STBY voor NS Services & Prorail

STBY voor NS Services & Prorail Reizigersperspectief op het verbeteren van fietsparkeren op stations Amsterdam, December 2014 Contactpersoon bij NS: Piero Witmer (NS Stations), piero.witmer@nsstations.nl Contactpersoon bij STBY: Geke van Dijk, Strategy Director STBY, geke@stby.eu

Inhoudsopgave Management Summary 3 Belangrijkste inzichten 8 Fietsparkeerervaring 9 Stallinggebruik 25 Verbeterpunten 32 Kosten voor stallen 43 Onderliggende data 51 Feedback op huidige situatie 53 Feedback op mogelijke verbeteringen 77 Appendix Deelnemersprofielen 87 2

Management Summary 3

Introductie NS en Prorail werken samen aan een ontwikkeltraject rondom de verbetering van fietsparkeren in de stallingen bij stations. Hoe kan dit zo optimaal mogelijk ingericht worden voor treinreizigers, en eventuele andere lokale gebruikers? De focus ligt hierbij op de ontwikkeling van een gebruiksvriendelijk en effectief systeem dat de toegang, registratie en betaling van fietsparkeren in stallingen op grote bemenste stations faciliteert (toegang/inchecken, verwijzing naar vrije plekken, registratie stallingsduur, uitchecken en betalen). Naast NS en Prorail is ook CROW Fietsberaad een partner in het overleg, en zijn diverse gemeenten (en VNG) zijdelings betrokken. Al deze partijen hebben te maken met het nijpende probleem van fietsparkeren rondom stations. In diverse consortia en locaties lopen al proeven met specifieke oplossingen, maar daar zit tot nu toe nog weinig samenhang tussen. Het zou goed zijn om te komen tot een overkoepelende landelijke oplossing die voor iedereen werkt (realistisch, betaalbaar en breed gedragen), en die voor fietsers en reizigers een belangrijke stap vooruit is. Hierbij moet tevens een brug geslagen worden tussen de agenda s van de verschillende partijen. Omdat dit kan het beste gebeuren door gezamenlijk uit te gaan vanuit het perspectief van degenen om wie het gaat, de fietsparkeerder, is STBY gevraagd om de orientatiefase in dit ontwikkeltraject zo optimaal mogelijk te ondersteunen vanuit het gezichtspunt van reizigers/fietsers. De centrale vragen in dit traject waren: Wat zijn de belangrijkste ervaringen en overwegingen van fietsparkeerders, wat ervaren zij als de grootste knelpunten, en wat zouden de meest wenselijke verbeteringen kunnen zijn? STBY heeft dit op basis van uitgebreide interacties met fietsers en reizigers op verschillende locaties in kaart gebracht. Dit rapport biedt een overzicht van de verzamelde data, de resultaten van de analyse, en tevens adviezen over mogelijke oplossingsrichtingen. Kort overzicht van het gevolgde proces: Briefing sessie met experts op gebied van fietsparkeren van NS, Prorail en CROW fietsberaad (oktober 2014) Observaties en ad hoc interviews op 6 locaties - Zutphen, Helmond, Eindhoven, Amersfoort, Utrecht, Amsterdam Amstel (oktober 2014) Co-creatie sessies met 48 fietsers/reizigers op 4 locaties - Zutphen, Helmond, Eindhoven, Utrecht (november 2014) Analyse van verzamelde verhalen, visualisatie van inzichten, selectie van illustratief beeldmateriaal, ontwikkelen van adviezen, opstellen van rapport (november 2014) Presentatie van resultaten aan stakeholders van NS, Prorail, CROW Fietsberaad, Fietsersbond, Gemeente Amsterdam (december 2014) 4

Inzichten en onderliggende data Dit rapport bevat behalve de management summary en een uitgebreide weergave van de belangrijkste resultaten van het project, ook de volledige documentatie van de onderliggende data uit de interacties met fietsers rondom stations. Management summary (page 3-8) Belangrijkste inzichten (page 9-51) Fietsparkeerervaring Stallinggebruik Verbeterpunten Kosten voor stallen Onderliggende data (page 52-87) feedback op huidige situatie feedback op mogelijke verbeteringen Appendix (pag 88-167) Deelnemersprofielen 5

Belangrijkste inzichten De belangrijkste inzichten uit de observaties op locatie en de interacties met fietsers zijn in dit rapport geclusterd rondom twee thema s - de algehele fietsparkeerervaring en het specifieke stallingebruik. Deze beide thema s zijn uitgebreid in kaart gebracht en bieden veel aanknopingspunten voor toekomstige verbetering. Hieronder een samenvatting van de feedback die de fietsers gegeven hebben rondom deze twee thema s: Algehele fietsparkeerervaring Deze ervaring begint al ruim voordat men bij het station aankomt. Onderweg op de fiets vanuit de stad richting het station wordt de afweging om wel/niet de staling te gebruiken gemaakt. Voor veel fietsers is deze tocht een regelmatige routine, zij hebben een reeds lang opgebouwde gewoonte en willen hier liefst teveel niet van afwijken. Ook hebben ze o.h.a. haast omdat ze een trein willen halen. Efficiëntie en voorspelbaarheid zijn hierbij dus hele belangrijke factoren. Men is bang voor oponthoud, en vaak onbekend met goede alternatieven. Daarom blijven veel fietsers ondanks allerlei beperkingen toch vaak gebruik maken van opties die verre van ideaal zijn, zoals buiten parkeren terwijl er binnen ruimte is. Tijdens de gehele fietsparkeerervaring zet de hang naar efficiëntie, voorspelbaarheid en snelle doorstroom zich door - vanaf huis/werk/school tot aan het perron. Omwegen fietsen is hierbij uit den boze. Stallinggebruik Als een fietser eenmaal besloten heeft om een overdekte stalling te gebruiken dan zijn er zeker nog punten die verbeterd kunnen worden. Ook binnen de stalling is een goede doorstroom en snel een plek kunnen vinden van groot belang. De entree van de stalling dient ruim en goed geordend te zijn, alle essentiële informatie over openingstijden, capaciteit en kosten) moet makkelijk beschikbaar zijn. De routing in de stalling, de indeling in zones en het gebruik van de rekken moet overzichtelijk en makkelijk zijn. Daarnaast speelt de aanwezigheid van een beheerder een heel positief aspect (zowel m.b.t. veiligheid en extra service als vanwege de persoonlijke tint), evenals de sfeer en vormgeving van de algemene ruimte. Kosten voor stalling In aanvulling op de feedback van fietsers over hun huidige parkeerervaring en stallinggebruik zijn ze ook gevraagd om hun mening te geven over mogelijke tarieven voor overdekt stallen, en over de meest gewenste betalingsmiddelen. Hieruit kwam naar voren dat de meeste mensen verwachten dat de eerste korte termijn periode van stallen (1 tot een paar dagen) gratis zou moeten zijn, en dat daarna (voor een week, maand of jaar) een niet al te hoge prijs geheven zou kunnen worden. Wat betaalmiddelen betreft vindt bijna iedereen dat er meerdere opties mogelijk moeten zijn. 6

Aanbevelingen voor verbetering Op basis van de feedback van de fietsers en de bevindingen uit de analyse zijn acht aandachtspunten naar voren gekomen die tot aanzienlijke verbetering kunnen leiden. De eerste vier aandachtspunten zijn zogenaamde wicked problems - knelpunten waarvoor mogelijk nadere experimenten en testen nodig zijn, maar als ze opgelost worden dan volgt ook groot succes. De andere vier aandachtspunten zijn meer hygiene factors - ook belangrijk, maar via een regulier ontwerp en bouwtraject waarschijnlijk goed op te lossen. Overkoepelend aan deze aandachtspunten geldt dat het met de fiets naar het station komen, en daar zonder problemen kunnen parkeren, eigenlijk een logisch onderdeel van de algehele reis zou moeten zijn. Het zou niet een extra stress factor voor fietsers moeten zijn, die zij zelf maar moeten zien op te lossen. Het zou gewoon integraal onderdeel moeten uitmaken van de dienstverlening van NS, Prorail en gemeenten gezamenlijk. Idealiter zouden in het hele land variaties op dezelfde formule/aangeboden moeten worden. Communicatie & toegang Meer mensen bereid vinden om gebruik te maken van overdekte stallingen vereist meer dan een bordje bij de ingang. De bekendheid en vertrouwdheid met dit alternatief moet opgebouwd worden door het op veel verschillende plekken aan te kondigen en uit te leggen. Snel een goede plek vinden Fietsers die de stalling in komen willen zo snel mogelijk dat ene open plekje vinden. Algemene aanduidingen van capaciteit per gang is niet afdoende. Indeling en beheer van zones Momenteel wordt nog slechts beperkt gebruik gemaakt van speciale zones in de stalling. Dit kan veel gestructureerder. Gebruik van bovenrekken Veel fietsers vermijden het gebruik van bovenrekken. Hierdoor is er veel loze capaciteit. Via algemene communicatie en differentiatie in rekken is hier better gebruik van te maken. 7

Aanbevelingen voor verbetering (vervolg) In/uit en doorstroom Rondom de in/uitgang van de stalling, en in de paden tijdens piektijden, kan de doorstroom via een betere routering meer ondersteund worden. Algeheel prettige ruimte Een goed verlichte en overzichtelijke ruimte geeft een veilig gevoel en motiveert tot hertaald gebruik. De stalling zou als het even kan als the top of the building beleefd moeten worden. Bereikbaarheid perron Niet alleen een snelle doorgang van stalling naar perron, maar ook een prominente en aantrekkelijke toegag vanuit het station naar de stalling kan bijdragen aan de bekendheid en vertrouwdheid van reizigers met dit onderdeel van de dienstverlening. Actief beheer buiten Om de chaos en het wildparken buiten terug te dringen is nauwe samenwerking met gemeenten nodig. Minder of geen rekken meer buiten, en strengere handhaving op de naleving van regels is essentieel, anders blijft het dweilen met de kraan open. Uiteindelijk wordt een meer verzorgde oplossing door de meeste mensen op prijs gesteld. Maar velen moeten eerst min of meer gedwongen worden om hun vaste routines en sterke vooronderstellingen te doorbreken. 8

9 Belangrijkste inzichten

Inzichten m.b.t. fietsparkeerervaring Hieronder een visuele weergave van de totale fietsparkeerervaring. Deze begint al ruim voordat men het station bereikt, wanneer de beslissing over de plek waar hij/zij de fiets gaat neerzetten genomen wordt. Er zijn twee hoofdrichtingen in de fietsparkeerervaring: één richting station waarbij de fiets achtergelaten wordt (groen), en één vanaf het station waarbij de fiets opgehaald wordt (blauw). In beide richtingen splitst de stroom reizigers/fietsers zich op de meeste locaties op in degenen die binnen in de stalling (geel) of buiten parkeren. Op de volgende pagina s staat een gedetailleerde weergave van alle stappen in deze illustratie. NB: De bovenstaande illustratie heeft het formaat van een grote poster, en is daarom op deze pagina niet goed leesbaar. Deze poster is bedoeld voor gebruik tijdens bijeenkomsten. De poster is als apart bestand opgeleverd aan NS en Prorail en als PDF beschikbaar voor print (2x A1). 10

Fietsparkeerervaring -> AANKOMEN VANUIT STAD Vrijwel alle fietsers hebben haast op weg naar het station en tijdens het parkeren van hun fiets. Ze willen niet omrijden en zijn bang om de controle over het tijdsverloop te verliezen. Ze hebben sterke gewoontes m.b.t. aanrijroutes en het vinden van een fietsparkeerplek. Ze hebben dit zoveel mogelijk geoptimaliseerd. De bereidheid hier van af te wijken is erg laag. De situatie rondom stations is vaak druk en rommelig. In veel gevallen is de bewegwijzering naar de stalling onvoldoende. Fietsers hebben eerder en uitgebreider informatie nodig om een beslissing te nemen. Niet alleen dat er een stalling is, maar ook hoe ver het is, wat het kost, wat de openingstijden zijn, hoe lang het duurt etc. De toegang tot de stalling kan een bottleneck zijn, vooral tijdens piektijden. Het is er vaak druk, en dat maakt het moeilijk inschatten of het de moeite waard is. Gaat het tijd kosten of opleveren? Duidelijke informatie die van buitenaf zichtbaar is, over beschikbare plekken, doorlooptijd, kosten en stallingsduur ontbreekt. 11

NB: De bovenstaande beelden zijn stills van videoclips die de bevindingen op de vorige pagina illustreren. Met deze videoclips in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. Deze filmclips zijn daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 12

Fietsparkeerervaring -> FIETS WEGZETTEN BINNEN Een steile trap met smalle gootjes kan een drempel vormen voor veel fietsers. Hier lopen twee stromen fietsers door elkaar. Aanduidingen voor routing om botsingen en opstoppingen te voorkomen ontbreekt vaak. Ook de incheckprocedure is een onzekere factor voor onervaren stallers. Hoeveel tijd gaat dit kosten? Moet ik wachten op anderen? De aanwezigheid van een beheerder is een pré qua sfeer en service, maar het mag geen onnodig oponthoud opleveren. Ook het binnen stallen van de fiets is gunstig (droog en veilig), maar dit weegt voor veel mensen niet op tegen eventuele vertraging en kosten. Elke fietser wil zo snel mogelijk een lege plek vinden, en liefst in het onderste rek. Een algemene aanduiding van lege plekken per vak is niet specifiek genoeg. Frequente stallers hebben meestal een vast gebied in de stalling waar ze als eerste proberen een plek te vinden. Dit verkleint de keuzestress, en vergemakkelijkt het terug vinden. Een overzichtelijke indeling is erg belangrijk. Mensen zoeken op zicht naar een plekje. Wie niet op tijd een plek vindt gaat mogelijk over tot 'wild stallen'. Voor bijzondere fietsen, die niet in het rek passen, zijn aparte plekken nodig, maar deze mogen de algemene doorstroom niet belemmeren. 13

NB: Het bovenstaande beeld is een still van een videoclip die de bevindingen op de vorige pagina illustreert. Met deze videoclip in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. De filmclip is daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 14

Fietsparkeerervaring -> DOORGANG NAAR PERRON Manoeuvreerruimte tussen de fietsenrekken is essentieel voor de doorstroom. Komende en gaande fietsers moeten elkaar zo min mogelijk ophouden. Een directe doorgang vanuit de stalling naar het station wordt zeer op prijs gesteld. Ook hierbij is het belangrijk dat de ruimte niet te krap is, zodat de stroom van in- en uitgaande mensen elkaar goed kan passeren. Deze doorgang is niet in alle stallingen goed aangegeven. 15

Fietsparkeerervaring -> FIETS WEGZETTEN BUITEN Fietsers die buiten parkeren maken een kosten/baten inschatting op basis van beperkte informatie, waarbij ze hun gewoontegedrag vaak rationaliseren. De stalling neemt meer tijd, het kost meer geld dan mijn fiets waards is, er is geen plaats, ze zijn niet altijd open... Buitenstallingen zijn vaak chaotische plekken. Niemand komt er echt graag, fietsen zijn er niet veilig, en toch worden ze gebruikt. Deels vanwege gewoontegedrag, en deels door een gebrek aan (informatie over) goede alternatieven. Veel mensen hebben vaste patronen in het zoeken naar een parkeerplek. Ze gaan vrijwel altijd naar hetzelfde fietsenrek. Als er geen plek is wordt de fiets vaak wild geparkeerd, maar dit levert ook wel stress op. In de buitenrekken doen veel mensen geen moeite om hun fiets netjes te parkeren. Dit betekent dat men vaak andere fietsen moet verplaatsen om er zelf tussen te kunnen komen en de fiets op slot te zetten. Het risico op diefstal en schade aan de fiets is hoger bij buiten parkeren. Er staan vaak achtergebleven fietswrakken, losse wielen en sloten. Er is meestal weinig beheer. Dit levert een vieze, onaantrekkelijke en vooral 's avonds onveilige omgeving op. 16

NB: De bovenstaande beelden zijn stills van videoclips die de bevindingen op de vorige pagina illustreren. Met deze videoclips in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. Deze filmclips zijn daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 17

Fietsparkeerervaring -> AANKOMEN VANAF TREIN Een directe doorgang vanuit het station naar de stalling is heel handig. Dit moet natuurlijk wel goed aangegeven staan. Tijdens piektijden kan het behoorlijk druk zijn bij deze doorgang. Voldoende ruimte is dus ook heel belangrijk. Vanuit de trein richting fiets en dan door naar huis, werk of school is iets minder stressvol dan op de heenweg, maar evengoed wil niemand onnodig tijd verdoen. Er hoeft nu geen keuze gemaakt te worden tussen binnen of buiten, zolang men zich maar herinnert waar de fiets geparkeerd staat. 18

Fietsparkeerervaring -> FIETS OPHALEN BINNEN Voor mensen die na de laatste trein hun fiets nog op willen halen is de stalling vaak dicht. Voor mensen die slecht ter been zijn is een steile trap een belemmering. Zij zoeken dan naar een lift. Omdat veel mensen hun fiets het liefst steeds in hetzelfde deel van de stalling zetten, weten ze wel ongeveer waar hij staat. Daarna is het zoeken op specifieke herkenningspunten van hun fiets. Hoe meer gehaast ze waren bij het wegzetten, hoe lastiger dit soms is. Aangezien de bovenste rekken minder vol zijn, is een fiets daar makkelijker herkenbaar. Meestal wordt de fiets na enig speurwerk gevonden. Als dit niet het geval is dan volgt stress en onzekerheid. Is hij gestolen, is hij verzet, ben ik vergeten waar hij stond? Soms worden beheerders gevraagd om mee te zoeken. Het kan zijn dat zij de fiets verplaatst hebben omdat hij niet goed in het rek was neergezet. 19

Fietsparkeerervaring -> FIETS OPHALEN BINNEN In volle rekken is het vaak lastig om goed bij de fiets te komen om hem van het slot te halen en uit het rek te halen. Enig duw- en trekwerk is vaak nodig (vooral t.g.v. fietstassen, kinderzitjes en handremmen). Soms is er schade, maar over het algemeen lijken mensen iets voorzichtiger met elkaars fietsen te zijn dan buiten. De doorstroom in de stalling richting de uitgang moet soepel verlopen. Tijdens piektijden kunnen de stromen van in- en uitgaande fietsers elkaar in de weg lopen. Brede en onbelemmerde paden zijn belangrijk. Het systeem van uitchecken en eventueel betalen moet heel goed en op tijd duidelijk zijn. Onnodig oponthoud tijdens de uitcheckprocedure richting de uitgang kan een doorn in het oog zijn. Hoewel de meeste mensen het principe van een controle wel op prijs stellen, want dit maakt de stalling veiliger. Voor betaling moeten meerdere methoden beschikbaar zijn, maar niemand wil wachten op muntjeszoekers of pinners. 20

NB: Het bovenstaande beeld is een still van een videoclip die de bevindingen op de vorige pagina illustreert. Met deze videoclip in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. De filmclip is daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 21

NB: Het bovenstaande beeld is een still van een videoclip die de bevindingen op de vorige pagina illustreert. Met deze videoclip in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. De filmclip is daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 22

Fietsparkeerervaring -> FIETS OPHALEN BUITEN Buiten is het, vooral 's avonds, vaak niet prettig om de fietsenrekken te gebruiken. De omgeving is meestal rommelig en vies, en er is geen toezicht. Toch doen veel mensen het om kosten te besparen, uit gemakzucht, of uit gewoonte. Buitenparkeerders houden er veelal rekening mee dat hun fiets gestolen of beschadigd kan worden. Zij parkeren dan ook geen waardevolle fietsen. Hierdoor komt hun kosten/baten afweging niet onder druk te staan. Schade aan fietsen die buiten staan komt niet alleen voort uit vandalisme of diefstal, het komt vaak ook door fietsers die ruw omgaan met andere fietsen. De regelgeving en handhaving rondom buiten parkeren is vaak niet helemaal duidelijk. Hoe lang mag een fiets blijven staan? Hoe vaak wordt er gecontroleerd? Wanneer wordt hij weggehaald? Waar komt hij dan terecht? Wat zijn de kosten? 23

Fietsparkeerervaring -> STAD IN FIETSEN Het vertrek op de fiets vanaf het station richting stad voelt soms als een worsteling. Men moet vaak eerst een drukke omgeving met voetgangers en kruisingen van wegen navigeren. De fietsroutes vanaf de uitgang van de stalling zijn niet altijd duidelijk aangegeven. 24

NB: Het bovenstaande beeld is een still van een videoclip die de bevindingen op de vorige pagina illustreert. Met deze videoclip in het rapport zou het bestand te groot worden om makkelijk te kunnen delen. De filmclip is daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 25

Stallinggebruik Fietsers die gekozen hebben om de stalling te gebruiken weten uit ervaring welke aspecten zij het meest waarderen en welke voor verbetering vatbaar zijn. De onderstaande illustratie geeft een thematisch geordende weergave van de door stallinggebruikers genoemde routines, voorkeuren en behoeften. Op de volgende pagina s staat een gedetailleerde beschrijving van alle thema s en bevindingen die in de illustratie beschreven staan. (De indeling van de stalling in de illustratie is niet bedoeld als een realistische weergave, het geeft slechts een indicatie van de thema s aan.) NB: Ook deze illustratie heeft het formaat van een grote poster, en is daarom op deze pagina niet goed leesbaar. Deze poster is bedoeld voor gebruik tijdens bijeenkomsten. De poster is als apart bestand opgeleverd aan NS en Prorail en als PDF beschikbaar voor print (A1). 26

Stallinggebruik -> ENTREE & INFORMATIE Makkelijke en snelle toegang tot de stalling is erg belangrijk. De trap moet niet te steil zijn, en de gootjes niet te smal. Bij scherpe bochten de ruimte in en uit ontstaan vaak opstoppingen. Ook de in- en uitcheckopstelling kan tijdens piekdrukte een obstakel vormen. Heldere communicatie bij de ingang over openingstijden, kosten, stallingsduur, gebruiksregels en treintijden is nodig. 27

Stallinggebruik -> BEHEER Beheerders zijn zichtbaar, behulpzaam en zeggen vriendelijk gedag. Dit voorkomt niet alleen diefstal maar ook asociaal gedrag. Extra services, zoals reparaties en verkoop van basisaccessoires zoals fietslampjes worden zeer op prijs gesteld. Beheerders houden de stalling netjes. Ze zetten fietsen die te lang of verkeerd geparkeerd staan weg. Soms vragen ze sterke en lange mensen de bovenste rekken te gebruiken zodat de onderste rekken vrij blijven voor degenen voor wie dat moeilijker is. 28

Stallinggebruik -> REKKEN De ruimte tussen de rekken is krap. Bij het duwen en trekken om fietsen er uit te halen treedt soms beschadiging op. Veel fietsen passen er niet goed tussen (transportrekjes, kinderzitjes, fietstassen, etc). Veel mensen stoten hun hoofd aan de bovenrekken bij het gebruiken van de onderrekken. Gebruik van de bovenrekken wordt o.h.a. gemeden. 29

NB: De bovenstaande beelden zijn stills van videoclips die de bevindingen op de vorige pagina illustreren. Met deze videoclips in het rapport zou het bestand te groot worden. Deze filmclips zijn daarom als afzonderlijke files aan NS en Prorail opgeleverd. 30

Stallinggebruik -> ZONES Aparte zones voor buitenmaatse fietsen, scooters en e-bikes zijn vaak rommelig, niet duidelijk afgebakend en lopen over in de gangpaden. Dit verhindert de doorstroom tijdens piektijden en creëert verwarring over het gebruik van de ruimte. 31

Stallinggebruik -> ALGEHELE RUIMTE Veiligheid van de fiets is een grote pré. Niet alleen vanwege minder kans op diefstal, maar ook omdat er minder onderhoud nodig is bij binnen stallen. Fietsen hoeven binnen minder zwaar op slot dan buiten. Zichtbare camera's worden op prijs gesteld. Meerdere in- en uitgangen leiden tot ongerustheid. Een prettige, goed verlichte ruimte is heel belangrijk, ook voor het gevoel van persoonlijke veiligheid. 32

Aandachtspunten voor verbetering Op basis van alle inzichten m.b.t. de algehele fietsparkeerervaring en het specifieke gebruik van de stalling is goed duidelijk geworden wat de belangrijkste aandachtspunten voor verbetering van fietsparkeren bij stations zouden moeten zijn vanuit het perspectief van fietsers. De onderstaande illustratie geeft 4 aandachtspunten aan die de grootste prioriteit hebben omdat ze als belangrijk knelpunt worden ervaren, en omdat ze speciale aandacht en exploratie vereisen om tot een passende oplossing te komen. De andere 4 aandachtspunten zijn ook belangrijk voor toekomstige verbetering, maar middels een regulier ontwerp- en bouwproces wat makkelijker op te pakken. De volgende pagina s staat een gedetailleerde beschrijving. NB: Ook deze illustratie heeft het formaat van een grote poster, en is daarom op deze pagina niet goed leesbaar. Deze poster is bedoeld voor gebruik tijdens bijeenkomsten. De poster is als apart bestand opgeleverd aan NS en Prorail en als PDF beschikbaar voor print (2x A1). 33

Aandachtspunten -> COMMUNICATIE & TOEGANG Fietsparkeren zou eigenlijk een meer integraal onderdeel moeten zijn van de algehele dienstverlening van NS en Prorail. Op dit moment is het nog zo dat fietsers die naar het station komen om de trein te nemen zelf maar uit moeten zoeken waar en hoe ze hun fiets willen achter laten. En vaak is er onvoldoende keuze tussen of bekendheid met goede alternatieven. Als we in Nederland willen stimuleren dat mensen groen reizen (met openbaar vervoer en fiets) dan moet dit ook optimaal ondersteund worden. Dit betekent dat het makkelijk en goed stallen van fietsen bij stations beter geregeld moet worden. Ook gemeenten hebben hier een belangrijke rol in te spelen. Algemene communicatie: Er van uit gaande dat er een goede optie voorhanden is (voldoende capaciteit in gratis/goedkope en prettige stallingen) is het van belang om dit op landelijke schaal goed bekend te maken. Algemene media campagnes zijn nodig om te zorgen dat iedereen zich bewust is van deze optie. Evenals specifieke campagnes richting treinreizigers (bijvoorbeeld op de beeldschermen in treinen, of door het uitdelen van ludieke informatiepakketjes). Liefst in hele land dezelfde principes hanteren, zodat de algemene formule bekend en vertrouwd is. Eventueel een langere periode dan 24 uur voor gratis fietsparkeren overwegen. Bijvoorbeeld 72 uur (dit omvat het weekend en ruimte voor onregelmatige werkers) Hele simpele en aantrekkelijke tarieven hanteren voor betaald stallen (bijvoorbeeld 1 per dag na gratis periode, 5 per week, 20 per maand, 150 per jaar) Eventueel een ronline eken-tooltje aanbieden om te berekenen of een abonnement rendabel is Communicatie op aanrijroutes: Er van uit gaande dat de stallingen op aantrekkelijke plaatsen rondom stations liggen, die goed aansluiten op de meest belangrijke aanrijroute van fietsers, is het van belang om al vroegtijdig relevante informatie over de stalling te geven (waar is de ingang? hoe ver is het nog? is er plaats? wat kost het? hoe lang duurt het voordat ik op het perron sta?). Voor fietsers die haast hebben (bijna allemaal) is dit essentieel informatie. Omdat de meeste fietsers die al een sterke routine ontwikkeld hebben, zoals de meesten, zal het moeilijk zijn om hun gewoonte te veranderen. Toegang van stalling: Stallingen moeten op belangrijkste aanrijroutes liggen. Eventueel meerdere stallingen per station Hogere transparantie bij ingang van stalling (van buitenaf zichtbaar). Beschikbare plekken, openingstijden, kosten, stallingsduur, plek voor bijzondere fietsen, snelheid van doorstroom, directe doorstroom naar station 34

NS_fietsparkeren_campagnefilm met gesplitst beeld in trein NS_fietsparkeren_campagne fietsparkeren onder de aandacht brengen roefpakket boven onder 084 045 7.15 u 7.15 u roefpakket Gratis, snel en veilig je fiets parkeren tarieven tijden NS_fietsparkeren_informatie onderweg NS_fietsparkeren_zichtbaarheid fietsparkeren (je wordt automatisch naar binnen getrokken) CS Oost CS West 670 VOL Vrije plaatsen in deze stalling boven 732 Sector 1 onder 187 boven 109 Sector 2 onder VOL boven 587 Sector 3 onder 142 Fietsparkeren NB: Deze illustraties zijn indicaties van mogelijke oplossingsrichtingen, geen gedetailleerd uitgewerkte concepten (i.s.m. Edenspiekermann) 35

Verbetersuggesties -> SNEL GOEDE PLEK VINDEN Vrijwel alle fietsers die de stalling binnenkomen willen liefst zo snel mogelijk een goede plek vinden. Liefst niet te ver van de in/uitgang, liefst een plekje in het onderste rek zodat je niet te lang bezig bent, liefst een ruim plekje waar de fiets niet teveel er tussen gepropt hoeft te worden, liefst elke dag op ongeveer hetzelfde plekje dat je niet te lang hoeft te zoeken, liefst een plekje dat goed in het zicht ligt zodat fiets en fietser veilig zijn, etc. Dit is natuurlijk niet voor iedereen haalbaar, maar het geeft wel aan hoe belangrijk het voor fietsers is dat het stallen snel en efficient verloopt. De huidige situatie waarin iedereen op zicht naar een plekje zoekt en alle stromen van binnenkomende en vertrekkende fietsers door elkaar lopen is niet ideaal. Andere routing binnen stalling: In de meeste stallingen lopen alle stromen van aankomende en vertrekkende fietsers en voetgangers door elkaar. Dit houdt soms de doorstroom op voor mensen die haast hebben en snel een plekje moeten vinden. Door een duidelijkere routing in de stalling zou het mogelijk moeten zijn om dit soort opstoppingen,vooral tijdens piektijden, te voorkomen. Meer precieze aanduiding van lege plekken: Hoe duidelijker individuele lege plekken aangegeven kunnen worden, hoe beter. De elektronische borden die het aantal lege plaatsen per vak aangeven zijn hiervoor onvoldoende. Het is niet specifiek genoeg. Eenmaal aangekomen in een bepaald vak of rij is het zoeken op zicht nog steeds effectiever. Dit komt ook omdat doorgaans de meeste vrije plekken die op het bord aangegeven staan in de bovenste rekken zijn. Een mee precieze aanduiding van individuele lege plekken op de rekken zelf zou duidelijker zijn (bijvoorbeeld met een groen lampje voor elke lege plek) 36

boven onder 034 VOL boven onder 143 054 boven onder 098 011 boven onder 243 011 boven onder 034 boven VOL onder 024 065 NS_fietsparkeren_vrije plekken per rij NS_fietsparkeren_vrije plekken in rek boven onder 109 011 boven onder 004 VOL boven onder 047 VOL boven onder VOL 035 NS_fietsparkeren_plattegrond routing in/uit (vergelijken met auto s) NS_fietsparkeren_routing in/uit gescheiden in/uit routing d.m.v. rondgang gezamelijk in/uit routing d.m.v. rondgang gezamelijk in/uit routing d.m.v. links rechts uit uit uit uit uit uit uit uit uit uit uit Beheerder in Beheerder uit in Beheerder uit in NB: Deze illustraties zijn indicaties van mogelijke oplossingsrichtingen, geen gedetailleerd uitgewerkte concepten (i.s.m. Edenspiekermann 37

Verbetersuggesties -> INDELING & BEHEER ZONES In de meeste stallingen wordt een wel beetje met zones gewerkt maar niet heel duidelijk en gestructureerd. Door het verschijnen van steeds meer buitenmaatse fietsen (met kratjes voorop, brede sturen, brede banden, of e-bikes) is het nodig om een optie te bieden buiten de standaard rekken. Vaak is dit een aangegeven gebied in de stalling waar deze fietsen op een standaard staan, maar op veel plekken is de capaciteit hier onvoldoende, waardoor veel mensen hun fietsen toch op open plekken tussen de rekken en langs gangpaden zetten. Dit levert een rommelig geheel op, en op veel plekken overlast die de doorstroom belemmert. Onduidelijke situatie. Het lijkt er bijna op dat als je een kratje op je fiets zet je overal mag gaan staan. Het wordt ook bijna niet beheerd. Fietsen worden soms wel recht gezet, maar niet weggehaald. Zones voor buitenmaatse fietsen: Duidelijkere en voldoende zones voor verschillende fietsen (goed gescheiden van paden) Zones voor bijzondere fietsen beter inrichten. Is nu nogal rommelige wildgroei. Structuur aan geven en beter managen Mogelijkheid om, als je het meldt en je fiets in speciale zone zet, je fiets langer te laten staan tegen relatief lage vergoeding (bijvoorbeeld tijdens vakanties - zone meer achteraan in stalling) Strafzone voor wild parkeerders: Streng beheer op wild parkeerders -> verplaatsen naar strafzone meer achteraan in de stalling Zone voor laatparkeerders: Optie bieden voor stallers die na sluitingstijd fiets willen ophalen. Aparte zone die na sluitingstijd toegankelijk is. Hoeft niet beheerd te zijn. Toegankelijk met OVkaart? Eersteklas zone: Premium zone als je extra betaalt? Betere plekken, dichter bij ingang Zones voor verschillende stallingsduur: Ook zones voor verschillende stallingsduur? (Bijvoorbeeld onderin gratis voor 24 uur, bovenin gratis voor een week) 38

NS_fietsparkeren_speciale zones voor bakfietsen en minder mobiel/valide NS_fietsparkeren_duidelijke indeling in zones WC perron WC gewone fiets lang parkeren gewone fiets speciale fietsen gewone fiets gewone fiets lockers gewone fiets na laatste trein gesloten 24 uur toegang naughty spot minder valide lockers sparkeren_naughty spot voor wildparkeerders uit / in uit / in na sluiting NS_fietsparkeren_nachtopening 24u met camerabewaking 24u 24u NB: Deze illustraties zijn indicaties van mogelijke oplossingsrichtingen, geen gedetailleerd uitgewerkte concepten (i.s.m. Edenspiekermann) 39

Verbetersuggesties -> GEBRUIK BOVENREKKEN De meeste stallingen hebben rekken met 2 verdiepingen. Vrijwel alle fietsen geven de voorkeur aan de onderrekken, maar als het erg vol is in de onderrekken dan zijn bepaalde mensen wel bereid om hun fiets bovenin te zetten. In de aanduiding van de capaciteit van de stalling wordt het onderscheid in boven en onderrekken niet meegenomen. In de beleving van de meeste fietsers levert dit een schijncapaciteit op. Zij nemen de capaciteit in de bovenrekken minder serieus dan die in de onderrekken. Differentiatie in gebruik van bovenrekken: Beter gebruik van bovenste rekken stimuleren (bijvoorbeeld gratis aanbieden voor langere stallingsduur) Fietsen wildparkeerders door beheerders in bovenrekken laten plaatsen, met plakker er op dat ze geacht worden het volgende keer zelf te doen Valet parking voor fietsers? Extra betalen om fiets snel ergens neer te zetten waarna hij door anderen geparkeerd wordt. Hiervoor kunnen bovenrekken gebruikt worden. Stimuleren vrijwillig gebruik: Algemene campagne om mensen te wijzen op hoffelijkheid (onderste rek voor zwakkeren beschikbaar houden), veiligheid (fietsen bovenin beschadigen minder), simpelheid (als je het eenmaal geprobeerd hebt valt het wel mee), hulp (beheerders kunnen evt een handje helpen) 40

NS_fietsparkeren_onderparkeren nooit langer dan 24uur NS_fietsparkeren_bovenparkeren aantrekkelijk maken boven 72 uur gratis onder max 24 uur onder 24 uur gratis NS_fietsparkeren_campagne vergelijkbaal met Wilt u zitten? ik kan staan NS_fietsparkeren_campagne vergelijken met andere activiteiten die men wel gewoon vindt Wilt u beneden? Ik kan boven! Hoelang doe je er over om een kopje koffie te scoren? 00.00.00 00.00.02 00.00.16 00.00.20 00.00.22 00.00.25 Dagelijks parkeren hier 215 65plussers en 30 minder validen. NB: Deze illustraties zijn indicaties van mogelijke oplossingsrichtingen, geen gedetailleerd uitgewerkte concepten (i.s.m. Edenspiekermann) 41

Verbetersuggesties -> OVERIG Uit de feedback van de fietsers kwamen ook aandachtspunten naar voren waar verbeteringen mogelijk zouden zijn door sterker vanuit het perspectief van de reiziger te ontwerpen. In aanvulling op de al genoemde 4 grootste aandachtspunten (op de vorige pagina s), hieronder nog 4 andere die ook om nadere aandacht vragen maar ofwel iets minder complex zijn, en via een professioneel regulier ontwerpproces opgelost kunnen worden, ofwel buiten de scope van deze opdracht vielen omdat hierbij andere stakeholders betrokken zouden moeten worden. In/uit en doorstroom Een goede doorstroom in de stalling is van uiterst belang. Zowel rondom de in- en uitgang kunnen opstoppingen ontstaan als in de paden tijdens piektijden. Belemmeringen moeten natuurlijk voorkomen worden, maar ook een beter aangegeven routing door de stalling kan heel effectief zijn. Beheerders kunnen tevens een grotere rol spelen bij het voorkomen van hindernissen (bijvoorbeeld paden vrijhouden, verwijzen naar vrije plekken, of helpen bij in-/uitparkeren) en het stroomlijnen van het in/uitcheckproces tijdens piektijden. Algehele prettige ruimte Veel fietsers gaven aan dat de algehele sfeer en stijl van de ruimte in een stalling belangrijk voor ze is. Een open, overzichtelijke ruimte, die goed verlicht is, en liefst heldere kleuren heeft, wordt zeer op prijs gesteld. 42 Dit draagt allemaal bij aan het gevoel van sociale veiligheid en de algehele motivatie voor het gebruik van de stalling. Duidelijke aanwijzingen m.b.t. indeling en doorgangen zijn hierbij ook heel belangrijk. Dit aspect van een sterker karakter geven aan de algehele ruimte lijkt bij veel stallingen nog onderbelicht. Bereikbaarheid van het perron De snelle bereikbaarheid vanuit de stalling naar het perron is een belangrijke positieve factor van een stalling, maar ook de doorgang terug vanuit het station naar de stalling toe moet niet onderschat worden. Dit is nu vaak geen erg opvallende doorgang. Waarom niet veel prominenter, zodat meer mensen er van af weten en deze optie zijn als integraal onderdeel van de reiservaring? Actief beheer buiten Om meer mensen hun fiets binnen te laten parkeren in plaats van buiten in een rek of los op straat, is het noodzakelijk om vastgestelde gewoonten te doorbreken. Voor een deel kan dit gestimuleerd worden door een aantrekkelijk alternatief te bieden en hier uitgebreid over te communiceren, maar dit zal niet iedereen over de streep trekken. Veel mensen zullen hardnekkig hun oude gedragspatronen aanhouden, totdat ze een keer gedwongen worden om het alternatief uit te proberen. Hiervoor is strenge handhaving vanuit de gemeenten noodzakelijk. Alleen met een goede onderlinge samenwerking kan echt succes behaald worden.

NS_fietsparkeren_prettige en veilige ruimte met extra s NS_fietsparkeren_gemakkelijk in- en uitchecken toiletten wachten duidelijke zones inchecken met: _OV-chipkaart _bankpas _mobiel _OV en betalen bij beheerder scheiden overdekte ingang ruim veel capaciteit wachtruimte met wifi lockers snelheid inchecken verhogen door: _meer paaltjes _meerdere ingangen (meerdere beheerders) _spitsploeg NS_fietsparkeren_zichtbaarheid fietsparkeren in stationshal NS_fietsparkeren_handhaving consequent uitvoeren maar wel een oplossing bieden Fietsen worden dagelijks verwijderd Gratis bewaakte stalling ns.fietsparkeren.nl NB: Deze illustraties zijn indicaties van mogelijke oplossingsrichtingen, geen gedetailleerd uitgewerkte concepten (i.s.m. Edenspiekermann) 43