijke) die ertoe strekke dat de corporatie alsog voldoede ivesteert. g. Stelt de gemeete i haar woovisie oredelijke eise, da spreekt de miister het gemeetebestuur daarop aa. De opvolger va miister Dekker, miister Wisemius, heeft zich beziggehoude met het activere va de prestaties va woigcorporaties. Hij koos voor ee mobiliserede bestuursstijl: hij daagde de corporaties uit om met ee bod te kome, op basis waarva prestatieafsprake gemaakt kode worde. Zoder dat bod zou aa afromig va de vermoges va de corporaties iet te otkome zij. Als reactie op het beleid va miister Dekker e miister Wisemius bracht Aedes begi februari 2007 het Atwoord aa de Samelevig uit. Hieri staa de ambities verwoord va de ruim vijfhoderd bij Aedes aageslote woigcorporaties op de thema s wijk- e buurtaapak, betaalbaarheid, eergiebesparig, bijzodere doelgroepe e de bouwproductie (zie kader). Wijk- e buurtaapak: We staa garat voor de oodzakelijke ivesterige i woige e maatschappelijk vastgoed i de 140 wijke. We zette oze orgaisatiekracht i voor de leefbaarheid e zoeke oze parters actief op. Corporaties doe ee aabod voor de realisatie va gemeetelijke woovisies, e daarmee de overige 800 wijke. Dit omvat iet allee de stede, maar geldt evezeer voor de opgave e ivesterige op het plattelad. Betaalbaarheid: we make i afwachtig va ee beleidsvisie voor ee evewichtig woobeleid va het ieuwe kabiet, voor ee iterimperiode va twee jaar jaarlijks 600 miljoe euro vrij om de betaalbaarheid voor oze huurders te verbetere. Hiermee make we ee verhogig va het ISV budget mogelijk. Eergiebesparig: we make het mogelijk om het gasverbruik i oze woigvoorraad met temiste 20 procet te vermidere i de komede tie jaar. Bijzodere doelgroepe, kwetsbare mese: alle bijzodere doelgroepe die dat wille kome bij os oderdak. Bouwproductie: woocorporaties ivestere uit hu vermoge 25 miljard euro, waarva 6 miljard euro iet ka worde terugverdied. Daarmee bouwe we de komede vier jaar woige. Uit: Atwoord aa de samelevig, 31 jauari 2007, Aedes

13 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 13 I het Atwoord aa de Samelevig is aagekodigd dat corporaties op lokaal iveau met biedige zoude kome. De corporaties verwachtte va iedere gemeete voor medio 2007 ee ambitieuze woovisie op basis waarva woigcorporaties lokaal ee bod zoude kue doe. De corporaties zegge i het Atwoord aa de Samelevig uit te gaa va parterschap e het make va prestatieafsprake voor de lage(re) termij. I reactie op het Atwoord aa de Samelevig is ee groot aatal iitiatieve otstaa rodom het biede door corporaties. Dit gebeurde zowel op regioaal als op lokaal iveau. I 2007 bracht de VNG Va Woovisie tot Prestatieafsprake uit, ee hadreikig voor het make va woovisies e prestatieafsprake. I de totstadkomig va deze hadreikig speelde de keuze tusse ee aabesteedmodel gericht op cocurretie e ee partermodel gericht op samewerkig ee belagrijke rol (zie voor ee adere beschrijvig va deze modelle hoofdstuk 4 e 5). Uiteidelijk is i de hadreikig gekoze voor samewerkig via het partermodel. I de hadreikig werd gepleit voor het opstelle va ee woovisie i ee iteractief proces met maatschappelijke parters zoals corporaties. Vervolges diede volges de hadreikig prestatieafsprake tot stad gebracht te worde i ee ope e trasparat proces, waarbij gestuurd werd op outcome (maatschappelijk redemet) i plaats va op output (productie). Voor gemeete zette dit i belagrijke mate de too. De lij zoals igezet door miister Dekker is door het kabiet Balkeede IV iet doorgezet, waardoor er weiig draagvlak bestod om te werke met biedige. Daaraast of daardoor heeft de rijksoverheid de lokale overheid te weiig odersteud bij het kieze voor ee biedigsproces. Bij zowel gemeete als bij corporaties was te weiig keis aawezig om ee dergelijk proces te kue opzette dat aar verwachtig tot de geweste resultate zou leide. Vauit de rijksoverheid werde ter bevorderig va die keis te weiig best practices gebode. Al met al krege gemeete gee stimulas om te kieze voor ee proces waarbij va corporaties biedige op de woovisie werde gevraagd.

14 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie HET SEV-EXPERIMENT BOD OP DE WOONVISIE 3.1 Aaleidig, doel e opzet va het experimet Eid 2006 besloot de SEV tot de opzet va het experimet Bod op de woovisie om gemeete e corporaties te odersteue bij het orgaisere va biedige op ee woovisie. Bij gemeete gig het om het uitbrege va ee woovisie die zodaig cocreet is dat corporaties daar ee ivesterigsbod op kue uitbrege, e om het orgaisere va ee biedigsproces. Ook woigcorporaties werde odersteud, omdat er i de lade gee ervarige ware opgedaa met het biede op ee gehele woovisie. I de corporatiesector was weliswaar keis aawezig met betrekkig tot het biede op ee specifiek woigbouwproject, dek aa aabestedige e prijsvrage, maar het biede op ee gemeetelijke woovisie vergt et zo goed specifieke keis e capaciteit va woigcorporaties. Het doel va het experimet zoals geformuleerd bij de startbijeekomst was drieledig: Het i de praktijk hade e voete geve aa de totstadkomig va het traject va het biede op woovisies, leided tot prestatieafsprake, waarbij getoetst werd of het bod op de woovisie ee goed hulpmiddel was bij het make va prestatieafsprake. Het vide va atwoorde op keisvrage voor maatschappelijk oderemerschap. Het formulere va gezamelijke oplossige voor gemeeschappelijke uitdagige i de praktijk. Het eiddoel zoals omschreve door de SEV is het bepale va het effect dat de irichtig va het traject heeft op de kwaliteit va het bod, e op het uiteidelijk behaalde maatschappelijk redemet. Het experimet moest ook leide tot keisoverdracht: het experimet moest praktijkvoorbeelde oplevere waar adere gemeete e corporaties hu voordeel mee kue doe. Het SEV-experimet startte i december 2006 met ee tietal gemeete e daar werkzame woigcorporaties. Het betrof Breda, Heerevee, Helmod, Hilversum, Leide, Oss, Purmered, Rijswijk, Veeedaal e Velo. Vooraf hadde de deelemers aagegeve wat de motivatie vormde om deel te eme aa het experimet. De meest geoemde motieve ware izicht verkrijge i het traject va woovisie tot ivesterigsparagraaf e bod e prestatieafsprake. Adere motieve ware het lere vertale va ambities, doelstellige e maatregele aar ivesterigsopgave, het vaststelle va de rolle va partije e het waarborge va de volkshuisvestelijke ambitie e opgave. Het gehele experimet richtte zich vooramelijk op het opdoe va praktijkervarig met het biede op woovisies. Tijdes het experimet is daarbij oderscheid gemaakt tusse e de focus gelegd op de vijf thema s zoals achtereevolges worde behadeld i de hoofdstukke vijf tot e met ege: De maier waarop gemeete e corporaties samewerke e de rolle va partije bij deze samewerkig. De wijze waarop gestuurd wordt op maatschappelijk redemet. De mate waari corporaties behalve fysieke ook sociale probleme aapakke. De alliaties met adere partije die worde afgeslote om de beoogde doele te realisere. De ivloed va de samelevig (belaghouders) op woovisie, bod e prestatieafsprake. Gedurede het experimet lag i de praktijk de adruk op het overdrage va keis rod deze thema s.

15 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie De deelemers i het kort I oderstaade passage wordt per deelemer aa het SEV-experimet ee korte beschrijvig gegeve va de lokale situatie. Vier va de tie experimetparters hebbe gewerkt met (elemete va) de biedigsmethode: Breda, Heerevee, Oss e Rijswijk. De adere gemeete hebbe aa het proces va woovisie tot prestatieafsprake op ee adere maier ivullig gegeve. Breda I Breda heeft de gemeete vooraf aa het make va ieuwe prestatieafsprake aa de corporaties gevraagd ee oderhadeligsaabod uit te brege op de woovisie. Doel hierva was meer scherpte te krijge i de verschillede oderwerpe op het gebied va het woe. Ee eerste stap i het traject om te kome tot prestatieafsprake, was het vastlegge va ee kaderovereekomst die i jui 2008 door de gemeete e de drie lokale corporaties is oderteked. I de tweede fase is gestart met ee eerste (gezamelijk) oderhadeligsaabod va de drie corporaties. Hiera heeft de gemeete a ee itesief iter traject gereageerd op het aabod va de corporaties, voor zover mogelijk stured op de geweste outcome. Vervolges hebbe de corporaties ee tweede aabod gedaa, waarover eid 2008 a oderhadelig prestatieafsprake zij vastgelegd voor de komede jare. Heerevee I Heerevee is i ovember 2006 de woovisie vastgesteld. Hiera zij kaderafsprake gemaakt waar de systematiek va het bod i is toegepast. I pilots is verbreed aar leefbaarheid e maatschappelijk vastgoed. Helmod De gemeete Helmod heeft i 2007 de woovisie uit 2002 geactualiseerd. De gemeete heeft ervoor gekoze prestatieafsprake op te stelle i ee samewerkigsmodel e te ivestere i de relatie met de vier woigcorporaties. I 2008 zij brede prestatieafsprake opgesteld, aa de had va de prestatievelde va het BBSH. De afsprake zij i jauari 2009 oderteked. Hilversum De gemeete Hilversum heeft i samewerkig met de corporaties ee woovisie opgesteld, die begi 2007 is vastgesteld. Het opstelle va prestatieafsprake op basis va de woovisie vidt mometeel plaats. Weges gebrek aa capaciteit heeft het proces ee tijd stil gelege. Leide I Leide is gewerkt met ee ivesterigspla, waari de stedelijke opgave is vertaald aar wijke, breder da het woe allee. Woigcorporatie Portaal heeft ee globaal bod uitgebracht, waari ivesterige i vastgoed, ieuwbouw e herstructurerig zij vastgelegd. Oss I Oss is gekoze voor de methode va maatschappelijk aabestede om de woovisie te realisere. De gemeete Oss heeft ee beroep gedaa op de betrokkeheid, de creativiteit e het verieuwed deke va (coalities va) orgaisaties, bedrijve e burgers voor het oplosse va maatschappelijke vraagstukke. I twee wijke/dorpe is hiermee ee pilot gestart i jauari Na het vaststelle va ee aabestedigsdocumet met daari de spelregels e de opgave per wijk/dorp, hebbe de corporaties same met adere partije ee bod op hoofdlije opgesteld, waari de ambities per wijk/dorp werde beschreve. Op basis va overleg tusse de gemeete e de corporaties zij hiera de biedige verder aagescherpt, waara de biedige zij uitgewerkt i cocrete uitvoerigsplae. Rijswijk I Rijswijk hebbe de twee lokale corporaties het iitiatief geome tot het uitbrege va ee bod op de gemeetelijke woovisie. De vooraamste rede hiervoor was vastlegge dat de corporaties parters va de gemeete zij bij de otwikkelig va ieuwbouw. De corporaties combieerde i hu bod de ambities, ivesterige e prestaties op het gebied va de ieuwbouw met de ambities, ivesterige e prestaties op het vlak va de herstructurerig i Rijswijk. De bedoelig is het woobod gezamelijk te vertale aar prestatieafsprake.

16 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 16 Veeedaal I Veeedaal is ee ieuwe woovisie opgesteld door de gemeete, waarbij de vijf i Veeedaal actieve corporaties betrokke zij geweest. Nadat de woovisie was vastgesteld is deze aagebode aa de corporaties, waarbij de corporaties werde uitgeodigd om op de woovisie te reagere. Over de schriftelijke reactie va de corporaties hebbe gesprekke plaatsgevode met de gemeete, wat heeft geleid tot het selectere va projecte die mometeel worde uitgevoerd. Omdat hierover overeestemmig bestod e ee e ader was vastgelegd i verslage, zij gee ieuwe prestatieafsprake opgesteld tusse de gemeete e de corporaties. Met de woovisie is ee itesieve samewerkig tusse gemeete e corporaties op gag gekome, waarbij partije stap voor stap aar elkaar zij toegegroeid. Velo I 2003 heeft de gemeete Velo ee woovisie opgesteld, waari volges de gemeete te weiig cocrete doele of aatalle ware opgeome. I 2004 zij prestatieafsprake opgesteld. Die zij jaarlijks geactualiseerd e i 2007 geëvalueerd. I 2008 is de woovisie geactualiseerd e verbreed met het oderwerp woe met welzij e zorg. Oderwerp va discussie tusse de gemeete e de corporaties is de vraag geweest hoe cocreet de woovisie moest zij. Tot 2011 zal de ieuwe woovisie jaarlijks worde geactualiseerd; de actualiserig wordt teves jaarlijks verwerkt i de prestatieafsprake. De gemeete e de corporaties hebbe ee accoutmaager aagesteld die zich bezig houdt met moitorig va de afsprake.

17 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie Stappepla I hoofdstuk vijf worde drie modelle beschreve: het partermodel, het aabesteedmodel (ook wel geoemd: competitiemodel) e de tussevorm. I het volgede schema worde i hoofdlije de stappe geoemd die per model aa de orde kome. Doordat wordt verweze aar de paragraaf waari adere uitleg over de betreffede stap wordt gegeve, ka dit schema teves als leeswijzer worde gebruikt. Stap Partermodel Aabesteedmodel Tussevorm 1 Gemeete stelt ee woovisie op e Gemeete stelt ee woovisie op e Gemeete stelt ee woovisie op e cosulteert de corporaties daarbij. geeft i ee bijbehored ivesterigs- cosulteert de corporaties daarbij. Zie 5.1, 5.2, 6.1, 7.1, 7.2, 9.1 pla aa wat ze wil. De gemeete Zie 5.1, 6.1, 7.1, 7.2, 9.1 iformeert de corporaties hierover. Zie 5.1, 6.1, 7.1, 7.2, Gemeete e corporaties bepale Gemeete stelt spelregels voor ee Gemeete stelt spelregels voor ee projectstructuur voor het make va biedig op. biedig op. prestatieafsprake. Ee voorbeeld is Zie 5.1 Zie 5.1 ee structuur met ee stuurgroep e werkgroep. Zie I de werkgroep worde per thema Corporaties brege elk afzoderlijk Corporaties brege, evetueel geza- prestatieafsprake gemaakt e wordt ee bod uit op de gehele woovisie va melijk, ee bod uit op de woovisie. ee cocept opgesteld. de gemeete. Zie 5.1, 5.2, 8.1, 8.2 Zie 5.2, 6.2 Zie 5.1, De stuurgroep besluit over het Gemeete beoordeelt de biedige De gemeete beoordeelt de biedige cocept. iter e kiest met welke corporatie(s) iter. ze verder wil. Dat ka evetueel per Zie 5.1, 7.1 thema of per wijk plaatsvide. Zie 5.1, De prestatieafsprake worde evetu- Gemeete oderhadelt per corpora- I oderhadeligsrode wordt op eel aagepast e opieuw i de stuur- tie afzoderlijk over de biedige. basis va het bod of de biedige toe- groep besproke. gewerkt aar het make va prestatieafsprake. Zie 5.1, 5.2, De prestatieafsprake worde oder- Op basis va de biedige worde per De prestatieafsprake worde oder- teked door gemeete e corporatie afzoderlijk prestatieafspra- teked door gemeete e corporatie(s). ke vastgelegd corporatie(s). Zie 5.2, 6.2 Ekele voorbeelde: Helmod, Purmered, Velo Er zij gee voorbeelde beked va biedige op de gehele woovisie volges het aabesteedmodel Breda, Rijswijk, Veeedaal, Oss

18 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie Arragemet e rolle va gemeete e corporaties Het belagrijkste thema tijdes het experimet was de maier waarop gemeete e corporaties samewerke e de rolle va partije bij deze samewerkig. De samewerkig va gemeete e corporaties wordt beïvloed door allerlei factore die per gemeete verschille. De hoeveelheid corporaties die actief zij i ee gemeete, de complexiteit va de opgave waar partije i die gemeete voor staa, de persoolijke verhoudige tusse bestuurders va gemeete e corporatie(s): dit zij voorbeelde va factore die bepale hoe de samewerkig tusse gemeete e corporaties verloopt, e daarmee ook voor welk arragemet of model i die gemeete wordt gekoze. I theorie ka er grofweg gekoze worde gekoze voor ee partermodel of voor ee aabesteedmodel: Bij ee partermodel wordt de woovisie opgesteld door de gemeete waarbij de corporatie(s) wordt gecosulteerd. Er bestaat overeestemmig over de ambitie e de ispaige die a vaststellig va de woovisie worde geleverd. Op basis va de woovisie worde vervolges prestatieafsprake opgesteld; Bij ee aabesteedmodel stelt de gemeete de woovisie op, waarover de corporaties worde geïformeerd tijdes of a het traject. Op basis va de vastgestelde woovisie wordt vervolges ee bod gevraagd va de corporatie(s), e evetueel ook va adere partije werkzaam i de gemeete of de regio. De gemeete beoordeelt de biedige e kiest evetueel per thema of per wijk welke partij(e) het beste bod heeft gedaa e met welke partij(e) de gemeete verder wil. Met deze partij(e) worde uiteidelijk afsprake vastgelegd. Tijdes het experimet bleek dat iedere gemeete op basis va factore zoals hierbove geoemd, voor ee eige passed model koos. Opvalled was dat veel gemeete i eerste istatie wilde werke met het aabesteedmodel maar uiteidelijk koze voor het partermodel of ee tussevorm. Er zij gee voorbeelde beked va gemeete die volges het aabesteedmodel met ee biedig op de gehele woovisie hebbe gewerkt. De gekoze vorme e de redee om deze keuze te make worde beschreve i paragraaf Proces Het partermodel: kieze voor samewerkig Bij de meeste gemeete die meedede aa het experimet, lag de voorkeur bij het partermodel. I deze gemeete is uiteidelijk iet gewerkt met ee biedig op de woovisie. Daarvoor zij door de gemeete e corporaties verschillede redee gegeve. Ee aatal redee was praktisch va aard, zoals ee gebrek aa keis e/of capaciteit bie de gemeete of de corporatie(s). Samewerke met zeve partije i Purmered Begi 2007 wilde de gemeete Purmered op basis va ee recet opgestelde woovisie kome tot prestatieafsprake met de zes i Purmered actieve corporaties. Aagezie het traject om te kome tot de vorige prestatieafsprake zeer lag had geduurd e deze afsprake te algemee ware gebleve, beraadde de gemeete zich over de wijze waarop tot ieuwe meer cocrete prestatieafsprake gekome ko worde. Om meer iformatie e ispiratie te verkrijge, meldde de gemeete zich aa als deelemer aa het SEV-experimet. De gemeete gaf er de voorkeur aa te werke via ee samewerkigsmodel, vooramelijk omdat oduidelijk was wat het biede i de praktijk zou moete ihoude. De woovisie was iet geschikt om ee biedig op te doe de gemeete wilde alle zes corporaties betrekke bij de opgave rodom leefbaarheid i Purmered. Ook de corporaties gave de voorkeur aa ee samewerkigsmodel. Tijdes ee gezamelijke startbijeekomst is uiteidelijk gekoze voor het opstelle va prestatieafsprake middels ee stuurgroep- e werkgroepstructuur. Bie ekele maade lag er ee set afsprake voor de periode 2008 tot 2012, gelded voor alle zeve partije.

19 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 19 Daaraast werde redee gegeve die te make hadde met de cultuur va samewerke, met de beperkte cocreetheid va de woovisie, met de opgave i de stad e met de grodposities va de gemeete. Ee eveees voorkomede rede was dat ambtelijke medewerkers, die voorstader ware va het biedigsproces, hiervoor gee commitmet hadde gevraagd aa de bestuurder. Gebieds- e themagericht werke i Velo I de gemeete Velo werke de drie lokale corporaties gebieds- e themagericht. Zo richt de ee corporatie zich specifiek op seiorewoige, ee adere corporatie heeft veel bezit i éé wijk. Hierdoor is er gee sprake va grote cocurretie tusse de drie corporaties. Er bestaa wel specifieke segmete die iet zij verdeeld, zoals woe bove wikels. Aagezie de gemeete gee grod bezit, is de sturigsmogelijkheid va de gemeete voor de keuze va partije bij ieuwbouw gerig. Om dergelijke redee heeft de gemeete er voor gekoze iet te werke met biedige. Bridge als maier om het spel va samewerkig vorm te geve Het proces bij het opstelle va ee woovisie e prestatieafsprake is vergelijkbaar met ee kaartspel, waarbij gemeete ee keuze kue make tusse drie verschillede spelle. Als de gemeete patiece speelt, soleert zij bij het opstelle va de Woovisie. De corporaties e adere lokale orgaisaties hebbe gee mogelijkheid tot meedeke over de ihoud, wat ook met zich meebregt dat de gemeete iet de keis ophaalt die aawezig is bij deze partije. De woovisie betreft ee visie va de gemeete waar de corporaties, e adere partije op de woigmarkt, aar moete hadele. Bij patiece is de kas groot dat de partije die straks moete biede op de visie, zich iet achter de beoemde doele schare. Met tot gevolg dat er op lagere termij miimaal maatschappelijk redemet wordt behaald. Patiece leidt aar verwachtig iet tot maximale outcome, omdat de gemeete te weiig op de hoogte is va de ibreg die de biedede partij zou kue levere. Ee tweede maier om het spel te spele is pokere. I dit geval draait het proces er bij beide partije om de eige opbregst te maximalisere, waartoe me ekele kaarte verborge houdt voor de adere partij. Ook pokere biedt iet de ideale oplossig. Het astreve va de maximale opbregst voor de eige partij beteket dat de adere partij wordt uitgemolke, hetgee op lagere termij de relatie verslechtert e het maatschappelijke redemet iet te goede komt. Pokere komt i de praktijk echter vaak voor omdat het behale va ee maximale opbregst op de korte termij ee aatrekkelijk idee is, zowel voor de gemeete als voor corporaties. Idie wordt gekoze voor ee partermodel, moet het spel vaaf het opstelle va ee woovisie tot aa het make va prestatieafsprake worde igericht als ee bridgespel. Dit houdt i dat wordt samegewerkt. Partije zij aa vooraf vastgestelde regels gebode. Deze spelregels betreffe bijvoorbeeld afsprake over: Gedrag e houdige va partije: Partije stelle zich kwetsbaar op e aavaarde bepaalde marges va ozekerheid. Processe op hoofdlije: Nadat is bepaald over welke thema s afsprake gemaakt worde, bepale de gemeete e de corporaties gezamelijk de geweste maatschappelijke effecte voor deze thema s. Door primair te sture op deze maatschappelijke effecte, biedt de gemeete optimaal ruimte voor het maatschappelijk oderemerschap va de corporaties. Orgaisatie e commuicatie: Om de uitvoerig va de prestatieafsprake te borge, wordt ee werkgroep geformeerd die bestaat uit vertegewoordigers va de gemeete e de corporaties. Ook evetuele afsprake over grodbeleid e het borge va de ispaige va de gemeete kue i de spelregels worde opgeome. De doele va het samewerkigsproces zij het bepale va de ageda voor de lagere termij, het ophale va keis bij elkaar e het maage va verwachtige. Als het spel goed wordt gespeeld, leidt bridge tot ee trasparat e iteractief proces waari gemeete stakeholders verleide tot ibreg. Voordat ee gemeete het bridgespel goed ka spele, zal zij voor zichzelf ee aatal vrage moete beatwoorde, zoals:

20 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 20 Wat wille we bereike i de gemeete? Wat is de positie va spelers i de gemeete? Zij er cocurrete beschikbaar é bereid te biede? Wil ik samewerke met corporaties va buite? Wat is de kracht va de markt? Op welke maier wordt maatschappelijk redemet va iedere speler geoptimaliseerd? Door de atwoorde op deze vrage te geve is het voor de gemeete makkelijker te bepale of de adruk zal ligge op de samewerkig of op cocurretie. Er is sprake va codities waaroder vervolges ee goede samewerkig ka otstaa: De verhoudig tusse de gemeete e de corporatie moet helder zij. Bij het make va de woovisie e prestatieafsprake moet de begeleidig deskudigheid hebbe. De overlegcodities moete bij beide partije helder zij. Er moet sprake zij va commitmet bij alle partije. Begeleidigsgroep i Oss De gemeete Oss heeft samegewerkt bij het opstelle va de woovisie door het istelle va ee begeleidigsgroep bij het opstelle va de woovisie. De begeleidigsgroep bestod uit vertegewoordigers va de gemeete, va de twee corporaties Maaslad e BrabatWoe e va ee zorgistellig. Voorafgaad aa het opstelle va de woovisie hebbe werkcofereties plaatsgevode waarbij extere partije als makelaars, huurdersvereigige, dorpsrade e de stichtig Thuiszorg aawezig ware. Na het vaststelle va de woovisie is via de methode va maatschappelijk aabestede (zie hoofdstuk 8) gezocht aar de beste aapak voor ee wijk e ee ker. Vervolges zij prestatieafsprake opgesteld, waarbij eveees werd gewerkt met ee begeleidigsgroep bestaade uit beleidsmedewerkers va de gemeete e va de beide corporaties. I ee bestuurlijk overleg zij de afsprake vastgesteld. Partije zij tevrede over de wijze waarop de prestatieafsprake tot stad zij gekome. Het aabestedigsmodel: kieze voor cocurretie I de brief va miister Dekker werd gesproke over ee bod op de gehele woovisie. De gemeete beoordeelt de biedige e kiest evetueel per thema of per wijk welke partij(e) de beste biedige hebbe gedaa e met welke partij(e) de gemeete verder wil. Met deze partij(e) worde uiteidelijk afsprake vastgelegd. Er zij gee voorbeelde beked va gemeete die volges het aabesteedmodel met ee biedig op de gehele woovisie hebbe gewerkt. I ee woovisie is vaak sprake va ee combiatie va thema s e gebiede waar samewerkig tusse de gemeete e éé of meer corporatie(s) gewest is, e thema s e gebiede waar cocurretie tusse meer corporatie(s) gewest is. Bij igewikkelde herstructurerigsopgave i ee gebied waar éé corporatie het meeste bezit heeft, lijkt het bijvoorbeeld iet verstadig meer corporaties sterk te late cocurrere, waar dat bij uitleggebiede wel mogelijk is. Zo wilde de gemeete Purmered alle zes corporaties betrekke bij de opgave rodom leefbaarheid i Purmered, waardoor ee aabestedigsmodel iet voor de had lag. Gemeete waar sprake is va otwikkeligsopgave i trasformatie e uitleggebiede kue wel voordeel hebbe bij ee aabestedigsmodel, zoals de gemeete Goes e Almere. Woobod i Goes I Goes wordt de locatie Goesse Schas (voorhee: Waterstad) otwikkeld. Het betreft ee trasformatiegebied waar zo tot woige zulle worde gerealiseerd. Naar aaleidig va het tekee va de itetieovereekomst voor de PPS costructie voor het gehele project, heeft woigcorporatie RWS begi 2007 ee biedig gedaa met ame op Goesse Schas. De biedig bevatte ook ee aatal elemete die voor de gehele gemeete golde (zie ook het voorbeeld i 5.2). Op basis va deze biedig hebbe gesprekke plaatsgevode tusse de gemeete e RWS. Het aabod va RWS is verwerkt i de prestatieafsprake, die i de tweede helft va 2007 zij opgesteld.

21 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 21 Almere Hout Noord: aabestedig voor ee sociaal duurzame wijk De gemeete Almere wil op de locatie Almere Hout Noord ee sociaal duurzame wijk otwikkele. Dit beteket dat de wijk met ee zodaige kwaliteit wordt otworpe e gerealiseerd, dat zij bestad is tege veraderige i de tijd, e dat zij door de jare hee haar aatrekkelijkheid behoudt e steeds ieuwe aatrekkelijkheid ka krijge. De wijk moet ruimte biede aa ogeveer woige e arbeidsplaatse. Om dit te realisere heeft de gemeete drie corporaties uitgeodigd met ee hededaags e toekomstgericht otwerp voor de wijk te kome, waari sociale e ruimtelijke plavormig met elkaar verweve zij. I ee oderhadse selectieprocedure wil de gemeete éé partij selectere die de ambities va de gemeete ka waarmake. Uiteidelijk wordt deze partij uitgeodigd om met de gemeete afsprake te make over de realisatie va (betaalbare) woigbouw e maatschappelijke e bijbehore-de commerciële voorzieige i Almere-Hout. Hier is dus sprake va ee aabestedig waarbij uit drie partije er éé wordt geselecteerd voor het realisere va ee uitbreidigslocatie. Idie er sprake is va ee aabesteedmodel, zo blijkt ook uit de voorbeelde, is er sprake va wederkerigheid i de relatie tusse de gemeete e de corporatie(s). De gemeete heeft iets te biede aa de corporaties, als ee corporatie ee bod uitbregt da krijgt zij ook iets. Er is mider sprake va wederkerigheid idie op ee woovisie wordt gebode. Voor de biedede partij is da oduidelijk wat er tegeover staat. Dit vraagt om bewustzij bij de gemeete voordat ee biedig op ee woovisie wordt georgaiseerd: i welke mate is er sprake va wederkerigheid e proportioaliteit? De gemeete moet voorkome dat zij de partij is die allee maar vraagt e de corporatie de partij is die allee maar ka biede. De tussevorm: biede op de woovisie als maier om scherpte i de verhoudig te creëre I diverse gemeete die hebbe meegedaa aa het experimet, is ee biedig op de woovisie georgaiseerd om op basis daarva meer duidelijkheid te krijge over wat partije elkaar te biede hebbe e daarmee te kome tot betere, cocretere prestatieafsprake te kome. I deze gevalle is ee biedig iet te zie als ee maier va aabestede, maar als ee eerste stap om tot goede afsprake e daarmee tot geweste resultate te kome. Er is sprake va ee tussevorm tusse het partermodel e het aabesteedmodel. Voorbeelde va deze maier va werke zij te vide i Veeedaal, Rijswijk e Tiel. Versterkig va de samewerkig door aabod op de woovisie i Veeedaal I de gemeete Veeedaal is i ee iteractief proces ee woovisie opgesteld die i de zomer va 2007 gereed was. De gemeete heeft deze woovisie aagebode aa de vijf i Veeedaal actieve corporaties, e he gevraagd ee reactie te geve op de woovisie. Hierop hebbe de corporaties ee brief gestuurd aa de gemeete, waari ee aabod/voorstel werd gedaa voor de uitvoerig va de woovisie. Na ee rode gesprekke tusse de gemeete e de corporaties is ee selectie gemaakt va projecte die mometeel worde uitgevoerd. Er zij gee prestatieafsprake opgesteld, omdat partije het ees ware over de projecte e de verslage va de gesprekke helderheid gave. Er is gezocht aar de mogelijkheid om ee gemeetelijk accoutmaager i te zette die de procedures tusse gemeete e corporaties stroomlijt, iet allee i het beleidsproces, maar ook i de uitvoerig. Die is er iet gekome. Wel heeft de samewerkig zoveel vertrouwe opgeleverd dat de projecte gezamelijk kode worde uitgevoerd. Volges de corporaties is er u sprake va ee samewerkigsmodel: de corporaties blijve uit elkaars vaarwater. De gemeete Veeedaal heeft aagegeve iet te verwachte dat i ee cocurretiemodel de ivesterige va de corporaties zulle toeeme. Alle partije zij het erover ees dat het gehele traject de samewerkig heeft versterkt e dat verhoudige beter zij geworde e de lije korter. Naar ieuwe verhoudige i Tiel De gemeete Tiel e de twee lokale corporaties SVH e SCW gee deelemer aa het SEV-experimet ware va meig dat de verhoudige zakelijker e meer resultaatgericht moeste worde, op basis va ee gezod vertrouwe tusse de drie partije. Nadat de Woovisie Tiel was vastgelegd, hebbe de beide corporaties eid 2007 gezamelijk ee bod uitgebracht op deze woovisie. Hierdoor otstod scherpte i het gesprek tusse de gemeete e de corporaties, waardoor ee goede basis otstod voor het make va prestatieafsprake. Na het uitbrege va de biedig hebbe de gemeete Tiel e de twee corporaties aa de had va het bod de prestatieafsprake opgesteld, waara deze i september 2008 oderteked kode worde.

22 Naar ee werkbare verhoudig tusse gemeete e corporaties Lesse uit het SEV-experimet Bod op de woovisie 22 Nieuwbouw e herstructurerig i Rijswijk I Rijswijk hebbe de twee lokale corporaties het iitiatief geome tot het uitbrege va ee bod op de gemeetelijke woovisie. De vooraamste rede hiervoor was vastlegge dat de corporaties parters va de gemeete zij bij de otwikkelig va ieuwbouw. Hier gig de discussie over de rol va de corporaties op ee grote uitbreidigslocatie va de gemeete aa vooraf; de gemeete was vooremes ee aabestedig te starte voor deze locatie. De corporaties combieerde i hu bod de ambities, ivesterige e prestaties op het gebied va de ieuwbouw met de ambities, ivesterige e prestaties op het vlak va de herstructurerig i Rijswijk. De bedoelig is het woobod gezamelijk te vertale aar prestatieafsprake. I bovegeoemde voorbeelde volgde a het uitbrege va de biedige ee oderhadeligsrode, waari tot (prestatie)afsprake werd gekome. Deze oderhadeligsrode moet goed worde gestructureerd. Ee logische stap vooraf aa het uitbrege va ee biedig is met elkaar af te spreke hoe met ee biedig wordt omgegaa. Dit gebeurt i de praktijk iet altijd. I de gemeete Leide heeft corporatie Portaal ee bod uitgebracht aa de gemeete. Dit was vooraf iet overlegd met de gemeete. Om die rede was bij de gemeete gee beeld va wat Portaal va de gemeete verwachtte. Hetzelfde gebeurde i Goes, waar het bod va corporatie RWS overwacht kwam voor de gemeete. De gemeete was og bezig met het opstelle va de woovisie, toe het bod va RWS bij de gemeete bie kwam. De gemeete moest vervolges zoeke aar ee goede maier om op het bod te reagere. Het iet structurere va de oderhadeligsrode die volgt op het uitbrege va ee bod, heeft tot gevolg dat partije iet va elkaar wete wat er verwacht wordt. Ee adere rede om de oderhadeligsrode goed te structurere, is om de valkuil te voorkome dat corporaties te sterk vasthoude aa het bod, e de ihoud va het bod als het hoogst haalbare resultaat zie. I dit geval fuctioeert het bod voor de corporatie als ee pakket eise i plaats va als ee aabod aa de gemeete. Dit komt de creativiteit tijdes de oderhadelige iet te goede: de koek moet da amelijk metee worde verdeeld terwijl iet eerst wordt stilgestaa bij de maier om de koek eerst te vergrote alvores ee verdelig erva plaatsvidt. I veel gevalle wil de gemeete de grodopbregst maximalisere e wil de corporatie zo veel mogelijk koopwoige biehale. I ee dergelijke situatie wordt voorbij gegaa aa de mogelijkheid va het behale va wiste op bijvoorbeeld het sociale vlak. Het ka zij dat idie de gemeete op ee bepaalde locatie geoege eemt met ee beperkte grodopbregst, er op het sociale vlak ee grotere maatschappelijke wist ka worde gerealiseerd, waardoor de koek wordt vergroot. I de oderhadeligsrode die volgt a het uitbrege va ee bod door de corporatie(s), moet worde stilgestaa bij het door gezamelijke ispaige behale va zo veel mogelijk maatschappelijke resultate. Het aabod va de corporatie(s) ka hierbij ee hulpmiddel vorme, maar moet iet tot gevolg hebbe dat partije star vasthoude aa de ihoud omdat da de creativiteit wordt beperkt. 5.2 Ihoud Ihoud va de woovisie Het arragemet of model dat wordt gekoze, bepaalt voor ee deel de ihoud va de woovisie, va ee evetueel bod e va de prestatieafsprake. Als gekoze wordt voor ee partermodel e de corporaties dus betrokke zij bij het opstelle va de woovisie, is het eevoudiger om omiddellijk a afrodig va de woovisie de prestatieafsprake op te stelle. De corporaties wete door hu betrokkeheid bij de woovisie wat de achtergrod va de beleidskeuzes is e hoe deze bedoeld zij. Ook de corporaties bij de woovisie al bijsture, waardoor er ee woovisie ligt da va he gee omogelijke dige vraagt. Idie va meer partije ee bod wordt gevraagd op ee woovisie volges het aabesteedmodel, moet de woovisie zodaig cocreet e eeduidig zij dat de biedige va de verschillede corporaties met elkaar vergeleke kue worde.